Tanım
Tiroid hastalıklarından zehirli guatr aslında tiroid hormonunun fazla salgılanması problemidir. Hastalığın diğer adları: Hipertiroidi, Tirotoksikoz, Basedow ve Graves. Genel etkisi aşırı kilo kaybettirmesidir. İlerleyen vakalarda hasta adeta bir deri bir kemik hale gelir. Fakat bazen tam tersi kilo aldırır. Çünkü fazla iştah açıcı etki yapar ve hasta kişi tiroid hormonlarının yaktırdığı kaloriden çok daha fazlasını yediği yiyeceklerle kazanır.
Tiroid bezinin yeri
Hipertiroidi (zehirli guatr) bağışıklık sisteminde bir tür bozukluk sonucu oluşur. Kanda bazı hormonların artması tiroid bezinin daha fazla çalışmasını tetikler. Tiroid hormonu normalden çok daha fazla salgılanır olur. Sonuçta bazal metabolizma hızı (BMH) yükselir. Hasta kişi ne yese bünye çabucak yakar ve hasta tekrar tekrar tekrar yağlı, etli, tatlı ve tuzlu yiyeceklere, tatlı içeceklere ihtiyaç duyar.
Semptomları
Çarpıntılar, ter basmaları, basit şeylere bile sinirlenme, ani öfke patlamaları, çabuk yorulma, normal dışı iştah açıklığı, kaş ve kirpik dökülmesi ve sık sık kaşıntılar olması gibi semptomlar bu hastalığın en belirgin özelliklerindendir. Bazı hastaların gözlerinde gayet belirgin bir dışa doğru büyümüş görünüm sağlar.
Boyunda şişlik: Her guatr hastasının boynunda şişkinlik olmaz. Bu hastalıkta esas faktör boğazdaki tiroit bezinin salgı çıkarma fonksiyonundaki düzensizliktir ya da çalışmasındaki bozukluktur.
Nodül: Guatr hastalığı olan kişilerde (bazı vakalarda) tiroid bezi büyür ya da çok sayıda yumrular oluşur. Yumrular genelde küçük küçüktür. Nodül bu yumrulara denir. Bu tip gelişim gösteren guatr hastalıklarına nodüler guatr denir.
Biyopsi: Nodülden iğne ile hücreler alır ve incelerler. Bu işleme biyopsi denir. Tahlil değil, mikroskop ile inceleme işlemidir. Biyopsi ile kanser var mı yok mu, ameliyat gerekiyor mu vesaire olası durumlara bakarlar. Böylece hastalığın kesin bir teşhisine varır ve tedavi şekline karar verirler.
Sebepleri ve sonuçları
Zehirli guatr rahatsızlığına yakalanmadaki en büyük faktör kalıtımsal yani ırsi olarak bünyenin yatkınlığıdır. Sonra büyük üzüntüler, devamlı ve sık sık maruz kalınan şok gibi ani endişeler, dertler ikinci planda hastalığın sebebidir.
Yemekler için kullandığımız tuzlarımız iyotludur. Yemeklerini çok fazla tuzlu yiyenlerde aşırı iyot alımı yüzünden zehirli guatr hastalığı baş gösterir. Bunun yanı sıra tiroid hormonu aktivitesini arttıran çinko mineralini ihtiva eden badem gibi kuruyemişleri fazla sıklıkta yeme alışkanlığı da bu hastalığı tetikleyen faktörlerdendir. Üstelik bu kuruyemişler aynı zamanda aşırı tuzlu. Tuzun iyotlu olduğunu da düşünün.
Zehirli guatr yüzünden sürekli kilo kaybetmek
Tiroid hormonları salgısının bünyede normal düzeyinin kat kat üzerinde olması durumunda insan kilo kaybetmekle kalmaz. Organları yorucu, yıpratıcı ve yaşlandırıcı etkisi var. Yani bu hormonlar insanı zayıflatırken aynı zamanda çökertir ve erkenden yaşlandırır. Hipertiroidi yani zehirli guatr hastalığı yağları yakmakla kalmaz, eş zamanlı olarak kasları da eritir. Kaşları ve kirpikleri döker. Gözleri dışa doğru şişkinleştirir. Deride sık sık yenilenme yapar ve dolayısıyla kişinin vücudundan sürekli toz gibi ölü deri parçaları dökülür durur. Amansız kaşıntılar eksik olmaz.
Psikolojik sağlığı bozması
Zehirli guatr hastalığı anksiyete bozukluklarına yol açar. Bu ise eğer ciddi önemle dikkate alınmazsa, yani anksiyete bozukluğunun tedavisine titizlikle bakılmazsa panik atak hastalığına döner.
Hipertiroidi tedavisi ve ilacı
Tedavisinde doktorun uygun gördüğü tedaviyi hiç aksatmadan, ihmal etmeden takip etmek kesinlikle şarttır. Son derece ciddi hayati önem taşır. Tek başınıza bu hastalığın üstesinden gelmeniz hiçbir şekilde mümkün değildir. Dikkate almadığınız takdirde sizi hem kansere götürecek hem de çeşitli ölümcül hastalıkları tetikleyecek müthiş tehlikeli bir hastalıktır. Tedavi sürecinde iyotlu tuzdan ve çinko zengini gıdalardan kaçınmalısınız.
Bitkisel tedavi
Bu hastalık basit bir hastalık değil. Hipertiroidi konusunda gerçek uzman tıp doktorlarına danışmadan hiçbir bitkisel tedavi süreci başlatmayın.
Çaresi devlet hastanelerinin endokrinoloji servislerindeki uzman doktorlarda
Zehirli guatr hastalığı ilaçlarından en bilineni Propycil Antitiroid‘dir. Küçük taneli bir ilaçtır. Günde kaç tane almanız gerektiğini doktorlar tahliller sonucu belirlerler. Hastanın durumuna göre günde 2 ile 12 arasında değişiyor. Doktora danışmadan kesinlikle arttımamalı, azaltmamalı veya bırakmamalısınız. Doktor daha sonraki kontrollerde ilacın dozajını değiştirir veya gerekeni söyler. Hastalığın ciddi tehlikesine binaen doktorun tavsiyelerine büyük bir titizlikle uymanızı öneririm. Bu ilacın kullanımı uzun vadeli tutulmaz. İlaç ile iyileşme olmadığı takdirde ya atom tedavisi ya da ameliyat gerekli olur.
Tedavi süreci
Önce ilaçlarla bünyenin toparlanması, bir dengeye kavuşması gerekiyor. Doktor kontrolüne göre ilaçların bir süresi var. İlaçla tedavi süreci iki şekildedir.
1) İyileşmesi mümkün zehirli guatr vakalarında ilaç tedavisi en fazla iki yıl sürer. O sürede doktorun tavsiye ettiği aralıklarla tekrar tekrar tahlillere doktor kontrollerine devam etmek ve zehirli guatr perhizine sıkı sıkı uymak gerekiyor. Belirli bir süre sonra iyileşme olmuşsa ilaçlar kesilir çünkü sorun kalmamıştır. Yoksa atom tedavisi veya ameliyat şart.
2) Acil müdahale gerektiren durumlarda hastanın ameliyat ya da atom tedavisine başlaması için ne gerekiyorsa o yapılır. Genelde kısa bir süreliğine ilaca devam edilir. Sonra ya ameliyat ya atom tedavisi.
Atom tedavisi
Aslında Radyoiyot tedavisidir. Zahmetsiz, acısız, basit bir tedavidir. Sonuçta bu tedavi ile tiroit hücrelerinin bir kısmı yok edilmiş olur ve hasta ya tamamen sağlığına kavuşur ya da zehirli guatr sorunu bir hayli azalmış olur. Radyoiyot tedavisinin işe yaramayacağı durumlarda ameliyata başvurulur.
Ameliyattaki riskler
Guatr ameliyatları konusunda yüksek tecrübeli, iyice uzmanlaşmış doktorlar tarafından yapılmalı (kesin kararı da onlar vermeli). Hangi kısım ne kadar alınacak veya ne işlemden geçecek, bunda en küçük bir hata büyük sorunlara sebep olur. Ayrıca ameliyat sonrasında dört beş ay boyunca hastalar sık sık kontrolden geçirilmelidir. Fazla detaylı anlatamıyorum ama bilin ki ameliyat bölgesinde tiroid bezlerinin yanısıra bünyenin kalsiyum ihtiyacını dengeleyen, kalsiyum alımını mümkün kılan hassas organlar da var. Onlara zarar verilmemeli. Fakat ne yazık ki bazı durumlarda onlar da alınıyor. Hastaya mutlaka bildirirler. Ayrıca kalsiyum dengesi için ömür boyu kullanmak gereken ilaçların hastanın raporuna yazılması zorunludur.
Hastanın bilinçliliği
Bu hastalıkta doğru bilgi ve bilinçlilik çok ciddi hayati önem taşıyor. Bir zehirli guatr hastası en azından bu sayfadaki bilgileri iyice biliyor olmak zorundadır.