Altın çilek, Physalis peruviana

Altın çilek Solanaceae (Patlıcangiller) familyasındandır. Bilimsel adı Physalis peruviana olup İngilizce’de yaygın adı golden berry’dir. İnka eriği ve yer kirazı gibi isimleri de var. Fakat çilekle, erikle, kirazla hiçbir ilgisi yoktur.

Altın çilek yaprakları ve çiçeği

Altın çiçek nasıl bir bitkidir?

Çok yıllık, yarı otsu çalı formunda veya tırmanıcı ve yerde sürünücü özelliklerine sahiptir. Birkaç yıl yaşar. Kış soğuklarına dayanıklılığı kültivarlarına göre -1C derece ile -9C derece arasında değişir. Kışın donup ölmezse yapraklıdır ve gelişmeye devam eder. İyi bir verim en fazla 3 yıl boyunca mümkündür.

Meyveleri

Altın çilek meyveleri doğal olarak ambalajlıdır. İnce bir kılıfta olur. Böylece büyüklüğü küçük bir ceviz kadardır. Esas meyve fındık içi kadar olur. Meyveler altın çilek bitkisinin kültivarlarına göre ve toprağına suyuna göre bu ölçülerden biraz büyük veya biraz küçük olur. Meyveleri A, B, C vitaminleri, bitkisel protein, fosfor ve demir zenginidir. Fakat meyvelerini hamken yememelisiniz. Çünkü ham meyvelerinin zehirleyici etkisi var.

Yetiştirme ve bakım

Altın çilek oldukça iyi güneş alan, kuvvetli rüzgârlardan az korunmuş yerleri sever. Domates tarımına uygun her yerde yetişir. Fakat esasen düzenli bir tarım bitkisi gibi değil, boş arazilerin hiç bakım görmediği halde gürce gelişim gösteren yabani otları statüsünde düşünmeliyiz. Zira düzenli bakımda meyve verimi düşük olur. Uygun şartlarda sonbahara kadar devamlı meyve oluşturur durur. Sonbaharda ve kışın fazla soğuk olmayan yerlerde meyve vermesi tüm yıl kesintisizdir.

Toprak ihtiyacı

Hiç bakım görmeyecekse her türlü toprakta sorunuz gelişir. Kontrollü yetiştiricilikte ise suyu mükemmel süzdüren, çok kumlu ve fakir topraklar altın çilek için en uygunudur. Böylesi kumlu ve fakir topraklarda çok az miktar doğal gübre veya yine çok az miktarda azotça biraz düşük suni kompoze gübre takviyesi ile çok daha fazla çiçek açar ve bol bol meyve verir.

Altın çilek sulama şartları

Genelde istemez. Ama sabah çok erken saatlerde kontrol edin. Yapraklarda pörsüme görmüyorsanız susuz bırakmaya devam edin. Pörsüme varsa bolca su ile sulayın.

Meyve hasatı

Dönem dönem değil süreklidir. Altın çilek meyvelerinin kılıfları iyice sarardığı veya kuruduğu zaman içindeki meyveler olgunlaşmıştır. Meyve rengi çeşitlerine göre değişir. Altın sarısı ummayın. Genelde hafif yeşilimsi gibi hardal renginde olurlar.

Yeşilken dökülen meyveler: Bunlar zamanla kendiliğinden olgunlaşır. Normaldir. Temiz ve güneşli bir yerde bekletirseniz çabuk olgunlaşırlar.

Meyvelerin depolanması: Altın çilek meyveleri olgunlaştığında hasattan sonra bir aydan fazla bozulmadan kalabilir. Soğutuculu depo gerektirmez. Sadece depolandıkları yer iyice havadar olmalı. Rutubetli olmamalı.

Çoğaltma, altın çilek fide üretimi

İlk yıl tam randımanlı meyve verimi için tohumları yaz sonunda ekmenizi tavsiye ederim. Kışın fazla soğuk geçen yerlerde fideleri soğuk serada veya hafifçe ısıtmalı serada bulundurmalısınız. Tohumdan çıkan mini fidelerin kış boyunca gelişime devam etmeleri gerekiyor. Bu sayede ilkbahardan itibaren sürekli çiçek açarlar.

Tohumları ekmeden önce toprağı güzelve kabartın. Tohumları rastgele serpin. Sonra iyice sulayın. Tohumlar çimlenince fidelerin ilk hali o kadar küçüktür ki yaşayamayacaklarını sanırsınız. Gerçekten de eğer toprak fazlaca kumlu değilse çoğu ölecektir. Bu yüzden taşlı, iri taneli dere kumlu ve tamamıyla gübresiz toprak hazırlayın.

Fideler 5cm’yi aşında yeterince güçlenmişlerdir. Tek tek mini viyollere dikin. Veya iklim şartlarınıza göre kışın açıkta olmalarının bir sakıncası yoksa esas kalıcı yerlerine 40cm aralıklarla ekin ve sulayın. Fideler tuttuktan sonr artık sulamanıza gerek yok. Yalnız, viyollere dikmişseniz toprak iyice kurudukça sulayın.

Basit daldırma yöntemiyle çoğaltma

Yaz sonunda yapın. Yetişmiş bir altın çileğin bir (veya birkaç) uzun yan dalını kesmeden toprağa eğin. Dalın orta kısmını toprağa gömün ve yerinden çıkmasın diye üzerine ağır bir taş koyun. Sonra sulayın. 5-6 haftada yeterince köklenir. Daha sonra dalı anadan keserek istediğiniz yere dikin.