Çiçeklerini benzetip orkide ağacı demişler ama orkidelerle bir ilgisi yoktur. Baklagillerdendir (Fabaceae). Aslında tek bir tür değil. Orkide ağaçları demek daha doğru olur. Bir grubun ortak adıdır. Yani cins (Bauhinia cinsi). Bunların arasında en tanınmışı yani orkide ağacı denince ilk akla geleni Bauhinia monandra türüdür. Bunun bir adı da pembe orkide ağacıdır. Bu sayfanın konusu.
Özellikleri
Bauhinia monandra en fazla 10 metre yükselen küçük yapılı bir ağaçtır. Kışın soğuktan zarar görüyorsa daima çalı gibi gelişim gösterir. Aldığı güneş şiddetine (daha doğrusu güneş yetersizliğine), suya ve toprak özelliğine göre bir destek olmadan dik duramayabilir.
Kışın don olaylarının çok nadir olup çok hafif geçtiği ve çok kısa sürdüğü memleketlere uygundur. Duruma göre kışın ya dalları daima büyük zarar görür, her yıl dipten yeni sürgünlerle çalı gibi yaşar gider ya da kışın hayatta kalamaz.
Nisan – haziran ayları civarında çiçekli olur. Orkide benzeri çiçekleri ilk gün soluk sarı olup ertesi gün pembeleşir.
Orkide ağacı yetiştirme
Deniz seviyesi gibi düşük rakım olmak üzere Güney Ege kıyı kesimlerinin ve Akdeniz kıyı bölgelerinin çoğu yerleri orkide ağacı için güvenlidir. Diğer yerlerde kışın hayatta kalması mümkün değildir. Ayrıca günde en az 5 saat kesintisiz direkt güneş ister.
Toprak
Orkide ağacı asitli toprak istiyor. Bahçenizin toprağı uygun değilse (ki Türkiye’de gelişeceği Güney Ege ve Akdeniz bölgelerinin kıyı kesimlerinde topraklar genellikle yoğun kireç taşlı ve alkalinlidir) bu durumda orkide ağacı fidanı dikmeden önce fidanın köklerine göre biraz büyük çukur kazıp içini uygun toprak karışımı ile doldursanız iyi olur. Çünkü kökleri topraktan demir almada çok beceriksizdir. Sonraki yıllarda her yıl kış sonunda dibini çapalayıp toprağına kestane gübresi karıştırın. Veya toprağı iki yılda bir mutlaka saçı kıbrıs veya demir şelat takviyesi ister. Ziraat dükkanlarında demir gübresi diye arayın. Yoksa kloroz sorunu baş gösterir.
Sulama
Yaz boyunca düzenli sulamalısınız. Sulama suyunun direkt artezyen kuyusu gibi kireçli su olmaması gerekiyor. Kışın da fazla susuz kalmamalıdır ama zaten Türkiye’de yaşayabileceği yerlerde kış ayları yeterince sıklıkta yağmurlu geçer.
Budama istemez. Eğer gerekli görürseniz çiçek açtıktan sonra budamalısınız.
Orkide ağacı fidanı üretimi
Orkide ağacını çoğaltmak için » çelikle çoğaltma yöntemlerinin hepsi uygundur. Yani kış başında olgun dal çeliği, ilkbaharda tepe çeliği ve yaz başında yarı olgun dal çeliği yöntemleri ile fidanlarını üretebilirsiniz. Ayrıca basit daldırma yöntemi de uygundur (ilkbaharda başlatın, geçecek yıl kış sonu ayırın). Tohumla üretimine gelince: Tohumlar biraz kış üşümesi istiyor. Zaten kuru saklamaya gelmezler. Hemen ekmelisiniz. İlkbaharda çimlenirler.
Orkide ağacı İzmir koşullarına uygun. Karşıyaka’da bazı parklarda bulunmaktadır.
Tohumlar biraz kış üşümesi istiyor demişsiniz. Şu an tohum edindim. Kış üşümesi için dışarda mı bırakacağız?
***
Tohumları hemen şimdi ekin ve dışarıda tutun. Az bir süre kaldı. Şimdi başlasanız nisan ortalarına kadar yeterli zaman var. Nisan sonuna doğru saksıyı güneşli yere alın. Her şey yolunda giderse tohumlar çimlenir.
Orkide ağacı tohumundan 3 tane çimlendirdim. Ancak soğuklama yapmadım. Yaşatabilirsem eğer büyük saksıda bakılabilir mi? Yazdığınız kadarıyla buranın kışı bu bitki için uygun değil. 45 litrelik saksılarım var. şartlar uygun olmadığında çalı formunda kaldığına göre uyum sağlayabilir mi diye düşündüm.
***
Evet. Zaten orada ancak saksıda (kışın dışarıda bırakmamak şartıyla) olabilir. Kışın Bursa’da hiçbir şekilde sağ kalamaz.
Orkide ağacından bir dal kopartıp direkt toprağa diktim. Yaparken yapraklarını koparttım. Doğru mu yaptım acaba?
***
Büyük dal olmamalı. 20cm ideal. Dal ucunda iki yaprak kalmalı. İki ay boyunca direkt güneşten koruyun. Gübresiz, kumlu toprak kullanın. Ya da en iyisi şöyle: Köklendirme toprağı hazırlama
Orkide ağacı tohum haricinde dalından nasıl çoğaltılır?
***
Şimdi yapraklı ama yeterince olgunlaşmış dallarından. Aralık ayı ortasında ise tam olgunlaşmış dallarından. Her ikisi için detaylar kendi sayfalarında:
1- Yarı olgun dal çeliği yöntemiyle bitki üretimi
2- Olgun dal çeliği (hardwood cutting)
Sıcak iklimde kuzey cepheye diksek olur mu? Parklarda bazılarında tohumlanma olmadığını görüyorum acaba onlar erkek ağaç mı?
***
Bu türün dişi ve erkek ayrı ayrı olup olmadığı hakkında bilgim yok. Kış soğuklarına dayanıklılığı begonviller kadardır. Sizin orada onlar kuzey cephede uzun yıllardır hiç zarar görmemişse orkide ağacı da zarar görmez. Bu şekilde kıyaslayabilirsiniz.
İki adet orkide ağacı çimlendirdim. Şu anda 40cm oldular. Ev ortamında duruyor. İlkbahara büyük saksıya alıp bahçenin uygun yerine koyacağım. Yaşama şansı var mıdır bizim iklimde?
***
Hayır yok. Kışın kesinlikle donup ölürler.
Orkide ağacı Akhisar’da 800 metre rakımda dışarıda yetişir mi?
***
Orasının iklim şartlarını bilmiyorum. Normalde -5C veya -6C derece soğuğa zararlarla dayanır. Daha fazla soğukta köklerine kadar donup ölebilir. Buna göre düşünün.