Bölgelere göre bitkilerin kışa dayanıklılık ölçüleri

Tarımla uğraşanlar ve bahçe meraklıları için bölgeden bölgeye değişen kış şartları için mükemmel ölçülerle kışa dayanıklılık haritaları vardır. Önce hangi bitkiler ne kadar soğuğa dayanır öğrenmelisiniz. Sonra o bitkileri hangi bölgelerde devamlı açıkta yetiştirmenizin mümkün olduğunu bu haritalar ve çizelgeler sayesinde öğrenirsiniz.

Bitkiler ve kışa dayanıklılık

Bitkiler hakkında yabancı sitelerden bilgi ediniyorsanız kışa dayanıklılıkları hakkında bazen sıcaklık derecelerine değil de 7a, 7b gibi “hardiness zone” ifadelerine rastlarsınız. Bu ölçüleme sistemine göre bir çizelgenin fotoğrafı aşağıda.

Yaşadığınız yerde kış ne kadar sert öğrenin

Devlet Meteoroloji web sitesindeki ⇒ İllerimize Ait Genel İstatistik Verileri sayfasına girin. Açılan sayfa Ankara ile ilgili sayfadır. O sayfada daha aşağıdaki iller listesinden ya da haritadan ilinizi bulup üzerine tıklayın.
Dikkat: “Ortalama En Düşük Sıcaklık” değerlerine değil, “En Düşük Sıcaklık” değerlerine bakacaksınız. Dikkatle okursanız görürsünüz. Bu satırın rakamları mavidir ve en düşük ısı derecelerini belirten rakamların üzerine fare okunu götürdüğünüzde tarih de beliriyor. Genellikle şiddetli soğuklar çok eski tarihlere ait. Bu da iklim değişiminin önemli bir göstergesi.

Ayrıca oradaki bilgiler her ilin merkez ilçesine aittir. Maalesef ilçe ilçe bilgi yok. İlçeniz listede yok ise sizinkine en benzer iklim özellikli ili dikkate alın.

Devlet Meteoroloji web sitesinde ayrıca aşağıdaki çizelgede olduğu gibi harfli derecelemeler sayfası da var (⇒ bakınız). Orada da yine sadece illerin merkez ilçelerini ele almışlar.

Kışa dayanıklılık üzerine örnekler

Aşağıda çeşitli örnekler verdim. Benim açıklamalarımdaki rakamlar Devlet Meteoroloji web sitesindeki rakamlar kadar gerçek dışı iyimser değil, tam gerçekçidir.

Aydın ve Muğla merkez ilçeleri için 9b demişler ki fazla iyimser düşünmüşler. Gerçekte 9a’dır. Ama Didim ve Bodrum ilçelerinde durum genellikle 10a’dır. Gerçi ortalama 10 yılda bir 9b kadar kış soğuğu olur.

Aşağıdaki tabloda bitkilerin kış soğuklarına dayanıklılıklarına göre en düşük ısı aralıkları “1”den “12”ye kadar rakamlarla ve “a” ve “b” harfleriyle derecelendirilmiş.

Azami soğuklara göre kışa dayanıklılık derecelendirmesi

Rize için

9a gibi görünüyor. Fakat Kaçkar dağlarının korumacı etkisi sayesinde alçak basıncın neredeyse tüm yıl boyunca hâkimdir. Ve bunun yanı sıra çok yüksek hava nemliliği süreklidir. İkisi bir arada oluncan kışın bitkilerdeki hissedilen sıcaklık fazlaca olumlu yönde etkilenir. Ve böylece Rize için rahatlıkla 9b diyebiliriz. Mandalina ve portakal gibi bitkilerin Rize’de gayet iyi yetişmeleri de buna bir delildir. Elbette yaylalarda durum çok farklıdır. Oraları hiç hesaba katmıyoruz.

Alanya için

9b fakat Alanya’da sıfırın altına düşen ısı sadece birkaç saat süreceği için güneye bakan cepheleri 10a diye düşünmeliyiz. Hatta güneye bakan cepheler bir de yüksek binalarla sıklıkla dolu bir yerde ise 10b olacağı kesindir. Açıklık yerleri ne olursa olsun 9b olarak kabul etmek ve tedbirli olmak gerekir. Çünkü yüksek basıncın hakim olduğu günlerde bitkilerin hissedeceği sıcaklık kuru rüzgarın da etkisiyle bir iki derece düşük olacaktır.

Ankara Merkez için

Son 25 yılın geneline göre 6b, şehir merkezinde kuzeyli rüzgarlardan korunmuş apartmanlar arası bahçelerde 7a ile 7b arasında değişir.

İstanbul için

Balkanlardan ve Karadeniz üzerinden gelen soğuk hava dalgaları karşısında tamamen korumasız, Akdeniz – Ege üzerinden gelen sıcak hava akımlarına son derece açık bir özelliği var. Çevresindeki denizlerin sürekli nem etkisi ve yükselti azlığı (düşük rakım) kış sertliğini oldukça azaltıyor. Şöyle genelleyebiliriz: Merkezden uzak ve yüksek kesimlerde 8a ile 8b arasında, merkez bölgesinde genellikle 9a ile 9b arasında her yıl farklıdır. Merkez bölgesinde kuzeyli yönlerin rüzgarlarını almayan cephelerde ise 9b ile 10a arasında değişir.

Doğal olmayan mikroklima oluşumlarının bitkilere sağladığı avantaj

Büyük şehirlerde yoğun nüfus ve enerji kullanımının artması kış soğuklarını azaltan mikroklima etkisi yapar. Yani hiç durmadan sürekli havaya salınan buhar ve ısı şehir içi mikro klimasını değiştiriyor. Bu da bitkilerinin kışa dayanıklılık özelliklerini olumlu yönde etkiliyor. Bunları da düşünmeliyiz. Isı kaynakları ve her türlü makineler binalardan çevreye ısı yayar durur. Bunun gibi milyonlarca kişinin mutfaklarında oluşan açığa salınan buharlar, bütangazın ve doğalgazın yanmasından açığa çıkan su buharları şehir içi soğukluğunu özellikle kuytu yerlerde önemli ölçüde kırıyor.

Yazar: Erdal Yüksel

Kategori: Botani

Etiketler: |

'Bölgelere göre bitkilerin kışa dayanıklılık ölçüleri' hakkında sorular, açıklamalar

  1. Neriman, Çanakkale dedi ki:

    Küçükkuyu Ayvacık, Çanakkale: Zonu kaç numaradır?
    ***
    Çanakkale ilçe merkezi için 8b ile 9a arasındadır diye düşünüyorum. Tek tek ilçelere göre olan verilere ulaşmak zor. Sadece her ilin merkez ilçesine göre olan durumu gösteriyorlar.

  2. İlkan, Ankara dedi ki:

    … 900m rakım var. Zeytinle narın yetişip turuncun toprak üstü tarafı kuruyan kısacası turunç yetişmeyen bölgedeyim. Bölgemin tamamen kaç olduğunu bilmiyorum çünkü çukur olan alanlar bile farklılık gösteriyor.
    ***
    Söz konusu iki ağaç uzun yıllardır orada ince dalları bile kurumadan hayatta kalmayı başarmışsa 7b diyebiliriz. Daha iyimser düşünmek çok yanlış olur. Mesela Didim ve Bodrum begonvilleriyle meşhurdur ve bu durumda buralar 10a olduğu sanılır. Ama birkaç yılda bir (ortalama 10 yılda bir) begonvillerin, muzların ve kauçuk ağaçlarının toprak üstü kısımlarını tamamıyla dondurup kurutan, narenciyelerin ince dallarının çoğunu kurutan don olayları olur ve bu ölçüyü kabul edersek bu iki ilçemize uygun derecelendirme 9a’dır. Veya ikisinin ortası gibi düşünülürse 9b demek daha uygun olur. Sizin bahsettiğiniz yerin durumu ise, eğer o ağaçlar orada 20 yıldan fazla bir süredir sapasağlam duruyorsa olsa olsa 7b. Bundan daha güvenli olabileceğini sanmıyorum. Ve siz orayı mutlaka 7a gibi düşünerek ona göre bitki seçin. Ayrıca kışın don olayı görülen yerlerde kışın dondan en kötü etkilenen yerler vadi dipleri ve çukur bölgelerdir. Buralar kuzeyli rüzgarlara tam açık yerlerle aynı derece tehlikelidir.

  3. Yasemin, Ankara dedi ki:

    6-b ve kuzey rüzgarını alan bahçemi renklendirmek istiyorum. Bu hava koşullarına dayanabilecek çok yıllık bahçe çiçek ve çiçek açan çalılardan tavsiyelerde bulunursanız çok sevinirim. Ayrıca çim harici yer örtücü ne önerirsiniz?
    ***
    Yasemin Hanım maalesef farklı iklim şartlarına göre ve hangi iklimin hangi cephesine göre bitki türleri listeleme çalışmaları henüz yapmadım. Yardımcı olamıyorum. İsterseniz çevrenizdeki peyzajcılara veya fidanlıklara sorun.


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın:

Sorunuz cevabımla birlikte 1 saat veya en geç 24 saat içinde burada görünür olacaktır. Lütfen ara sıra kontrol edin. Hiç görünmüyorsa akıllı telefonunuzda önbellek temizliği yapmalısınız.