Mücevher orkidesi türleri
Bazı kaynaklarda her ne kadar sadece Ludisia discolor türünden bahsetseler de gerçekte çok çeşitleri var. Ve bunları meraklıları satın alınır, çoğaltır, eşe dosta dağıtırlar. Türlerin bağlı olduğu cinsler başlıca şunlar: Anoectochilus, Dossinia, Goodyera, Ludisia, Macodes. Bu cinslerin türleri, hibritleri ve kültivarları mücevher orkidesi çeşitleridir.
Hindistan’ın kuzeydoğusundan güneydoğu Asya adalarına ve Havai’ye kadar tropikal ve subtropikal iklim bölgelerinin orman zeminlerinde çürüntülü, lifli topraklarda yaşarlar. Genelde çok düşük rakım olmayan ve çok yüksek rakım olmayan yerlerin ormanlarında yaşarlar. Yani çok yüksek devam eden gece sıcaklarını ve sıfırın altında dondurucu soğuğu sevmezler. Bunlara dikkat etmek gerekiyor.
Yetiştirme, bakım
Mücevher orkidesi türlerini sadece yaprak güzelliği için yetiştiririz. İç mekan şartlarında genelde kış başında çiçek açarlar. Çiçekleri ortalama bir ay dayanıklıdır.
Düzenli gelişim göstermelerine uygun, ideal gece ısısı 17C / 22C dereceler arasıdır. Biraz daha serini de uygundur. Ama daha sıcak olması eğer ortamda hava akımları güçlü değilse gelişim durur.
Orman altı zemin toprak bitkileri olduklarından mücevher orkideleri gölgeye, loş ışığa uyumludurlar. Yine de daha güçlü aydınlık daha iyidir. Aynen Afrika menekşesi gibi ya da rizomlu ev begonyaları gibi yetiştirmelisiniz. Yani bu türlerde tecrübeniz varsa, onları ev içinde hangi şartlarda çok iyi yetiştirebiliyorsanız aynı bakımla mücevher orkidelerinizi de mükemmelen yetiştirmeniz, çoğaltmanız mümkün.
Ortalıkta dolaşan çok yüksek hava nemi ister, özel hava nemlendiricisi cihazları kullanmalısınız gibi sözlere kulak asmayın. Esas ihtiyacı tüm orkidelerde olduğu gibi gece boyunca ya sürekli hava hareketleri ya da biraz serinliktir (⇒ bknz). Bu konuda şartlar uygun değilse hiç gelişim göstermeme sorunu baş gösterir. Mücevher orkideleri zaten yavaş gelişirken bir de geceleri havasız ve sıcak olan bir ortamda olurlarsa hiç gelişemezler.
Toprak
3 ölçü salon bitkilerine uygun torf toprak + 1 ölçü ponza taşı. Önce güzelce harmanlayın. Sonra mücevher orkidenizi bu karışımla saksıya dikin.
Sulama ve bitki besini
Toprak üst yüzeyinde önemli bir kuruma gördükçe bol bol su dökerek sulayın. Toprak unutkanlığınız sonucu iyice kurursa acilen sulamalısınız. Bu konuda ihmale gelmez. Gerçi sadece yaprakları en eskilerden başlayarak bozulur o kadar. Bitki besini salon bitkilerine özel, genel kullanım çeşidinden olmalıdır. Gelişim gösterdiği dönemlerde ayda bir defa verin. Orkidelere özel bir bitki besini olsa bile eğer azotça zenginse bu türlere uymaz.
Mücevher orkidesi üretim
Dallarından ayırmakla fideler üretirsiniz. Bu işi sadece mayıs ve haziran aylarında yapmanızı tavsiye ederim. Mücevher orkideniz yan dallar vererek çoğalmışsa ve yan dallar yeterince güçlenmişse (ve eğer ayırıp çoğaltmak istiyorsanız) temiz ve keskin bir bıçakla dalı ana rizoma bağlı yerinden kesin. Sonra üç gün kadar açıkta bekletin. Kesik yer tam kuruyunca uygun toprağa dikin. Toprak önce orta nemli olsun. Kupkuru olmadıkça sulamayın. İki ay tamamlandıktan sonra normal sulamaya geçin.
Diğer bir mücevher orkidesi üretim yolu suda köklendirme‘dir. Ortam yeterince havadar ise ve hava çok serin değilse iki üç haftada suda kök salarlar. Diğer durumlarda köklenme gecikir. Hatta köklenmek yerine çürür giderler. Suda köklendirdiğiniz mücevher orkidenizi önce orta nemli toprağa dikin ve sulamadan saksısıyla beraber şeffaf bir poşete sokup hava almayacağı şekilde bağlayın. Bu sayede kökler kolayca toprağa uyum sağlar. 8 gün geçince çıkarın ve sulayın.
Yazdan beri güneş almayan açık balkonda duruyor. Çiçek tomurcukları çıkardı. Dışarıda kalmaya devam etse olur mu? Yoksa eve mi almalıyım?
***
Dışarıda durmasında sakınca yok. Aslında evde tutsaydınız daha iyi olurdu. Kış aylarında sıcak eve alınan bitkilerde ani şok etkisiyle çürümeler oluyor. Kış için eve almanız gereken bitkileri yaz sıcakları dinerken, sonbahar serinleri başlamadan önce eve almanız lazım.