Solanum pseudocapsicum (Kudüs kirazı)
Özellikleri
Solanum pseudocapsicum, Kudüs kirazı yaz-kış yapraklıdır. Boyu 1 metreyi pek geçmez. Fakat yerini ve toprağını çok severse boyu 2 metreyi bulur. Küçük fidelerini düzenli budamalarla birkaç yılda bonsai gibi mini bir ağaç görünümüne sokabilirsiniz. Yoksa düzensiz çalı şeklinde gelişir.
Kudüs kirazı ortalama 10 yıl ömürlüdür. İyi bir bakımla belki 12-15 yıl yaşar. İlkbahardan sonbahara kadar biber çiçekleri gibi beyaz çiçekler açar. İri fındık büyüklüğünde, koyu turuncu renkte domates benzeri meyveler yapar.
Soğuğa dayanıklılığı
Solanum pseudocapsicum kış soğuklarına -6C dereceye kadar hiç hasarsız dayanır (kar altında kalması yapraklarına zarar vermez). Biraz daha fazla veya daha uzun süreli soğukta yapraklarını ve körpe dallarını kaybeder. Kudüs kirazının -10C derece ve daha fazla soğukta hayatta kalması mümkün değil. Türkiye’de iklim şartları uygun bir bahçede yetişince meyveleri düşüp yuvarlanarak çevrede tohumları kendiliğinden çimlenir ve orada kalıcı olurlar.
Habitat
Solanum pseudocapsicum türünün ana vatanı Güney Amerika kıtasının kuzeyi (Peru, Ekvador) ve Kuzey Amerika kıtasının güneyi kesimleridir. En çok ormanlarda ve orman kenarlarında yaşarlar. Nadiren yarı çöl özellikli arazilerde de görülür.
Kullanım
Dayanıklı bir süs bitkisidir. Hem evde hem bahçede yetişir.
Noel – Yılbaşı zamanı süsleme bitkilerindendir. Yaz boyunca çiçek açar. Oluşan meyvelerin hepsinin olgunlaşması, renklenmesi kış başını bulur. Bu da hıristiyanların Noel kutlamaları zamanına denk geliyor.
Çok fazla uzun ömürlü olmadığı için Kudüs kirazi bonsai sanatında makbul değildir. Ama yine de 3-5 yıllık bir emekle küçük bir ağaç gibi görünüm vermek kolaydır. Kök budaması filan gerektirmez. 10-15 yıllık ömrü boyunca gayet güzeldir.
Domates ve biberlerle aynı familyadan olduğu halde meyveleri yenmez. İnsanlar için zararı mideyi rahatsız etmekle, kusturmakla sınırlıdır. Kedilere ve köpeklere daha fazla zarar verir.
Kudüs kirazı yetiştirme, bakım
Ev içinde sadece güneşli ve havadar pencere yanında yetişmeye uygundur. Günde en az 2 saat direkt güneş, bunun dışında gündüz boyunca güçlü gün ışığı ister.
Toprağı nasıl olmalıdır? Besin verelim mi?
Bahçelerde pek fark etmez ama eğer toprağınızda nematod parazitleri varsa orada Kudüs kirazı pek fazla yaşamaz. Saksıda ise 3 ölçü torf toprak + 1 ölçü iri taneli temiz dere kumu karışımı yapmanızı tavsiye ederim. Bu karışımda son derece gür gelişim gösterir. Yine aynı karışım özellikle iç mekanlarda Kudüs kirazı yetiştirmek için en iyisidir.
Bitki besini yeni toprağında ilk iki ay istemez. Genelde nisan sonundan eylül ayı sonuna kadar, sadece ayda bir defa salon bitkilerine özel sıvı bitki besininden verin. Çeşidi genel kullanım (çok amaçlı) bitki besini.
Saksı-toprak değiştirme
Kudüs kirazına köklerinin biraz rahat sığacağı boyutta saksı kullanın. Toprağı her üçüncü yılının başında değiştirin. Yani İki yıl aynı toprakta kalacak. Üçüncü yıl ilkbaharda toprak değiştirin. Kökleri fazla çoğalmışsa az farkla bir boy büyük saksı kullanın. Toprak değiştirirken köklerinin tümünü eski topraktan ayırmayın. En fazla yarısını ayırmanızda sakınca yok.
Sulama ve dinlendirme
Serin aylarda (ilkbahar, sonbahar) saksısındaki toprağının en üst yüzeyi tamamen kurudukça sulamalısınız. Yaz boyunca ise toprak yüzeyinin ıslatıcılığı tamamen gidince ama nemliliğin çok fazla azalmasını beklemeden sulayın.
Kasım ortasından mart sonuna kadarki süre içinde Kudüs kirazınızın toprağı adamakıllı kurusa bile yapraklarda pörsüme görmedikçe sakın sulamayın. Bu sırada eğer mümkünse çok serin bir yerde tutmakta yarar var.
Kudüs kirazı sulamalarını yaz kış fark etmez ne zaman sulamak gerekirse mutlaka saksı alt deliklerinden bir miktar su sızacağı miktarda su ile yapmalısınız.
Çiçek açması ve meyve vermesi için
Kudüs kirazı ilkbahardan sonbahara kadar neredeyse kesintisiz çiçek açar. Çiçeklerinden pek azı meyveye dönüşür. Bu gayet normaldir.
Hiç meyve oluşmaması problemi: Evde ya da camekanlı balkonda yetiştiriyorsanız Kudüs kirazının çiçeklerinde polenleşme pek mümkün olmaz. Çiçeklerde polenleşme olmazsa meyve de olmuyor. Çiçek açtığı zaman günün çoğu zamanında açık duran bir pencerenin tam önünde ya da dışarıda bulundurmanız gerekir. Bunları yapmaya imkanınız yoksa çiçekler iyice açıldıkları zaman ince bir sulu boya resim fırçası ile polenlemeyi kendiniz yapabilirsiniz. Böylece meyve oluşur. Aşağıda bir patlıcan çeşidinin çiçeğinde fırça ile polenleme yapma örneği fotoğrafı var. İnceleyin. Kudüs kirazı çiçeğinde de aynı şekilde yapın.
Kenarlardaki sarı polen tozunu ortadaki ince uzantının ucuna bulaştırın
Fakat gece saatleri boyunca hava 25C derece dolayları gibi fazla sıcaksa ya da 10C derece gibi fazla serinse yine meyve oluşması pek mümkün değildir. Böylesi zamanlarda hiç uğraşmayın.
Kudüs kirazı fide üretimi
Olgun meyvelerinin içindeki tohumlarını alın. Bunları toprağa ekmeyle fidelerini elde edersiniz. Olgun bir meyve çok sayıda tohum içerir. Sıkıp patlattıktan sonra esintili bir yerde günlerce tutup kurumasını bekleyin. Sonra tohumlarını ekin. İstisnasız her bir tohum kısa sürede çimlenir ve bir sürü Kudüs kirazı fidecikleriniz olur. Fideleri söküp yer değiştirmede hiçbir sorun olmuyor. Bir şey olmamış gibi hayatlarına devam ederler. Fazlaca kökleneceklerinden dolayı fideleri ayırmakta geç kalmayın (ki kökler birbirlerine dolanmasın). Boyları 6 – 7 santime gelince ayrı saksılara dikmelisiniz.
Tohumdan yetişmiş bir Kudüs kirazı (Solanum pseudocapsicum) fidesi 4-5 ayda çiçek açacak olgunluğa gelir. Araya kış girerse çiçek açması bahara kalır.
Benim de var bu çiçekten. Çok hoşuma giderek aldım ama çok hızlı yaprak ve meyve dökmeye başladı. Anlam veremiyorum. Dışarıya da koyamam Afyon çok soğuk.
***
Kudüs kirazı bu şekilde ani ve hızlı bozulma gösterirse genelde kurtarılamaz. Meyvelerinin içindeki çekirdekleri alın. Gübresiz ve süzek bir toprağa ekin. Bir kısmını (güneşli pencere kenarı varsa) şimdi, bir kısmını ilkbaharda ekin. Genellikle tohumlarının tümü çimlenir ve hızlı büyürler.
Merhaba, fırça ile polenlemeden bahsetmişsiniz. Bu nasıl oluyor bilgi verebilir misiniz?
***
Amaç çiçekler meyveye dönüşsün. Dışarıda açık havada yetiştirilenlere gerekmiyor. Ev içinde ve kapalı camekan balkonlarda yetiştirilenlere gerekiyor. Çiçeklerde polenleşme olmazsa hiç meyve oluşmaz ya da tek tük bir iki tane oluşur. İnce bir suluboya fırçası ile çiçeğin içindeki incecik erkek organlardaki tozu alırsınız ve yine çiçeğin içinde bulunan dişi organa o tozu bulaştırırsınız. Bunun için onları görmenize bile gerek yok. Fırçayı çiçekten çiçeğe her çiçeğin içerisine hafifçe bastırıp çekin. Bu kadar basit. Ama kocaman çiçeklerde görmeniz lazım. Kudus kirazının mini çiçeklerinde anlattığım gibi yapmanız yeterli.
Merhaba. Bitkinin üzerinde kurumuş olan meyvelerinden birini koparıp kurumuş tohumları küçük bir saksıda toprağa ektim ve kurudukça suluyorum. Çok kısa sürede çimlenir dediğinizden kasıt ne kadar sürede gerçekleşir acaba?
***
Meyvenin içindeki çekirdekleri çıkarıp kuru bir yerde bir hafta bekletmeniz lazım. Sonra tohumları bir saksıya 4-5cm ara ile ekin. Yarım santim gibi hafifçe gömmeniz yeter. Sulayın ve güneşin ısıtacağı bir yerde tutun. En geç 8 gün sonra çimlenmiş olurlar. Çimlenme başlayana kadar toprak üst yüzeyi hiç kuru kalmamalıdır.
Kudüs kirazı çok yaprakları vardı. Çiçek açtı, meyvesi oluştu ama üç gün önce yaprakları soldu. Yerini değiştirmedim. Ne yapmalıyım?
***
Hemen acilen söküp köklerini yıkayın ve temiz bir toprağa yeniden dikin. Çünkü toprağı zamanla bozulmuş. Ayrıntılı bilgi: Toprağın kökleri zehirlemesi, yakması
Budama hakkında bilgi verir misiniz? Benim çiçeğim biraz küt kaldı. Ne yapmam gerekir?
***
Kudüs kirazının daha iyi gelişimini sağlayacak şey budama değildir. Doğru toprak, doğru ortam şartları ve doğru bakım ile güzelce gelişir. Budamayı istediğiniz gibi şekillendirmek için yapabilirsiniz. Cansız ve güdük kalmış dalları da kesebilirsiniz.
Tohumlarım büyüyüp 20-25cm’lik genç fidelere dönüştü. Hatta çiçek açıyorlar artık. Fakat çiçekler açtıktan bir hafta kadar sonra dalında kuruyup düşüyorlar. Günde 4 saat kadar sabah güneşi alıyor. 8 saat kadar da yeterli diye düşündüğüm rüzgar almaktalar. Kuruyup dökülmelerinin nedeni nedir acaba? Ekstra fırça ile yardımcı mı olmalıyım döllenmeleri için?
***
Deniz etkisinde olan illerde yaz aylarında gece saatlerinin yeterli serinlikte olmamasının da kötü etkisi olabiliyor (yani polenleşme olsa bile bünye gece sıcaklığı yüzünden meyveleri büyütmeyi başaramıyor). Bir de kapalı balkon ise ve gece dışarısından daha fazla sıcak kalıyorsa çok kötü. Siz yine de fırça ile deneyin isterseniz.
Benim de bu çiçekten var. Ha bire boy atıyor. Kökü çok ince olduğu için aşağı doğru eğiliyor. Bir odunla durdurmuşum. Ne yapmalıyım ki kökü kalınlaşsın?
***
Doğru toprak, ayda bir defa bitki besini, bolca güneş ve çok havadar bir yer şart. Başka türlü cılız, çelimsiz gelişir.
Dışarıda çok güzel yetişiyor. Özel bir bakıma ihtiyacı yok. Tohumdan yetiştirdim. Sulamasını yapın ve hava alan bir yere koyun yeterlidir.
Kudüs kirazı saksıda o kadar soğuklara dayandı dayandı ilkbaharın girmesine bir hafta kala öldü..
***
Sebep toprakla ilgili. Mutlaka süzek ve havadar toprak kullanmak, yaz sonunda adamakıllı bir toprak yıkama sulaması yapmak gerekiyor. Bunları yaparsanız aynı problemle bir daha karşılaşmazsınız. Ayrıca oranın kış soğuklarına dayanamayacak türleri kışın açık havada dışarıda bırakmanız yanlış.
Kudüs kirazı hiç çiçek açmıyor. Tomurcuk bile yok. Sürekli küçük siyah böceklerden oluyor. Ne yapmalıyım?
***
Güneşli bir pencere yanında tutun. Güneş ışınlarını direkt alması şart. Siyah böcek dediğiniz şeyler yaprak biti ise ilaçlamak gerekir. Toprak sineği ise ilaç istemez. Toprak adam akıllı kupkuru oluncaya kadar sulamazsanız, hatta yapraklarda pörsüme olmazsa bir süre daha toprağı kuru bekletirseniz tamamıyla yok olacaklardır.
Benimkisi oldukça sağlıklı ve bol meyveliyken un biti oldu. 1 litre suya 1 kaşık arap sabunu yapıp 3 güne bir kullandım. Papiksle uzaklaştırdım. Hala uğraşıyorum. Ciddi şekilde azaldı. Ama bitkinin meyveleri ve yaprakları dökülmeye başladı. Saksısını, toprağını değiştirdim ama hala iyi durumda değil. Onun için yapabileceğim bir şey var mı? Arap sabunu spreyi hatalı mı sizce bu bitki için?
***
Gidin bir zirai mücadele ilaç dükkanından etkili bir ilaç alın. Arap sabunlu şeylerin faydasından çok zararı oluyor. Mesele Avirmec EC adlı ilaç her tip yaprak parazitlerini yok ederken yapraklara hiç zarar vermez. Bir de şurada anlattığım gibi uygularsanız en inatçı koşnillere bile tam etki eder: https://azbitki.com/bitler#etkili
Kudüs kirazıma dün akşam sıvı genel amaçlı bitki besini verdim fakat bugün solmuş buldum. Ne yapmalıyım?
***
Kökler yanmış. Demek ki o toprağın kimyasal dengesi zamanla bir hayli bozulmuş. Bitki besini verince toprak daha kötü olmuş. Hiç vakit kaybetmeden söküp köklerini yıkayın ve gübresiz temiz bir toprağa dikin. Ve eğer içeride tutuyorsanız dışarıya çıkarın.
Kudüs kirazımın yaprakları soldu tohumları buruştu. Evde tutuyorum. Toprağını mı değiştireyim?
***
Dip kısım kökleriyle beraber çürümüş. Hiçbir şey işe yaramaz. Buruştu dediğiniz meyveleri yeterince büyümüşse içindeki tohumlarını alıp toprağa ekin.
Çatı katında oturuyorum. Kışın evde elektrikli soba kullanıyorum. Aşağı komşumdan iki adet Kudüs kirazı getirdim. Getirdiğim günden itibaren yaprakları boynunu büktü. İlerleyen zamanlarda yapraklar artarak sararmaya başladı. Meyveleri hala dinç ve canlı renkli ama beni korkutan daha çok solgun yapraklar. Yer değişikliğinden mi oldu, elektrikli sobalar mı kuruttu bilmiyorum. Balkona çıkaramıyorum çünkü çok rüzgar var ama ikindin güneşi gören bir cam önünde konumlandırdım. Saksının altından kılcal kökler çıkıyor. Toprağını değiştirmek istiyorum ama hepten kaybetmekten korkuyorum. Ne yapmalıyım?
***
Kış aylarında bitkilerin yerini değiştirmek veya kış aylarında salonlara yeni bitki almak iyi değil. Genellikle ölürler. Kudüs kirazına gelince aslında ev bitkisi değil. Çocukluk gençlik yıllarımda İstanbul’da bahçede saksılarda sürekli açık havada yetiştirirdim. Kışın karlar altında kalsalar bile hiç bozulmazlardı. Sizin komşunuzunkiler eğer sürekli dışarıda idiyseler kış ortasında aniden havasız sıcak yere geçmeleri şok etkisi yapmıştır. Bunun tam tersi de bitkilere büyük zarar verir ve öldürür. Kısaca kış aylarında bitkilerin yerlerini değiştirmeyin. Yer değişikliği için iki farklı mekanın sıcaklık şartları tamamıyla aynı olmalıdır.
Kudüs kirazım pencere kenarında duruyor fakat meyveleri buruşmaya başladı. Yaprakları hala canlı. Nasıl bir bakım yapmalıyım ? Yeri doğru mu?
***
Güneşli pencere doğru yer. Bakımı ise zaten bu sayfanın konusu (yukarıda yazılı). Ona göre devam edin.
Tohumları hangi ayda ekilir?
***
Her zaman uygundur.
Kudüs kirazımı 3 gün sulayamadım. Ofise döndüğümde toprağı kuru ve yapraklarını buruşmuş buldum. Üzerinde meyveleri canlıydı. Sulamasını yaptım. Canlanır mı? Herhangi bir işlem yapmam gerekir mi?
***
Üç günde ölmesi mümkün değil. Eğer canlanmazsa problem susuz kalmasıyla ilgili olamaz. Ya toprak kökleri çürütmüştür ya da yeri havasız olduğundan dolayı ölmüştür.
Kudüs kirazı bitkimi 2 aydır bakıyorum.Ocak ayının sonuna doğru meyveleri buruştu ve dökülmeye başladı ama yeni filizler verdi, büyüdü ve birkaç tane de çiçek açtı. Herhangi bir şey yapmama gerek var mı?
***
Hayır yok. Doğru bakıma devam edin.
Kudüs kirazının fidesini aldım. Bu fideyi tam gelişmesi için kaç cm derinliğinde bir saksıya dikmek gerekir uygun derinlikte saksı olursa saksı değiştirmeye gerek var mı?
***
Hayır en başta toprağını dosdoğru hazırlarsanız ömür boyu aynı saksıda kalabilir. 25cmx25cm ebatlarında bir saksı yeterli.
Kudüs kirazımın dallarında küf oluştu. Bazıları da kurudu. Yapabileceğim bir şey var mı?
***
Bol bol rüzgar ve güneş alabileceği bir yerde tutmanız lazım. Ayrıca küf benzeri bir hatalık mı yoksa unlu bitler mi dadanmış bundan emin olun ve ona göre çaresine bakın.
Benim kudüs kirazı tohumlarım yazdıklarınızı yapmama rağmen hiçbir şekilde çimlenmedi. ayrıca tohumların sıkıntılı olduğunu düşünüp netten tohum siparişi verdim ancak onlarda çimlenmedi. Toplamda yaklaşık 30-40 adet tohumu toprağa ektim, pamuğa ektim, su içinde beklettim yani aklınıza gelebilecek 4-5 farklı çimlendirme metodunu kullandım. Ama olmuyor, bu cıvarda da hiçbir yerde bu çiçeği bitki halinden tutun tohumu bile bulamıyorum. ne yapmayalıyım sizce sebebi nedir?
***
İlginç. Tohumları son derece kolay çimlenir. Ya sizin aldığınız tohumlar bozuk idi ya da siz felaket hatalar etmişsinizdir. Mesela ev içinde denemeyin. Bir yerde görürseniz meyvesinden bir tane alın. Onun çekirdeklerini çıkarıp önce 10 gün kadar kurutun. Sonra ekin. Hiç fire vermeden her biri çimlenir. Ama mutlaka açık havada, güneşli yerde, doğal sokak toprağında deneyin. Özel topraklar hem masraflı hem de çoğu zaman bozuk, zehirli çıkıyor. Tohumlar toprakta çimlenmeye başlama aşamasında çürüyüp gidiyor.