Lycianthes rantonnetii, fotoğraf: Cape Garden
Orta boy çalı tarzında gelişir. Kışın yaprak dökmez. Enine boyuna en fazla 3 metre gelişim gösterir. İnce ince çok fazla dallanıp budaklanır. Sürekli ve bol bol çiçeklendiği için çok sevilir. Mavimsi koyu mor çiçeklerinin ortası sarıdır.
Hem balkon-teras saksılarında hem bahçe ve parklarda yetişir. Devamlı çiçek açan küçük süs ağacı biçimi verilebilen özelliktedir. Fakat dalları ve ana gövdesi esnek yapıdadır. Dik duramaz. İlk 3-4 yıl boyunca bir değneğe dümdüz bağlamanız gerekiyor. Gövde iyice sağlamlaştıktan sonra artık kendi başına dik durur.
İklimi uygun yerlerde son derece uyumlu bir bahçe bitkisi olur. Kış soğuklarına -9C dereceye kadar dayanır. Bütün gün kızgın güneşe, şiddetli yaz sıcaklarına uyumluluğu tamdır. Fakat saksıda yetiştirince yaz aylarında öğle saatlerinin dik gelen tepe güneşinden korumak gerekir. Kışın ise saksıda olunca hafif don olaylarına zor dayanır. Onun için saksıdakileri kışın dondurucu soğuktan korumak gereklidir.
Toprak seçmez. Gübre istemez ama verimsiz ve kötü nitelikli toprakları tercih etmemelisiniz. Güneşi sever. Koyu gölge yerlerde sağlıklı gelişemez. Yaz aylarında toprağının asla kupkuru kalmayacağı sıklıkta sulamalısınız.
Lycianthes rantonnetti mavi patates çalısı olgun ama fazla kartlaşmamış dallarını direkt toprağa batırırsanız kolayca köklenir ve bu şekilde üretilir. En uygun zaman ilkbahar başıdır. Önceki yaz gelişmiş dallarından seçmelisiniz. Yapraklı incecik dalları bile uygundur.
Yukarıdaki bitkiden benim Dikili’deki bahçede var. Bahçe yaklaşık 20 yaşında. Maviş kurumuş. İki sürgün bırakıp dipten kesmişler. Yeniden canlanmış. Lakin eski dallardan zayıf sürgünler veriyor. Yapraklar olması gerekenden küçük ve az çiçek açıyor. Sökecektim eşim engel oldu. Canlandırmak için ne yapmalıyım? Çelikten fide üretip yerine onu mu dikeyim? Bu bitkinin ömrü ne kadardır? Sizce ne yapmalıyım?
***
Kurumasındaki esas sebep geçen yaz olan tarihte emsali görülmemiş uzun süreli kesintisiz yoğun sıcak havadır. Dallarının çoğu kuruduğu gibi köklerinin de çoğu kurumuştur. Az bir kök ile yaşama mücadelesi içinde. Şimdi bugünlerde dibini, çevresini güzelce çapalayın. Sonra 45-50cm uzağından tüm çevresine gübre karıştırın. İlkbahar aylarında sık sık sularsanız yaz sıcakları bastırana kadar adam akıllı güçlenmiş olur. Yaz sıcaklarında duruma göre kötü etkilenebiliyor. Bu yüzden üç yılda bir kış sonunda budama ve gübreleme yaparak sürekli kendisini gençleştirmesini sağlamanız iyi olur. Dediğim gibi geçtiğimiz yaz görülmemiş sıcaklar oldu. Mavişiniz o şiddetli sıcaklar yüzünden ama daha doğrusu yılların ihmali yüzünden o kadar zarar görmüştür. Benim bahçemdeki çok genç. Boyu 3 metre. Geçen yaz o bile az daha ölüyordu. Sonbahar serinlerinde biraz canlanmaya başladı, çiçek bile açtı ama hala çok güçsüz durumda. İlkbaharda hızla güçlenecek diye bekliyorum.
Saksıdaki mavişim gölgede kaldığı için çok boy attı ama dalları zayıf. Bugün daha bol güneş alacağı yere taşıdım ama yine içime sinmedi. Budamadan sonra yere almayı düşünüyorum ancak şu an budayıp yere alabilir miyim? Antalya, sıcaklık 22 derece. Yoksa kış sonunu mu bekleyeyim?
***
Orası için çok iyi bir zaman. Eğer bahçeye dikecekseniz yaz aylarında fazla güneş almayacağı bir yer olması gerekiyor.
Patates çiçeği Sakarya’da yetişirmi acaba? İklim İstanbul gibi diyebiliriz.
***
Olur sanıyorum.
Çiçekleri güneşin geldiği yönde mi oluyor?
***
Bu bitki bahçemin batıya bakan cephesinde yani öğleden sonra güneş alabiliyor ve çiçekleri hep batı yönüne bakıyor. Aslında gördüğüm kadarıyla bitki türlerinin birçoğu çiçeklerini en güçlü ışık ve güneş alacağı yöne yönlendirir. Amaç renkli çiçeklerden kuvvetli ışık sayesinde güçlü yansımalar olması ve arı vb polenleyici böceklerin uzaktan görüp etkilenmeleri, çiçeklere gelebilmeleridir. Ayrıca, sorunuz bu yöndeydi sanıyorum, çok sık dallı bitkiler aynı sebepten dolayı en fazla ışık ve güneş alabileceği dallarından tomurcuklanmaları normaldir. Bendekinin arka dallarında yani güneş almayan dallarında çiçeğe rastlamadım. Ve her zaman istisnalar olabilir. Genel durumu yazdım sadece.