Stresli olduğumuz zaman (daha doğrusu sürekli stres halinde isek) bünyemiz gereğinden daha fazla kortizol maddesi salgılıyor. İnsan bünyesi bu durumda enerji yakmaktan daha çok besin ve enerji üretme ve depolama halindedir. Yani stresin kilo aldırmasına kortizol hormonu sebep oluyor. Haftalarca, aylarca devamlı stres altında olan insan doğal olarak devamlı yağ depoluyor. Bünye yağ rezervlerini arttırıyor.
Kortizol nedir?
Böbrek üstü bezlerinin salgıladığı bir hormondur. Sinirlilik ve stres hallerinde bedenin göstereceği tepkileri frenleyici etkisi vardır. Stres ve sinirlilik hallerinde bütün vücudumuz bir alarm verilmiş gibi tepkiye hazırdır. Adrenalin vb. gibi hormonlar salgılanmaktadır. O alarmda mikroplarla savaşacak olan savunma hücreleri (antikorlar ve lenfositler) de harekete hazırdır. Bu sırada bünyenin kortizol salgılamasında ince bir hikmet var. Stres, öfke, mücadele ve kavga zamanlarında salgılama olur. Böylece kortizol savaşçı antikor ve lenfositleri azaltır. Hem de önemli ölçüde azaltır. Böyle olunca da her şey olması gereken dengesini tekrar bulur. Ayrıca olası yıpranma ve yaralanmalara karşı onarım yapılanmaları için bünyeyi besin üretimine sevk eder.
Kortizol yetersizliğinde alerji oluşumları
Otoimmun hastalıklarda savunma hücreleri insanın kendi öz dokularını bile yabancı madde sanarak savaşıma girişiyor. Bunda kişinin bünyesinin alışık olmadığı yiyecekler, temizlik/kozmetik maddeleri ve hava ile akciğerlere, oradan da bütün bünyeye geçen havadaki bazı kokular vb şeylerin de etkisi olur. Yani antikorlar ve lenfositler bu alışık olmadıkları maddeleri hastalık mikrobu sanarak savaş ilan ederler. Bir anda insanın her yerinde kabartılar, iltihaplanmalar oluyor. Gerekmediği halde ağır iltihaplanmalar bile ortaya çıkar. Bu tip olguları halk arasında alerji ismiyle biliriz. Alerji tedavisinde hastaya kortizol hormonu verirler ve yanlış alarmın etkileri son bulur. Tedavinin uzun zaman devam etmesi ve kortizol hormonunun fazla kullanılması sonucu hastada obezite baş gösterme riski de yüksektir.
Stres nasıl şişmanlatıyor?
Devam eden stres sonucu bünyede doğal olarak normalden fazla kortizol salgılanması ve bunun yan etkileri devam eder. Her geçen gün insan aynı etkilere daha duyarsız gibi oluyorsa bunun sebebi kortizolun devrede olduğudur. Yeni yeni ve daha şiddetli stres ve sinir etkileri ile karşılanmadığı sürece insan önceki ve halen devam eden stres etkilerine daha sakince kalır. Ama alışmak söz konusu olamaz. Sadece alıştığımızı zannederiz. Değişimin farkında değilizdir. Artık daha çok yiyoruzdur. Daha çok yemesek bile normalde olması gerektiğinden çok daha fazla kilo alıyoruzdur. Çünkü kortizolün normal üstü aktivitesi yüzünden bünyemiz enerji yakmaktan ziyade besin- enerji üretme ve depolama halindedir.