Kül çalısı

Özellikleri

Yaprakları ince ince çok parçalı ve sıkça çok küçük beyazımsı tüylerle kaplıdır. Yaprak rengi bitkinin susuz kalmasına göre açık gri, ayrıca mevsime, sıcağa ve sulamaya göre yeşilimsi gri ve bazen de mavimsi gri olur. Çok dallı küçük çalı tarzında gelişir. Boyu 30cm ile 1m arasında değişir. Aslında boylanması ve yaprak renk ve şekil açısından ufak tefek farklılıklar taşıyan kültivarları vardır.

Yaz aylarında mini sarı papatya çiçekleri dal uçlarında çok sayıda toplu halde açar.

Habitat

Doğada Türkiye’den itibaren Akdeniz’in orta ve batı çevresi ülkelerinde denize yakın yerlerde yetişir. Buralarda kül çalısı kayalıklarda ve taşlı arazilerde yaşar.

Kullanım

Kül çalısı en çok süs bitkisi olarak kullanılır. Yanmaya dirençli olduğundan orman ve maki alanlarının kenarlarında, veya içlerindeki yolların kenarlarında kullanıma uygundur. Tuzlu topraklara uyumlu olmasıyla plaj peyzajcılığında önemli süs bitkilerindendir. Susuz bahçe tasarımlarına da tam uygundur.

Bahçelerde ya da teras saksılarında kül çalısı ve mor telgraf çiçeği bir arada güzel durur. Birbirlerinin güzelliğini daha iyi ortaya çıkarırlar.

Kül çalısı, Jacobaea maritima görünümü

İklim uyumu

Tam bir Akdeniz iklimi bitkisidir. Kurak yaz aylarına tam uyumludur. Kış soğuklarına en fazla -15C dereceye kadar dayanır.

Kül çalısı yetiştirme

Uzun süre, saatlerce kesintisiz direkt güneşe açık yerleri sever. Pek toprak seçmiyor. Fakat doğal yaşam alanlarına bakarsak bolca taşlı, suyu iyi süzdüren ve çabuk kuruyan topraklarda daha sağlıklı olacağını düşünebiliriz.

İlk yılını atlatırsa susuzluğa çok iyi dayanır. Hatta yaz boyunca hiç sulama gerekmez. Ama saksıda yetiştiriyorsanız haftalarca susuz bırakmamalısınız.

Gübre veya bitki besini istemez. Fakat hem daha gösterişli olması hem de sağlığının yerinde olması için yılda bir defa sonbaharda hafiften gübreleme yapmak çok iyi olur. Veya hayvan güresi yerine akıllı gübre denen katı bitki besininden kış sonunda çalı başına 2-3 çay kaşığı miktarda çevresini çapalayarak toprağa karıştırın.

Budama

Kül çalısı yetiştirmede budama şart değil belki ama düzenli bir güzellik için gereklidir. Kış sonunda dallar ve yapraklar sağlıklı kalmış olsa bile bazılarını kısaltın, bazılarına dipten kesin. İlkbaharda yeni uzayan dallar yan dal vermeden uzuyorlarsa 25cm oldukları zaman tepelerini koparın. Böylece birkaç yan dal verir ve daha zengin görünümlü gelişirler.

Çiçekleri görüntü düzenini bozuyor diye düşünürseniz tomurcuklar belirdiği zaman hemen yok edin. Veya çiçek açmasını istiyorsanız çiçekler solunca o dalları istediğiniz ölçüde kısaltın. Bunların dışında istediğiniz şekli vermek için budamalar yapabilirsiniz. Ama yaz sonundan itibaren hiçbir budama yapmayın.

Kül çalısı fide üretimi

Tohumla, tepe çeliği ile ve kökten ayırmayla üretilir. Tohumdan yetiştirecekseniz tohumların bir iki ay ıslak-soğuk toprakta üşüme süreci geçirmesi gerekiyor. Yani kül çalısı tohumlarını sonbahar ve kış aylarında, en geç kış sonuna doğru ekmelisiniz.

Kaynaklar

Jacobaea maritima – Wikipedia
Büyük fotoğraf: Dusty Miller – Trees.com
Küçük fotoğraf: Silver Ragwort ‘Silver Dust’ – Dave’s garden