Elatior begonya (Begonia x hiemalis)

Elatior begonya yumrulu begonyalardan türetilmiş ama yumrulu olmayan hibrit bir begonyadır. İngilizcede Rieger begonia gibi yaygın bir adı daha var. Bilimsel adı ise hibrit olduğundan dolayı Begonia x hiemalis şeklinde yazılır.

Elatior begonya (Begonia x hiemalis) diğer adıyla Rieger begonia

Hem evde hem dışarıda yetişmeye uygundur. Fazla sıcağı sevmez. 2-3 ay boyunca güzel çiçekler açar. Yerini severse deli gibi çiçeklenme süresi 6 aya kadar uzar. Renk renk çeşitleri var. Uzun ömürlü olmasına rağmen mevsimlik yetiştirilir.

Genelde sadece mevsimlik (birkaç aylık) ömürlü bir çiçek diye satılırlar. Aslında uzun ömürlü özelliği var ama birkaç aydan fazla yaşatmak kolay değildir. Uğraşmak zor. Onun için bunları sadece mevsimlik ömürlü kabul etmek lazım.

Yetiştirme, bakımı

İlle saksıda değil bahçelere parklara uygun özelliklere sahiptir. Bolca çiçeklenip duran elatior begonya yaz ayları şiddetli sıcak olan memleketlere hiç uygun değildir (İstanbul dahil).

Yaz sıcakları 28C / 30C dereceden pek fazla sıcak olmayan, ayrıca gece ısısı 20C dereceden fazla olmayan yerlere uygundur. Sarı çiçek açan çeşitleri belki bir parça daha sıcak olan yerlere uyum sağlayabilir ve evlerde pek sorun çıkarmaz.

Kırmızı çiçeklilerin evlerde yaşayamayacağı söyleniyor. Fakat zaten hiçbir elatior begonya hava akımları olmayan evlerde yaşayamaz. Hava akımlarının olması şart. Havadarlık, esinti ve güçlü ışık varsa kırmızıları da diğerleri de evlerde yaşamaya, çiçek açmaya devam ederler.

Saksıda bol bol çiçekli halde aldığınız elotior begonyayı mutlaka çok havadar bir yerde tutmalısınız. Yaz boyunca hava ne kadar sıcaksa güneşi o kadar filtrelemek gerekir. Çok sıcak günlerde güneş ışınları yaprakları ısıtmamalıdır.

Elatior begonyalar yazın çok sıcak olan, bilhassa gece boyunca sıcaklığın 24C derecenin altına hiç düşmediği yerlerde iyi bir gelişim göstermiyorsa (ki göstermez) yapılacak bir şey yok. Aslında Eskişehir gibi karasal iklime sahip illerimize uygundur.

Tertemiz ve sürekli havadar ortam önemli

Bozulmuş çiçekleri ve yaprakları derhal gidermelisiniz. Yakınında çöp kutusu, meyve tabağı, bitkisel çürüntüler ve sağlıklı bile olsa yaprakları sararan bitkiler olmamalıdır. Çünkü bütün bunlar etilen gazı çıkarır. Ve bu da elatior begonyanın biyoritminde dinlenmeye çekilme, yaprakları sararıp dökme etkisine yol açar.

Aşağıdaki toprak meselesi pek önemli değil. Daha doğrusu saksıda çiçekli halde aldığınız elatior begonyanızın saksısını-toprağını değiştirmeyin. Nasılsa uzun yaşamayacak ve ölecektir. Toprağını değiştirmeye kalkarsanız ölmesini daha da çabuklaştırırsınız. Buradaki toprak meselesi kendiniz eğer dalından köklendirip çoğaltabilirseniz onlar içindir. Ya da ertesi yıla ilkbahara kadar sağ kalmış olanlar için.

Toprak

3 ölçü torf toprak + 1 ölçü iri taneli dere kumu + 1 ölçü ponza taşı karışımı yapmalısınız. Ponza taşı bulamazsanız karışımı şöyle yapın: 2 ölçü torf toprak + 1 ölçü iri taneli dere kumu. Ev içinde yetiştirilenlere ise bu karışımdaki torf toprak elenmiş, ince tozundan arındırılmış olmalıdır.

Sulama

Elatior begonyalar toprağında kaydadeğer bir kuruma olmadıkça asla sulanmamalıdır. Kupkuru olmuş toprakta uzun süre sulamasının geciktirilmesi de iyi olmaz. Her iki şartta da önce çiçek tomurcuklarında bozulmalar, dökülmeler ve uçlarda erimeler olacaktır. Sulu toprak sürekli olmaya devam ederse çürür gider.

Sulamak gerektiği zaman saksı alt deliklerinden bolca su çıkacağı şekilde sulamalısınız.

Bitki besini

Elatior begonya çok sağlıklı olduğu sürece 20 günde bir tekrarlayın. Saksı bitkileri için hazırlanmış sıvı bitki besinlerinden, çiçek amaçlı olanından kullanın. Suya karıştırma oranını tavsiye dozajın yarısı kadar, hatta üçte biri kadar uygulayın. Normal dozaj hem gerekli değil hem de kökleri yakar, begonyanızı öldürür.

Saksı-toprak değiştirme

Bu sayfada anlattığım gibi, eğer elatior begonyanızı uzun yaşatmayı başarırsanız yapın. Yani yeni aldığınız begonyanızın saksısını toprağını değiştirmeyin. Eğer ilkbahara kadar hayatta kalırsa o takdirde hafifçe bir boy büyük saksıya toprak kısmında anlattığım özellikteki karışıma dikin. Eski toprağından çıkarırken köklerin fazla hırpalanmamasına dikkat edin.  Köklerden bazıları fazla uzamışsa onları kesebilirsiniz.

Elatior begonia fide üretimi

Çiçekçilerdeki gibi muhteşem çiçek açmış hale getirmek belirli süreler dahilinde değişen ısı ve ışık ayarlamaları gerektirir. Bunu özel donanımlı seralar dışında başaramazsınız. Aşağıdaki tavsiyeler biraz işinize yarar.

Önce elatior begonyayı hayatta tutabilmenin üstünde durmak gerekiyor. Ama eğer yeriniz aşağıda anlatılan gereklilikler açısından uygun değilse uzun yaşatmayı da çoğaltmayı da düşünmeyin.

Yaz sonu budaması

Yaz sonunda hafiften bozulmaya başlar gibi olduğu, hatta bunu bile beklemeyin: yaz sonunda bir durgunluk fark ettiğiniz anda hiç vakit kaybetmeden tüm dallarını dipten kesin. Dallar ortalama 5cm kısa kalacak. Oldukça serin ve esintili kuzey cephe, güneş almayan ama güçlü aydınlık olan bir yere götürün ve bundan sonra sulamaları artık sadece toprağı adam akıllı kurudukça yapın. Böyle bir şok etkisiyle yeni dip sürgünleri vermeye başlar ve ölüm sürecine girmekten dönmüş olur. Sonbahar serinleri başlayana kadar burada dursun. Dipten vereceği yeni filizler güçlüce gelişime devam ederse o  zaman sulama sıklığını biraz arttırın. Yani toprağın üst yüzeyi iyice kurudukça sulayın.

Kış gelişimi

Kış aylarını serin ama çok soğuk olmayan, ısı 7C derecenin altına pek düşmeyen serin bir camekanlı balkon gibi bir yerde geçirmeli. Yeni sürgünler ne zaman 8cm’yi bulursa o zaman dipten kesip alın (ana bitkide sadece bir tane sürgün kalsın ve onu daha sonra aşağıda anlattığım uç almaya tabi tutun). Kesip aldığınız dalları ⇒ şu sayfada tarif ettiğim gibi uygun bir köklendirme toprağına dikin. Kolayca köklenirler. Köklendirme toprağında 6 hafta tutmak yeter. Köklenmiş fidelerin köklerini köklendirme toprağından arındırmadan sökün ve esas saksılara yukarıda toprak kısmında anlatılanlara uygun bir toprak karışımına dikin. 15cm çaplı bir saksıya iki ya da üç çelik dikilebilir.

Köklendirip sonra uygun toprağa diktiğiniz elatior begonyanız yeni toprağında bir ayı geride bıraktığı zaman bitki besini vermeye başlayın.

Uç alma

Köklenen çelikleri yeni saksılarına diktikten sonra isterseniz yapabilirsiniz. Ortalama 10cm boya gelmiş tek dal fidenin tepesindeki en uç filiz kısmını yok edin. Böylece yanlardan (genelde dipten) güçlüce yeni dallar uzatıp bir değil çok dallı olarak hayatına devam edecektir. Uç alma dipten sürgün verenlerde bile yapılabilir. Zira ana gövde uzamaya devam ederken dip sürgünler güçsüz kalıp körelebilir. Ama uç alma yaparsanız artık güç onlarda olacaktır.

Küçük boyda yoğun çiçek açtırma

Aslında hiçbir şey yapmasanız da fideler yaza doğru çiçek açmaya başlarlar. Eğer boyu fazla uzamadan yoğun bir şekilde çiçeklendirmek istiyorsanız şunları yapmak gerekir:

Elatior begonya fideleri biraz gelişim gösterdikten sonra iki üç  hafta boyunca çeşitli streslere maruz bırakılarak yoğun bir şekilde tomurcuklanma girişiminde bulunmaları sağlanır. Bunlardan en işe yarayanı gece karanlık saatlerini uzatmaktır. Fideler yeterince büyüdüğünde (12-15cm olunca) Elatior begonyanıza şimdi gece karartması uygulayacaksınız. 16-17 gün boyunca titizlikle uygulamanız gereken şey kesintisiz her gün, günde tam 14 saat karanlık ortam. Bunu siyah örtülerle sağlayabilirsiniz. Mesela akşam güneş batarken siyah perdeleri kapar, ertesi sabah 14 saatlik süre dolduğunda perdeleri kaldırırsınız. 16-17 günlük süre aslında kesin bir şey değil. Havalar fazla serin gidiyorsa 10 gün yeterli. Pek serin değilse 21 güne kadar uzatın. Sonra karartmaya son verin. Bunun peşinden begonyanız her dalında bol bol tomurcuk verir.

Karartma uygulaması günlerinde ortam serin de olsa daha iyi olur. Gece ısısı daha doğrusu karanlık saatler boyunca ısı 17-18C derece dolaylarında olmalıdır. Son iki gün biraz daha düşük (15-16C derece kadar) serin olması begonyanın bünyesinde başka bir etkiye daha sebep olur: İleride açacağı çiçeklerin renklerinin daha güçlü canlı tonlarda olmasını sağlar.

Problemleri

Havasız ortam, fazla sıcak hava, sularken yapraklarını ıslatmak, yaz aylarında öğle saatlerinin güneşini direkt alması, gerekmediği halde sulamak, çevrede etilen gazı salan çörçöp, yaprakları sararan bitkiler ve meyveler olması gibi hatalar elatior begonyalara zarar verir. Unlu bitler dadanabilir. İlk görür görmez sirkeli bir kağıt havlu parçası ile silip yok edin. Diğer bitki bitlerine karşı, özellikle de beyaz sinek adlı parazitlere karşı düzenli ilaçlamak şart. Gerçi genelde bitlenme olmaz ama yerine göre olabiliyor.

'Elatior begonya (Begonia x hiemalis)' hakkında sorular, açıklamalar

  1. Elif, Kayseri dedi ki:

    Türü hakkında kesin bilgim yok fakat sitedeki begonyalara bakınca bu türden olduğunu düşündüm. Yaklaşık 5 sene önce bir çiçekçiden üzeri komple kırmızı çiçek dolu şekilde alınmıştı. Zamanla çiçekleri daha az açmaya başladı ve bir süre sonra çiçek vermedi. Budama vs yaptım yine de çiçek olmadı. Şimdi yeniden sıfırdan yetiştirmeye çalışıyorum. Birkaç ay suda bir dalı beklettim. Bu süre içinde hem yukarıdan yeni yaprak verdi hem de suyun altında kalan kısımdan iki minik yaprak çıktı. Kökü de 10cmyi gekti. Bu sabah kökünün yarısını keserek direkt bitki torfuna diktim. Kesmemin sebebi kökü toprağa yerleştirmekte zorlandığım için. Köklendirme toprağı vs yapmadım. Sitenizi de malesef yeni farkettim. Şu an çiçeğim sabahki kadar dik durmuyor saksıda. Eğilmeye başlamış. Bu bir sorun mu, lütfen yardım edin nasıl toparlarım?
    ***
    O kadar uzun süre yaşamışsa evinizin şartları bitkiler için mükemmel uygun demektir. Şimdi bu yaptığınız iş hatalı. Direkt torf toprakta işiniz tamamıyla şansa kalmıştır. Zaten önce suda köklendirmek de yanlış. En garantilisi o topraktan çıkarın, yıkayın ve doğru toprak hazırlayana kadar suda bekletin.

  2. Elif, Kayseri dedi ki:

    Dediğiniz şekilde topraktan cikardım. Maalesef tüm kökler kopmuş. Kopan köklerin yeri siyaha dönmüş. Hemen bir tık üzerinden keskin bir bıçakla ezmeden kestim ve tekrar suya koydum. Simdi yeniden köklenmesini bekleyeyim mi yoksa köklendirme toprağı hazırlayıp hemen dikeyim mi?
    ***
    Zaten demiştim. Suda köklendirmeyin.

  3. Elif, Kayseri dedi ki:

    Köklendirme toprağına bitkiyi diktikten sonra sulama vs olacak mı? Saksısının boyutu nasıl olmalı? Yazıyı dikkatlice okudum fakat bunun cevabını göremedim.
    ***
    Köklendirme amaçlı saksı genelde küçük, viyol olur. Fincan saksı gibi. Sulamaya gelince, elbette sulayacaksınız. Mini sera içinde tutmak gereken durumlarda sulama tavsiye etmiyorum ama begonyalarda mini sera gerekmez ve dolayısıyla saksıya dikince sulamanız lazım.

  4. Yasemin, İstanbul dedi ki:

    Geçen yaz aldığım begonyalardan bir tanesi, her ne kadar çok sağlıklı olmasa da, kışı güneye bakan balkonda duvar dibinde atlattı. Sığ bir saksıda, genel kullanım torfu ve eski toprak karışımına dikili. Tek dal, yaklaşık 15-20 santim boyunda ve pek yaprağı yok, olan üç dört yaprak da normalden çok küçük. Dalın üst kısımlarına doğru da hafif sararma var. Kışın sadece aşırı soğukta naylon örtüyle, hava alacak ama ıslanmayacak şekilde korumaya aldım, onun haricinde masanın üzerinde, kışın güneş ışınları yatık geldiği için bulutsuz günlerde bol ışık da alarak bugüne kadar bir şekilde yaşadı. Ancak bu akşam bir baktım, toprağın hemen dibinden itibaren yan yatmış, belki gündüz karga kurcaladı, onu bilemiyorum. Akşam bu durumu görünce kökün çevresindeki toprağıyla birlikte yerinden kaldırıp yeniden aynı yere ama biraz daha derine gömdüm, dipteki bir tanecik yaprak toprağın altında kaldı. Acaba bitki bu haldeyken ve bu mevsimde uç almamı, onu köklendirmeye çalışmamı önerir misiniz? Alacağım uç da pek sağlıklı değil açıkçası. Bu bitkiyi yaşatmak için yapabileceğim bir şey var mıdır?
    ***
    Bence kendi haline bırakın. Yaşarsa yaşar. Artık havalar ısındığı için bundan sonra yeni kökler ve dallar geliştirmesi mümkündür. Ancak belli olmaz. Bunlar hassas bitkiler. Ne kadar özen gösterirseniz sonuç o kadar felaket olur.

  5. Adeviye, Mersin dedi ki:

    Türü bahsettiğiniden mi bilmiyorum ama çiçekciden alıyorum çok sağlıklı duruyor, haftasına varmadan çiçekler dökülmeye başlıyor. Derken gövdesi toprağın üzerinden çürümeye başlıyor. Altı saksıdan iki saksı çiçek kaldı elimde. Onlar öldükçe ben üzülüyorum. Ne yapabilirim son ikiyi kurtarmak için?
    ***
    Evde tutuyorsanız ondandır. Sürekli kesintisiz hava akımı istiyor bunlar. Aslında bu begonyalar genelde kısa dönemli olarak parkları süslemede kullanılır. Ve bazı insanlar bunların çiçekli fidelerini yalan yanlış uygunsuz topraklarla saksılara tıkıştırıp satarlar. Dolayısıyla bu tip begonyalardan bir daha asla almamanızı tavsiye ederim. Veya bahçeye dikecekseniz o başka.. ama bahçelerde de kalıcı olmayacaklar. Belki bir, belki iki ay dayanırlar. Tıpkı belediyelerin çiçeklendirmede yap boz tahtası gibi kullandıklar parklarda olduğu gibi.


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın:

Sorunuz cevabımla birlikte 1 saat veya en geç 24 saat içinde burada görünür olacaktır. Lütfen ara sıra kontrol edin. Hiç görünmüyorsa akıllı telefonunuzda önbellek temizliği yapmalısınız.