Abutilon

Özellikleri

Malvaceae (Ebegümecigiller) familyasının Abutilon cinsi pekçok türleriyle dünyanın her yerinde ama tropikal – subtropikal kuşakta doğal olarak bulunurlar. Dünya genelinde süs bitkisi olarak Abutilon x hybridum denen çeşitleri kullanılır. Bunlar çeşitlerine göre kırmızı, turuncu, sarı ve ayrıca bu üç rengin çeşitli şekillerde karışımı renklerde, ayrıca beyaz ve pembe çiçek açarlar. Bir de kızıl kestane rengi çiçek açanı var. Hibritler Güney Amerika türlerinden oluşturulmuştur. Fakat hangi türlerden elde edilmiş oldukları kesin olarak bilinmiyor. Boyları yetiştirme şartlarına ve tercihlere göre 1 metre ile 3 metre arasında değişir.

Yaprakları çınar yaprağı gibi parçalıdır. Çiçekleri aşağı sarkık açarlar. Yaprakları zehirlidir..

Kış soğuklarına dayanıklılığı azdır. Abutilon -6C dereceden fazla soğuğa hiç dayanamaz. -2C dereceden itibaren soğuğun uzun sürmesine göre büyük zarar görürler.

Abutilon yetiştirme ve bakımı

Tam gün güneş veya yarı gün güneşli yer ister. Yazın fazla sıcak olan yerlerde abutilon en iyi sabah güneşi alan yerlerde yetişir. Akdeniz bölgesinin kıyı kesimlerinde genellikle tüm yıl çiçeklidir. Kışın daha az çiçek açar. Güney Ege’nin kıyı kesimlerinde ise aralık ayı ortasından sonra abutilon bitkilerinin gelişimi tamamen durur ve hemen hemen yapraksız kalır. Bazı yıllar özellikle de güney cephelerde yetişenlerin gelişimi durmaz ve çiçek açmaya devam ederler.

Abutilon evlerde güneşli pencere önlerinde yetişen, evde çiçek açan süs bitkilerindendir. Yeter ki yeterince güneş alsın ve yeri iyi derecede havadar olsun.

Toprak ve saksı

Saksıda evlerde yetiştirecekseniz 3 ölçü torf toprak + 1 ölçü ponza taşı karışımı tavsiye ederim. Bahçeye dikecekseniz toprak seçmez. Sadece eğer bahçenizin toprağı çok kötü ise 40cm kadar çukur kazarak daha iyi bir toprakla doldurun ve abutilon fidanınızı dikin. Yazın şiddetli sıcak olan ve fazla güneş alan yerlerde toprak yüzeyini malç veya ponza taşı ile örtün.

Dış mekanlarda ama saksıda yetiştirecekseniz abutilon güneşli yer istediğinden dolayı ve köklerinin serin ortam istemesinden dolayı büyük çömlek saksı ve doğal humuslu toprak kullanın. Böylece kökleri sıcaktan rahatsız olmaz. Ayrıca saksıda toprak yüzeyini malç ve benzeri kuru yapraklar, kuru ağaç kabukları gibi şeylerle örtmelisiniz ki güneşin ısısı toprağa ilişemesin.

Sulama

Abutilonları sulamayı bahçelere dikili olanlara sıcak aylarda toprak üst yüzeyi kurudukça bol bol su dökerek yapın. Kış boyu sulama istemez. Fakat eğer bir ay hiç yağmur yağmazsa ve toprak kupkuru olmuşsa sulamalısınız. Saksıda yetiştiriyorsanız sıcak aylarda toprak üst yüzeyi hafifçe kuruduğunda, serin aylarda tamamıyla kupkuru olduğunda sulayın.

Bitki besini vermek saksıda yetişen abutilonlara gereklidir. Nisan sonu – eylül sonu arasında ayda bir gibi devam edin. Güçlü bitki besinleri iyi olmaz. Ev bitkileri için olan düşük dozajlı sıvı bitki besinlerini tercih edin (genel kullanım olanlardan). Saksı – toprak değiştirmeyi 2 veya 3 yılda bir yapmalısınız.

Budama

İlkbahar başında tüm dalları biraz kısaltın. İç içe geçmiş dallarda azaltma yapın. Çelimsiz ve eğri görünen dalları kesin. Sonuçta abutilon geçen yılki son haline göre üç misli daha küçük hale gelsin. Yaz başına kadarki gelişimleri takip ederek gerekli görürseniz çok güçlü uzayan dalları kısaltın ki tek dal halinde uzaması dursun ve birkaç yan dal versin.

Abutilonu yarım metre civarlarında bir saksı bitkisi halinde yetiştirmek için her yıl budamayı buna göre yapın.

1,5 metre civarlarında küçük bir süs ağacı görünümü vermek istiyorsanız o kadar uzamasına izin verin ve alt kısımdaki yan dalları yok edin. İlk 1-2 yıl sağlam bir değnekle destekleyip bağlasanız iyi olur. Her yıl ve gerekiyorsa yaz boyu ara sıra şekillendirme budamaları yaparak istediğiniz küçük süs ağacı formunu yıllarca korumaya çalışın.

Abutilon fidanı üretimi

İlkbahar başında, Akdeniz kıyı kesimlerinde nisan başı, Güney Ege’de nisan ortası, diğer yerlerde mayıs başında çok sağlıklı ve genç, yaklaşık kurşun kalem kalınlığında (veya biraz daha ince) dallardan 10-15cm kadar çelikler hazırlayın. Daha ince tepe çelikleri de yapabilirsiniz. Bunlarda yaprak varsa sadece en uçta 3 yaprak kalsın. Diğerlerini makasla keserek yok edin.

Çelikleri ⇒ köklendirme toprağı‘na ekin. Çeyrek litre hacimli küçük saksılara tek tek dikeceksiniz. Bu toprak karışımı orta nemlilikte olmalıdır. Çünkü çelikleri diktiğinizde sulamayacaksınız. Sonra hava almayacağı şekilde şeffaf naylonla kapayın. İklim uygunsa (gece ısı 10C dereceden aşağı düşmüyorsa) dışarıda az güneşli yerde, daha soğuksa içeride ama serin ve güneşli bir yerde tutun. Haftada bir açarak akşamdan sabaha kadar havalandırın. Tekrar kapatmadan önce toprak yüzeyini su fısfıslayarak çok hafifçe ıslayın. 4 hafta dolduğunda artık devamlı açık tutun ve bol bol sulayın. Yeni filizlerin gelişimleri eğer hızlı devam ederse yeterince köklendikleri kesin demektir.

O zaman biraz daha büyük saksılara, uygun bir toprak ile aktarın. Bu sırada yeni saksıya geçirirken çeliklerin köklerini tutunduğu köklendirme toprağından dağıtmamanız lazım. Sonra sulayın ve normal bakıma devam edin.

Problemleri

Dışarıda yetişen abutilonlara beyaz sinek denen bitler başta olmak üzere çeşitli yaprak bitleri dadanabilir. Her zaman dikkatle gözlemelisiniz. Bitlenme olursa vakit kaybetmeden mutlaka ilaçlamanız gerekir. Abutilon yapraklarının yapış yapış olmaları da yaprak bitleri yüzündendir. Üzerinde bit görmüyorsanız bile başka sebebi olamaz. Bazı bitler gözle kolayca fark edilemeyecek kadar küçüktür.

Çiçek açmama problemi güneş yetersizliğinden kaynaklanır. Güneş yeterli ise toprağında sorun vardır.

Yaprak ve tomurcuk dökülmesi ya su yetersizliğinden, ya toprağın besleyici özelliğinin azalmasından ya da aşırı güneşten kaynaklanır. Şartları düzeltin. Açmış çiçeklerinin çabuk solmaları ise abutilonun doğal özelliğidir. Çiçekleri genelde 1,5 günden fazla dayanmaz. Bu bir problem değildir.

Kök çürümesi ve yapraklarda mantar hastalıkları hem toprağının hem ortamın havadar olmamasından kaynaklanır.

Kaynaklar

Abutilon – wikipedia.org
Abutilon hybridum – plantsrescue.com