Clivia miniata

Yapraklarıyla da çok güzel bir saksı bitkisi olan klivyanın bakımı, sulanması, çiçeklendirilmesi hakkında bilgiler.

Amaryllidaceae (Amarillisgiller) familyasından ama soğansız olan Clivia cinsinin 6 türü var. Dünyada ev, bahçe, balkon süs bitkisi olarak en yaygın türü Clivia miniata türüdür.

Özellikleri

Çiçek amaçlı süs bitkilerinden olsa da geniş, uzun, parlak yaprakları çok dekoratiftir. İyi ve doğru bakım sonucu yapraklar 1 metreye yakın uzayabilir. Sırf yaprakları için bile yetiştirmeye değer. Amarillisgiller familyasındandır ama soğanlı değildir. Kısa bir rizomu var. Çok fazla kök geliştirir. Sulamayı derin yapmazsanız kökler yüzeyde yoğunlaşır, sıklaşır ve topraktan yararlanamaz.

Habitat, Clivia miniata türünün doğada yaşam alanı

Clivia miniata Afrika’nın güneyinde, doğudaki Swaziland bölgesinde, kıyı kesimindeki yapraklarını dökmeyen ormanlarda koyu gölge ağaç altlarında bulunur. Yaz boyunca sık sık sağanak yağmur yağar. Kış biraz kurak geçer. Bölgenin ormanlarında ağaçlar kışın yapraklarını dökmez. Belki kışın kuraklık yüzünden yapraklar biraz seyrekleşir ve klivyalar daha fazla ışık alırlar. Kış boyunca ısı sıfırın altına düşmez.

İsimleri

Victoria döneminde klivya bitkileri İngiltere’ye ilk geldiğinde kızlık soyadı Clive olan bir Düşes Hanıma ithafen genel cins adı olarak Clivia demişler. Miniata ise (Latince) bu türün kırmızımsı çiçek rengini temsil ediyor.

Yöresel adına gelince, ana vatanında Clivia türlerine yöre halkı kafir zambak (İngilizcede kaffir lily) der. Kafir sözcüğü Güney Afrika’da beyazların zencileri aşağılamak için kullandıkları bir terimdir. Arapça’dan Güney Afrika yerel diline ve Güney Afrika İngilizcesine geçmiş olan kafir sözcüğünü hem beyaz olmayan (zenci) hem hıristiyan olmayan (imansız) anlamlarında kullanmışlar. 1900’lü yıllardan itibaren şimdiye kadar Güney Afrika’da kafir sözcüğü daha çok beyazların zencileri aşağılamak amacıyla kullandığı bir dışlama sözü haline dönüşmüş. Öyle ki, zenci isen imanın bile olamaz, o kadar kötü bir yaratıksın anlamı taşır. Son yıllarda halkın bu kelimeyi kullanmaması ısrarla tavsiye edilmektedir. Çünkü kendisine kafir denildiği için öfkelenen, suç işleyen kişiler oluyor. Sonuçta kafir sözü ağır tahrikten dolayı cezayı hafifletici sebep kabul edilir. Herhalde 19. yüzyılda Güney Afrika’da Avrupalı sömürgeciler bu bitkiyi ilkin zencilerin yetiştirdiklerini görmüş oldukları için kafir zambağı demişlerdir. Yani zenci zambağı anlamında.

Clivia miniata ne zaman nasıl çiçek açar?

Clivia miniata genellikle kışın ikinci yarısından itibaren, gündüz süresinin uzamasının arttığı günlerde ve ilkbaharda çiçek açar. Çiçekler yapraklardan daha fazla uzamayan bir sapın ucunda çok sayıda olur. Clivia miniata türü hava şartlarına göre ve düzensiz bakım, sulama ihmalleri karşısında yılın herhangi zamanlarında yılda iki üç defa çiçek açabilir. Yani aynı kök yaşlı bir klivya birkaç ayda bir çiçek açabiliyor. Yılda birkaç defa çiçek açması klivyanın yaşlanmış olmasına ve koloni oluşturmuş olmasına bağlıdır. Kökten çoğalmayla oluşan kolonide her bir klivya yılın farklı zamanında çiçek açabilir. Ya da aynı zamanda toplu olarak çiçek açarlar. Klivyanız çiçek açmıyorsa aşağıdaki dinlendirme kısmında anlattığım şartları yerine getirin.

Klivya saksıda

Saksıda klivya

Soğuğa dayanıklılık

Clivia miniata kış soğuklarına kuzeyli rüzgarları direkt almaması ve sonbahardan itibaren yavaş yavaş alışması şartıyla -6C dereceye kadar rahat dayanır.

Clivia miniata kültivarları

Doğal Clivia miniata türünün çiçek rengi kırmızımsı parlak turuncu olur. Daha koyu, kırmızıya yakın turuncu renginde ve açık sarı kültivarları türetilmiş. Açık sarı çiçeklisinde çiçek sapı pigmentsizdir. Bunun tohumlarından üretilen klivyalar aynı değil, renkli olabilir. Ayrıca Çinliler yaprak güzelliği daha iyi olan çeşitler türetmiş. Çiçek şekli itibarıyla farklı kültivarları da var. Çeşitler arası melezleştirmeyle tohumdan yetiştirip farklı kültivarlar elde etmek mümkün.

Bakımı, yetiştirilmesi

Eğer sulamada aşırıya kaçmazsanız ve yanlış toprak kullanmazsanız klivyanın bakımında hiçbir zorluk yok. Zararlıları anavatanında ve Avustralya’da var. Türkiye ve civar ülkelerde bahçe salyangozlarından başka önemli bir zararlısı yok.

Saksı ve toprak

Clivia miniata çok sayıda ve fazla uzayan kalınca kökler uzatır durur. Dolayısıyla yeterince büyük saksı ister. Fazla köklenmesi topraktan daha fazla faydalanması, sonuçta daha iyi gelişim göstermesi için büyük bir avantajdır. Yani küçük saksılara dikmemelisiniz.

Kökler havadar ortam seviyor. Humus ise olmazsa olmaz bir gereklilik. Evlerde saksılarda yetiştirirken şöyle bir karışım yapın:
3 ölçü humus katkılı torf toprak + 1 ölçü ponza taşı + 1 ölçü iri taneli dere kumu.

Yukarıdaki formüllerde ponza taşı ve dere kumu çok önemlidir. Yoksa klivya kökleri kolayca çürüyebilir.

Sulama, bitki besini verme

Sık sık sulama Clivia miniata için iyi değildir. Sıcak zamanlarda toprak nemliliğini değil, ıslaklığını tamamıyla yitirdikçe saksı altından bol bol su çıkıp gidecek miktarda su ile sulayın. Soğuk zamanlarda toprak çok daha fazla kurudukça ama yine aynı şekilde bolca su dökerek sulayın.

Dinlenme dönemi dışında, gelişim öneminde her beş sulamada bir sulama suyuna genel amaçlı bitki besini karıştırın.

Güneş ihtiyacı

Klivyalar koyu gölgeye uyumludur. Clivia miniata türü de biraz öyle ama özellikle içmekânlarda koyu gölge sağlıksız gelişime neden olur. Bulunduğu yer şiddetli aydınlık olsa daha iyi. Direkt güneş pencere tülü ardından, yapraklar güneşten fazla ısınmayacak derecede filtrelenmiş olacak. Gerçi direkt güneşe alışabiliyor. Yani sadece yakıcı tepe güneşinden korumanız da yeterli olur.

Dinlenme dönemi

Kasım sonundan ocak sonuna kadar sulamayı çok seyrek tutarak sadece toprak iyice kurudukça sulayın. Ama yapraklarının bozulacağı kadar uzun süre susuz bırakmayın. Dinlenme döneminde su miktarı saksı altından birkaç damla su çıkacak kadar miktarda olmalı. Dinlenme döneminde klivyaları çok serin ve daha fazla aydınlık ve güneşli bir yerde bekletme imkânınız varsa çok iyi olur. Böylece dinlenme sonunda çiçek açması kesinleşir.

Çoğaltılması

Clivia miniata tohumla ve kökten ayırmayla çoğaltılır. Yavru vermesi, rizoma benzeyen yapı halindeki kök – yaprak arası diplerinden olur. Yavru sayısı zamanla artar. Yavruları ayırmazsanız toplu halde yaşar, kolonileşip toplu halde çiçek açarlar.

Klivyanın dip yavruları üç – dört yapraklı olduklarında ve yeterince köklendiklerinde rizom aralarından keserek analarından ayırın. Daha güçlü olan yavruları kesmeye gerek yok. Çekiştirirseniz koparak ayrılırlar. Ayırma işini toprak değiştirirken aynı zamanda yapın. Yeni topraklarına diktiğinizde toprak yeterince nemli olsun. İlk üç gün (toprak iyice kuruyuncaya kadar) sulamayın. Yeni topraklarına diktiğinizde ortamın daha fazla esintili olmasını sağlayın.

Clivia miniata tohum ile üretim

Tohumla üretmede tohumlar olgunlaşıp kuruduklarında daha fazla bekletmeden dış kılıflarından arındırın ve ekin. Bir kap içine küçük taneli ponza taşı doldurup iyice sulayın. Tohumları üst yüzeye yarı yarıya gömülecekleri şekilde yerleştirin. Yani tam gömmeyin. Üstlerine su fısfıslayın. Sonra üstlerini hava almayacak şekilde şeffaf naylon ya da uygun bir şeyle kapatın. Direkt güneş almayan, kuvvetli aydınlık, sıcaklık 20C dereceden daha aşağı düşmeyen bir yerde bekletin. Haftada bir iki defa açıp önce sulayın, sonra bir saat havalandırın. Sonra da üstlerine su fısfıslayın ve tekrar kapayın. Tohumların çimlenmesi 3 hafta ila 2 ay arasında değişir. Acele etmeyin. Tohumlar çimlendiklerinde daha fazla gelişmelerini beklemeden, en az iki yıl kalacakları, uygun toprak doldurduğunuz kasalara ortalama 6cm aralıklarla dikin ve sulayın. Üstlerini kapatmak gerekmez.

Tohumdan yetişen Clivia miniata fidelerinin büyüyüp çiçek açacak olgunluğa gelmeleri en az 4 yıl ister.

Yazar: Erdal Yüksel

Kategori: Salon, iç mekan dekor

Etiketler: |

'Clivia miniata' hakkında sorular, açıklamalar

  1. Firuze, Baku dedi ki:

    İki senelik klivyamin yapraklari yariya kadar kurudu. yaz boyu disarda sakladim ondan olabilir mi? Taze guzel yapraklar cikarmasi icin ne yapabilirim? simdi havalar soyumaya basladi. klivya ciceyim disarda. bir zarar görurmü?
    ***
    Her zaman gölge duruyorsa sonra yaz geldiğinde birden bire kızgın güneş altına koyarsanız yaprakların bozulması normal. Kış sonunda hızlı bir yeniden köklenme ve yeniden yapraklanma gösterir. Sizin oranın iklimini bilmiyorum. -5C dereceye kadar soğuğa dayanır.

  2. Aysel dedi ki:

    kılivyamı dolap üzerine koydum ama her dolabı açtığımda çiçek titriyor. Zararı olur mu?
    ***
    Hayır kesinlikle hiç zararı olmaz. Bozulursa da dolabın sarsmasını suçlamayın. Başka şeyler sebep olabilir.

  3. Emel, İstanbul dedi ki:

    Merhaba, 5 yıllık bir Cliviam var. Her yıl bir kaç kez turuncu çiçekler açıyor. Tek bir saptan uzanan minik yeşil toplar patlıyor ve turuncu çiçekler fışkırıyor. Sonra çiçekler dökülüyor. Öğrenmek istediğim iki şey var; Çiçekler döküldükten sonra o tek saptan uzanan kısa saplarda mi tohum bulunuyor? Bir de o kısa sapları kesmeli miyim?
    ***
    Evet her bir çiçek solunca çiçeğin yerinde meyve gibi tohum kapsülü gelişmeye başlar. Ama eğer tohum oluşturmasına ihtiyacınız yoksa çiçekler solar solmaz çiçek sapını dipten kesip atın.

  4. Yüsra, İstanbul dedi ki:

    Merhaba üç yıldır bu güzel çiçeğe sahibim. Bana geldiğinde turuncu çiçekleri vardı. Üçüncü yılında sabırsızlıkla beklediğim çiçekler nihayet belirdi derken çiçeklerin o canlı turuncu renkte olmadığını gördüm. Daha çok beyaz, uçları turuncu olarak açtı. Sebebi nedir? Bir de bakım bilgilerindeki toprakları bulamamıştım. Orkide toprağıyla marketlerde satılan bitki toprağını karıştırıp iki kez saksı büyüttüm. O toprakları nereden bulabilirim?
    ***
    Torf ismiyle her yerde bol bol satılan hazır poşet topraklardan bulabilirsiniz. Humus katkılı olanlarına da sık sık rastlanır. Üstlerinde yazar. En kolayı bu. Orkide çam kabuklarına veya ponza taşına gerek yok. İnşaat yerlerinden bulabileceğiniz dişli kum (yani sıva yapımında kullanılan iri taneli kum) tamamıyla uygundur. Ama önce hem eleyerek hem yıkıyarak ince tozundan iyice arındırın. Sonra iki ölçü humus katkılı torf + 1 ölçü iri taneli kum ile karışım yapın. Çiçek rengindeki problem ise toprağındaki kimyasal dengesizlikten olmuştur sanıyorum. Sulamayı aynen şu sayfada açıkladığım gibi, o tarife dikkatle uyarak yaparsanız klivyanız hem yapraklarıyla muhteşem güzellikte olacak hem de gelecek çiçeklenme döneminde çok daha iyi çiçek açacaktır: https://azbitki.com/maden-suyunun-ev-bitkilerine-faydasi

  5. Hakan, İstanbul dedi ki:

    2 gün önce seradan çiçeği geçmiş bir clivia aldım. 2 rizomlu. Biraz dinlendirdikten sonra balkona koydum. Şu aralar hava ılık ve zarar görmez diye umuyorum. Güneş alan bir yerde ama hafif gölgeli bir şekilde. Soğanlı amarillis ile aynı bakımı uygulayabilir miyim?
    ***
    Hayır bunlara aynı bakım uymaz. Mesela saksısını toprağını sadece sonbahardan sonbahara değiştirmelisiniz. Çoğaldığı zaman kökten ayırmayı da yine sadece sonbahar aylarında yapmalısınız. Daha havadar ve süzek toprak ister. Bunların dışında gayet dayanıklı bir bitkidir.

  6. Ümit, Seferihisar dedi ki:

    Nereden edinebilirim?
    ***
    Fidanlıklarda bulunabiliyor. Veya Bayındır’daki çiçekçilerde mutlaka olması gerekir.

  7. Hakan, İstanbul dedi ki:

    Clivia’yı balkonda tutuyorum ama bir şeyi atlamışım ve yağmurda kalmış. Altında tabak yok. Bir şey olur mu? Ne önerirsiniz?
    ***
    Sürekli balkonda duruyorsa bunda bir şey yok. Yağmurdan ıslanması zarar vermez. Benimkiler bahçede killi toprakta. Her yağmurda bir süreliğine göl haline gelen yerde 6 yıldır sapasağlam duruyorlar.

  8. Beyza, İstanbul dedi ki:

    Klivyamda yeşil topçuklar var. Sanırım onlar tohumları. Tekrar çiçek açması için onları kesmem mi gerekir yoksa o topçuklar varken de çiçek açar mı?
    ***
    Hiçbir şey fark etmez. Çiçek açacağı varsa açar. Tohum sapını kesmeye gerek yok. Hoşunuza gitmiyorsa kesin onun da sakıncası yok.

  9. Almanya dedi ki:

    Benim klivyam 30 yıllık. Bana birinden hediye geldi. O apartmanda bakıyordu ama ben evin içine koydum. Geldikten sonra önce yapraklar sarardı. Sonra bir kere yere düştü ve yaprakları o tarafa doğru ezildi. Çiçek açtı. Bu sene çiçeklenme olmadı. Ne yapmam gerekir? 30 yıllık bitki çok güzeldi. Bize geldi çok kötü görünmeye başladı.
    ***
    Genelde açık havada yetiştirirler. Evde tutacaksanız tam pencere kenarında durmalı. Yeri sürekli sabit olsun. Sık sık pencereyi açın ki üzerine esintiler gelsin. Fazla güneşten koruyun. Benim de var. Bahçeye dikeli 6 yıl geçti. İlk defa geçen ay çiçek açtı.

  10. Hamdiye, Bolu dedi ki:

    Benim kliviam salonda köşede duruyor. Yeni çıkarttığı yapraklar hasta çıkıyor. Kökünü kontrol ettim. Çürüme yok. Hasta olan yaprakları ortadan kestim. Acaba düzelir mi?
    ***
    Salon köşelerine uygun değil. Uzun uzun bol bol hava akımları istiyor. Tam pencere yanında tutmanız şart. Pencereyi ise elinizden geldiğince uzun süre açık tutun.

  11. Defne, İzmit dedi ki:

    Klivyamın güzel sağlıklı yeşil yaprakları vardı. Önceki hafta dıştan bir iki tanesinin kopmak üzere olduğunu farkettim. Herhangi bir sararma falan yoktu ama yine de en dıştaki yapraklarını yeniliyor diye düşündüm. Sonra dokununca iç taraftaki bir iki yaprağı da koptu. Kökü de biraz sallanıyordu. Bugün çıkarıp baktım köklerini görünürde sağlam gibi ama bazılarının rengi açık beyaz, bazıları patates rengi gibi, bazı kökleri de orkide kökü gibi. Dokununca pörsümüştü. Görünürde sağlıklı gibiydi ama toprağı kötü olmuştu. Kökten bir yavru veriyor. Hatta iki yavru kökü daha gördüm. Toprağını, saksını değiştirdim. Ekmeden önce de sarı köklerinden bazılarını temizledim. Bol suyla yıkayıp ektim. Hava çok sıcak. Dışarıda gölgeli esintili yerde. Neye dikkat etmeliyim? Henüz can suyu da vermedim.
    ***
    Toprak çok havadar olmalı. 3 ölçü torf toprak + 1 ölçü ponza taşı karışımı iyi olur. Yeri çok iyi. Toprağının niteli dediğim gibi çok önemli. Sulamaları ise ne zaman sularsanız her defasında saksı alt deliklerden dışarı su çıkacak kadar bol su kullanın. Gıdım gıdım sulamalar yüzünden toprak zehirleniyor ve kökler çürüyor.

  12. Reyhan, İstanbul dedi ki:

    Klivyam gayet sağlıklı. Aldığımda üzerinde tohumları vardı. 1 ay önce yeni dal çıkarıp çiçeklendi ve yine tohum yaptı. Her iki dalın tohumları da duruyor. Bunları ne zaman koparmalıyım ve ne şekilde Ekim yapmalıyım? Bir yıldır ilk aldığımda üzerinde tohumlu olarak aldığım hala yeşil olarak tohumlar duruyor.
    ***
    Tohumların olgunlaşması 6 ay ile 1 yıl arasında oluyor. 6 ayı geçince hafifçe sıkarak kontrol edin. Yumuşak ise tamamdır. İçlerinden tohumları çıkarın ve açıkta 1 hafta bekletin. Sonra toprağa gömmeden toprak yüzeyine yerleştirin. Tohumdan çıkan kök toprağa girerken yaprak yukarı uzar. Yaklaşık bir yıl hiç dokunmayacaksınız.

  13. Arzu dedi ki:

    Klivya tohumu hangi ay ekilir?
    ***
    Uygun bir zamana kadar saklamaya gelmezler. Olgunlaştıklarında acilen ekmek gerekiyor. Yazı içinde ayrıntılı bilgi var.

  14. Gunel Baku dedi ki:

    Benim klivimin yapraklarinin uclari sarariyor sararan kisimlarini kestim ama birkac hafta sonra yine sararmaya basladi ortadan yeni yapraklar geliyor neden olabilir?
    ***
    Bilmiyorum. Benim bahçemdekilerden birinin yaprakları kışın kurudu. Şimdi yeni yapraklar geliyor. büyük olanı ise şu anda yeni çiçek açtı. Geçen yıldan kalan yaprakların hepsi değil bir kısmı uçlardan sararıyor ama yeni gelen yapraklar var. 8 yıldır bahçemdeler ama özellikle gözlemlemedim. Sorunuza net bir cevap veremiyorum.

  15. Fatma, Ordu dedi ki:

    Çiçek rizomsuz geldi. Köklenir mi?
    ***
    Klivyanın rizom kısmı soğana veya yumruya benzemez. Dal gibidir. Size gelen parça sadece çiçek sapı ise veya sadece yaprak ise onlardan hiçbir şey olmaz. Rizomlu dip kısmı lazım. Yaprakların iç içe geliştiği dip kısmı aynı zamanda rizom kısmıdır. İşte o kısım ne kadar güçlü görünüyorsa köklenmesi de o nispette mümkündür. Fakat ayırmak için çok yanlış zaman. Sonbahar ortasından kış ortasına kadarki dönemde ayırmak gerekirdi. Şimdi ne olur bilemem. İşiniz şansa kalmış. Açık havada gölge yerde tatarsanız daha iyi ama bunun bile garantisi yok çünkü zaman çok yanlış.

  16. Ayşe, Ankara dedi ki:

    Bir kişiye maden suyu kullanımı önermişsiniz …
    ***
    Çok gerekli değil. Toprağın özelliğine göre değişir. Sırf torfta yetiştiriyorsanız gerekli olabilir. Bu durumda aynen o sayfada yazdığım sıralamaya göre devam edin.


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın:

Sorunuz cevabımla birlikte 1 saat veya en geç 24 saat içinde burada görünür olacaktır. Lütfen ara sıra kontrol edin. Hiç görünmüyorsa akıllı telefonunuzda önbellek temizliği yapmalısınız.