Dikkat: Burada okuyacağınız hayvan gübrelerinde NPK değerleri ve topraklarda kullanımlarına dair bütün tavsiyelerim sadece küçük bahçelerinde kendi ihtiyacı için ya da hobi için sebze ve çiçek yetiştirenlere yöneliktir. Tarla tarımına yönelik değildir. Diğer dikkate alınması şart bir mesele ise gübrelerin yanmış gübre olması gerekliliğidir. Bazı yerlerde sönmüş gübre, bazen de eski gübre derler. Ama esas gereken özellik eski olması değildir. Her eski gübre faydalı değildir, güvenli değildir. Ayrıntılı bilgi için bakınız: Yanmış gübre oluşturmak ve kullanımı
Hayvan gübrelerinde NPK değerleri kısa özet
N (azot) ile P (fosfor) elementleri kuş gübrelerinde çok fazla, sığır, at ve eşek gübrelerinde zararsız fazlalıkta, koyun ve keçi gübrelerinde isi genel anlamda bitkiler için tam gereken orandadır. K (potasyum) aslında hepsinde olması gerektiği kadardır. Fakat çok güçlü olan tavşan ve kuş gübrelerinde N ve P çok fazla miktarda olduğundan dolayı bu gübreleri oldukça az kullanmak gerekir. Ve haliyle bu gübrelerin bitkilere potasyum vermesi yetersiz kalır.
Önce: Hayvan gübrelerinin olası zararları
Hayvan gübreleri maalesef 50 yıl öncesine kadarki dönemin gübreleri kadar güvenli ve faydalı değil. Zararları ve sebepleri çeşitlidir. İlaçlı özel yemler ve herbisitlerle yetişmiş yem bitkileri vesaire yiyeceklerle beslenen hayvanların gübreleri felaket derecede zararlı olabiliyor. Koskoca ağaçları kurutmaları son yılların acı gerçeklerindendir.
Günümüzde tam faydalı ve tamamen zararsız hayvan gübreleri tarım alanlarından ve insan yerleşim bölgelerinden bir hayli uzakta yaşayan ve insanların hiçbir şekilde beslemediği hayvanların gübreleridir. Fakat bunların da özel işlemlerden geçmesi, yanmış gübre haline gelmeleri şarttır.
Şimdi konuyu sanki 50 yıl önce yaşıyormuşuz gibi ele aldım. Çünkü belki burayı okuyanlardan bazıları eski usullere göre hayvan besliyor ve sağlıklı gübre elde ediyordur.
Bitkilerin mevsime göre farklı element ihtiyacı farklı gübre gerektirir
Aslında bitkilerin ihtiyacı olduğu makro elementler NPK’den ibaret değildir (NPK = Azot, Fosfor, Potasyum). Bir de mikro elementler var ki bitkilere bunlar da mutlaka lazım (⇒ bakınız). Ama sadece N, P, ve K elementlerinden bahsederler. Çünkü bunlar bitkilerin ürün vermesinde “verimliliğin mükemmelliği açısından” olmazsa olmaz temel taşı elementlerdir. Oranlarının ne kadar olması gerektiğini titizlikle hesaplamak lazım. Hayvan gübrelerinde NPK ve her türlü element vardır. Özel bitki besinlerinde ve yapay gübrelerde de öyle. Ama genelde sadece NPK oranları bildirilir. Bir de sadece belirli elementlerden ibaret özel yapay gübreler var ki onlar şimdi konumuz değil . Örneğin azot gübreleri, fosfor gübreleri, potasyum gübreleri vesaire.
Söz konusu üç elementten bitkilerin en az kullandığı element fosfordur. En çok da ilkbaharda ihtiyaçları olur. Potasyuma en çok ihtiyaç yaz başıyla birlikte başlar. Azot potasyuma göre daha az gerektiği halde tüm ilkbahar ve yaz ayları boyunca bitkiler azota ciddi ihtiyaç duyarlar. Bu elementlerin sıralamasını bitkilerin “miktar açısından” ihtiyacına göre yapacak olursak sıralama NPK değil, KNP’dir aslında.
Her element her zaman mutlaka lazım ama hangi elementler özellikle ne zaman büyük önem taşır? Cevap: Potasyum ilkbahar sonundan ürünlerin olgunlaşacağı zaman kadar, Azot ilkbahardan itibaren gelişimlerin devam ettiği sürece, Fosfor ise ilk köklenme zamanında ve tomurcuklanma zamanından hemen önce. İşte bu zamanlarda bu elementler toprakta yeterli oranda bulunuyor ise bitkiler sıkıntısız gelişip ürünlerini güzelce verirler.
Çeşitlerine göre hayvan gübrelerinde NPK elementlerinin oranları
Bu bölüm hayvan gübrelerinde NPK konusuna uygun olarak hangi hayvanların gübrelerinin ne gibi kimyasal farklılıkları olduğu üzerinedir.
Azot ve fosfor zengini gübreler
Tavşan ve tavuk gübreleri azot (N) ve fosfor (P) elementlerince diğer gübrelere göre son derecede zengindir. Potasyum (K) bu gübrelerde azot ve fosfor elementlerine nazaran oldukça düşük kalır. Ama aynı miktar farklı hayvan gübreleriyle kıyaslarsak, bu gübrelerdeki potasyum diğer gübrelerdeki potasyuma hemen hemen eşit miktardadır.
Yanmış tavuk gübresi peletler halinde
Tavşan gübresi tavuk gübresinden çok daha fazla güçlüdür. Her iki tip gübrede de azot fosfordan daha fazladır. Yani diğer gübrelerde bu kadar fazla fosfor bulunmaz. Ayrıca zaten bitkilerin fosfora çok fazla ihtiyacı yoktur. Fosfor özellikle köklerin bir an önce güçlenip saçaklanarak toprakta fazla yer kaplamaları, fazla yere ulaşmaları için ve bir de tomurcuklanmaya girişmede önemlidir.
Güvercin gübresinin tavuk gübresinden farkı: Tavuk gübresi gibi düzgünce toplanamaması, yanma sürecine gerektiği gibi tabi tutulamaması sebebiyle azot oranının düşük kalmış olmasından ibarettir. Gerçi nasıl toplanıp nasıl değerlendirildiğine göre durum değişir. Her halükarda fosfor zenginidir. Bu işi doğru bilgilerle yapan güvercin gübresi toplayıcısı/satıcısı varsa kendisinin müşterileri detaylıca bilgilendirmesi gerekir.
Orta değer gübreler
Koyun ve keçi: Azot, fosfor ve potasyum elementlerince tam dengeli, tam olması gerektiği gibi diyebileceğimiz gübreler koyun ve keçilerin gübreleridir. Bunlarda fosfor az, diğer iki element daha fazladır. Potasyum azota göre hafifçe yüksektir. Hayvan gübrelerinde NPK oranları işte esasen bu hayvanların gübrelerinde tam gereken oranlardadır.
Yanmış koyun gübresi görünümü
Toprağa daha önce koyun veya keçi gübresi katmış olsanız bile toprakta yetişen bitkilere ilkbahar başında fosfor gübresi takviyesi yapmanız iyi olur. Ki gür bir şekilde kök geliştirsinler. Aynı zamanda baharda gür bir dallanma budaklanma gerekiyorsa yine bahar başında azot gübresi takviyesi ayrıca lazım.
Sığır ve at, eşek gübreleri: Birbirleriyle hemen hemen eşdeğer özelliktedirler. Güçlülük açısından koyun/keçi gübresinden çok farkları yoktur. Bunlarda sadece azot oranı hafifçe fazladır. Yalnız, bu gübrelerdeki azotlu bileşik çeşitleri toprağa daha fazla tuzluluk etkisi verir. Bunlarda da yine fosfor oranı düşüktür. Ekstra faydalarına gelince, özellikle sığır gübresi asit zenginliğinden dolayı aşırı kireçli topraklar için çok iyi bir toprak düzenleyicisidir. Kireci başka maddelere dönüştürür ve toprağı verimli hale getirir.
Tavsiye edemediğim değerli gübreler
Sebepler kendi paragraflarında yazılı.
Solucan gübresi: Türkiye’de solucan gübresini ne yazık ki usulüne göre üretmiyorlar. Solucanlara direkt sığır gübresi yediriyorlar. İddia ettiklerine göre azot oranı indirgeniyormuş ve sığır gübresinden daha güvenliymiş. Oysa yüzlerce kişinin bildirdiği zararlardan anladığım kadarıyla sığır gübresinin solucan gübresine dönüşmesi aşamalarından sonra ortaya çıkan üründe dehşetli zarar verici nitelikte azot bileşikleri oluşmuş oluyor. Tavsiye etmem. Veya çok güvenilir üreticiler biliyorsanız, güvenle kullandığınız markalar varsa o başka.
Kan tozu: Sadece azot takviyesi için çok düşük oranda kullanın. Çünkü azotça çok fazla kuvvetlidir.
Yarasa gübresi: En güçlü hayvan gübresi olduğu halde diğer gübrelerle kıyaslayarak genel bir ölçü veremiyorum. Yarasa gübresini rastgele kullanmayın. Önce uzmanları tarafından gerekli işlemler görmesi, güvenli ve faydalı hale gelmesi gerekiyor. Ayrıca makro-mikro elementlerin değerleri, EC ve pH dereceleri gibi analizleri bilgileriyle paketlenmesi gerekir. Siz eğer bu şekilde bulursanız paketteki talimatlara göre kullanın.
Mevsimlere göre gübrelemeler
Hangi mevsimde hangi gübreyi nasıl vermeliyiz? Hangi amaçla hangi hayvan gübresini tercih edelim ve ne miktarda kullanalım? Aşağıda ilgili başlıklar altında açıklamaları var.
Sonbaharda veya kış sonuna doğru genel gübreleme
Zamanını şuna göre tespit etmek iyi olur: Doğu ve Orta Karadeniz bölgesi ve Muğla civarı gibi kışın çok fazla yağmur yağan bölgelerde toprağın genel gübrelemesini kış sonuna doğru, diğer yerlerde sonbahar sonuna doğru yapmanız daha iyi olur.
Gereken gübre: Koyun, keçi, sığır, at, eşek gübrelerinden herhangi biri ya da karma.
Miktarı: Standart su kovaları ile hesap edersek her bir metrekare (1m²) alan için sonbahar sonu uygulamasında tepeleme 1 kova dolusu. Kış sonu uygulamasında ise yarım kovadan biraz fazla gübre yeter. Önce toprağı çapalayın. Sonra gübreyi toprak yüzeyine yayın. Fide ekme zamanına kadar yağan yağmurlar gerekenleri yapar.
Bu tip gübreleme toprağın her yerine yapılacak esas gübrelemedir ve koyun/keçi gübrelerini kullanmak daha iyidir. Olmazsa sığır, at ve eşek gübreleri de olur.
Esas gübrelemeden sonra ilkbahar ve yaz boyunca tekrar gübrelemeye pek gerek olmasa da daha iyi verim için aşağıdaki bilgilere göre ilave gübrelemeler yapabilirsiniz (tavsiye ederim).
Daha basit yolu: Daha iyi verim için aşağıda anlatılan ilave gübrelemeleri zor buluyorsanız ama yine de bir şeyler yapmak istiyorsanız kolay yol: Fideyi dikmek için açtığınız çukuru gereğinden biraz daha derin ve gereğinden üç misli geniş yapın. En dibe bir miktar gübreli toprak yayın (koyun, keçi, sığır gübrelerinden biri). Üzerini 3-4 parmak yüksekliğinde toprakla örterek biraz bastırın. Sonra fideyi üzerine oturtup çukuru kapayın ve can suyu verin.
İlkbahar gür gelişim gübrelemesi
Amaç verimi daha da arttırmaktır. İlkbahar gübrelemesi (uygun çeşit gübreler sayesinde) şu faydaları sağlar: Fosfor ile köklenmeyi coşturur. Azot ile dallanmalarda ve yapraklanmada gür gelişim sağlar. Azot ve fosfor zengini gübre olarak en güçlüsü tavşan gübresidir. Onu tavuk gübresi takip eder. Bir misli gibi güç farkı var.
Miktar: Örneğin ilkbaharda toprağa henüz yeni diktiğiniz bir domates fidesinin tam dibine değil 12cm kadar uzağından tepeleme olmayan 1 tatlı kaşığı tavşan gübresi çepeçevre serpin. Tavuk gübresi ise 1,5 tatlı kaşığı kadar olmalıdır. Fide başına aşağı yukarı bu şekilde hesaplamalısınız. Fideyi yeni diktiğiniz zaman ya da ilk çapalamada bu gübrelemeyi yapın. Peşinden süzgeçli kova ile hemen sulayın. Ve elbette gübreyi önce toz haline getirmeniz lazım.
İlkbahar sonu güçlendirici, dolgunlaştırıcı gübrelemesi
Koyun ve keçi gübrelerinden gübre şerbeti halinde uygularsanız çok iyi olur. Dozaj (⇒ bakınız) bitkilerin dibine değil biraz uzağından verecekseniz tavsiyedeki gibi. Ama gübre şerbeti bitkilerin tam diplerine de gidecekse bu durumda üç misli seyrelterek verin.
Gerekli olduğu takdirde 40 gün sonra yine tekrarlayabilirsiniz. Bu kadar takviye yeter.
Gübreleme niçin bitkilerin tam dibine yapılmamalıdır?
Çünkü kökleri yakar. Peki kök bölgesinin uzağından verirsek köklere nasıl ulaşacak? Topraktaki miktroorganizmaların, solucanların ve sulamaların sayesinde fazlasıyla ulaşır. Bu konuda şüpheniz olmasın.
Bitkileri tam dibinden değil biraz uzağından toprağı çapalayarak gübrelemenin ihtiyaca göre iki ayrı yolu:
1- Aynı gübreyi çepeçevre serper, hafiften çapalayarak toprağa karıştırırsınız.
2- Farklı gübreleri birbirlerine karıştırmadan, birbirlerine mesafeli olarak bitkinin dibinden biraz uzağa iki veya üç dört yere serpin (yine hafiften çapalamayla toprağa karışmasını sağlayın).
Sonbaharda ya da kış sonuna doğru genel gübreleme yaparsak sonra ilkbaharda oraya ektiğimiz fidelerin kökleri yanmaz mı? Yanmaz çünkü gübreyi fideleri ekmeden aylar önce yaptığınızdan dolayı fideleri ekinceye kadar olan yağışlar sayesinde gübre toprakta çözünmüş, elementler/tuzlar tehlikeli yoğunlukta olmayacak şekilde dağılmıştır. Gübrelenmiş toprak böylece güvenli hale gelmiştir.
Hayvan gübrelerinde NPK konusunda son söz
Hayvan gübrelerinde NPK değerleri ve kullanımları konusu çerçevesinde hangi hayvan gübrelerini ne zaman nasıl kullanmak gerektiğini yazmaya çalıştım. Sorularınız varsa veya konuyu karışık bulduysanız, nasıl düzenli hala geleceğine dair fikriniz varsa lütfen aşağıya yazın.
Koyun gübresi sıvı olarak yağmurlamayla verilir mi?
***
Hayır hiç tavsiye etmem.
8 dekar portakal bahçem var. ağaçlar 30 yaşın üzerinde. damla sulama ile sulama yapıyorum. tüm gübreleme işlemlerini de damlama ile yapıyorum. ağaçlar büyük olduğu için tarlanın içine traktör sokamıyoruz. Yıllanmış koyun gübresini %50 oranında su ile karıştırarak 24 saat bekletip suyunu süzüp damlama sulama ile ağaçlara vermek istiyorum. Bu işlemi ayda 1 veya 2 kez yapmak istiyorum. yapacak olduğum işlemin sakıncalı yanı var mıdır? başka tavsiyeniz var mıdır?
***
Evet birçok sakıncası olabilir. Zaten gübreleme yapıyormuşsunuz. Bana sorarsanız tecrübeli meslektaşlarınızın tavsiyelerini alın. Onların bilmediği, uygulamadığı yöntemleri uygulamayın. Veya önce iki yıl sadece küçük bir alan içinde deneyin. Sonra sonuçlara göre düşünürsünüz.
Ben kendi çapımda hobi olarak anıt ağaç, uzun ömürlü ağaç fidanları yetiştiriyorum. Bunları dikerken harcın içerisine tavuk kümesi içerisinde yanmış tavuk gübresi topluyorum. Fermente edilmemiş sadece kümes içinde beklemiş. Ama bu gübre bayağı azot kokuyor. Bu gübreyi dikim harcına katarsam fidanlara zarar verir mi? illa fermente etmek mi gerekiyor? Tavuk + solucan + sığır + leonardit + DAP hepsini karıştırarak fidan dikim harcı yapsam bir sıkıntı olur mu? Genç fidanlarda EMA kullanabilir miyim?
***
Her gübrenin yanmış gübre haline getirilmiş olması şart. Hem ağaçlarınız hakkında her tür için ayrı ayrı ihtiyaçlarını öğrenmelisiniz. Bir gübre birine faydalıyken diğerine zerresi bile zehir etkisi yapabilir. Rastgele ayrı ayrı türlere aynı gübre kullanılmaz. Azot gübreleriyle hızlı gelişen fidanlar aniden ölür. Ya kış soğuğuna dayanamaz, ya hastalıklara hiç dirençleri yoktur ya da herhangi bir ihmal hemen ölmelerine sebep olur. Ağaçlar gübresiz bile güzelce gelişir. Kısaca tavsiyem hırsa kapılmayın. Fidanlarınızın türüne göre dürüst uzman kişilerin bilgilerine ulaşın. Paragöz fidancılardan bir şey öğrenmeye çalışmayın. Azotlu gübreyle şişirip büyüttükleri fidanlardan kimse hayır görmedi. Birisi özel gübrelerle gayet gösterişli hale getirilmiş bir fidan alıp bahçesine dikiyor. Fidan bir iki ayda köpük gibi sönüyor. Başka birisi biraz daha pahalıya gösterişsiz, çelimsiz bir fidan alıyor ama o cılız fidan yıldan yıla muhteşem bir şekilde serpiliyor. İlkin gürbüz ve sağlık fışkırıyor gibi olan fidan ise bir veya en fazla iki yıl can çekişiyor ve ölüyor. Bunları iyi düşünün. Gübre karışımları yapma fikrinden vazgeçin. Fidanlarınız çok az miktar sade bir yanmış koyu gübresiyle belki ilkin biraz yavaş ama mükemmel sağlıklı ve çok da dirençli gelişecektir. Her şeyi usulüne göre yapmak lazım. Ağaç yetiştirmek insan yetiştirmek gibi önemlidir. Hırsa kapılıp da her an ölüp gidebilecek kof fidanlar yetiştirmeyin.
Süs ağaçlarında özellikle de anıt ağaç adayı fidanlarda kimyasal gübre kullanımına gerek var mıdır? yoksa bir uygulama yapmayıp sade akışına mı bırakalım? Açıkçası gübre konusunda çok takıntılıyım. Sanki gübre verilmediğinde hiç büyümeyecekmiş gibi bir takıntı hali oluyor. Çınar, dişbudak, mazı, servi, ladin, sedir, meşe, göknar, akçaağaç, pavlonya vb. gibi ağaçlara kafayı taktım. Mesela forumda okudum … … . Dolayısıyla böyle yorumlar benim gibi bir acemiyi delirtiyor ve hemen kimyasal gübre arayışına geçiyorum.
***
Çınar örneğini birileri burayı okursa iyi bir şey sanıp uygular diye sildim. O tip gelişim çok tehlikeli. Hadi diyelim ağaç kof gelişime rağmen hayatına sağlıklı devam etti. Ama fırtınalarda koca ağır dallar kolayca kırılacaktır. Belki bir insan o sebeple ölecek, belki en azından çevreye zarar verecek. Öyle şeylere özenmeyin. Adamın bahsettiği diğer ağaç kararlı ve sağlam adımlarla gelişiyor. Olması gereken ve doğaya uygun olanı budur.
Hiç gübresiz bile ağaçlar gayet güzel büyüyor. Kendi bahçemden biliyorum. 7 yıldır küçücük bahçemden istisnasız her yıl belki yüz tane ağaç fidanı sökmek zorundayım. Kuşların ve rüzgarın getirdiği tohumlardan dut, incir, washingtonia palmiyeleri, akçaağaç, üzüm, yalancı karabiber ağacı, melisa çalısı, acem borusu, ligustrum, sakız ağacı, nar.. Gübresiz, yoğun killi, felaket yüksek alkalinli yoğun kireç taşlı kötü toprakta olmalarına rağmen acayip hızlı büyüyorlar. Yaz boyunca genelde sıcaktan bir şey yapamıyorum. Sadece bahçeyi suluyorum. İlkbaharda gözümden kaçmış minicik fidanlar birkaç ayda bazıları 30cm, bazıları 1 metre gibi büyüyor. Yani o kadar kötü toprakta bu hız oluyorsa, iyi bir toprakta az bir gübreyle olacak sonucun muhteşem olacağından emin olun. Yani çok az miktarda koyun gübresi verin. Fazlasıyla etkili olur. Koyun gübresi bulamazsanız kimyasal gübrelerden ama genel amaçlı (kompoze) olanından yine çok az miktarda verebilirsiniz. Ağaçlarda odun gibi ağır kısımlarında en çok şu üç element vardır: Büyük çoğunluk karbondur, sonra daha az olarak potasyum ve kalsiyum. Karbon elementini bitkiler topraktan değil havadan alırlar. Kalsiyum ve potasyum zaten topraklarımızda fazlasıyla var. Bitkilerin çok az ihtiyacı olan diğer elementler bile topraklarda var ama bazı yerlerde elementlerden bazıları yetersiz olabilir veya köklerin alacağı yapıda olmayabilirler. Bu muhtemel eksiklikleri çok az miktar gübre ile sağlamak gerekir. Yani tedbir için, belki yokturlar diye. 56 yıllık hayatımda hiç gübresiz bakımsız arazilerde çabuk gelişen çok ağaç görmüşümdür. Doğada kendiliğinden ormanlaşmalar olur. O arazileri insanlar gübrelemiyor. Siz gübreyi gözünüzde fazla büyütüyorsunuz. Hiç olmasa da olur. Boş yere masraf etmeyin. Sade yapılı bir gübreyi kullanmanız yeterlidir.
Koyun gübresini çuvalla suda bekletip suyunu damlamadan çileğe versek nasıl olur? Veya verilmesi iyi bir şey ise hangi aralıklarla verilmeli?
***
İcat çıkarmamak lazım. Bilinen usullerden şaşmayın.
Fındık bahçem var. Yaptırdığım toprak analizi sonucunda kireç eksikliği çıktı. Gübre olarak sığır gübresi kullanıyorum. Yine de kireç vermeli miyim?
***
Koyun gübresi kullansanız daha iyi olur. Sığır gübresi kireci bozan asitlere sahip (özellikle yanmamış ise veya yanmış olup da iyi korunmuşsa). Bu durumda, toprağı asitli olan yerlerde fındık için elbette kireç takviyesi yapmak gereklidir. Diğer türler için genelde gerekmez.
4 yaşındaki antep fıstığı fidanı için koyun gübresi 0.5 metre mesafede toprağa gömülmesi uygun mu?
***
Mesafe uygun ama gömmeyin. Toprağı çapalayıp gübreyi toprakla karıştırın.
… … Satıcı resimdeki granül gübreden verdi. Ne kadar vereceğimi bilmiyorum. Sizce iyi gübre mi? Gübrenin resmi ..
***
Bundan hiç kullanmadım ama üzerindeki açıklamalara göre çok iyi işe yarayacak bir gübre. Yalnız, kendileri ne derse desin, bu tip gübreler, aynen doğal gübrelerde olduğu gibi bunlarda da benim tecrübem şudur ki etkileri tam olarak ortalama 3 ay sonra gerçekleşiyor. Yani şimdi veya kış ortasına kadar vermen lazım ki gelecek ilkbahardan itibaren işe yarasın. Ancak çok az miktarını suda eriterek 20-30 gün ara ile bu şekilde verirsen o takdirde etkisi anında olabilir. Tabii eğer saksıdaki bitkinin şu andaki toprağının kimyasal dengesi bozulmamışsa. Miktar olarak paketin üzerlerindeki talimatları okuman gerekir. Eğer paket yoksa veya üzerinde miktar belirtilmemişse ben kabataslak tahmini bir hesaplamayla diyebilirim ki orta boy bir leblebi hacmi kadar gübre 1 su bardağı kadar toprak için yeterlidir. Buna göre daha büyük miktarları hesaplarsın. Suda iyice eriterek sulamayla vermede ise, yine leblebi hacmindeki gübreyi 1 litre suda eritip ortalama 20 günde bir vermeye devam et. Nisandan eylül ortasına kadar.
Bahçemizi kuyu suyuyla sulamak durumundayız ve bu su da epey kireçli. Toprakta sürekli biriken kireç miktarını dengelemek için, toprağa asidik unsurlar katsak bir yumuşatma/dengeleme işlemi gerçekleşmiş olur mu? Ne tavsiye edersiniz?
***
Evet bunun yolları var. Hatta özel bir şey yapmaya gerek kalmadan, toprağın asitliliğini sağlıklı bir şekilde arttıran yeni tip suni gübreler bile var. Ama toprağa su ile birlikte sürekli geçen kalsiyum karbonatı çözüp bitkilere faydalı hale getirici yollar daha sağlıklıdır. Ben çok iyi bilmiyorum ama siz işin ehli gerçek uzmanlara sorarak hangi maddeleri kullanacağınızı öğrenmelisiniz. Bunu yapamayacaksanız her dört yılda bir, sonbahar başında toprağı derinden belleyip çapaladıktan sonra çok fazla miktarda toz leonardit + taze sığır gübresi karışımı yapın ve bunu toprak yüzeyine yayıp bırakın. Ortalama 10cm kadar bir tabaka halinde toprak yüzeyini bu tabaka ile kaplayacaksınız. Hatta bu maddelere ayrıca pazar yerlerinden toplayacağınız sebze artıklarını da eklerseniz daha iyi olur (miktarı çok aşırı çoklukta tutun). Sonbaharın başında, en geç ekim ayının ilk günlerinde halletmeniz lazım. İlkbaharda bir şeyler ekmeden 6 hafta önce toprağı adam akıllı çapalayın. Böylece zamanı gelince ektiğiniz sebzeler çok güzel gelişirler. Şu sayfaya da bakabilirsiniz: https://azbitki.com/kirecli-toprak-iyilestirme
Fındık için genelde 2 yılda bir kireç ve 3 yılda bir kışlık gübre uygularız. Fakat her yıl mart ve mayıs ortasında azotlu gübre atarız. Kimyasal yerine tavşan gübresini azot için kullanabilir miyiz?
***
Bilmiyorum. İsterseniz birkaç fidanlık bir köşede üç yıl üst üste deneyin. Tek defalık deneme aldatıcı olur. Üç yıl devam edin ki emin olasınız.