Ters lale (Fritillaria imperialis)

Ters lale Liliaceae (Zambakgiller) familyasındandır. Bilimsel adı Fritillaria imperialis‘tir. Ana vatanı Doğu Anadolu’dan İran, Afganistan, Pakistan ve Himalaya eteklerine kadar uzanır.

Çiçek açma zamanında ters lale çiçekleri

Türkiye’nin yerli bitkilerindendir. Yurdumuzda diğer yöresel adları: Şemdinli lalesi, Hakkâri lalesi, ağlayan gelin çiçeği, kerbela lalesi, kral lalesi. Fritillaria imperialis türü ters lale bitkileri bütün dünyada doğal olarak kendiliğinden en çok Türkiye’de, özellikle Hakkâri’de yetişir.

Özellikleri

Serin ve soğuk aylarda aktif olan soğanlı bitkilerden ters lale yaz dönemini toprak altında uykuda geçirir. Sadece kış ikinci yarısından en geç yaz başına kadar yapraklıdır. Yılda sadece bir defa, kış sonu – ilkbahar başı döneminde çiçek açar. Çiçekli bir ters lalenin boyu türüne göre, iklime ve toprak kalitesine göre 30cm’den 1 metreye kadar değişir. Bir çiçek sapı üzerinde yan yana birden fazla sayıda lale çiçeğine benzeyen çiçekler ters şekilde bulunur.

Ters lale kış soğuklarına -30C dereceye kadar rahat dayanır.

Saksıda veya bahçede ters lale yetiştirme

Direkt güneş ışınlarına saatlerce ihtiyacı var. Ters lale yetiştireceğiniz yer ne kadar uzun süre kesintisiz direkt güneş alırsa o kadar iyidir.

Soğanları ekim ayında, en geç kasımda edinmeli ve hiç bekletmeden toprağa ekmelisiniz. Bahçede toprağı derinden çapalayın ve hafifçe gübreleyin. Soğanları 15cm derine gömün (ama yanlamasına). Aralarından en az 35cm mesafe olmalıdır. Daha yakın ekerseniz yapraklar birbirlerinin havasına ve gelişimlerine engel olur.

Ters lale soğanları

Ters lale soğanları

Saksılara ters lale soğanları nasıl ekilir?

Soğanlar saksı ortamlarını pek sevmez. Çürüme riski büyüktür. Çürümeseler bile sonraki yıl için gereken sağlıklı yapılanmaları mümkün olmaz. İşte bu yüzden aşağıda anlattığım gibi yapmalısınız. Ayrıca, toprak altında soğanların uç kısımlarından içeri su geçip soğanı çürütme ihtimalinden dolayı soğanları yanlamasına ekmeyi tavsiye edenler var (W). Ama toprağı benim anlattığım gibi hazırladığınız takdirde bir sorun olacağını sanmıyorum. Yani gereğini yaparsanız tepeleri yukarı gelecek şekilde ekebilirsiniz.

Saksı derinliği yani saksının boyu en az 30cm olmalıdır. Çünkü soğanları 15cm derine gömeceksiniz ve bir o kadar da alt derinlik gerekiyor. Kocaman bir saksıya ters lale soğanlarını kendileriyle en az 25cm mesafede, saksı kenarlarına ise en az 10cm uzaklıkta olacakları şekilde yerleştirin.

Saksı için ters lale soğanlarına her toprak uymaz. Şöyle bir karışım uygundur:
3 ölçü iyi, temiz bir arazi toprağı + 3 ölçü torf toprak + 2 ölçü dere kumu.. Hepsini iyice karıştırırsanız sağlıklı bir karışım toprak olur.

1- Saksının alt yarısını ama yarıdan biraz azını gübreli toprak ile doldurun. 4 ölçü karışım toprak + 1 ölçü yanmış koyun gübresi veya solucan gübresi karışımı yapın.

2- Gübreli karışımın üzerine 4cm yüksekliğinde gübresiz karışım toprak yayın. Soğanları bunun üzerine yerleştirin. Sonra saksıyı yine gübresiz karışım ile doldurun ve bol bol su dökerek güzelce sulayın.

Saksıyı şubat ayına kadar kuzey rüzgarlarına açık ve hiç güneş almayan soğuk bir yerde tutmanız gerekiyor. Şubatın ilk haftası dolunca o zaman uzun süreli güneşli bir yere alın. Yine sürekli açık havada tutmak zorundasınız.

Ters lale

Ters lale bakımı

Soğan ekimini, toprağını yukarıda anlattım. Burada diğer bakım işleri..

Sulama

Soğanları ektikten sonra iyice sulayın. Sonraki sulamaları, hem kışın hem ilkbaharda veya yapraklar sararana kadar toprak üst yüzeyi 2-3cm derinliğe kadar tamamen kurudukça bol miktar suyla yapın. Her sulamada mutlaka saksı alt deliklerinden dışarı su süzülüp çıkmalı. Daha az su kullanmayın. Bahçeye dikili ters laleleri de benzer şekilde, toprak üst yüzeyi iyice kuruyunca bolca su dökerek sulayın.

İlkbaharda ters lalelerin çiçekleri açıp solduktan sonra havalar git gide ısınır. Yapraklarda sararma başlayınca sulamayı tamamen bırakın. Haziran ortasına kadar yapraklarda hiçbir sararma olmazsa siz yine de sulamayı bırakın. Artık dinlenme zamanı. Yaprakların tamamen kuruması lazım.

Takviye besleme

Aslında pek gerekli değil. Çünkü soğanları ekerken gübreleme yaptınız. Kış sonunda, yapraklar iyice geliştiği zaman toprak yüzeyine çok az miktarda fosfor gübresi serpin. Şart değil ama soğanların gelecek yıl için gerektiği gibi yapılanmaları için büyük faydası olur. Aşırıya kaçmayın. Gereken miktarın 4 misli daha azını uygulayın.

Yapraklar kuruyunca ve yaz boyunca

Bahçeye dikili ise sökmeyin. Eğer saksıda yetiştiriyorsanız yine sökmeyin. Yapraklar kuruduğunda saksıları yine dışarıda açık havada ama tam gölgeli bir yere alın. Ekim ayına kadar sulamayın.

Ekim ayı gelince

Ters lale soğanlarını sökün. Çürükleri ayıklayın. Sağlıklı soğanların büyükleri çiçek açacak olgunluktadır. Küçükleri sonraki yıl çiçek açacaktır. Buna göre ayrı yerlere dikmelisiniz. Yukarıda soğanları ekme kısmında anlattığım gibi yapın. Saksıda yetiştirdiklerinize sıfırdan yepyeni toprak karışımı hazırlayın. Eski toprağı tekrar kullanmayın.

Üretimi

Her sonbaharda söktüğünüz zaman yeni yavru soğanlar görürsünüz. Yani ters lale çoğaltılması böyledir. Kendiliğinden çoğalır. Size düşen şey çiçek açmayacak kadar mini soğanlara iyi bakarak sağlıklı büyümelerini sağlamaktır. Ne kadar küçük olursa olsunlar iyi bakarsanız en geç üç yılda çiçek açacak kadar büyürler.

Yazar: Erdal Yüksel

Kategori: Bahçe / Balkon Süs Bitkileri

Etiketler:

'Ters lale (Fritillaria imperialis)' hakkında sorular, açıklamalar

  1. Süleyman, Malatya dedi ki:

    Ağlayangelin çiçeği kışın soğuğu seven, dağların kuzeye bakan ve yaz aylarında da dik güneş almayan kesimlerinde bir veya birkaç dönümlük alanlarda tabii olarak yetişir. Kış aylarında kesinlikle dışarıda bahçede veya saksıda balkonda bırakılmalı, dona maruz kalması sağlanmalıdır. Saksısının biraz geniş olması gerekir. Yoksa çiçeklenme olmaz ve dengesiz büyür çiçek açmaz. Tabii olarak yetişiği alanlarda genellkle tepenin üst kısımlarından dökülen veya bir kayalıkta ise rüzgarla savrulan çok ince ve kaliteli bir toprakta yetişmektedir. Rüzgar almayan korunaklı alanlarda birbuçuk metreye kadar uzayabilir. Tohumdan da üretilebilir ancak yeterli olgunluğa erişmeleri 5-6 sene sürebilir. Çok güzel, egzotik ve gizemli bir çiçektir. Ayrıca sarmısak gibi kokması da çok hoşuma gider.

  2. Ayşe, Konya dedi ki:

    Ters lale soğanı aldım. Aralık ayındayız ekebilir miyim?
    ***
    Evet acele edin. Daha fazla gecikmeyin.

  3. Mehmet, İstanbul dedi ki:

    İstanbul eminönünden terslale soğanı aldım diktim. Soğanlar sarımsak gibi kokmuyordu ama aynı şekildeki soğanlardı. Çıkan bitki ters laleye benziyor fakat değişik yapıda. Çiçek yapısı farklı tomurcuklu çıktı. Acaba bunların cinsi değişik mi yoksa kandırıldık mı? Satıcı Adıyaman’dan geldiğini söylemişti.
    ***
    Galiba çiçek açmasını beklemeden acele etmişsiniz. Bekleyin bakalım çiçekleri nasıl açacak.. Birbiriyle alakasız türlere ters lale deniyor. Çiçekleri güzelse iyi bakın. Belki de nadir türlerden biridir. İnsanlar para kazanmak için doğadaki nesli tükenmek üzere olan güzel çiçekli bitkileri bilinçsizce söküyor.

  4. Fatma, Bodrum dedi ki:

    Geçtiğimiz yılın ekim ayında Tekirdağ’dan gelen soğanlarım mart başı çiçeklendi. Bugün Hakkari’den ters lale tohumları geldi. Ne zaman nasıl ekmeliyim ve ekim zamanına kadar hangi koşullarda saklamalıyım?
    ***
    Eylül ayında tohumları yarım santim gibi hafifçe gömerek ekin ve kasım ayı girene kadar gölge yerde tutun. Kısımdan itibaren güney cephede güneşli bir yerde tutmalısınız. Şimdi eylüle kadar serin bir yerde saklayın.

  5. Mehmet, İstanbul dedi ki:

    Bu seneki ters lalelerden elde ettiğim tohumları yarı gölgede 10 gün kuruttum. Sonbahara kadar ekmeden kapalı kapta buzdolabında saklasam olur mu? Yoksa tohumları korumak için daha sağlıklı bir yöntem var mı?
    ***
    Buzdolabında ama kuru olarak saklayın. Ekim ayının başında ekmeniz lazım.

  6. Tuba, Hatay dedi ki:

    Hediye olarak ters lale soğanı geldi bana. Havalar çok sıcak şu an. Hatay’ın en sıcak ilçesindeyim. Ne zaman dikim yapmalıyım? Soğanları koruyacak serin bir ortam yok. Satış paketi içerisindeler. Zarar görmelerini istemiyorum. Bahçem olmadığı için saksıya dikeceğim. Kışın don olayı olmaz burada. Çok soğuk da olmaz.Ne kadar derine dikmeliyim?
    ***
    Soğanları şimdi hemen ekmelisiniz. Saksı derinliği en az 30cm olmalı. Soğanları ise en az 15cm derine gömün. Ama şimdilik sulamayın. Ekim ayının sonunda sulayın.

  7. Mehmet, İstanbul dedi ki:

    Ters laleleri çürütmeye devam.. 17 ters lalem şu an itibariyle 10 taneye düştü. Ama ben takviyeye devam ediyorum. 3 tane daha aldım. Bu seferde ağaç dibine güney tarafa güneş gören, kar ve poyrazla yağan yağmurları ağacın kesebildiği bir yere dikeceğim. Bu sene 7 terslalemin çürüdüğü yer garajın saçak altında yağmurdan etkilenmeyen sadece rüzgarla olan yağış ve karda sulanan bir yerdi. Acaba bu sefer soğanlar az mı su aldı? Bu da bir etken midir? Ben sulamazsam hele yazın hiç su almayan yerde. Sudan etkilendiği kadar susuzluktan çürüme veya kuruma ihtimali var mıdır?
    ***
    Karasal iklim – yüksek rakım dağ bitkisini deniz etkisindeki bölgelerde güney cephelerde yetiştirmeye çalışmak yanlış. Yaz aylarında gece ısısının fazla yüksek kalması yüzünden toprakta çok fazla ısınma olur. Soğanlar yazın her ne kadar uykuda olsalar bile kötü etkilenirler ve çürürler. Bitkileri ana vatanlarında nasıl koşullarda yaşadıklarına göre düşünmelisiniz. Doğada yaşam alanlarında yaz yağmurları olur ama kuru havanın ve rüzgarın etkisiyle toprak yüzeyindeki çok kısa süren ıslaklık soğanların olduğu derinliğe ulaşamaz. Yani soğanlar yaz aylarını kupkuru toprakta geçiriyor diyebiliriz. Veya su ulaşsa bile oralarda toprak ısınması İstanbul’daki kadar fazla değildir. Her neyse siz bundan sonra ters lalelerinizin toprak altındaki soğanlarının yazın fazla ısınmayan ve hiç ıslanmayan toprakta olmalarını sağlayın. Hatta bahçede yerde gelişmelerini isteseniz bile her ilkbaharda yapraklar kuruduğunda toprağıyla beraber söküp alın, bir kovada toprak altında korunacakları şekilde hiç güneş almayan serin bir yerde saklayın. Ekim ayının sonunda soğanları kovadan söküp istediğiniz yerlere yeniden ekin. Her yıl böyle devam etseniz daha iyi olur. Hem yavru soğan kayıplarının da önüne geçmiş olursunuz. Böylece her yıl sayıları artar.

  8. Meziyet, Adapazarı dedi ki:

    Ters lale soğanlarımı bugün ektim. Hemen sulamam gerekiyor mu?
    ***
    Evet elbette bol bol su ile sulayın. Kesinlikle dışarıda çok soğuk bir yerde şubat sonuna kadar dursun. Sonra yine açık havada ama güneşli bir yere alın.

  9. Yasin, Adana dedi ki:

    Bugün internetten ters lale sipariş ettim. Havalar çok sıcak gidiyor. Saksıda yetiştirmeyi düşünüyorum. Soğanlar çillenmiş gelir mi? Geç kaldım mı ekmek için?
    ***
    Keşke sipariş vermeden önce sorsaydınız. Çok geç kaldınız. Bırakın çillenmelerini ölmüş olabilirler. Hiç vakit kaybetmeden ekmeniz lazım.

  10. Yasin, Adana dedi ki:

    Ocak ortasında ektiğim ters lalelerden ikisinin bugün toprağı kabarttığını gördüm ve çok mutlu oldum. Önceden çok az ışık alan bir yerdeydi. Şimdi az güneş alan bir balkona çıkardım. Doğru yapmış mıyım? Daha topraktan tamamen çıkmadılar. Bundan sonra nasıl bakmalıyım? Diğer balkonum çok güneş alıyor.
    ***
    Adana şartlarına göre şimdi şubat sonunda güneşli yere almanız çok iyi, doğru. Ama az güneş uygun olmaz. Diğer çok güneş alan balkona taşıyın. Çünkü fazla güneş lazım. Bakımına normal devam edin. Toprakta ciddi kuruma oldukça bol bol su dökerek sulayın. Tomurcuklar tamamıyla gelişip çiçekler açmak üzere iken tekrar az güneşli balkona götürün (götürmeseniz de olur bunda maksat çiçekler daha uzun süreli güzelliklerini koruması içindir). Çiçekler solup geçtikten sonra yapraklar ne zaman hafiften sararırsa o zaman sulamayı bırakın. Yapraklar ve toprak kuruduğu zaman gölgeli serin yerine götürün. Ekim ayının ortasında önce iyice sulayıp toprağın yumuşamasını sağlayın. Sonra da büyük bir dikkatle soğanları zedelemeden çıkarın. Serin bir köşede üç gün açıkta beklesinler. Bu sırada yeni toprak hazırlayın. Soğanları açıkta daha fazla bekletmeden ekin. Sulamayı hemen değil kasım ortasında yapmalısınız. Yine şubat sonuna kadar kış aylarında çok soğuk ve güneşsiz olan bir yerde tutmalısınız.

  11. İrem, Malatya dedi ki:

    Ters Lale soğansız koparılırsa nasıl çoğalabilir?
    ***
    Çoğalamaz. Hiçbir şekilde mümkün değil.

  12. Hangül Ö. -Ankara dedi ki:

    Geçen yıl Ters lale soğanı aldım ama bir türlü ekmeye fırsat bulamadım. Ankara şartlarında nisan ayı ekim için uygun mu acaba?
    ***
    Boşuna uğraşmayın. Çoktan ölmüştür. Ters lale soğanları bekletilmeye hiç gelmezler. Yine de deneyin isterseniz.

  13. Buse, Antalya dedi ki:

    Ters lale içerisinde bulunan etkili madde içerikleri nelerdir?
    ***
    Bunu bilmiyorum.

  14. İslam B. -Mersin dedi ki:

    Ters lale soğanını hiç topraktan sökmez isem ne zaman yavru soğan alabilirim?
    ***
    Sonbaharda söküp yeni toprak ile yeniden dikmek lazım. Yavru soğan oluşmuşsa o sırada ayırırsınız.

  15. Zerrin Y. -Bursa dedi ki:

    Üç gün önce ters lale soğanı siparişim geldi. Hemen dikeyim mi?
    ***
    Evet hemen ekin ve saksıyı gölgeli serin bir yerde tutun. Ekim ayına kadar sulamayın.

  16. Okuyan, Kayseri dedi ki:

    Ters lale soğanı alıyorum bahçem için soğanları her yıl sökmeli miyim? Bahçede devamlı dursa olmaz mı?
    ***
    Yaz aylarında yapraksız kalan her türlü soğanlıları sonbaharda sökmek, toprağı derinden çapalamak ve toprağı hafifçe gübreleyerek soğanları yeniden ekmek lazım. Yoksa hem güçleri azalır hem de toprağın zamanla kendiliğinden preslenmesi sonucu hastalıklar ve çürümeler olur.

  17. İsimsiz dedi ki:

    Mart sonu internetten sipariş aldigim ters lale soğanını ektim.bi türlü çıkmadı. 2 hafta önce soğanları tek tek toprağıyla birlikte başka saksıya aldım. Bol güneş alan bir yere koydum ama hala yeşermiyor. Acaba soğan içeride çürüyor mudur ya da gelecek yıl için yapılanıyor mudur?
    ***
    Siz de internet sahtekarlarının mağduru olmuşsunuz. Ters lale soğanlarının sadece ve sadece eylül-ekim aylarında satılmaları gerekir. Sonbaharda ekilen soğanlar toprak altında kesinlikle soğuk kış görmeliler. Böylece sağlıklı bir gelişim gösterip ilkbaharda çiçek açarlar. Başka türlü olmaz. Yukarıdaki bilgileri de okumalısınız.


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın:

Sorunuz cevabımla birlikte 1 saat veya en geç 24 saat içinde burada görünür olacaktır. Lütfen ara sıra kontrol edin. Hiç görünmüyorsa akıllı telefonunuzda önbellek temizliği yapmalısınız.