Erika çiçeği (funda) Erica carnea

Özellikleri

Erika çiçeği dediğimiz Erica carnea türü mini çalı, yaz kış yeşil yapraklı, uzun ömürlü bitkilerdir. Doğal yaşam alanları dağlık yüksek rakım kozalaklı ormanları ve taşlık yamaçlardır. Eski bilimsel adı Erica herbacea idi.

Bu mini çalıların boyları genellikle 30cm’yi bulmaz. Yapraklar incecik dallarda sıkça dizilmiş küçük, iğnemsi yapraklardır. Kış ortası ile ilkbahar başı arası dönemde funda dalları çiçeklerle kaplanır. Doğada yaşam alanlarında karların arasında bile çiçek açarlar (1). Gerçi yazın çiçek açan çeşitleri daha doğrusu hibrit kültivarları da var.

Çeşitleri arasındaki farklar çiçek rengi farkları ve yaprak rengi farkları gibi değişir. Çiçek rengi pembenin çeşitli tonları ve kırmızı-beyaz, yaprak rengi farkları ise düz yeşil, kızılımsı, sarımsı, mavimsi ve gümüş rengi gibi çeşitliliklerdedir. Yaprak renginin doğru olması için güneş ışınlarını günde birkaç saat direkt alması şarttır.

Erica carnea, erika çiçeği dallarını yere paralel uzatır. Toprağa değen dallar toprağa kök salar. Ve ana bitki ile ilişiği kopsa bile yeni bir funda çalısı olarak hayatına devam ederler.

Kış soğuklarına -30C dereceye kadar dayanır (2). Yazları fazla sıcak geçen düşük rakım bölgelere uygun değildir.

Kış çiçeklisi bir süs bitkisi olarak kullanımı yaygındır (ama dış mekanlarda).

Yetiştirme, bakım

Maalesef erika çiçeğini çiçekçiler bu bitki evde olur diye yalanlarla satıyor. Ama evde yaşaması mümkün değil. Yaz kış açık havada durması şart. Hem günde birkaç saat direkt güneş hem de 7/24 kesintisiz hava akımları ister. Ayrıca her iklime uygun değildir. Yazın şiddetli sıcak olan yerlerde, bir de saksıda olunca kurur gider (özellikle deniz etkisindeki yerlerde). Saksıda yetiştirecekseniz ve bölgenizde uzun süreli yaz sıcakları oluyorsa yaz boyunca kuzey cephe az güneşli veya direkt güneş almayan, serin ve rüzgarlı bir yerde sonbahar serinleri başlayana kadar korumanız gerekir. Karasal iklim bölgelerinde genelde problem olmaz.

Toprak, sulama, gübreleme

Erika çiçeği (saksıda ise) sık sık su ister. Toprağı kupkuru kalmamalıdır. Bahçeye dikili olanları ise ilk yılı atlattıktan sonra susuzluğa dayanıklı olurlar. Hatta toprağının yapısına göre bir daha hiç sulama gerekmez.

Toprak isteği Fundagiller’de genellikle asitli olmalıdır. Fakat Erica carnea nötr ve hafif alkali topraklarda da sorunsuz yetişir. Yine de toprağın pH dengesinin asitli yönde olmasında yarar var. Zaten kültivarları has tür kadar uyumlu değildir.

Saksıda yetiştirmek için sıcağı köklere pek iletmeyen ama çok iyi süzek bir toprak karışımı yapmalısınız. Yani bulunduğunuz yerde yaz mevsimi sıcak geçiyorsa ve saksıda yetiştiriyorsanız şöyle bir karışım yapın:

1 ölçü doğal humuslu arazi toprağı (kara toprak) + 2 ölçü torf toprak + 1 ölçü temiz dere kumu + 1 ölçü ponza taşı.

Gübre ister mi?

Hayır istemez. Fakir toprakların bitkisidir. İhtiyacı yok. Ama iyi bir çiçek verimi için çok az miktar gübre iyi işe yarar. Rhododendron ve ortancalar içindir diye etiketli özel gübreden verin. Paketteki tarifin üçte bir dozajını uygulayın. Bundan bulamazsanız diğer gübrelerden vermeyin. Salon bitkileri için olan bitki besininin genel kullanım çeşidinden ilkbahar-sonbahar arasında ayda bir defa vermek yeter. Bunu ise tavsiye dozajın yarısını uygulayın. Özellikle tavsiye ettiğim bu iki gübre ve bitki besini fundaların istediği gibi toprağın asitli kalmasını da sağlar.

Erica carnea budama

İlkbahar başında, çiçekleri geçer geçmez her yerinden kırkın. Yani uçlardan biraz kısaltarak budayın. Yazın çiçek açan erika çiçeği çeşitlerinde budama daha ciddi önem taşır. Ya sonbaharda ya da ilkbahar başında, geçen yaz çiçek açmış kısımların alt taraflarından keserek budayın. Yuvarlakça bir şekil kazandırın. (3)

Fide üretimi

Gösterişli çiçek açan ya da özel bir yaprak rengi olan fundalar çeşitli karışık melez özellik taşır. Tohumla üretimde o özelliği taşımayan çeşitler gelişir. Bundan dolayı basit daldırma yöntemi ve benzer yöntemlerle üretilirler. Yani en alt yan dallarını toprağa sıkıca temas ettin. Hemen köklenirler. Ama ayırmada acele etmeyin. Köklenmiş dalları ya sonbaharda ya da ilkbaharın en başında anadan kesip alın ve istediğiniz yerlere dikin.

Tohumla üretimde tohumları kızgın tavada 5-10 saniye kavurur gibi çevirin. Zira yangınlardan sonra tohumlarının daha fazla çimlendiğini görmüşler ve bu gibi usuller geliştirmişler (4). Bence yanlış ama isteyen deneyebilir. Tohumların bir kısmını kavurun. Bir kısmını kavurmayın. Sonra deneyin bu tavsiye doğru mu yanlış mı veya gerekli mi gereksiz mi.

Erika çiçeği (Erica carnea) tohumlarını ilkbaharın ilk günlerinde toprağa yarım santimden bile az, belli belirsiz gömün ve fısfıs aletiyle sulayın. İlkin direkt güneş almasalar iyi olur. Tohumlar çimlendikten sonra yavaş yavaş güneşe alıştırın. Fideler ortalama 8cm olunca esas yerlerine dikin.

Problemleri

Doğru şartlarda hiçbir sorunu olmayan, dayanıklı bir bitkidir. Havasız yerlerde külleme, pas, yaprak solgunluğu vb mantar hastalıkları ve ayrıca su tutucu özellikteki topraklarda kök çürümesi kaçınılmazdır.

Alternatifleri

Funda severlere en iyi alternatif kufeya bitkisidir. Sıcak iklimlere tam uyumludur. Bütün yıl kesintisiz, şiddetli yaz sıcaklarında kızgın güneş altında bile yemyeşil ve çiçeklidir. Ev içinde güneşli pencere kenarında yetiştirmeye bile uygundur.
Bakınız: ⇒ Cuphea hyssopifolia

Diğer Funda türleri: ⇒ Funda çalı süpürgesi püren

Kaynaklar

1. Erica carnea – Wikipedia
2. Alpine Heather, Scotch Heath, Winter Heath – Dave’s Garden
3. How to Grow and Care for Heaths and Heathers – Gardenia
4. Propagating Heather Plants – Gardening know how