Tam gün veya yarı gün güneş ne anlama gelir?
Bilgi kaynaklarında filan bitki tam gün (full time) falan bitki yarım gün direkt güneş ışınları ister gibi açıklamalar görürsünüz. Tam gün demekle 5-6 saat, yarım gün demekle ortalama 3 saati kastediyorlar. Bu ölçüleri karıştırmayın. Bazı insanlar tam gün güneşi sabah güneş doğduktan batana kadar gibi düşünüyor ki yanlıştır. Kısaca, siz, tam gün demekle 5 saat, yarım gün demekle 2,5 saat anlayın. Peki bu ölçüler her zaman aynı şekilde kesin gerekli mi? Aslında duruma göre, şartlara göre değişir.
Her yerde aynı ölçüler gerekmez
Dış ortamlarda açık havada “direkt güneşin hiç ulaşmadığı ama çok güçlü aydınlık olan yerlerde” tam gün direkt güneş ışınları isteyen bitkilerin gayet sağlıklı geliştiğini, o aynı bitkilerin iç mekanlarda güneşi günde bir iki saat direkt alsalar bile güneş eksikliği çektiklerine çok sık şahit olmuşumdur. Bunun sebebi nedir?
Fotonlar
Sebep güneşin ışınlarının doğal özelliklerine bağlı. Şöyle ki ışınlar çok yoğun ve çok hızlı foton akışlarıdır. Foton, yani ışık zerrecikleri. Direkt güneş ışınlarında yoğun fotonlar aynı zamanda ısı enerjisi de taşıyor. Dış ortamlarda direkt güneş ışınları almayan yerlerde bile fotonlar yoğun dolaşımdadır. Eğer fotonlar sadece ışınlar içinde olmakla sınırlı kalsaydı, direkt güneş ışınları gelmeyen yerler zifiri karanlık olurdu.
Evlerin odalarında aynı foton bereketi yok
Bir cephesi pencereli bir oda düşünün. Bunu dört köşe bir kutuya benzetirsek, 1 adet pencereli duvar, 3 adet penceresiz duvar, 1 zemin ve 1 tavan.. Toplam 6 cihet. Ve sadece tek cepheden, pencereden fotonlar geliyor. Oysa açık havada dışarıda hem tepeden hem de en az iki cihetten foton akışları süreklidir. Ve hava akımları da süreklidir. Pencerelerdeki camların mor ötesi vb ışınları iyi geçirmediğini de düşünün (bazı camlar hiç geçirmez). Hiçbir şey tam açık havadaki gibi olamıyor.
Güneş ışınlarındaki fotonların yayılma özellikleri
Hortumla bir yöne kuvvetlice su sıktığınızı hayal edin. Su tümüyle, tüm zerreleriyle o yöne gitmiyor. Pek farkedemediğimiz incecik zerreler çevreye yayılır. İşte fotonların ondan daha fazla yayılma özellikleri var. Bazı insanlar yazlıklarda tenine direkt güneşin hiç değmemesini sağlasalar bile bronzlaşıyor. Çünkü çevrede hızla dolaşan yüksek enerjili fotonlar sürekli ona ulaşıp durmaktadır. Gerçi esas etken bünyenin pigment üretme özelliğidir. Her insanda aynı derecede olmaz. Ama yine de fotonlar çok önemli rol oynuyor.
Fotosenteze güneş yeterliliği
Bitkilerin gerektiği gibi güzel ve sağlıklı gelişmelerinde en önemli etken fotosentez işlevlerinin sekteye uğramadan devam etmesidir. Mükemmel fotosenteze gereken “Direkt güneş” etkisi için güçlü aydınlıktan sonra ikinci etken yeterli sıcaklıktır. Böylece bitkilerin klorofilleri güçlü ışık ve yeterli ısı sayesinde görevlerini yapabiliyor. Her bitki fazla ısıya ihtiyaç duymaz. Kış soğuklarında az bir parça güneş sayesinde soğukta gürce gelişen bitkiler var.
Yukarıda da dediğim gibi, tam gün direkt güneş isteyen bitkiler bazı yerlerde direkt güneşi hiç almasalar bile, aynen alıyorlarmış gibi gelişimleri eksiksiz ve kusursuz devam eder. Özellikle yazın çok sıcak olan memleketlerde o bitkiler dışarıda açık havada direkt güneş almayan yerlerde güçlü aydınlık sayesinde güzelce gelişiyor, çiçeklerini açıyor. Sebep her yönden gelen fotonların taşıdıkları enerjilerle bitkilere temas etmeleri ve ayrıca kesintisiz hava akımlarıdır.
İlgili diğer konular
1- Yapay ışıklandırma
2- Bitkilerin çiçek açması için ışık etkisi