İlkbaharda mor salkım çiçekleri
Mor salkım türleri
Hibritler, kültivarlar haricinde üç doğal has tür mor salkım var. Bu arada, has türler hibritlerden ve kültivarlardan daha yaygın yetiştiriliyor. Bunların genel özellikleri, üretim yöntemleri ve birbirlerinden farklılıkları kısaca şöyle:
Wisteria sinensis (Çin visteryası)
Bütün dünyada en yaygın olan Çin visteryası ağaçlara, dallara, destek değneklerine sarılırken saat yönünün tersine hareket eder. Böylece çok benzer türler olan Japon visteryasından ve Amerikan visteryasından kolayca ayırt edersiniz. Diğerlerinden başka bir farkı da azgınca ve hızlıca gelişmesi, aşırı sıcak memleketlerde bile, fakir topraklarda bile aynı şekilde gelişmesidir. Çok sık budama gerektirir. Çiçek salkımları orta uzunlukta olur. İlkbaharda önce çiçek açar, sonra yapraklarını geliştirir. Kış soğuklarına dayanıklılığı -30C derecedir. Olgun dal çeliği ve yarı olgun dal çeliği yöntemleriyle çoğaltılır.
Wisteria floribunda (Japon visteryası)
Çiçek salkımları en uzun, en gösterişli olan mor salkım türü budur. Salkımlar bazen yarım metreyi bulur. Kış soğuklarına -35C dereceye kadar dayanır. Tohumla çoğaltılır. Tohumlar olgunlaştıklarında hemen ya da sonbaharda ekmeniz gerekiyor. Saklamaya gelmez. Ayrıca diğer mor salkım fidanlarına aşı yaparak da bu türün fidanlarını elde edersiniz. Çünkü tohumdan yetişenlenlerin çiçek açma genetik yaşına gelmeleri 5- 10 yılda mümkün olur. Ama aşı ile en geç ikinci yılda çiçek açmaya başlarlar.
Wisteria frutescens (Amerikan visteryası)
Amerikan visteryasının salkımları oldukça kısa ve az çiçeklidir. Diğerlerinden daha sakindir. Çünkü yavaş büyür. Ayrıca ağaç formu vermek ve ağaç formunda zapt etmek kolaydır. İlkbaharda yapraklar ve çiçekler aynı hızla gelişir. Kış soğuklarına dayanıklılığı -25C derecedir. Bu türde fidan üretim yolu dipten büyüyen sürgünlerini ayırma iledir.
Yetiştirme, bakım
Gözünüz hep üstünde olmalı. Çok hızlı bir şekilde ağaçları kaplar. Ağaç dallarında gürce dallanıp budaklanarak dalları kırar. Yerini seven bir morsalkım neredeyse her ay budama gerektirir. Esas çiçek açma zamanları ilkbahardır ama duruma göre sonbahara kadar daha az çiçekli olarak devam ederler.
Başlıca gereksinimleri
Güneşi sever. Gölge yerlere uygun değildir.
Toprak seçmez. Sadece ağır killi topraklar uygun değildir. Toprak ağır killi ise 1 metreye yakın derinlikte çukur açılın. Sonra çıkardığınız toprağı dere kumu ve ponza taşı ile karıştırıp çukura doldurun ve mor salkım fidanınızı dikin. Yoğun kireçli topraklarda ise klorozis sorunu baş gösterebilir. Bunun çözümü demir şelattır.
Suyu sever. Susuz bırakmayın.
Bahçeye dikme yeri ve zamanı
İklim uygunsa yılın her zamanında fidanını alıp bahçeye dikebilirsiniz. Kış mevsimi fazla sert geçen yerlerde sadece ilkbaharda dikin. Yaz boyunca kökler toprağa iyice işlesin. Yaz mevsimi aşırı sıcak geçen yerlerde ise yaz hariç her zaman uygundur. Fidan saksıda ise veya tüplü fidan ise sakın kökleri bulunduğu topraktan ayırmayın. O şekilde çıkarıp dikeceğiniz yere yerleştirin.
Morsalkımı bahçeye dikeceğiniz yer hem güneşli hem iyi rüzgar alan bir yer olmalı. Yoksa çeşit çeşit mantar hastalıkları olur ve önünü alamazsınız. Güneşsiz yerlerde çiçek açmaz, açsa da birkaç yıl sonra ve az sayıda açar.
Çiçek açmaktan vazgeçme problemi
Sadece genç mor salkımlarda olan bir problemdir. 5-6 yıl yaşlanan mor salkımda bu problem olmaz. Bir bahçeye yeni dikilen bir mor salkım ilk yıl ya da ilk iki yıl çiçek açtıktan sonra 2-3 yıl çiçek açmayabilir. Başlıca üç sebebi var: Birinci sebebi “Saksıda meyveli, bahçeye dikince meyve vermiyor” sayfasından okuyabilirsiniz. İkinci sebep yanlış gübreleme ve yanlış budamadır. Mor salkıma gübre verecekseniz azot fakiri gübre bulup vermelisiniz. Budamaları aşağıda ilgili kısımda anlattığım gibi yapın.
Birinci sebeple ilgili problemin olmaması için önlem:
Visteryanız diktiğiniz yerde bir kış geçirdikten sonra, eğer çok gürce, azgınca gelişim göstermeye başlarsa temmuz ortasında sulamayı bırakın. Bundan sonra sadece yapraklarda ciddi pörsüme gördükçe sulayın. Bu sayede fidan yorgun düşer ve gelecek ilkbaharda çiçek açacak şekilde yapılanmaya girişir.
Budama
Mor salkımların çiçek açması bir yıllık dallardan (daha doğrusu geçen yaz yeni gelişen dallardan) oluyor. Kış sonu budamalarında bu dalları tam dipten yok etmemelisiniz. Birkaç filizlenme gözü bırakmalısınız. Yoksa çiçek açmaz.
1- Kışın güçlenmesi amacıyla kış başı budaması
Kış soğuklarının başında yapın (İstanbul’da aralık ayı ortasında). Bu budamada dalları sadece en uçlarından budayın. Böylece uçlardan soğuk alan bünye besini enerjiyi daha gerilere çekmeye başlar.
2- Kış sonu esas budaması
Zamanı kış sonunda, bitkide uyanma başlamadan öncedir. Geçen yaz yeni gelişen dalları şimdi sadece iki-üç, en fazla dört filizlenme gözü kalacak şekilde kısaltın. Kış sonundan sonra don olayı riski varsa 4 filizlenme gözü bırakın. Yaşlı mor salkımlarda dalları istediğiniz uzunlukta bırakabilirsiniz. Hem böylece daha fazla çiçek açacaktır. Gençlerde dalları fazla kısaltmak daha iyi.
3- Gelişim zamanı budamaları
İlkbahar çiçekleri geçtikten sonra başlayarak, azgın gelişime göre, gerekirse sonbahara kadar budamalara ayda bir gibi devam edin. Bunda amaç mor salkımın her yeri istila etmesinin önüne geçmektir. Yani şart değil, isteğe göre bir budamadır.
Besin, gübre verme
Hızlı büyümesini istediğiniz genç morsalkımlara genel amaçlı bitki besini (NPK 10-10-10) ya da koyun gübresi verin. Yeterince büyüyünce eğer toprak çok fakirse gübre ister. NPK 5-10-10 gibi azot oranı düşük bitki besinine devam edin. Toprak iyi kalitede ise, daha doğrusu mor salkımın gelişiminde kusur yoksa hiç besin, gübre istemez.
Ağaç formunda mor salkım
Mor salkımı asma şeklinde yetiştirebileceğiniz gibi ağaç formu da kazandırabilirsiniz. Ağaç formu verilmiş mor salkım son derece güzel bir süs ağacı olur. Zarafetine diyecek yok. Ama bir de o halde tutmak için ne kadar budama gerektiğini düşünürsek, kolay değil. Aşırı hareketli gür gelişme özelliği var. Bu yüzden ağaç formunda yetiştirmek için daha çok Amerikan morsalkımı Wisteria floribunda türü tercih edilir.
Saksıda mor salkım yetiştirme
Kalın kenarlı ve devasa boyutlarda çok büyük çömlek saksı gerekiyor. Çünkü köklerinin ısınmaması şart. Saksıda kökler belirli bir alanda hapis kalacağından dolayı iyi bir toprak kullanmalısınız. En sevdiği toprak doğal humuslu gerçek topraktır. İkinci yıldan itibaren besin takviyesi ister. Her 4 yılda bir kış sonunda toprak değiştirirken köklerde azaltma yapın. Saksıda yetiştirilen mor salkımlara kök budaması şart. Hem böylece daha büyük saksı gerekmez.
Fidan üretimi
Yukarıda her üç ayrı tür mor salkımdan bahsederken hangi türün nasıl çoğaltılabileceğini yazmıştım. Burada her türde geçerli genel birkaç detay veriyorum.
1- Her tür tohumla üretilebilir. Ancak fidanlar bir yaşını doldurduklarında , olgun-yaşlı bir mor salkımdan alacağınız parçalarla aşılamanız gerekir. Yoksa çiçek açmaları için 5 – 10 yıl bekleyeceksiniz.
2- » Kök çeliğini deneyebilirsiniz. Yalnız aşılı mor salkımlarda kökler farklı türdür.
3- Toprağa çok yakın yan dal varsa » basit daldırma yöntemi denenebilir.
4- Aşılama çeşitli amaçlarla yapılabilir. En çok ihtiyaç duyulan sebep tohumdan yetişmiş mor salkım fidanlarına erkenden çiçek açtırmak içindir. Ayrıca çelik vb. yollarla çoğaltılması mümkün olmayan kültivarlar diğer morsalkım fidanlarına aşılamayla çoğaltılırlar.
Zararlıları, hastalıkları
İlkbaharda siyah bitler musallat olur. Havalar ısınınca kaybolurlar. Eğer gölgede tutuyorsanız çok küçük fidanlara zararları büyük olur. Kuru ve sıcak yerlerde örümcek bitler fazlaca zarar verebilir. Bunun çözümü hortumla üstüne sık sık su sıkmaktır. Su sıkmayı sabahları yapmalısınız. Dallara yapışıp bitkinin öz suyunu emen kabuklu bitler de mor salkıma musallat olabilir.
Rüzgarsız ve havası nemli kuytu yerlerde yapraklarda birçok mantar hastalıkları oluşur. Gövdede kanker (gövdede çürüme yapan mantar hastalığı) olabilir. Mor salkımı yanlış yerlere dikmeyin. Ayrıca çok nadir de olsa köklerde mantar hastalığı gelişip bitkiyi kurutabilir. Kök budaması tavsiyelerine uymayın. Sadece saksılarda yetiştirilenlere kök budaması gerekiyor. Temiz bıçakla budama yapmalı ve sonra kesik yerlere bahçe sülfürü (toz kükürt) sürmelisiniz.
Morsalkım tohumları nasıl çimlendirilir?
***
Kış aylarında bir saksıya ekeceksiniz. Dışarıda hiç güneş almayan en soğuk yer neresiyse orada tutun. Hiç susuz bırakmayın. Nisan ayında saksıyı güneş göreceği bir yere alın. Bu şartlarla çimlenmeleri gerekiyor.
Online olarak sipariş ettiğimiz fidemiz bugün geldi. Yaklaşık 50-70cm tek bir dal. Üzerinde hiç yaprak yok. Sadece tomurcuğa benzeyen bir şeyler var. Eşim ucundan biraz kesti dal canlı mi ölü mü onu bile anlayamadık. Haliyle çok üzüldü. Diktik ama bu şekilde olup kupkuru bir dal sonra yasama şansı olur mu acaba?
***
Bunu bilmeme imkan yok. Bekleyip göreceksiniz. İsterseniz tomurcuğa benzettiğiniz şeylerden birini koparıp elinizle ezin. İçi canlı ise kupkuru bir dal olmadığını anlarsınız. İnternette satış yapanların yüzde doksan dokuzu sahtekar. Şimdiye kadar en güvenilen yerlerden bile hiçbir şey almadım. İstanbul’da her yerde fidanlıklar varken internetten alışveriş yapmanıza aslında hiçbir şekilde ihtiyacınız yok. Vaktiniz olduğu zamanlar gidin görerek seçerek alın.
Yeni bahçeme kameriye yaptırdım. Büyük fide alıp iki başına dikip bir an önce sarmasını istiyorum. Fakat iyi fide nasıldır nereden alabilirim? Ne yapmam gerekir? Aydınlatır mısınız?
***
Bir tanesi fazlasıyla yeter. Nereden alacağınızı bilmiyorum ama bu haftalarda Didim semt pazarının çiçekçileri bahar sezonu için çeşitli çiçek fideleri almak amacıyla Bayındır gibi toptan çiçekçilik merkezlerine giderler. Onlara söylerseniz gittiklerinde sizin için mor salkım bulup getirirler. Sağlıklı ve kökleri güçlü bir fidan bulmalarını tembihleyin.
Ben bunun bir ağaç olduğunu bilmiyordum ve küçük bir saksıya ekmiştim. Hemen değiştirmeli miyim yoksa kışın gene yaprak döktüğü zamanları beklesem daha mı iyi olur? Aşı yerine kadar baş parmak kalınlığında. Aşıdan sonrası daha ince. Yaklaşık 130cm. Sizce çiçeklenmesi ne kadar zaman alır tahmini?
***
Kocaman saksı ister. Ama şimdi tehlikeli bir zaman. Eğer toprağı ve kökleri birbirlerinden hiç ayırmadan büyük saksıya aktarabilecekseniz şimdi yapın. Yoksa gelecek yıl mart sonunda yapın. Ne zaman çiçek açar bilemem. Gerçekten aşılı ise bir iki yıl sonra çiçek açmaya başlar sanıyorum. Aşılı değilse daha uzun sürer. Ayrıca aşı yerinin daha aşağısından hiçbir filizlenmeye ve dallanmaya izin vermeyin.
Mor salkım çiçeğim bahçede çok büyük ama bu sene hiç yeşillenmedi açmadı.
***
Tamamen yapraksız kalmışsa ve üzerinde hiçbir yeşillik, filizlenme yoksa kesin ölmüştür.
Ben de internetten tohum sipariş ettim. Tohumu nasıl ekmemi öneriyorsunuz?
***
Keşke siparişten önce araştırıp sorsaydınız. Tohumdan yetişenler çiçek açmaya en az 10 yıl sonra başlar. Veya 1-2 yaşına geldiğinde aşılamanız lazım. Tohumları gübresiz ve kumlu bir toprağa 3cm kadar derine gömün ve sulayın. Mini fidanları daha sonra esas yerlerine daha iyi bir toprağa, ama köklerini eski toprağından hiç arındırmadan toprağıyla birlikte dikmelisiniz.
Mor salkım için büyük bir saksı kullanın demişsiniz. Peki saksının boyutları en az ne kadar olmalı?
***
Kökleri serinde olmalı. Saksı ne kadar büyük olursa o kadar iyidir. En azından 40cmX40cm ebatlarında.
Merhabalar kapımda mor salkım var. Sanırsam 3-4 yılık fidan halinde gelmişti. Biraz büyüdü. Bilmeden gelişigüzel budadım. Geçen sene hiç yaprak vermeden 15-20 tane kadar çiçek açtı. Sonra çiçekleri soldu. Her yer yaprak oldu. Gene büyüdü. Ben kışın gene budadım. Ve bu sene hiç çiçek açmadı. Şu an sırf yaprak durumda. Acaba ben çiçeğini küstürdüm mü? Yoksa bunu çeşidi mi böyle? Çok çiçekliden aşılama mı yaptırsam?
***
Budamayın. Bırakın iyice büyüsün, serpilsin, yorulsun. Fazla büyümüş ve yorulmuş olunca çok fazla çiçek açar. Hiç şüpheniz olmasın. Şimdi artık hiç budamazsanız gelecek yıl ilkbaharda herkesi şaşırtacak kadar fazla çiçek açar. Gerçi budamanız püf noktaları var. Yukarıda yazılı. Ama mutlaka çiçek açmasını istiyorsanız hiç budamamanız daha iyi olur. Yani yanlış budamada o yıl hiç çiçek açmama riski var.
Budama yapmasam aşağı eğilen dalları sağa sola mı yönlendireyim? Ayrıca kışın da mı budamıyayım seneye kadar yani?
***
Siz galiba bu bitkiyi cüce tutma çabasındasınız. Ben hep metrelerce uzamış halde gördüm. Cüceleştirme usullerini hiç bilmiyorum. Bana sorarsanız bırakın metrelerce uzasın. Budama konusu yukarıda yazılı. Budamak isterseniz çiçek açmama riskini göze almanız lazım. Diğer sorunuza gelince Bursa’nın kış soğuklarına begonvil kesinlikle dayanamaz.
Bahçemde kocaman bir mor salkım bitkisi var. Bir de Japon Akçaağacı. Geçen yıl mor salkım akçaağaca uzandı. Belki görsel olarak hoş olur diye müsaade ettim ama fazla sarılıp akçaağacı boğmasını da istemiyorum çünkü akçaağaç da oldukça büyüdü ve serpildi ve sağlıklı durumda. Henüz hiçbiri tam anlamıyla yapraklanmadı, buralara bahar geç geliyor. Ne yapmalıyım?
***
İzin vermemek zorundasınız. Ağaca 1 metreden daha fazla yaklaşmasın. O kadar dikkatli olun. Ağaca yaklaşan mor salkım dallarını kesin.
Hayır cüce tutmak çabasında değilim. Özellikle kapımda kocaman ağaç olsun istiyorum. Boy olarak şu anda 3 metreye yakın. Ama güçlü değil. Gövde kalınlığı bir su bardağı kalınlığına yakın gibi.
***
Gövde fazla kalın ama boyu sadece 3 metre. Çok daha ince olduğu halde bütün evin her yerini metrelerce sarmış olanları çok gördüm. Siz aşırı fazla buduyorsunuz. Başka sorun yok sanıyorum. Diğer bitki ise Bursa’da kışın hayatta kalması mümkün değil. Üçüncü sorunuza gelince en güzeli ve en kolay şunlar: Kardinal sarmaşığı ve yıldız çadırı
1,5 ay önce aldığım mor salkımımı güneş gören ve rüzgar alan bir alana, duvar dibine ektim. Her gün bolca suluyorum. Ancak sadece 2 yerden zayıf yaprak çıkarttı. Yapraklarının renklerinde hafif bozulmalar var. Mutlu görünmüyor yani. Mutlu olup daha güçlü büyümesi için ne yapabilirim?
***
Her gün sulamanız çok yanlış ve çok zararlı. Eğer oraya dikerken köklerini bulunduğu topraktan arındırıp da diktiyseniz çok kötü bir hata yapmışsınız. Ya ilk hatanızdan dolayı ya da başka bir sebepten dolayı kökler fena zarar görmüş. Sakın gübre filan vermeyin. Şimdi yapılacak bir şey yok. Bekleyeceksiniz. Toprakta ciddi bir kuruma olmadıkça sulamayın.
Bahçeye ektiğim mor salkım iki yıldır çiçek açmıyor. Çiçek açması için ne yapmam gerekiyor?
***
Biraz dallanması lazım. Bir şey yapmanız gerekmez.
Bizim mor salkım yapraklandı. Hatta eşim balkonda ip yaptı oraya da sarıldı. Lakin yaprakların üzerlerinde aynı örümcek ağı gibi bir şey olmaya başladı ve sararıp soldular. Hepsini kestik. Sadece gövde kaldı. Yeniden yemyeşil oldu ancak yine üzerinde aynı örümcek ağı baş gösterdi ve yine yapraklar sarardı. Hastalık ne olabilir?
***
Örümcek bit sorunu var. Ya her gün yaprakların altına üstüne tazyikli su fışkırtarak yıkayın ya da bu tip bitlere tam etkili bir ilaç kullanın. Ortalama 20 günde bir ilaçlamayı tekrarlayın. Ayrıntılı bilgi: Bitki bitleri (basra, koşnil vs yaprak bitleri)
4-5 yıllık mor salkımımız var. Apartmanımızın bahçesinde çok güzel açıp uzamıştı. Yer dublexinde oturan komşu hiçbir dal kalmamacasına birkaç sefer iyice budadı. Şimdi onu oradan çıkarıp başka bir yere dikmeyi düşünüyoruz. Çünkü her budamada kökün her tarafından fışkırıyor inatla. Kökü çok derine gitmiş midir? Çıkarmak kolay olur mu? Zarar görür mü? Becerebilir miyiz? Bu işe girişelim mi?
***
Mecbursanız oradan sökün. Elbette sökerken köklerinin çoğu kopacak. Buna çare yok. Ama yeni yerinde tekrar hayata tutunacaktır. Bu işi ya ekim ayı sonunda yapın ya da mart ayı sonunda yapın. Şimdi yaparsanız ölür gider.
İstanbul Şiledeyim. Bol çiçekli mor salkım ağacım olsun ve duvar boyunca sarsın istiyorum. Nasıl bir fidan alıp hangi zamanda dikmeliyim?
***
Fidanın kökleri açıkta satılan fidanlar sonbahardan kış sonuna kadarki dönemde ekmek içindir. Ama tüplü fidan dedikleri yani saksıda veya saksı benzeri naylon tüp içinde kökleri toprakta olan fidanlarını yılın her zamanında alıp dikebilirsiniz. Köklerini toprağından hiç ayırmadan saksısından çıkarıp öylece toprağa yerleştirin ve sulayın.
Benim salkımım 5 yada 6 senelik. Her yeri sardı. Yapraklı ve sağlıklı. Ne zaman açar acaba? Hiç çiçek açmadı.
***
Bu önümüzdeki ilkbaharda çiçek açması lazım. Olmazsa yukarıdaki budama bilgilerini okuyun.
50cm ki tane tüplü mor salkımı fidanı aldım. Sadece kupkuru bir dal. Büyük saksılara diktim. Bu yıl çiçek açar mı?
***
Hayır. Tahminimce daha üç yıl çiçek açmaz. Yukarıda bu konuda bilgi var.
Şu an elimde çiçekli mor salkım fidesi var. Bahçeye ekmeli miyim?
***
Zaten bahçelerde yetiştirilir.
Mor salkımı oya ağacına sardırmak mantıklı olur mu? Site bahçesine dikince ileride kökleri çok büyüyüp sorun yaratır mı?
***
O işte mantık yok. Siz mor salkımı mini, sakin bir sarmaşık sanıyorsunuz galiba. Canavar gibi her yeri kaplar. Çok hızlı gelişir. Metrelerce dallar uzatır. Kökleri değil ama sürekli hızla uzayıp her yere ulaşmaya çalışan dalları ciddi problem olabiliyor.
3 yıl oldu morsalkımı alalı. Baya uzadı çitlere sarıldı ama hala çiçek açmadı. Kimin bahçesinde morsalkım gördüysem tek gövde şeklinde ama benimki 3-4 dal birbirine dolanarak büyümüş ve saç örgüsü gibi bütün dalları. Hatta tellere o kadar sarılmış ki teller gövdesine gömülmüş. Acaba türü mü farklı? Komşumun bahçesinde var sadece düz uzamış ve bol çiçekli ama benimki ful sarılıyor telleri parçalamış.
***
O şekilde karman çorman yetişmesi sizin hatanız. Bunlar daima kontrol ister. Yoksa olur olmaz her yere uzamaya çalışırlar. Çiçek açmamasına gelince, yazı için bu mesele yazılı. Bence şu an için çiçek açmasına değil, budamaya önem verin ki komşularınızınki gibi düz yapılı olsun. Tellerin arasına girenleri filan hepsini budayın yoksa daha kötü olacaklar. Bir gövde yerine birbirine sarılı birkaç gövdeli olmasının ise hiç sakıncası yok ama isterseniz onları da kesebilir, tek gövdeli hale getirebilirsiniz.
Morsalkımın yanına Amerikan sarmaşığı dikildi. Hızla büyüyen sarmaşık, morsalkıma sarılmaya başladı. Mor salkıma zarar verir mi?
***
Evet elbette zarar verir. Zamanla onun üstünü örter ve boğup öldürür. Aralarında en az 2 metre mesafe olmalı ve dallarının birbirlerine karışmaması için gerekenleri yapmanız lazım.
10 yıllık şahane bir mor salkımımız vardı. Nisan başında çiçek açtı, çok kısa bir süre sonra döküldü. Tam yeşillenmeye başlamıştı ki yapraklar da birer ikişer kuruyup döküldüler. Nasıl kurtarabilirim acaba?
***
Ani bir bozulma olmuş. Eğer saksıda idiyse kesin olarak tamamıyla ölmüştür ve hiçbir umut yok. Ama 10 yıldır saksıda değil, yere ekili gelişim göstermişse bu durumda çok az da olsa bir umut var. Köklerinin tümü veya bir kısmı ciddi zarar görmüş. Acaba biri dibine zararlı bir şey mi döktü? Çok yakınında toprakta kazı mı yapıldı? Her ne ise şimdi yapmanız gereken şey tüm uzun dallarını kesmek. Sadece ana gövde kalsın. Eğer köklerinin tamamı zarar görmediyse zamanla yavaş yavaş canlanır. Mesela budamadan sonra bir ay içinde yeni filizler gelişebilir. Gerçi pek umut yok gibi ama deneyin.
Ben odamda mor salkım büyütmek istiyorum. Nasıl bir saksı boyunda rahat olur? Bir de camın tam önüne mi ekmeliyim?
***
Odanızda mı? Hiç aklınızdan bile geçirmeyin çünkü içeride olmaz. Sürekli açık havada durması lazım.
Bahçede çardak üstüne sarması için mor salkım diktim. Çardağı sarması için çardak üstündeki yeni genç sürümleri iplere sardırarak istediğim yerlere yönlendirmeye çalışıyorum. Bunu yapmak doğru mu yoksa çardak üstünde kendi haline bıraksam kendi halinde mi büyüsün?
***
Sizin yönlendirmeniz daha iyi olur. Yoksa istemediğiniz yönlere uzamalar yapar ve o sırada kalınlaşan dalları sonradan istediğiniz yöne eğmeye çalıştığınızda kırılabilirler.