Kleinia stapeliiformis sukulent bitki
Birçok bilgi kaynağında adı Senecio stapeliiformis şeklinde geçer. Fakat yeni bilimsel tespitlere göre Kleinia cinsine dahil olması gerektiği anlaşılmıştır. Bununla beraber Senecio cinsinden bitkiler gibi Kleinia türleri de bilimsel sınıflamada Senecioneae oymağındandır. Asteraceae (Papatyagiller) familyasındandır.
Ana vatanı Güney Afrika’nın doğusudur. Bu coğrafyanın bitkileri kış boyunca kupkuru toprakta dinlenmek isterler. Eğer bunu ciddiye almazsanız, çok soğuk toprakta sularsanız çürüyeceklerdir.
Bilimsel adındaki Kleinia kelimesi Alman bir botanistin soyadından alınmış (Klein). Türü belirten stapeliiformis kelimesi ise leş çiçeği Stapelia türlerinin dallarıyla şekil benzerliğini ifade eder. İngilizcede yaygın adı pickle plant’tır. Hıyar turşusu çiçeği anlamında. Çünkü dalları kısa ve kalın iken turşuluk mini salatalıklara benzerler.
Özellikleri
Kleinia stapeliiformis’in toprak dışında pek fazla uzamayan desenli çubuk gövdeleri kalemlere benzer. Uzunluk ortalama 15cm’dir (5cm ile 30cm arasında değişir). Aslında ne kadar uzayacaklarını direkt güneşin şiddeti ve süresi belirlediği gibi toprağının özelliği de belirler. Bazen 1m kadar uzadıkları olur. 30cm’yi aşınca dik duramazlar. Toprak dışına çıkıp dikçe uzayan gövdelerde dallanma budaklanma ya da yanlardan filizlenmeler çok nadir olur. Toprak dışına çıkan her bir dal genelde tek dal halinde uzar. Bitkinin toprak altı kısımlarında filizlenmeler olup yan dallar toprak altında oluşur. Toprak altında uzayan dallar yukarı yönlenmekten çekinirler. Toprak altında uzar giderler. Bir şekilde ışık görürlerse o zaman dimdik yukarı uzarlar.
Tomurcuklanma sonbahar – kış başı döneminde başlar. Bu sırada hava git gide soğuduğundan dolayı tomurcuklanma hızlı başladığı halde çiçek açmaları ilkbahar başına kalır. Çiçekleri turuncu ile kırmızı arasında bir tondadır. Dalların tam uçlarında açarlar.
Kleinia stapeliiformis dalları açıklı koyulu desenlerle zeytuni ya da metalik yeşil renktedir. Yaprakları son derece küçük, dikenimsi yapıda ve kısa ömürlüdür. Yapraklar kuruduğunda batıcı olmayan, biraz yumuşakça diken haline gelirler. Fotosentez daha çok bitkinin dallarının dış kabuğunda gerçekleşir. Toprak altında uzayan dalları tamamen renksiz ve klorofilsizdir. Toprak dışına çıktıkları zaman süratle klorofil oluşumu başlar ve dallar olması gereken rengini alır.
Yetiştirme, bakım
Az güneş, şiddetli sıcak olmayan ortam ve biraz besleyici toprak unsurları bir araya geldiğinde dallar toprak dışında hızlıca ve gereğinden fazla uzar.30 – 35cm’yi bulur. Bazen daha fazla uzar ve böylece dik duramayıp yatarlar. Eğer pek geniş olmayan bir saksıda ise dallar sarkıcı hal alır. Bu şartları sağlayabilecekseniz yüksek saksı veya yükseğe asılan saksı kullanmalısınız.
Dikkat: Kleinia stapeliiformis’in sağlıklı gelişimi gece boyunca sürekli hava akımlarına bağlıdır. Bu sebeple kapalı ve havasız odalarda gelişimi çok yavaş olur. Veya hiç olmaz.
Güneş ihtiyacı ortadır. Aslında bütün gün şiddetli güneş alan yerlerde Kleinia stapeliiformis – utangaç kalem çiçeği aşırı sıcakta susuz bile kalsa tam uyum sağlar. Ama daha güzel gelişim istiyorsanız güneşin fazlasından korumalısınız. Yoksa dallar kısa ve kalın olur.
Yaz boyunca günde iki-üç saat direkt güneş, bunun dışındaki saatlerde kuvvetli gün ışığı gereklidir. Diğer zamanlarda daha uzun süre direkt güneş almalıdır.
Toprak
Kleinia stapeliiformis için sağlıklı toprak karışımı: 3 ölçü torf toprak + 2 ölçü 3mm temiz dere kumu. Kum ile toprağı güzelce harmanlayıp saksılara doldurun. Bolca su dökerek sulayın. Yani önce bu toprak bir defa yıkanmış olsun. Utangaç kalemleri kumlu toprak yeterince kuruduktan sonra dikeceksiniz.
Sulama
Su konusunda hassastır. Gelişimini sekteye uğratma riskine rağmen fazlaca susuz bırakmak düzenli sulamadan daha iyidir. Zira her an çürüyüp gidebiliyorlar. Bu durumda, yani “Ne kadar geç sıklıkta sulamak gerektiğini bilemeyiz. Peki ne yapacağız?” diye sorarsanız, benim tavsiyem toprağını aynen yukarıda tarif ettiğim gibi yapmanız yönünde olur. Böylece sulama yüzünden çürüme hemen hemen hiç olmayacaktır. Yine de soğuk aylarda neredeyse hiç sulamamanız daha iyi olur.
Kleinia stapeliiformis serin aylarda ve normal sıcak aylarda hızlı, çok sıcak aylarda yavaş gelişir. Soğukta hiç gelişim göstermez. Kış boyunca oldukça serin bir yerde hiç sulamadan dinlendirebilirsiniz. Susuz bırakma zamanı yani soğukluk meselesi şöyle: Gece en düşük ısı 10C derece altına düşmüyorsa susuz bırakmaya gerek yok. Toprak adamakıllı kuruyunca bir hafta daha bekleyin ve sonra güzelce sulayın. Daha sıcak zamanlarda ise toprak adamakıllı kuruyunca iki-üç gün daha o kupkuru toprakta bekleyecek. Sonra sulayacaksınız. Hava ne kadar şiddetli sıcak olursa olsun böyle devam edin. Sulamalarda mutlaka saksı dip deliklerinden bol bol su süzülüp gitmelidir. Az miktar su ile sulamayın.
Ayrıca çok sıcak yaz günlerinde sulamaları mutlaka günün en serin saatlerinde, ortam ısısında olan su ile yapmalısınız. Fazla ısındığı zaman sularsanız diplerde çürüme olabilir.
Bitki besini
Bu konuda öncelikle dikkatli olmanız gereken şey toprağının aynen benim tarif ettiğim gibi olmasıdır. Aksi takdirde bitki besinlerinin azı bile utangaç kalemlerinizi çürütüp öldürebilir. Toprak doğru ise bitki besini vermelisiniz. Gereklidir. Bu sayede hem gelişim hızlı, hem dallar zarif şekilli ve uzun uzun gelişirler. Toprak altı sürgünleri de bol olacaktır. Fakir toprakta Kleinia stapeliiformis gelişim göstermekten ziyade elindekileri korumaya yönelir. Yani kalın-kısa dallar, çok az dal ve yavaş gelişim.
Yılda üç defa şu zamanlarda besin ister: Mayıs ortasında, haziran ortasında ve eylül ortasında. Her defasında bitki besinini tavsiye dozajın yarısı dozajda seyreltip vermelisiniz. Kaktüslere sukulentlere özel besin uygundur.
Kleinia stapeliiformis üretimi
Utangaç kalem çiçeği her ne kadar bakımı zor bir tür olsa da üretimi son derece kolay ve basittir. Üstelik yılın her zamanında yapılabilir.
Dallarını, hatta renksiz toprak altı dallarını bile 5cm’den daha kısa olmayacak parçalara ayırın. Beş-altı gün açıkta bekletin. Çünkü kesik yerlerin iyice kuruyup sertleşmesi gereklidir. Sonra alt kısımları 3-4cm toprak altında kalacak şekilde dikin. Kleinia stapeliiformis köklendirmek için özel bir karışıma hiç gerek yok. Bu iş için de aynen yukarıda anlattığım şekilde kumlu toprak kullanın. Bunları sulamayı normal köklü anaları gibi yapın. Her parça kesinlikle köklenir ve çabucak dallanmalar başlar. Üç ay geçtiği halde hiçbir gelişim görmüyorsanız muhakkak yeni dallar toprak altında uzuyordur. Sadece toprak dışına çıkmaya utanıyorlar. Sökün ve yeni dalların uçları hafifçe toprak dışında kalacak şekilde tekrar dikin.
Tohumla da üretilir. Önce yukarıda tarif ettiğim gibi kumlu torflu toprak hazırlayın. Kleinia stapeliiformis tohumlarını kış sonuna doğru kuru toprağa hafifçe gömerek ekin, sulayın ve soğuk bir yerde gölgede tutun. Mart sonunda toprak yüzeyini hafifçe ıslatın. Sonra ortalama on günde bir bunu tekrarlayın. Yine soğuk yerde gölgede tutmalısınız. Nisan ortasında güneşten saatlerce ısınacağı bir yere alın ve bundan sonra toprak yüzeyi hiç kuru kalmayacak şekilde hafif sulamalara devam edin. Tohumlar çimlenmeye başladıktan itibaren sulamaları sadece toprak kupkuru olduğu zamanlar yapmalısınız. Mayıs sonundan itibaren mini fideleri öğle saatlerinin tepe güneşinin yakıcılığından korumalısınız.
Problemleri
İkide birde dip kısımdan başlayan çürümeler olabiliyor. Sebepler yanlış toprak, sık sık sulamak ve az miktar su ile sulamaktır. Çürüme bir saksı içindeki her dalda değil bir iki dalda olabilir. Fark ettiğiniz zaman dibi çürüyen dalı / dalları alın. Topraktaki çürük kısımları çıkarın. Dalları çürümenin henüz ulaşmadığı en sağlıklı yerinden kesin. Beş-altı gün açıkta bekletin. Kesik yerler iyice kuruyup sağlamlaştıktan sonra aynı saksıya kardeşlerinin yanına tekrar dikin.
Aslında en büyük problemi yeni geliştirdiği dallarını toprak altında saklamasıdır. Yayvan-sığ saksıda üç parmak derinlikte toprakta bile bunu başarabiliyor. Ya kendiliğinden çıkmalarını bekleyeceksiniz ya da yardımcı olacaksınız.
Kleinia stapeliiformis bir saksıda çok dallı olmasıyla güzeldir. Adeta bir kalemlik içinde birkaç kalem varmış gibi.