Hangi türler mezarlık bitkileri olmaya uygundur?
Türkiye’de Doğu Karadeniz Bölgesi dışında yaz ayları pek yağışlı geçmez. Mezarlıklar ise sık sık gittiğimiz yerler değil. Yaz boyunca sürekli ilgilenemeyiz. O halde yaz aylarında susuz kalmaya dayanıklı bitkileri tercih etmek gerekiyor. Aşağıda isimlerini yazdığım türlerin tümü hastalıklara dirençli olduğu gibi yaprak biti parazitlerinin de ilişmediği bitkilerdir. Ayrıca gübre de istemezler.
Yaygın mezarlık bitkilerinden buz çiçeği. Fotoğraf: Wikipedia
Kabir dışı için ayrı bitkiler
Kabirlerin üzerlerine küçük bitkiler, dışına ise ağaçlar dikilir. Uygun ağaçlar kara servi, leylak, defne, ılgın, ligustrum vesaire. Ağaç dikme zamanı sonbahar ortası ile kış sonu arası dönemdir. Sonrasında özellikle ilk yılının yaz aylarında fidanları susuz bırakmamalıyız. Sıcak yaz aylarında 15-20 günde bir mutlaka gidip fidanları sulamak şart. Gidecektim ama yağmur yağdı bir süre daha gitmesem olur diye düşünmeyin. Çünkü yaz yağmurları ancak toprağın en üst yüzeyini birkaç santim derine kadar ıslatır. Fidanların köklerine bir damla bile su ulaşmaz. Bir sonraki yıl ise yaz boyunca en az ayda bir defa gidip fidanları güzelce, derinden sulamak lazım. Daha sonraki yıllarda pek gerekmez.
Ağaç ve çalı türlerini ikliminize uyumlu olmasına göre seçin. Sizin oranın kış soğuklarına dayanıklı olup olmaması en önemli faktördür.
Hangi türlerin bölgenize uygun olduğunu nereden, kimden öğreniriz?
En iyisi bölgenizdeki fidanlıklara danışın. Hem bitkileri de onlardan satın alırsınız. Çünkü fidanlık sahipleri bulundukları yerin iklim özelliklerine göre dış mekan bitkileri satarlar. Veya en azından çalıştıkları bölgenin iklim şartlarına uygun bitkileri iyi biliyor olmaları gerekir. Bilmiyorlarsa veya siz onlara güvenmiyorsanız yaşadığınız yerin ziraat ofisinden daha iyi bilgi edinebilirsiniz.
Kabirlerin içlerine küçük bitkiler dikmelisiniz
Tek kişilik kabirlerde güllere çok rastlıyorum. Bence yanlış. Bodur gül bile olsa çok da mini mini bir şey değil. Minyatür gül uygun ama yaz aylarında susuz kalmaya gelmez. Rahmetlinin özel vasiyeti yoksa kabrine gül dikmemenizi tavsiye ederim. Ama iki veya daha fazla kişilik geniş kabirlere gül uygundur.
Susuzluğa dayanıklılığı iyi çalı türlerinden bildiğim lavanta ve ateş nanesi var. Bunlar büyük bitkiler olmasalar da tek kişilik kabirlere pek uygun küçüklükte değiller.
Yer örtücü küçük bitkileri tercih edin
Bana soranlar genellikle kocaman bitki arayışındalar. Bir de yaz kış çiçek açan türleri arıyorlar. Halbuki kabir içlerine küçük bitkiler uygundur. Çiçek açmasından daha önemlisi ikliminizin kış soğuklarına uygunluğu ve yazı boyunca ihmallere dayanıklılığıdır. Mezarlar için en önemli şey yeşilliktir. Her bitki zaten mevsimine göre çiçeğini açar. Bunu hiç hesaba katmayın.
Mezarlara yani kabirlere Krasula familyasının Sedum cinsi pekçok türünün yüzey örtücü halde kullanımı yaygındır. Ayrıca Buzçiçeğigiller familyası sukulentlerinden makas çiçeği, damat mendili, Acem halısı ve buz çiçeği de uygundur. Bunlardan özellikle buz çiçeği mezarlık bitkileri arasında en popüler olanlardan biridir.
Süsen
İklimi uygun olmayan (kışın feci soğuk) yerlere
Erzurum, Ağrı, Kayseri, Konya gibi kışın ağır don olayları olan yerlerde yukarıda saydığım sukulentlerin hiç biri kışı sağ salim atlatamaz. Ancak yine Krasula familyasından olan Sedum spurium (bütün yıl yapraklı yer örtücü) ve Sedum sieboldii (kışın dalları ve yaprakları kurur) türleri şiddetli soğuklara tam dayanıklıdırlar. Bütün dünyada en yaygın mezarlık bitkisi olan süsen her iklime uygundur. Üstelik yaz kış yeşil yapraklıdır. Çim karanfil hem iyi bir yer örtücüdür hem de susuzluğa iyi dayanır. Gayret çiçeği sarı-kırmızı karışık renkli papatyalar açan ve susuzluğa dayanıklı bir türdür.
Aslında mezarlık bitkileri olarak süs bitkilerine gerek yok
Yakınlarınızın mezarlarını her ziyarete gittiğinizde büyük yapılı otları yolun. Güzelce sulayın. Nasılsa doğanın bitkileri bölgeden bölgeye değişmekle beraber her yerde bulunur. Kabrin toprağını ilgisiz ve susuz bırakmadığınız sürece çeşitli bitkiler yeşerir. Uygun olmayanları ve fazla büyüyenleri sökerek uygunları bırakırsanız gayet güzel yeşillik olacaktır. Bu türler çiçek açma dönemi ne zaman ise o zaman çiçeklerini açarlar. Bazıları ilkbaharda, bazıları yaz aylarında.
Dinen uygun olanı zaten kabir üzerinde herhangi bir bitkinin yaşamasıdır. Buna dikkat etmek ve bitkilerin yeşil ve sağlıklı hayatlarını devam ettirmelerini sağlamak yeterli. Yabani ot bile olsa mezar üzerinde düzene, temizliğe, biraz olsun bakıma özen gösterirseniz onlar da gayet güzel bir görünüm sunarlar. Yeşillikleri bile yeter.
Mezarlarda yabani otlarla nasıl mücadele edilir?
Eğer toprağı sıkıca örten yer örtücü bitkilerden kullanmayacaksanız, birkaç bitki dikecekseniz ve aralarda yabani otların gelişmesini istemiyorsanız malçlama yapacaksınız. Otların gelişimini engelleyici olarak rüzgarın uçuramayacağı malç maddelerini tercih edin. Pişmiş kil bilyeler hem uygun hem sağlıklıdır. Mezarın bulunduğu yer çok şiddetli rüzgar akımı yolu üzerinde değilse ağaç kabukları ile toprağı örtmek yabani ot mücadelesinde en etkili yoldur.
Harika bir içerik. Elinize sağlık.
***
Teşekkür ederim.
Böylesine önemli ve gözardı edilen bir konuyu, her zamanki detaylı anlatımınızla ele almanız ne büyük bir hassasiyet. Doğruluk ve öğreticilik anlamında benzeri olmadığını düşündüğüm bu çok emek sarfettiğiniz siteniz ve ayrıca biz takipçilerinize verdiğiniz değer için de çok teşekkür ederim. Sedum palmeri’nin de kabirlerde (özellikle sarı çiçeklerini açtığı zaman) çok güzel göründüğü ve dayanıklı olduğuna dair tecrübelerim var. Bunu da paylaşmak isterim.
***
Çok teşekkür ederim Candan Hanım. Sedum palmeri dediğiniz gibi tam uygun bitkilerden. Kışın -17C dereceye kadar don olaylarına dayanıklı bir bitkidir. Birçok ilimize uygundur. Yaz aylarında tek damla su olmasa bile zarar görmez.
Yaygın mezarlık bitkilerinden buz çiçeği aldığım tek dal bir yılda 10 m2 alanı kapladı ve kopartıp diktiğim her dal komşularımın bahcesinde tuttu. Tavsiye ederim.
***
Onur Bey buz çiçeği her zaman bu kadar bereketli gelişmiyor. Toprak hafif asitli veya nötr olursa ve toprağın su tutuculuğu da iyi ise veya susuz bırakılmazsa bu şartlarda çok hızlı gelişir. Diğer durumlarda genelde yerinde sayar. Mesela benim bahçemi hiç sevmedi. Toprağın alkali değeri yüksek. Pek susuz bırakmıyorum diyebilirim ama toprağın su tutuculuğu hiç yok. Bir yılda ancak birkaç dal artış oldu hepsi bu kadar. bırakın on metrekareyi çeyrek metrekare bir alan bile kaplamıyor.
Yazın sulama imkanı çok az olan kışın güzel yağış alan akdeniz iklimi için zıpçıktı (pembe ve beyaz meltem çiçekleri) uygun mu?
***
Yaz mevsimi için hiç uygun değil. Kabirler biraz yüksek oluyor ve üst kısım toprak yazın daha fazla ısınıyor. Bu bitkiler sıcak aylarda yapraklı ve çok aktif olup suyu seven türlerdendir. 4 ay kadar süren yağışsız ve şiddetli sıcak dönemde soğanları fazla ısınan toprakta o kadar uzun dönem boyunca sıcak, kupkuru toprakta hayatta kalır mı bilmiyorum. Susuzluk yüzünden yaz aylarını yapraksız geçirecekleri kesindir. Soğanlar canlı kalırsa sonbaharda yeniden yeşerirler. Kısaca, o şartlarda gelişimleri nergisler gibi olur. Dolayısıyla onun yerine soğanları 20cm derinde olacak şekilde nergis ekmeniz daha mantıklı.