Kokina bitkisi Asparagaceae (Kuşkonmazgiller) familyasındandır. Bilimsel adı Ruscus aculeatus’tur. Ana vatanı batı ve güney Avrupa, Akdeniz civarı ve İran civarıdır. İstanbul ormanlarında da bulunur. Yöresel adları kokina, tavşan memesi, enir, tavşan kirazı ve sıçan dikenidir. Tavşan elması da derler. Avrupa kültüründe kasap fırçası (butcher’s-broom) derler. Zira eskiden kasaplar tavşan memesi dallarından yaptıkları el süpürgeleriyle et kesme tezgahlarını temizlerlermiş. Aslında antibakteriyel olduğuna inanıp bunu tercih ediyorlarmış.
Kokina çalısı
Özellikleri
Küçük çalı şeklinde gelişir. Boyu 1 metreyi geçmez. Yaprakları diken gibi çok sert, sivri uçlu ve batıcıdır. Küçük yaprak parçaları üzerinde yani tek yaprakların üzerinde, yaprak ortasında çiçek açar. Daha sonra oluşan meyveler yaprağa yapışık durur.
Kış soğuklarına dayanıklılığı ortalama -20C derecedir. Fazla güneşi sevmez. Zaten doğada genelde orman altı bitkisi olarak yetişir.
Kullanım
Zarif görünümlü kokina yapraklı dallarını kesme çiçekçilikte aranjmanlarda kullanırlar. Susuz aranjmanlara tam uygundur. İstanbul’da Şişli – Beyoğlu civarlarında her yıl aralık ayında Çingeneler yol kenarlarında Ruscus aculeatus dallarından buketler satarlar. Yerli hıristiyanlar noel / yılbaşı için alıp evlerine koyarlar. Uğur getirirmiş. Demetlerde dal uçlarına başka bir bitkinin (genelde melocan bitkisinin) minik kırmızı meyvelerinden bağlamışlardır. Halbuki bu bitkinin kendi orijinal meyveleri var ve hiç de öyle tepede toplu halde değildir.
Kokina – Ruscus aculeatus bitkisinin kalın kökleri ya da rizomları venöz yetmezliği, dolaşım sistemi bozuklukları vb hastalıklara karışı ilaç yapımında kullanılır. Eski geleneksel yöntemlerde ise idrar sökücü olarak kullanılırdı.
Bahçede kokina yetiştirme
Az güneşli yerleri seçin. Çünkü saatlerce güneş altında kalmayı sevmiyor. En uygunu yarı gölge yarı güneş, daha çok da seyrek gölge. Çok koyu gölge olmamak şartıyla tam gölge yerlere uyumludur.
Toprak seçmez. Sulak arazileri hiç sevmez. Devamlı sırılsıklam ıslak kalan topraklarda yaşayamaz. Kuraklığa dayanıklılığı ise çok iyidir.
Üretimi
Kokina fidesi üretimi ikbahar başında rizomları ayırmakla, sürgünleri ayırmakla ve tohum iledir. Tohumların çimlenmesi çok uzun sürer. Yaz sonunda ekip unutsanız iyi olur. İlkbaharda anca çimlenirler. Tohumla uğraşmak zor bu bitkide.
Ben evde yetiştirmek istiyorum bu mümkün mü? Nerede bulabilirim? Kocamam saksılara koysak olmaz mı? Botanik ürün satan yerlerde Yok mudur?
***
Herhangi bir yerde satılmaz. İstanbul’da ormanlarda bulunuyor. Bizzat görmüşümdür. Derinden kazarak köklerine zarar vermeden alabilirseniz alın. Ev ortamında hayatta kalabileceğini sanmıyorum ama isterseniz deneyebilirsiniz. Daima açık havada az güneşli balkonlarda büyük saksılarda olabilir.
Ben bunun fidesini aldım ve 3 tanesini bahçeye 1 tanesini de saksıya ektim. Daha yeni ektiğim için durumları nasıl bilemiyorum. Yazınızdan anladığım kadarıyla çok ıslak kalmayı sevmiyor. Geçirgen ve solucan gübreli bir toprak hazırladım. Şimdilik iyi görünüyorlar. Saksıdakini balkona koydum. Evim ormanlık bir yerde. Acaba bakıma ilişkin tavsiyeleriniz nelerdir budama, sulama vs. gibi.
***
Dipten sürgünler çıkarır. Onlar yapraklanır. Sürekli böyle yaşıyor. Yaprakları bozulan dalları dipten kesersiniz. Hiç yetiştirmediğim için ve yetiştiren var mı bilmediğim için fazla bir şey diyemiyorum.
Kokina bitkisi kırmızı meyvesi yenir mi?
***
Bilmiyorum. Hiç duymadım.
Kokina bitkisi saksısız, dalından kesilmiş biçimde aralık ayında bana hediye edildi. Herhangi bir yol ile köklendirebilir miyim? cam balkonda 7 derece %70-80 nem arasında doğu cephesinde saksıda yaşatabilir miyim? Köklenmesi için şimdilik su dolu vazoya koydum. Köklenene kadar sürekli suyunu değiştirmeyi düşünüyorum. Ek bir tavsiyeniz var mıdır?
***
Hayır hiçbir şekilde köklenmez. Boş yere uğraşırsınız.