Olgun dal çeliği yöntemi tohumla, diğer çelik yöntemleriyle ve aşıyla çoğaltılması zor olan veya mümkün olmayan ağaç ve çalı türlerinde uygulanan bir fidan üretim yoludur.
Bu usul uzun ömürlü bitkilerden ağaç ve çalı türlerinde yapılır. Bazılarının köklenmesi çok zordur. Onun için kış sonu uyanmasından çok önce çelikler alınmalıdır. Köklenmesi kolay olanlarda pek fark etmez ama aynı muameleyi yapmada yarar var.
Olgun dal çeliği yapılışı, dikilişi
Eski bir deyim var: ‘Usuletle ve suhuletle’.. yani usulüne uygun davranırsanız işler kolaylaşır. Olgun çeliğin niteliğine, alınışına, kullanılacak toprağa ve köklenme sürecinde gerekenlerin yapılmasına ciddi olarak uymanız lazım.
Zamanı
Olgun daldan çelik şekli
Zamanı bitkiden bitkiye ve iklimden iklime değişir. Bitki türlerine göre zamanı burada tek tek açıklamak zor. Genel olarak şöyle: İstanbul gibi don olaylarının hafif geçtiği ve hiç yaşanmadığı yerlerde kış başında (aralık ayının sonunda) yapmak en iyi zamandır. Diğer yerlerde daha erkenden başlayın.
Olgun dalın niteliği
Çelikler sonuncu ilkbahar ve yaz boyunca yeni gelişmiş, gelişimini tamamıyla tamamlamış en sağlıklı dallardan olmalı. En uç ince kısmı kesip atın. Dip kısmı eğik kesin. Böylece çelikler en az 15cm, en fazla 30cm olmalı. 15cm’den daha kısa çelikler bu usulde pek işe yaramaz.
Ayrıcalıklı bir yöntem
Kışın şiddetli don olaylarının yaşandığı, bahar başında yine kuvvetli don olayları yaşanma riski olan yerlerde ise.. Bu durumda olgun dal çeliği için uygun dalları sonbaharda yapraklar döküldüğü zaman alın. Şimdilik tepelerini kesmeden baş aşağı şekilde toprağa derine gömün. İlkbaharda don tehlikesi ortadan kalktığı zaman sökerek tepe ince kısımlarını kesin, dip kısımları ise eğik kesin ve aşağıda anlattığım gibi toprağa ekin.
Olgun dal çeliklerinin dikilişi
Diktiğinizde dalın üçte ikisi toprak altında kalacak. Dal eğer 15 cm civarında ise dimdik, 20cm’den daha uzunsa 45 derece açı ile eğik şekilde toprağa yerleştirin. Her durumda dalın üçte ikisi toprağın altında kalmalı. Sonra sulayın. Sürekli dışarıda, güneşli yerde, açık havada tutacaksınız.
Toprağın niteliği
Toprak suyu iyi süzdüren, havadar bir toprak olmalı. Saf gerçek torf + perlit karışımı kısa vadeli elik köklendirme çalışmalarında çok iyi ve sağlıklıdır. Fakat olgun dal çeliğinde zararlıdır. Çünkü bu usul uzun vadelidir. Dolayısıyla köklenme olurken ani çürümelere sebebiyet verir. Onun için 3 ölçü köklendirme toprağı + 1 ölçü arazi toprağı karışımı yapmakta yarar var.
Sonra köklenmeye güvenmeyin. Yapraklanma, dallanıp budaklanma olsa bile aynı toprakta, hiç sökmeden bir sonraki bahara kadar tutsanız iyi olur.
Aldığımız çelikler aldığımız ağacın aynısı olur mu?
***
Evet. Sadece aşılı ağaçların dip sürgünlerinden çelik alırsanız onlar farklı olur.
Nisan başında direkt bahçeye diktiğim sarmaşık gül çeliklerim 60cm civarında idi. Şu an yarısı toprak altında. Şimdi üstten birkaç cm. kesip kısaltayım mı yoksa hiç dokunmamak mı daha iyi?
***
Hiç elinizi bile sürmeyin. Her şey yanlış gerçi ama tutabilirler de. Belli olmaz. Bekleyip göreceksiniz. Hatalarınızla ilgili olarak sayfasındaki bilgileri okumalısınız: https://azbitki.com/gul-yetistirmek#cogaltilmasi Aynı konuda yine sorunuz olursa lütfen buraya değil oraya yazın.
Bu yıl kayısı ağacım budandı. Budamadan sonra birkaç dalı toprağa saksıya diktik. Şimdi ufak ufak patlayıp yaprak çıkardı. Acaba tutmuş mudur? Yerinde dursa mı yoksa hiç ellemesek mi?
***
Aralık ayına kadar hiç bir şekilde rahatsız etmemelisiniz.
Olgun dal çeliği olan adını bilmediğim bir ağaç var elimde. Köklendirme toprağım yok ama bahçe toprağımın sağlıklı olduğunu düşünüyorum. Kuru hayvan gübresi vereyim mi toprağına? yoksa olgun dal ve mevsimi hesaba katıp gübre vermeyeyim mi?
***
Hiçbir çelik yönteminde ve hiçbir köklendirme çalışmasında asla gübre ve besleyici kullanılmaz. Bahçenizin toprağı gübresiz ve suyu çabuk süzdürür özellikte ise sorun yok.
Çeliğin toprağa 45° açıyla sokulmasına sebep nedir?
***
Dalın yarısından çoğu toprak altında kalması gerekiyor. Dimdik olunca dalın en alt tarafı fazla derinde kalır. Bu iyi olmaz. Ancak 15-20cm gibi kısa çeliklerde 45 derece açı olmasa da olur. Kısa çelikleri dimdik toprağa dikebilirsiniz.
Bazi cliplerde, Rusca’dan Google tercümesinde (tam anlasilacak cinsten degil) bu meyilin güneye hatta güney-batıya doğru olması da yazmakta/söylenmekte. Bunun aslı-astarı mevcut mu?
***
Hayır aslı astarı yok. Çok defa çok farklı türlerde gelişigüzel şekilde çelikler köklendirmiştim. Kısa olanları daima eğimsiz diktim. O kadar ince ayrıntılara kulak asmayın. Hatta kırıp toprağa çürümesi için gömdüğüm dallar bile bazen köklenip yeni dallar uzatıyorlar.
Merhaba, meşe ağacı çelikle çoğaltılabilir mi? Tarım arazisi olarak kullanılmayan alanları meşe ile ağaçlandırmak istiyoruz. Sağlıklı ve kısa sürede meşe ağaçlarını nasıl çoğaltılabiliriz?
***
Bildiğim kadarıyla meşe sadece tohumlarıyla üretilir. Ayrıca tohumlar taze olmalıdır. Şimdilik başka bilgim yok.
Alıç ağaçlarını çelik yöntemiyle çoğaltmak mümkün müdür acaba?
***
O bitki hakkında şimdilik tam bilgim yok ama ağacın ait olduğu familyadaki bitkilere, bu sayfadaki usulle kış aylarında yapılması genellikle işe yarıyor.