Pembe çiçekli bir cam güzeli – fotoğraf: planther.nl
Balsaminaceae familyasının Impatiens cinsinin Türkiye’de eskiden beri tanınan ve çok sevilen iki türü cam güzeli ve kına çiçeğidir. Son yıllarda tanınan ve her iki türden daha fazla rağbet gören Impatiens türü ise Yeni Gine çiçeğidir. Bütün bu türler kendi adlarından ziyade mensup oldukları cinsin adı ile bilinir (Impatiens). Fakat Türkiye’de her biri ayrı ayrı isimlere sahiptir. Her biri zaten farklı türler oldukları için böylesi daha mantıklı.
Cam güzelinin bilimsel adı Impatiens walleriana’dır. Diğer türlerle cam güzelinin ortak özellikleri çiçek benzerlikleri ve tohum kapsüllerinin içlerindeki tohumlar olgunlaştığında hafif bir dokunma ile patlayıp tohumlarını çevreye saçmalarıdır. Impatiens adı da tohum saçma özelliğinden gelir. Sabırsız, telaşlı, aceleci demektir.
Özellikleri
Cam güzeli 60 cm (bazen daha fazla) uzayıp fazla yer işgal eder. Fakat yeni bodur kültivarları 25cm’yi pek geçmez. Eski klasik tip ve yeni bodur tip camgüzeli çeşitlerinin yaprakları ve çiçekleri aynıdır. Fark sadece bodurlarının kısa dallı kalması ve fazla dal geliştirmemesidir.
Yapraklar yuvarlakça ve yeşildir. Çok çeşitli renklerde, yalın kat ve katmerli çiçek açan çeşitleri vardır. Eski tip cam güzelinin boyu uzadıkça çiçekleri daha büyük olur. Bodur cam güzelinin yaprak rengi mevsim şartlarına göre yeşil ve kızıl kahve rengi arasında değişir.
Yazın şiddetli sıcak olan memleketlere uygun bir bitki değildir. Kış soğuklarına da pek dayanıklı olmadığı için cam güzeli genellikle mevsimlik yetiştirilir. Evlerde kışın hayatta kalabilmeleri güneşli bir pencere önünde olması ile mümkündür.
Yetiştirilmesi, bakımı
Cam güzeli şiddetli sıcağı ve öğle cıvarı güneşini sevmez. Bu sebeple her iklime ve her yere uygun değildir. En iyi gelişeceği yer sabah – öğle öncesi arası güneşini alacağı doğu cephedir. Ev içlerinde de doğu cephe cam önü uygundur.
Toprak
Humuslu ve kumlu toprakları sever. Torf toprak da uygundur ama en iyisi doğal humuslu toprak ile iri taneli dere kumu karışımıdır. 3 ölçü doğal kara toprak + 1 ölçü dere kumu.
Sulama, bitki besini
Evlerde yetişen cam güzelini kışın ve serin aylarda toprak bir hayli kurudukça ama nemini tamamıyla yitirmeden sulamalısınız. İlkbahar sonundan itibaren toprak hafifçe kurudukça sulayın. Bahçelerde ise daha sık sulamanızın zararı olmaz.
Saksıda yetiştirdiğiniz cam güzelini sularken mutlaka saksı alt deliklerden dışarı bolca su çıkacak kadar su kullanın. Zira az su ile sulamaya devam ederseniz toprakta bitkiyi çürütüp öldürücü bozulmalar olur.
Cam güzelinizin bol bol çiçek açıp durması için düzenli bitki besini vermeniz gerekir. Ortalama ayda bir defa, suya karıştırılan çiçek amaçlı bitki besininden ama tavsiye dozajın yarısını uygulayarak verin. Besleyici toprak hazırlamada bilginiz ve imkanınız varsa bitki besini vermenize gerek yok.
Budama
Çiçekleri solmuş, gelişimi durmuş, hastalıklı gibi olmuş dalları kesmelisiniz. Bakımınızda hatanız yoksa yaz boyunca tekrar tekrar filizler vererek çiçek açıp dururlar.
Yıkama, su fısfıslama
Örümcek bitler özellikle saksıda, özellikle de evde yetiştirilen cam güzellerine musallat olur. Yaz boyunca haftada en az bir defa akşamları yaprakların altını üstünü su fısfıslayarak yıkayın. Fakat ıslakken mutlaka, kesinlikle açık pencere önünde durmalıdır (dışarıda yetiştiriyorsanız zaten problem olmaz). Çevresini tozluluktan koruyun.
Ayrıca, tüm Impatiens türleri gibi cam güzeli de yıkanmayı çok sever. Sıcak günlerde akşam olunca gün boyu bünyesinde biriken ısıyı gidermek için yıkamalı veya üstüne su serpmelisiniz.
Fide üretimi
Cam güzeli üretimi tohumla ve tepe çeliği ile olur. Tohumları ilkbahar başında, çok serin günleri atlatınca ekin. Ya da mart sonunda ev içinde güneşli pencere önünde saksılara tohumunu ekin. Tohumdan yetiştirdiğiniz cam güzeli fideleri biraz büyüdüğünde ayrı ayrı saksılara dikmeniz gerekir.
Çelikle çoğaltılması kış hariç her zaman yapılabilir. Serin aylarda direkt toprağa dikin. Sıcak yaz aylarında ise önce suda köklendirin.
Cam güzeli çelik köklendirme toprağı bahçelerde yere dikecekseniz pek farketmez. Kolayca köklenir. Ama saksılarda (özellikle de iç mekanlarda deneyecekseniz) mutlaka çok kumlu bir köklendirme toprağı karışımı yapmalısınız.
Problemleri
Bitki bitlerine karşı daima dikkatle inceleyin. Kök çürümesi problemi de cam güzellerinde yaygın problemlerdendir. Durup dururken aniden kökler çürüyebilir. Bundan dolayı kumlu doğal toprak kullanmanızı tavsiye ederim. Bitki besinini vermede aşırıya kaçmamalısınız. Yoksa köklere zararı olur. Cam güzeli kış soğuklarına çok dayanıksızdır. -3C dereceye kadar dayanabilse de kışın açıkta bırakmamanız gerekir. Yere dikili ise don olayı olacağı günlerde önce gazete kağıdı ile sarıp sonra üzerine kova veya karton kutu çevirin. Bu şekilde don olaylarına dayanması anca güney Ege’nin ve Akdeniz’in kıyı kesimlerinde mümkündür. Yapraklarında külleme hastalığı olursa bunun ilaç kullanmadan çözümü mümkün değil. Topas adlı ilaçtan ayda bir gibi kullanmanız gerekir.
Cam güzeli son derece güzel, sempatik ama bir o kadar da hassas bir bitkidir. Bakımında aynen yukarıda verdiğim bilgilere uygun bir yol izlemelisiniz.
Çiçeğe 5 aydır bakıyordum herhangi bir problem yoktu. Yaklaşık bir haftadır solma başladı. Bugün toprağını inceledim. Sadece köklerin etrafında beyaz kireç taşı gibi yüz taneden fazla taşlaşmalar vardı. Kökün aşağısında ise yoklar.Bu problem hakkında bilgi verirseniz sevinirim.
***
Kök demekle gövdesinin toprağa en yakın kısmını kastediyorsunuz sanıyorum. Su ve toprağın sahip olduğu kireç bitkileri sulaya sulaya zamanla bahsettiğiniz gibi taşlaşmalar yapar. Hiçbir sakıncası yok. Solma demekle neyi kastewttiğinizi anlamadım. Cam güzelinizin yaprakları susuz gibi pörsümüşse ve bu hal kalıcı ise köklerde çürüme olmuştur. Sağlıklı dallarından kesip suda köklendirin. Sonra iyi bir toprağa dikin.
Benim cam güzeli cok guzel gorunuyordu ama yaprakları yere düşünce yer tatlı ve yapış birhal alıyordu. Sonra düşmeyen yapraklar da öyle oldu. Ne yapmalıyım?
***
Bitlenmiş. Örümcek bitler bu türlere fena dadanır. Gözle görülmesi zor çok küçüktürler. Mutlaka ilaçlayın. Avirmec EC adlı ilacı tavsiye ederim. Ucuz bir şey.
Klasık cam güzeli bitkisini şimdi bir komşudan aldım köklenmemiş ufak bir dal. Nasıl dikebilirim bilgi verirseniz sevinirim.
***
İri taneli kum ile hazırdığınız toprak karışımına dikmelisiniz. Önceden suda köklendirip sonra dikseniz bence daha iyi olur.
Dün bir cam güzeli aldım. Satıcı saksısını değiştirirken toprağından hiç arındırmamamızı, sadece boşluğu yeni toprakla doldurmamızı söyledi. Bana pek mantıklı gelmedi. Tabi yanılıyor da olabilirim. Nasıl bir yol izlemeliyim? Havalar iyice ısındığı zaman balkonda mı durmalı? Balkonum kuzey cephe. Yoksa doğu cephe pencere önünde mi durmalı? Dikkat etmem gereken püf noktalar var mı?
***
Evet doğru söylemiş. Kendi köklenmiş olduğu toprağı yeni kullanacağınız toprağa göre çok daha az risk taşır. Kökleri hassas ve ince olan türlerde kökler eski toprağından arındırılır ve direkt hazır poşet toprak ile temas ettirilirse genelde yanar ve çürürler. Hassas fidelerde sonuç ölüm olur. Sizin oralarda gece en düşük ısı 10C dereceden hiç aşağı düşmeyen günler gelinceye kadar dışarı çıkarmamanızı tavsiye ederim. Kuzey veya doğu cephe cam güzeli için fark etmez. Yazın çok sıcak olan yerlerde kuzey cephe daha iyidir.
Çiçekçiden cam güzeli almıştım. Eve getirince yetiştirme saksısıyla aynı büyüklükte başka bir saksıya geçirdim ama altı delik değildi. Taş doldurup diktim. Toprağı çok nemliydi. O yüzden su da vermedim. İki gün oldu daha ama yaprakları aşağı eğilip pörsüdü. Balkon kapısının önünde iceride duruyor ve cam balkon. Güneş de görmüyor. Neden böyle oluyor olabilir? Her aldığım bitki aynı bu şekilde pörsüyor çok üzülüyorum.
***
Altı delik olmayan saksı kullanmanız ölümcül hata. Tabii ki şimdiki bozulmada sebep o değil ama şimdi olmasa bir iki ay sonra çürüyecekti zaten. Altı delik olmayan saksı kullanmayın. Cam güzeli (ve bunun gibi yeni gine çiçeği de) gübreli topraklara çok hassastır. Sıcak serada büyütülen fideler az serin ortama gidince gübreli toprak kökleri yakıp çürütür. Bu konunun açıklaması şurada: Toprağın kökleri zehirlemesi, yakması Veya belki de sizin cam güzelinizin problemi yetiştirme saksısından çıkardığınızda köklerinin topraktan ayrılmasını sağlamak olmuştur. Bu yüzden köklerin emici uçları zarar görüp sonuçta bitki topraktan su emememe yüzünden pörsümüştür. Sebep ne olursa olsun şimdi yapacağınız şey: Bir miktar dere kumu bulun. Cam güzelinizi toprağından çıkarın. Köklerini yıkayın. Toprağı dere kumu ile karıştırın (oranlar 3 ölçü toprağa bir ölçü dere kumu). Hamur yoğurur gibi birbirleriyle iyice karıştırın. Sonra doğru bir saksıya doldurup cam güzelini dikin ve bol bol sulayın. Saksı alt deliklerinden ne kadar fazla su çıkarsa o kadar iyi olur. Böylece o toprak kökleri yakmaz. Cam güzeliniz iki hafta içinde sağlığına kavuşacaktır. Yalnız, bulunduğu yer mutlaka çok havadar ve hafifçe güneşli olmalı. Hiç güneş almayan bir yer ise en azından çok güçlü aydınlık yer olması lazım. Güneş ışınlarını saatlerce direkt almayı sevmez.
Cam güzeli çiçeğimi komşudan alıp köklendirdim. Büyüdü saksıyı doldurdu. Çiçek açmaya başladı ama açtığı çiçekleri bir iki gün sonra solmadan hemen dökülüyor. Acaba nedeni ne olabilir?
***
Sulama sıklığını düşürüp sularken su miktarını fazlaca arttırın. Yani saksıda toprağın en üst yüzeyi iyice korumadan sulamayın. Sulama zamanı gelince de saksı alt deliklerden su çıkacak miktarda su ile sulayın.
Çiçek sevgimi bilen bir tanıdığım çelikten köklendirdiği iki dal cam güzeli verdi. Siz kışın direkt toprağa dikmeyi tavsiye etmissiniz ama bendekiler suda köklenmiş. Kökler en az 10cm uzunluğundalar. Bu çelikleri köklendirme toprağına mı dikmeliyim? Toprağa kum vs karıştırmalı mıyım? Zamanın doğru olmadığının farkındayım. Çeliklerde 3 tane açmış çiçek var. Onları koparmalı mıyım?
***
Çiçekler kalabilir. Solmaya başlar başlamaz makasla kesip atın. Esas soruya gelince: Suda köklendirildikten sonra en uygun mevsimde bile toprağa dikince çürüme olabilir. Aslında bu risk her türlü bitki için geçerlidir. Cam güzeli daha da hassas. Onun için suda köklenmiş çeliklerin suya uyumlu gelişmiş olan köklerinin önce sade, gübresiz, steril bir karışımda toprağa alıştırılması iyi olur. Perlit ya da temiz dere kumu + saf gerçek torf karışımı en iyisidir. Bunda 5 hafta kadar durması yeterli. Sonra kökleri alıştırma toprağından arındırmadan, türe uygun olarak hazırladığınız toprak karışımına dikersiniz.
Not: Köklendirme toprağı hazırlamak için saf torf bulamazsanız (zaten çok zor) kullanılmış eski torf toprakları iyice yıkayıp süzer ve kurutursanız o da aynı işi görür.
Cam güzeli cam balkonda doğu cephede yetişir mi yoksa eve mi almayım? Bugün dalının birinin tepesinde beyaz pamuk gibi yapışkan küçük bir şey vardı. Peçete ile aldım ama böceklenmiş olabilir mi?
***
Şu ana kadar madem orada duruyordu o halde demek ki oraya uyum sağlamış. Yerini değiştirirseniz daha ilk günden çürümeye başlar. Yaprak bitlerinin her çeşidi musallat olur. Her zaman gözünüz üstünde olsun.
Türkiye’de hangi şehirlerde doğal olarak olur?
***
Hiçbir yerde mümkün değil.
Çelikten yetiştirdiğim katmerli cam güzelim çok güzel dal ve yaprak geliştirdi. Bir sürü de tomurcuk yaptı. Fakat tomurcuklar açılamıyor. Şişiyor ve bir kaç gün öyle durup açılamadan dökülüyor.
***
Örümcek bitlerin dadanması sonucu böyle olduğuna birkaç defa şahit oldum. Üzerlerine güneş ışınları geldiği bir saatte büyüteçle dikkatle inceleyin. Bitlenme varsa (çok küçüktürler) ancak bu sayede görebilirsiniz. Eğer varsa ilaçlamanız gerekir. Şurada açıklaması var: Örümcek bit. Bit sorunu yoksa o halde köklerde sıkıntı var demektir. Toprakta kuruma görmedikçe sakın sulamayın. Ayrıca daha fazla havadar ortam şart.
Nisan başında cam güzeli aldım. Bu zamana kadar gayet sağlıklıydı. Son 1-2 haftadır yaprakları eski canlı rengini kaybetti ve tomurcukları açmadan kuruyup düşmeye başladı. Bütünüyle saksıdan taşmış haldeydi. 5-6 köklü olarak askılı saksıda almıştık. Öyle gürdü ki saksıya bakıldığında toprağı bile gözükmüyordu. Saksının dar olduğunu düşünerek aynı toprağıyla bir boy büyük saksıya aldım. Kalan yerleri de 3 ölçü hazır poşet toprak + 1 ölçü ponza olacak şekilde doldurdum. Sulamasına ve direkt güneş almamasına da dikkat ettik. Neden böyle kötülemiş olabilir? Ne yapmalıyız?
***
Ev ortamlarında örümcek bitler fena halde zarar veriyor. Üzerine güneş geldiği sırada büyüteçle inceleyin. Eğer varsa bu sayede kolayca görürsünüz. Önce iyice yıkayın. Sonra da ilaçlayın. Her ilaç etki etmez. Şurayı okuyun: https://azbitki.com/bitler#btb
Elime 4 gün önce cam güzeli çeliği geçti. Toprağa ekmek mi daha iyi olur suda beklemesi mi iyi olur?
***
Zaman uygun değil. Şimdilik suda dursun. Kök vermeye başlayınca toprağa ekersin.
Yaklaşık 1 ay önce Ankarada iken cam güzeli çeliği almıştım. Mersine gelince suya koydum gayet güzel köklendi. Baya kılcar kökü vb. çıkınca geçen torf ve ponza karışımı toprağa ektim. İki gün sonrasında alt yaprakları solmaya başladı. Şu an durumu daha da kötüleşmiş durumda. Arkadaşıma verdiğim cam güzeli Maşallah ekmiş şu anlık sorunu yok. Sizce ne yapmam gerek kaybetmemek için?
***
Resimlerde görünüşe göre önemli bir sorun yok. Suda çok fazla köklenmesini beklemek yanlış çünkü o kökler toprakta çürür. Seninkinde de öyle olmuş ama galiba tam çürüme değil de sadece hassas uçlarında çürüme olmuştur. Eğer çürüme devam ederse dip kısmından belli olur. O zaman sağlam üst kısmı kesip alır ve yeniden köklendirirsin.
Internet üzerinden katmerli cam güzeli satın aldım geldiğinde toprağı dağılmıştı bende aldım kendi toprağıma saksima geçirdim. Boynunu büktü. Ne yapsam toparlar çıkarıp suya mi koysam eski toprağına mi eksem şaşırdım
***
Yine aynen siz de hiç olmayacak bir zamanda yeni bitki almışsınız. Genellikle çürüyüp gidiyorlar. Yıllardır kış aylarında bana “yeni aldığım bitki bozuldu mahvoldu ne yapmam lazım” diye yazıp çözüm arayanlar var. 10 yıldır kış aylarında istisnasız her bitki türü hakkında aynı şekilde binlerce şikayet sürekli gelip durur. Şimdi topraktan çıkarıp köklerini iyice yıkayın. Birkaç hafta suda bekletin. Haftada iki defa (en azından bir defa) suyu değiştirin. Uygun bir toprak hazırlayınca, toprak orta dereceden biraz az derecede nemli olması şartıyla saksıya ekin ama sulamayacaksınız. Büyük bir şeffaf torabaya saksısıyla beraber koyup içerisi hava almayacak şekilde bağlayın. 10 gün kapalı tutun. Bu sayede kökler toprağa sağlıklı bir şekilde tutunur. Süre dolunca açığa çıkarıp sulayın.
Cam güzelimi kasımda çelik olarak büyüttüm baya coştu yalnız yer işgal etmeye başladı. Zamanı yok sanırım bunu çoğaltmanın çünkü baya çiçek açıyor yerleri pisletiyor. Yakın zamanda alt dallarını keseceğim.
Daha önce de yorum yapmıştım yardımcı oldunuz teşekkür ederim. Cam güzelim büyüdü çiçeklenmeye hazırlanıyor. Ancak yaprak üzerinde minik yürüyen bir şeyler var un biti değil. Ne olduğunu çözemedim görsel gönderme imkanım var mi size?
***
Gerek yok. Yapraklarla ilgileniyorlarsa yaprak bitleridir. Çoğalırlarsa büyük tehlike. Çoğalmamaları için gerekenleri yapmanız lazım.
Benim cam güzeli sulamama rağmen dalı yumuşadı. Bir dal üstünde kaldı ve o da tüm yapraklarını döktü. Şimdi küçük filizler çıkıyor ama hemen yanıyor. Ne yapabilirim?
***
Kökleri, dip kısmı çürümüş. Çürümenin hiç ulaşmadığı yerinden kesip alın ve beş on gün suda beklettikten sonra (köklenmesini beklemeye gerek yok) temiz bir toprağa ekin. Eğer yeni toprak şimdiki toprak gibi çürütmezse çabucak köklenir.
Üç hafta önce katli cam guzeli aldim. saksisini degistirdim. sonra yapraklari büzüş büzüş oldu. yapraklarinin bazilari iyi bazıları kötü oldu. sebebi ne olabilir? kapali balkondaydi.
***
Saksı-toprak değiştirirken bitkinin köklerini eski topraktan tamamıyla çözerseniz sonuçta yeni toprakta kökler yanar ve çürür. Genellikle bitki ölür. Şansa bazen bitki bir hayli kötüleşirken yeniden köklenir ve tekrar filizlenmeye başlar. Şimdi sizin yapacağınız şey beklemek. Şansınız varsa zamanla canlanır.
Bu yaz celik ile kendi cogalttigim katmerli cam güzeli sağlıklı bir şekilde çiçek açtı. gecen sene kisin disarida ortmeme ragmen koruyamadim. bu sene artık kapalı balkona almayı düşünüyorum. doğru olur mu? saksı deliklerinden kök tasmis. saksi degisimine mi ihtiyac var? uzantıları kesersem sorun olur mu?
***
Dışarıda bıraksanız zaten ölecek. Kapalı balkona alın. Saksı değiştirmeyin. Dışarı uzamış kökleri kesin.
Cam güzellerimi bahçeden evə aldım. Ancaq gövde ve dallarında çürüme oluşmaya başladı. Bende toprakdan ayırıb suya bırakdım. Acaba suda yenidən dal ve yaprak verirmi. Köklerinde her hangi sorun yokdu. Ancak yukarı kısmı çürüme oluşdu. Suda kaç güne canlanır?
***
Bilmiyorum. işiniz tamamen şansa kalmış. Kışın eve almanız gereken bitkileri yaz sıcaklarının son günlerinde içeri almanız lazım. Eğer havaların iyice soğumasına kadar dışarıda bekletirseniz, serin havaya adapte olmaya başlarlarsa, sonuç felaket oluyor. Yani aniden soğuk ve rüzgarlı yerden sıcak ve havasız odaya geçince şoka uğruyorlar.
İş yerinde baktığım çok sağlıklı bir cam güzelim var. Bugün sararmış birkaç yaprağını koparırken yaprakların diplerinde yapışkan uzantılar olduğunu fark ettim. yaprak biti gibi gelmedi ancak daha önce bu bitkide böyle bir şey görmemiştim. resmini çekip size danışman istedim.
***
Onlar öz su sızıntısı. Katılaşıp kalmış. Sebep çok küçük olan örümcek bitlerdir. Güneş ışınları altında dikkatle bakmadıkça görmeniz mümkün olmaz. Yapraklardaki tozluluk gibi yıpranmalar onları eser. Sıcakta büyük bir hızla çoğalıp bitkiyi öldürürler.
Maalesef AVIRMEC gibi zirai ilaçları internet satışları olmadığı için kısa süre içinde temin etmem mümkün değil. Seyreltilmiş alkol ve sabunla sileceğim, ayrıca neem yağı da sipariş ettim. Umuyorum bitkimi kurtarabilirim çok teşekkür ediyorum tekrar.
***
İnternetten satılanlara güvenmeyin. Zaten avirmec ilacı evde kullanılmaz çünkü odayı fena halde ağır bir zehir kokusu kaplar.