Begoniaceae (Begonyagiller familyası) bilimsel olarak Cucurbitales (Kabağımsı çiçeklenenler) sınıfındandır. Bu sınıftan bitkilerde belirleyici özellik çiçeklerinin ya dişi ya erkek olması ve ayrı cinsiyete sahip çiçeklerin aynı bitki üzerinde olmasıdır. Begonyalarda da aynı özellik var. Yani çiçeklerinin bazıları erkek, bazıları dişidir. Hepsi aynı salkımda açarlar. Erkek çiçekler polen üretir ve dökülür. Diş çiçeklere polen ulaşır ve sonra tohum oluşturmak için mini meyveler geliştirirler.
Familyadaki cinsler
Begoniaceae (Begonyagiller) familyasında sadece iki temel cins var: Hillebrandia ile Begonia.
1- Hillebrandia cinsinin sadece bir türü var (Hillebrandia sandwicensis). Havai adalarının bir kısmında endemiktir.
2- Begonia cinsinin ise 1500 kadar türü var. Dünyanın her yerinde, tropikal ve subtropikal bölgelerde bulunurlar. Süs bitkisi olarak yetiştirilen begonyalar da Begonia cinsinin türleri ve hibritleridir.
Begonyalarda bilimsel olmayan sınıflandırmalar
Bu tür sınıflandırmalar sadece görselliğe dayalıdır ve gelişigüzel yapılmıştır. Aslında mantık dışıdır.
— Yapraklara göre: Melek kanat, böbrek, mumlu, tüylü, cilalı..
— Köklere göre: Yumrulu, rizomlu, saçak köklü..
— Dallara, gövdeye göre: Baston / bambu gövdeli, rizom gövdeli, kodeks gövdeli, küçük çalı şeklinde çok dallı, sürünücü, sarkıcı..
Yukarıdaki bilimsel olmayan sınıflandırmalara göre (süs bitkisi olarak yetiştirme açısından) temel biyolojik özellikler, bilimsel farklılıklar belirlenemez. Çünkü bir begonya hem bambu dallı hem yumrulu olabildiği gibi, hem kodeks gövdeli hem çok dallı budaklı dallar geliştirici olabiliyor.
Rizomlu olma meselesi karmaşık. Rizom gövdelilerin gövdeleri toprak altı rizomu gibi kabul ediliyor. Oysa rizom gövde aslında bir kodeks gövde şeklidir. Ama görsellik açısından kodeks denmesi tercih edilmiyor. Zira kodeks gövde terimini sadece ana gövdenin dip kısmımın bir hayli şişkin olması durumunda kullanmak adet olmuş. Dalları sürünücü / sarkıcı olan bir begonya aynı zamanda yumrulu olabiliyor. Hatta rizom gövdelilerden de sarkıcı begonyalar var. Melek kanat tanımlaması bambu dallı yağmur ormanı begonyalarına uyduğu gibi sis ormanı küçük begonyalarına ve Akdeniz iklimi benzeri coğrafyaların kodeks gövdeli begonyalarına da uyabiliyor.
Bakımlarına, yetiştirme şartlarına gelince bilimsel olsun olmasın hiçbir sınıflandırmalara itibar etmemelisiniz. Sadece begonyaları değil, hangi bitki olursa olsun, evinizde ya da bahçenizde yetiştirmede başarılı olmak istiyorsanız o türün doğal yaşama alanı (habitat) hakkında ve geçirdiği evrim hakkında bilgilenmeli, ihtiyaçlarını ona göre belirlemelisiniz. Doğal ihtiyaçlarının dışında bitkileri zorlarsanız sağlıkları bozulur ve fazla yaşayamazlar.
Çiçek özellikleri
Begoniaceae familyası türlerinin çiçeklerinde dişi ve erkek organlar aynı çiçekte bulunmaz. Aynı bitki üzerinde, aynı çiçek sapının ucunda, küçük bir salkım şeklinde, birkaç çiçek bir arada, dişi çiçekler ayrı, erkek çiçekler ayrıdır. Erkek çiçeklerin polenleri dişi çiçeklere bulaşır ve dişi çiçekler küçük meyve haline gelir, meyve içinde tohum oluşturur. Erkek çiçekler kısa sürede solup dökülür. Çiçeklenme zamanları ve çiçek açma süreleri ise türlerin geçirdikleri evrimlere göre değişir.
Çeşitlerine göre begonya bakımı
Bir üst bölümde okuduğunuz gibi, genel bakım uygulayamazsınız. Filan türler yağmur ormanı türlerdendir, o halde hepsi aynı bakımı ister diye düşünmeyin. Bazıları kalker taşları üzerinde bazıları orman tabanında yaşar. Toprak ihtiyaçları bambaşkadır. Hele sis ormanları dünyanın her yerinde başka özelliklidir. Oralara ait begonyaların bakımları da farklı coğrafyalarda, farklı zeminlerde geçirdikleri evrimlere göre farklı usuller gerektirir.
Süs bitkisi olarak..
— Baston / bambu gövdeli ağaç begonyaları..
— Çok dallı budaklı olan küçük ve orta boy çalı şeklinde gelişen ağaç begonyaları..
— Rizom gövdeliler..
— Yumrulu begonyalar..
— Şeker begonyaları..
Yüzlerce tür, çeşit, hibrit aynı gruptan olsalar bile çok farklı bakım istekleri olabiliyor. Yani mesela baston gövdelilerin hepsi aynı iklimi sevmez. Bazıları sıcak sever, bazıları güneşi pek sevmez, bazıları esintisiz ortamlarda yaşayamaz. Bazı begonyalar asitli toprak ister. Bazıları da doğal gübrelerden ve killi topraktan zarar görür.
Dolayısıyla… Çok genel bakım bilgileri vermek yanlış olur. Aşağıda ‘Begonya Çeşitleri’ başlığı altında bu sitede tanıtılmış begonyaların sayfa linkleri var. Onları okuyarak begonyanıza uygun bakımı öğrenmelisiniz.
Begoniaceae – Begonya türleri, çeşitleri
Ağaç begonyası
Şeker begonyası (Begonia × semperflorens-cultorum)
Yumrulu begonya (Begonia × tuberhybrida)
Paşa Çadırı (Begonia ‘Erythrophylla’)
Reks begonyası
Yağlı begonya (Begonia ‘Thurstonii’)
Begonia dregei
Yaprak güzeli ev begonyalarının yetiştirilmesinde püf noktaları
Sofi Sesil begonyası (Begonia Sophie Cecile)
Gelin damat çiçeği (Begonia boliviensis)
Begonia bowerae (kirpikli begonya)
Kirpi yaprak begonyalar ve Begonia ferox
Tohumdan begonya yetiştirme
Elatior begonya (Begonia x hiemalis)
Begonia × albopicta, dar yaprak çilli begonya
Diğer türler siteye eklendikçe bu listede yerlerini alacak.
.. sap şeklinde sürekli tek yaprak çıkartıp yaprağını döküyor. Aldığım ilk hafta saksı değişimi yapmıştım. Büyüme hızı da bir hayli yavaş. Nedendir acaba?
***
Şu sayfadaki bilgileri okuyup hatalarınızı bulun: https://azbitki.com/begonia-x-albopicta-dar-yaprak-cilli-begonya
Eski tip kamış begonyalar, paşa cadırı, yağlı begonyalar üstü kapalı yanları ise gölgelikle kapalı mekanda duruyor. fakat son 1 aydır yaprak ve dallarda kararma, dökülme gibi sorunlar mevcut. köklerde erime veya sorun yok, külleme de yok ama sebebini bulamadım, sizce ne olmuş olabilir? gölgelik hava alıyor fakat rüzgarı ve direkt güneşi kesiyor. aynı mekanda syngonuium, areka, caryota, philedemdron ve eğrelti otları sorunsuz yetişiyor.
***
Begonyalar o türlerle hiç kıyaslanamaz. Çok hassastırlar. Eğer bahsettiğiniz problemler kısım kısım ise ciddi bir problem yok. Ama tümden ise ölüyorlardır. Sebep toprakla ilgilidir. Ama kısım kısım ise, sebep yaz sıcakları için önceden iyi bir donanıma sahip olamamışlar. Bu aslında birçok bahçe bitkilerinde olan bir problem. Şiddetli yaz sıcakları olan yerlerde, bazı bitkiler, eğer toprakta ihtiyaçları olan elementleri bulamazlarsa yazın fena halde yıpranırlar. Begonyalarınızda da böyle bir problem vardır. Yoksa çok iyi biliyorum, paşa çadırı olsun ağaç begonyaları olsun yaz mevsimi çok şiddetli sıcak geçen Akdeniz iklimi olan İzmir, Didim, Aydın ve Adana gibi yerlerde yazın bozulmazlar. Ama eğer toprakları iyi ise. Bir de açık havada, az güneşli yerde olmaları lazım. Kapalı yerlerde duracaklarsa hava akımları şart. Sizinkiler açık havada sayılır. Problem toprakla ilgilidir. Durum çok kötü ise sağlam dallarından kesip alın ve bir süre suda beklettikten sonra (köklenmelerine kadar beklemeye gerek yok) uygun bir toprağa dikin. Bolca ponza taşı ve dere kumu ile karıştıracağınız torf + doğal arazi toprağı + yanmış gübre karışımı iyi olur. Önceden en az 7 gün suda bekletin.
Geçenlerde lotus hakkında siz sormuştunuz galiba (ama ben nilüfer diye düşünüp ona göre cevap yazmıştım). Ben şimdi esas kendi sayfasında ilgili bilgileri verdim. Tohumu ilkbahara kadar saklayın. Oradaki gibi yaparsanız gayet hızlıca büyürler. Soruyu yazdığınız sayfadakinden farklıdır. Daha kolay yetiştirilir. Sayfası: https://azbitki.com/nelumbo-nucifera