Aküba, Japon defnesi (Aucuba japonica)

Özellikleri

Yaprak güzelliği için yetiştirilen aküba, boyu 50cm ile 5m arasında değişen ortaboy çalı biçimli bir bahçe süs bitkisidir. Evlerde de yetiştirilebilir ama ev ortamlarını pek sevmez. Çünkü fazlaca havadar ortam istiyor. Hem sıcak hem havasız olan mekanlarda yaşayamaz.

Kışın yapraklarını dökmez. Dişisi ve erkeği ayrıdır. Seçkin aküba kültivarları tohumla değil diğer yollarla üretildiklerinden dolayı en yaygın çilli kültivarı bir ana bitkiden türetilmiştir ve ondan türeyenlerin tümü dişidir. Yanında bir erkek aküba olmazsa çiçekleri meyveye dönmez. Yani bu yüzden tohum da vermezler. Ama eğer meyve oluşursa sonbaharda olgunlaşıp kıpkırmızı çok güzel görünürler.

Aucuba japonica ‘Variegata’ adlı kültivarı dişidir. Ona çok benzeyen (yine benekli, çilli yapraklı olan) ‘Maculata’ adlı kültivarı erkektir. Farklı bir kültivar ‘Rozanie’ ise esas türün ve diğer kültivarların aksine çoğunluk bitkiler gibi çiçeklerinde hem erkek hem dişi organ vardır ve bu sayede tek başına meyve verir, tohum oluşturur. (1)

Aküba bitkisinin uygunluğu

Tuzlu topraklara ve fırtınalarda rüzgarların deniz suyu serpmelerine maruz kalmalara tam uyumlu olduklarından deniz kenarı /plaj bahçelerine, çiçekliklerine en uygun bitkilerdendir. Bahçelerde koyu gölgeye tam uygundur. Ama uzun süre güneş alan yerlerde de sorunsuz gelişir (yazın fazla sıcak olmayan memleketlerde). Sadece güneşe alışmaları zaman ister.

Yazın şiddetli sıcak olan bölgelerde aküba fidanlarını kuzey ya da doğu cephe duvar diplerine dikmelisiniz. Çünkü buralarda öğle ve öğleden sonra güneşini kaldıramaz.

Kış soğuklarına -15C dereceye kadar rahat dayanır. Daha fazla soğukta duruma göre yaprakları hasar görür, ince veya taze dalları kurur. Kışın -20C ile -25C dereceler arası soğuk olan yerlere biraz koruma şartıyla uygundur.

Akübaların ağır budamalara ve şekillendirmelere uygunluğu da tamdır.

Yenilmez. Yapraklarını, meyvelerini yerseniz zehirlenirsiniz. Belki öldürücü değil ama fena hasta eder.

İç mekan uyumu

Salonlara, ofislere hiç uygun değildir. Yine de içeride tutmak istiyorsanız az güneşli, çok aydınlık, serin ve oldukça iyi havadar bir yerde tutmalısınız. Kışın ise ısıtılmayan odada tutun. En azından kalorifer peteği vesaire ısıtıcılardan bir hayli uzakta bulundurun. Kış aylarında toprağında çok ciddi kuruma olmadıkça sulamayın.

Yetiştirme, bakım

Aküba saatlerce direkt güneşli yerlere uyum gösterse bile yaz boyunca tam öğle saatlerinin güneşinden korunacağı yerlere dikmeniz iyi olur. Çünkü bu bitkiyi yetiştirmede amaç yaprak güzelliğidir. Fazla güneş güzelliğini bozar. Saksıda yetiştiriyorsanız yine yaz aylarında tepe güneşini direkt almamasını sağlayın.

Kökleri derinlere gitmez. Yaz aylarında toprağının uzun süre kupkuru kalmamasına özen gösterin. Kışın ağır don olayları olan yerlerde yine bu sebepten dolayı toprak yüzeyine etkili koruyucu bir malçlama yapın.

Parklarda bahçelerde toprak seçmez. Ama saksıda olunca dikkatli olmanız lazım.

Sulama gerektiği zamanlarda sabahın çok erken saatlerinde bolca su ile sulayın. Eğer akşamlar sulamak zorunda kalırsanız ve mevsim yaz ise su mutlaka soğuk olmalıdır.

Sonbaharda ya da kış sonunda dibinden en az 40cm uzağından çevresini çapalayarak toprağını gübreleyin.

Saksıda aküba yetiştirmek

Köklerinin rahatça sığacağı yayvanca saksı kullanın. Dış mekanda çömlek saksı iyi olur. İç mekanda fark etmez. Toprağına gelince saksıda aküba hem çok süzek hem de kökleri serin tutucu özellikte toprak ister.

Dış mekanda tutacaksanız 1 ölçü temiz bir arazi toprağı + 1 ölçü iri taneli dere kumu + 2 ölçü torf toprak karışımı yapın. Bu sayede hava sıcak olduğu günlerde toprak bir hayli serin kalacaktır.

İç mekanda tutacaksanız 3 ölçü torf toprak + 1 ölçü ponza taşı karışımı (saksısının büyük olması şartıyla) gayet uygun olur.

Kök sağlığına takviye

Toprak karışımına kestane toprağı katmak iyi olur. Çünkü tanen maddesi bakteri faaliyetlerini azaltır. Çayda da tanen var. Demlikte artmış demli çayı (posayı değil, sadece demli suyu) ama iyice soğuduktan sonra akübanızın dibine dökerek değerlendirin. Ayda bir defa, en fazla iki defa yeterli olur.

Üretimi

Birçok açıdan sıkıntılı bir bitki olan aküba, çoğaltmaya gelince dalları son derece büyük kolaylıkla köklenen az sayıdaki bitkilerden biridir. Feci hatalar yapmazsanız gayet kolay çoğaltırsınız. Neredeyse hiç bir özel şey istemez. Budanıp çöpe atılan dallarının bile oldukları yerde kök uzattıkları görülür. Köklendirerek çoğaltmayı yılın her zamanında yapabilirsiniz. Ama en uygun zaman ilkbahardan yaz ortasına kadarki dönemdir.

Suda bekletmeyle kolayca köklense bile hiç tavsiye edilmez. Çünkü sonra toprağa diktiğinizde hemen çürüyecektir. En sağlıklı yol şudur:

Önce ⇒ köklendirme toprağı hazırlayın. Çelikleri dikeceğiniz zaman toprak orta nemlilikte olmalıdır. Çünkü dikince sulamayacaksınız. 10cm kadar yapraklı dal parçaları hazırlayın. Tepede 2-3 yaprak kalsın. Alt kısımdaki yaprakları giderin. Büyük yaprakları yarıdan keserek küçültün. Dalları toprağa batırın. Daldaki filizlenme noktalarından en az bir tanesi toprak altında kalmalıdır. Sulamayın. Hemen naylon ile hava almayacağı şekilde bağlayın. Tam 10 gün kapalı tutun. Direkt güneş almayan, güçlü aydınlık bir yerde bekleyecek. 10 gün dolunca açın ve hemen sulayın. Bir daha kapatmayın.

5 hafta dolunca yeterince köklenmişlerdir. Şimdi çelikleri köklerinin tutunduğu topraktan hiç arındırmadan yeni saksılarına uygun toprak karışımıyla dikin ve sulayın. Biraz güneşli olan bir yerde tutun.

Problemleri

Yaprakları mantar hastalıklarına yatkındır. Rüzgarsız, kuytu yerlere aküba dikecekseniz Topas adlı ilacı da en kısa zamanda edinmeniz şart. Çünkü sıcak aylarda külleme, serin aylarda siyah mildiyö vb yaprak hastalıkları neredeyse kaçınılmazdır. Eğer yeri rüzgarsız ve kuytu ise dibine, toprak yüzeyine malçlama yapmayın. Kış soğuklarına karşı mecbursanız sadece kışın yapın. Sulamaları ise sabah ile öğle arasında yapmalısınız.

Akübalar yaprak bitlerine karşı son derece hassastır. Fena halde öz su sızıntısı yapar. Bu da o yapraklarda kısa sürede kapkara mantar hastalıklarına dönüşür.

Havasız topraklarda gereksiz sulamalar kök çürümesi yapar. Dikkatli olmalısınız. Toprakta kusur olmasa bile bu sefer güneşte bekletilmiş, ısınmış, bakterileşmiş su ile sulamak kök çürümesi problemine yol açar.

Kaynaklar

1- Aucuba japonica – Wikipedia