Arazi toprakları saksılarda kullanımı

Tarla, park, bahçe, boş arsa, orman, makilik ve inşaat yeri gibi arazi topraklarından hangilerinin saksılarda bitki yetiştirmede nasıl kullanılacağı hakkında basit bilgiler verdim.

Doğal ortamlardan alınan toprakların saksı bitkilerinde kullanılması

Akdeniz iklimi maki bitki örtüsü

Önce hiç uygun olmayan arazi topraklarına bakalım

Aşağıdaki detaylı açıklamalardan önce bunları mutlaka dikkate alın ve o konuları da bu doğrultuda değerlendirin.

– En başta geleni inşaat kazılarının topraklarıdır. Çünkü derinliklerin toprağı, hatta 20cm derinliğin toprağı bile saksı bitkilerine uygun değildir.
– Nerede bulunduğu önemli değil, beyaz topraklar ve beyaz killi topraklar da saksı toprağı olamaz.
– Denize çok yakın yerlerin arazi toprakları tuzlu olur ve çoğunluk bitki türleri tuzlu topraklarda zarar görür. Toprak alacağınız yer denize 3km’den daha yakın olmasın.

Tarla toprakları

Düzenli sürülen, ekilen, biçilen tarlalardan toprak almayın. Birkaç yönden risklidir.

1- Kullanımı önce ABD’de başlayan zararlı dehşet verici korkunç uygulamalar zamanla Türkiye’de de başlıyor. Bunlardan biri herbisit. Yani istenmeyen otların gelişimini tamamen önleyen maddeler. Maalesef tarlalarda kullanımı her yıl hızla artıyor ve yayılıyor. Herbisitler tarla mahsulü türlerine göre çeşitlidir. Bütün dünyada çeşitli tarla bitkilerine göre çeşit çeşit herbisitler var. Hatta yem bitkileri yetiştiriciliğinde bile yem bitkisi türüne göre uygun bir herbisit kullanıyorlar.

Herbisitler sadece yabani otlara değil birçok bitki türüne, hatta meyve ağaçlarına bile öldürücü etki yapar.

Tarlalardan alıp saksılarda kullandığınız arazi topraklarının herbisit içerme ihtimali çok yüksek. Bu yüzden günümüzde tarla toprakları saksılar için elverişli olmayan topraklardandır.

Çiftlik hayvanlarının gübreleri de yoğun herbisit içerebilir. Daha fazla kazanç uğruna insanların her şeyi düşüncesizce kötüye kullandığı çok kötü bir çağa girdik. Hayvan gübreleri bile artık zararlı maddeler içeriyor. Çünkü ister silaj yapımında kullanılan tarla bitkisi artıkları olsun, ister sadece yem bitkileri olsun, bu bitkilerin tarlalarında yabani ot mücadelesi için herbisit kullanılmışsa (ki kullanımı oldukça yaygınlaşmış durumda) o bitkiler herbisit maddelerinden kendileri zarar görmese de bünyelerinde barındırır. Hayvanlar onları yer. Dolayısıyla gübreleri herbisitli olur. Bu gübreler sonuçta bazı bitki türleri için öldürücü etki yapar.

2- Düzenli ekilen biçilen tarlalar aynı zamanda düzenli olarak gübrelenir. Bu yüzden tarla topraklarının tuzluluk oranı (EC derecesi) birçok süs bitkileri için çok fazla yüksek olur. Yani o toprağa ekilen hassas bitkilerin kökleri yanar ve çürür. Bitki ölür.

Boş arsa, doğal alan, park, bahçe arazi toprakları

Birçok yazımda toprak karışımları formüllerinde bahsettiğim doğal arazi toprağı buralarda bulunur. Boş arsaların, insan eli değmeyen sahipsiz bahçelerin ve parkların kullanım biçimine göre veya bitki örtüsünün durumuna göre toprağının niteliği de değişir.

Kullanılmaması gereken arsa ve park arazi topraklarına kısaca değinecek olursak: Devamlı çöp, bulaşık suları, hayvanların yemesi için yemek artıkları ve yem dökülen, kedi-köpek sokak hayvanlarının sürekli dışkıladığı ve inşaat artıklarının ya da ev tamiratından, badana boya işlerinden artakalanların döküldüğü yerlerin topraklarını kesinlikle kullanmayın.

Mevsim mevsim yeniden düzenlenen, yeniden mevsime göre çiçekler dikilen parkların ve içinde fazlaca kedi-köpek bulunan parkların topraklarından da almayın, kullanmayın.

Bunlardan temiz ve güvenilir arazi topraklarını niteliklerine gelince:

Uygun olanlar kuru iken en açık renk tonları deve tüyü rengi, sütlü kahve rengi gibi ve kızılımsı olabilir. Beyazımsı olmasın. Islandığında sütlü kahve renginden bir hayli koyu tonda ya da siyaha yakın ve bunların ortası tonlar daha iyidir. Yapısı ise kupkuru iken el ile kolay ufalanır nitelikte olacak. Islak iken balçıklanma olmayacak.

Elverişsiz olanlar: Kupkuru iken rengi beyaza yakın olanları tercih etmeyin. Kuru halde beton gibi sert topaklar halinde olanlar ıslandığında da balçık hale gelir. Pek elverişli değil. Yani bunlar ağır killidir. Ama rengi koyu kızıl ya da koyu kahverengi ise bu durumda böyle toprakları önce kendi misline yakın miktarda dere kumu ile harmanlamak lazım. Sonra da kumla iyileştirdiğiniz killi toprağı kendi mislinde torf toprak ile harmanlamalısınız. Bu harmanlanmış karışım toprağı sadece sürekli dışarıda tutulacak saksı bitkilerinden örneğin sardunyalarda ve mevsimlik çiçeklerde kullanın. Lale, nergis vb soğanlılara da uygundur. Kaktüs ve sukulentlerde asla kullanmayın. Gerçi bazıları uyumlu olabiliyor. Bildiğiniz, emin olduğunuz türler gibi.

İnsanlardan uzak, tamamen doğal araziler: Ormansız, makisiz, kırlık, dağlık yerlerde topraklar genellikle rüzgar erozyonu yüzünden ağır killi yüzey toprakları halindedir. Ama elverişli olanları da var. Bunlarda yağışlı mevsimlerde toprak yüzeyi çok sıkı otlarla kaplıdır. Kurak sıcak aylarda ise kurumuş otlar kuru olarak kalır. Böyle yerlerden sadece en üst yüzey, 10cm derine varmayan toprak elverişlidir (beyaz değilse). Sadece dış mekan bitkileri için, torf toprakla eşit oranlarda harmanlayarak kullanın. Bu tip topraklar ancak insan yerleşim bölgelerinden ve tarım alanlarından epey uzakta dağlık yerlerde ise zararlı parazitleri içermez. Yoksa normalde çeşit çeşit zararlı parazitler içerirler. Yani kullanmadan önce pastörize etmeli ya da solarizasyona tabi tutmalısınız.

Maki alanı arazi toprakları

Kazarak alırsanız o topraklar genellikle hiç mi hiç elverişli değildir ama üst yüzeydeki yani makilerin diplerinde yığınlaşan, kümeleşen, rüzgarın uçurabileceği serbest çürüntüler diplerindeki birikintilerle birlikte çok iyidir (pasif humus içerir). Bunlar biraz işlendikten sonra aynen torf topraklar gibi kullanıma uygun olur. Hatta duruma göre onlardan daha iyidir.

Önemli ve faydalı özellikleri

Ege ve Akdeniz bölgelerinde sonbahar sonundan ilkbahara kadar sık sık yoğun yağmurlar yağar. Makiliklerde toprak yüzeyleri sıkı sıkıya binbir çeşit kısa ömürlü bitkilerle sıkıca kaplı hale gelir. İlkbaharda aralarında çeşit çeşit böcekler türer. Sürekli böcekler çoğalır ve ölürler. Yazın otlar tamamıyla kurur. Temmuz ortasından itibaren toprak yüzeyi otların döküntüleriyle, maki bitkilerin kurumuş yaprak döküntüleriyle ve aynı zamanda böcek kalıntılarıyla kaplı haldedir. Böcek kalıntıları kitin içerir. Kitin ise bitkilerin savunma mekanizmalarını güçlendirici etki yapan, bitki sağlığı için çok önemli bir maddedir. Kısaca, maki üst yüzey çürüntüleri aşağıda tarif ettiğim gibi üzerinde biraz çalışmayla değerli bir hazine gibidir.

Nasıl toplayacağız?

Akdeniz iklimi hüküm süren yerlerdeki makiliklerin zemin kupkuru çürüntülerini toplamak için en iyi zaman ağustos ayıdır. Aslında temmuz sonundan sonbaharın yoğun yağışlı dönemi öncesine kadar uygundur. Süpürge ve faraş benzeri kürek ile toprak yüzeyindeki döküntüleri süpürüp alın. Toprak ve mini mini taş parçaları gelirse onları da çürüntülerle karışık halde almanız lazım ama fazla değil: Çürüntüler arasındaki miktarı %5 – %10 gibi oranlarda olmalıdır.

Kullanıma hazır hale getirmek

Aldığınız taşlı-topraklı çürüntüler ıslanınca torf toprağa çok benzer bir hal alır. Geniş bir leğene boşaltın. Islatın. Kızgın güneş altında bekletin. Tamamıyla kupkuru hale gelmedikçe sulamayın ve karıştırmayın. Kupkuru olduğunda alt üst edip tekrar ıslatın. 20-30 gün bu şekilde uğraşmanız lazım. Bu süre içinde çeşit çeşit tohumlar çimlenir ve kururlar. Kurumayanları parçalayıp tekrar çürüntüye katın. Bu çürüntüde eğer böcekler, solucanlar ve nematod vb parazitler ve yumurtaları varsa bile 20-30 günün sonunda kızgın güneş sayesinde ve sizin kurutma-ıslatma ve alt üst etme çalışmalarınız sayesinde hepsi tümüyle yok olmuş olacaklardır.

Bu iş bitince maki çürüntü toprağınızı evde değil sürekli dışarıda tuttuğunuz kaktüs-sukulent türler için güvenle direkt kullanabilirsiniz. Kum, ponza vesaire karıştırmanız da gerekmiyor.

Salon-ofis bitkilerine kullanmada acele etmeyin

Yaklaşık bir ay güneş altında işlemlerden geçirdiğiniz çürüntülü toprağı şimdi kapaklı bir kovaya hafifçe ıslak halde doldurun. Kapak kapalı duracak. Ara sıra, ne zaman isterseniz açıp bir süre havalandırın. Kış sonundan itibaren çürüntünüz yeterince iyileşmiş ve kullanıma hazır hale gelmiştir. Kullanmadan önce son bir defa geniş bir leğene boşaltıp birkaç gün nemlendire nemlendire havalandırmakta yarar var.

Sonra salon bitkileri için torf toprak yerine kullanabilirsiniz. Dere kumu ya da ponza taşı ile harmanlamak gereken bitkilerde toprak karışımlarında torf toprak yerine bunu aynen kullanın. Afrika menekşelerine de uygunluğu tamdır ama şöyle bir karışım yapın: 2 ölçü maki çürüntüsü toprağı + 1 ölçü perlit ya da dere kumu.

Bahçe-balkon saksılarında ise

Makilik arazi çürüntüsü torf toprak yapısında olduğundan dolayı normal arazi toprağı ile eşit ölçülerde karışım yaparsanız çok iyi olur. Bu çürüntünün dış mekan saksılarında tek başına kullanımı sadece kaktüs-sukulentlere uygundur. Diğer dış mekan saksı bitkileri için normal arazi toprakları ile eşit ölçülerde karıştırıp harmanlayarak kullanmalısınız.

Ormanlık arazi toprakları

Eğer karışık ağaçlı bir orman değilse pek faydası olmaz. Aslında en iyisi sık ağaçlı ve yüzlerce yıllık yerli ormanların dış kenarlarındaki çalılıkların dip toprağıdır. Çalılıklarla beraber çok çeşitli bitkiler karışık yaşarlar. Bunların diplerindeki toprak son derece iyi kaliteli humus (aktif humus) ve kitin içeren, besleyiciliği yüksek ve bolca çürüntülü bir topraktır. Kazarak alacaksınız. En fazla 15cm derine kadar olan üst yüzey toprağından almalısınız. Daha derin kazmayın. Daha derin bölgenin toprağı saksılarda kullanma amacına uygun değildir.

Yaz aylarında alırsanız yaklaşık 40 gün boyunca kızgın güneş altında geniş bir leğende bekletin. Toprak her kupkuru olduğunda alt üst edin ve sulayın. Bu sayede topraktaki kurtları, böcekleri, onların yumurtalarını ve tüm zararlı mikroorganizmaları tamamıyla yok etmiş olursunuz. Sonrasında toprak kullanıma hazırdır.

Yaz aylarının dışında herhangi bir zamanda alırsanız yukarıdaki işlemi yapamazsınız. O takdirde önce mutlaka o toprağı ⇒ pastörize edin.

Kullanımı:

Yukarıda anlatıldığı gibi güvenli hale getirdikten sonra her şeyiyle mükemmel bir topraktır. Bir yıl boyunca gübre/bitki besini bile istemez.

Salon-ofis bitkilerine: Orkideler hariç tüm türlerde kullanıma uygun. Yalnız iki-üç ay dinlendirmek şartıyla ve dere kumu veya ponza taşı ile harmanlayarak. Karışım oranlarını şöyle yapın:
Pek devleşmeyen türlerde 3 ölçü toprak + 1 ölçü dere kumu.

Afrika menekşelerinde, antoryumlarda ve salon begonyalarında bu üstün nitelikli humuslu toprak bol miktarda ponza taşı ile karışım halinde kullanılmalıdır. Ponza taşı iri taneli olmalı. Karışımda ponza taneleri neredeyse birbirine temas edecek kadar çoklukta olup ara boşlukları toprak dolduracak.

Devleşen büyük bitkiler ve ayrıca paşa kılıcı için 3 ölçü toprak + 1 ölçü dere kumu + 1 ölçü ponza taşı. Hepsini harmanlayın.

Dış mekan saksı bitkilerinde ise genelde tek başına kullanılabilir ama dışarıda tutulan saksı yukalarında ve onun gibi fazla ağır-büyük türlerde 4 ölçü toprak + 1 ölçü ponza taşı karışımı yapmalısınız.

Dere yatağı arazi toprakları

Alüvyonlu, incecik kumlu, killi, bazen iri kumlu olup çeşitli parazitler içerir. Hem toz gibi incecik kum hem de yeşil kil içeren mil bu tip topraklardandır. Ege’nin yerel çiçek üreticileri mili bazen tek başına, bazen kestane çürüntüsü ya da çiftlik gübresi gibi şeylerle karışık kullanırlar. Dere yatağı toprakları, mil ve alüvyonlu topraklar önce kesinlikle pastörize ya da solarizasyon işlemlerine tabi tutulmalı, sonra kullanılmalıdır. Direkt alıp kullanmak (yapısında köklere zarar veren parazit çeşitliliğinin zenginliği yüzünden) tehlikelidir.

Kullanım

Salon, ofis bitkilerine hiçbir şekilde kullanmayın. Dış mekan saksılarında (yukarıda anlattığım gibi parazitlerinden arındırılması şartıyla) kestane gübresi ile ya da torf toprakla harmanlanarak kullanılabilir. Bu takdirde dış mekan bitkileri için mükemmel denebilecek faydalı, iyi bir topraktır. Dış mekanlardaki saksılarda yetiştirilen kaktüs-sukulent türlere mil şöyle kullanılırsa iyi olur: 1ölçü mil + 1 ölçü torf toprak + 1 ölçü dere kumu.

Dere kumunun saksı topraklarında nasıl kullanılacağını ⇒ başka bir sayfada ayrıntılarıyla açıklamıştım. Onun için burada onu ele almadım.

Toprağın parazitli olması meselesine gelince

Aslında buna pekçoğumuz aldırış etmeyiz. Zaten topraktaki parazitlerin çoğu birçok bitki türlerine etki etmiyor. Yukarıdaki pastörize, solarizasyon tavsiyelerimi ciddiye almayabilirsiniz. Tercih sizin. Ama şunu da göz önünde bulundurun: Sadece bir tane örnek verecek olursam mesela nematod zararlısı çok değer verdiğiniz bir bitkinizin köklerine bir defa musallat olunca artık o bitkiyi ölmüş sayın çünkü kesinlikle ölecektir. Kurtarmak için tek çareniz toprak dışı kısımlarından olabilir. Mesela tohum veriyorsa tohumunu alır yenisini geliştirirsiniz. Dallarından köklendirmeyle çoğaltılma imkanı varsa o şekilde yenisini üreterek kurtarmış olursunuz. Başka çare yok. Ya da en başta her şeyi düşünecek, toprak konusunda çok titiz davranacaksınız.

Yazar: Erdal Yüksel

Kategori: Toprak - Gübre - Saksı

Etiketler:

'Arazi toprakları saksılarda kullanımı' hakkında sorular, açıklamalar

  1. İlkan, Ankara dedi ki:

    Okulumun bahçesinde böyle bir toprak türü buldum didim ve akdenizin bahçe toprağına benzettim ama emin değilim. Bu toprağı dış mekandaki saksı bitkilerime kullanmalı mıyım?
    ***
    Resimde gördüğüm kadarıyla saksılarda kullanmaya hiç uymaz. Belki eşit ölçülerde torf ile karıştırırsan olabilir diyecektim ama uğraşmaya değmez. İçine inşaat çimento harç yapma çalışmalarından arta kalan döküntüler karışmış. Bunda ancak yabani ot türlerinden birkaçı sağlıklı gelişebilir.

  2. Sinan, İzmir dedi ki:

    Kedi köpek gibi hayvanların olmadığı, insanlarında az uğradığı bir tepede köstebeklerin çıkardığı krem çok killi olmayan toprağı alıp dış mekan saksılarıma hazır poşet toprakla karıştırıp kullansam olur mu? Köstebeklerin çıkardığı toprak ağaçlık ve çalılık alanda değil.
    ***
    O toprağın faydalı olacağını sanmıyorum.

  3. Melahat, İstanbul dedi ki:

    Eşim park bahçeler müdürlüğunun kullandığı topraktan getirdi. Evdeki bitkilerime kullandım. Sularken alttan su gelmedi. Bitkilerime yararlı mıdır?
    ***
    Felaket hata etmişsiniz. Park-bahçe toprakları sadece balkon saksılarında yetiştirilen dış mekan bitkilerine ve sebzelere uygundur. Salon bitkileri için sayfasına bakın: Salon bitkilerine sağlıklı torf toprak hazırlamak

  4. Samet, İstanbul dedi ki:

    Merhaba bahçede büyük saksılara baktığım fdanlarda belediyenin bahçe marketinde satılan hafriyat toprak karışımları kullanılabilir mi? İçeriği: %50 toprak, %25 dere mili, %20 torf, %5 gübre yazıyor. Veya bu tür çiçeklere bahçe toprağını nereden bulabiliriz?
    ***
    Dere mili kullanmaları felaket yanlış. Çünkü bitkilerin köklerine musallat olacak çok tehlikeli parazitler içeriyor. O toprak karışımı sadece ve sadece bir mevsimlik süs çiçekleri için uygundur. Zaten belediyelerin işi gücü parklara mevsimden mevsime farklı çiçekler dikmek. İki ayda bir öncekilerini söküp atar yenilerini ekerler. Mevsimlikler için parazitli toprak fark etmez. Başka bir şey diyemiyorum.

  5. Elif, Aydın dedi ki:

    Biz hangi toprağı kullanalim bahçe topragi mi tarla topragi mi torf zaten çürütüyor bitkilerimizi en uygunu hangisi?
    ***
    En iyisi şu sayfada anlattığım gibi yapmanız olacak: https://azbitki.com/salon-bitkilerine-torf-toprak

  6. Oğuz, Şanlıurfa dedi ki:

    Merhaba. bu toprağın sizce balkona dikeceğim çiçekler ve salon bitkileri için göze hitap edip etmediğini soracaktım. meyve/sebze de ekebilirim ama demek istediğim genel amaçlı kullanım için. üç harfli marketlerde satılanların pek iyi olmadığı hakkında bir yazınızı okumuştum o yüzden evimin önündeki bu arazi toprağını kullanıp kullanmama hakında kararsızım. Kuru iken açık kahverengi bir görünüme sahip, nemli iken resimde görüldüğü gibi. pek kolay olmasa da kuruyken ufalanıyor. Ponza taşım da mevcut.
    ***
    Toprak göründüğü kadarıyla hiç iyi değil. Ucuz torflarla eşit ölçülerde karışım yapmanız gerekir. Salon bitkilerine hiç olmaz.


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın:

Sorunuz cevabımla birlikte 1 saat veya en geç 24 saat içinde burada görünür olacaktır. Lütfen ara sıra kontrol edin. Hiç görünmüyorsa akıllı telefonunuzda önbellek temizliği yapmalısınız.