Özellikleri
Bambu ile hiçbir alakası yoktur. 2 metre kadar uzayan dalları dik, düz, sert ve sağlam olduğu ve pek yan dal vermediği için bambu ile benzerlik kurulmuş (yaprakları da biraz benzer). Her mevsim başka güzellikler sergilediğinden dolayı da cennet bambusu adını yakıştırmışlar.
İlginç yaprak biçimi
Cennet bambusunda tek bir yaprak pekçok yaprakçıklar bütünüdür. Bir yaprak adeta bir dalın yan dallar vermiş hali gibidir. Bu şekilde küçük yaprakçıklar topluluğu olan sadece bir yaprağı enine boyuna yarım metreden bile daha geniş olabilir (fidanın yaşına ve köklerinin gücüne göre değişir).
Cennet bambusu (Nandina domestica)
Çiçek açması, meyve vermesi
İlkbahar sonuna doğru yukarı yönelik salkımlarda çiçekler açar. Küçük taneler halindeki meyveleri sonbaharda olgunlaşır ve kızarırlar. Bir cennet bambusu sonbaharda güzelce renklenmiş yapraklarını dökse bile kışın kırmızı meyveleriyle başka bir güzellik sahibi olur.
Cennet bambusu meyveleri insanlar için pek değil ama hayvanlar için fena zararlıdır. Zehirleyici etkisi var. Meyvelerinden fazla yiyen kuşların öldükleri görülmüştür.
Bonsai diye satılan yeni kültivar bodur cennet bambuları
Boyları 30cm – 1m arasındadır. Bunlar genelde çiçek açmaz ve meyve vermez ama küçük yapılı olmalarıyla küçük bahçelerde ve balkonlarda oldukça kullanışlıdırlar. Bonsai demelerine bakmayın. Alakası bile yok.
Cennet bambusunun iklimsel uyumluluğu
Kış soğuklarına dayanıklılık kültivarlara göre -15C ve -23C dereceler arasında değişir.
Karasal iklim bölgelerinde daha iyi gelişen cennet bambusu yazın 40C derecelerde sıcak olan Akdeniz kıyı kesimlerine uyum sağlar.
Kışın ısı sıfır (0C) dereceye düşmezse yapraklarını dökmez ve meyveleri de ilkbahar başına kadar güzelce durur. Sıfır derecede yapraklar dökülür. Biraz daha fazla soğukta meyveler de zarar görür. Bazen tüm dalları donarak ölür ama ilkbaharda kökten yeni dallar uzamaya başlar. Her kış sıfırlansa bile ilkbaharda hızlıca gelişip çiçek açar ve meyve verirler (bodur kültivarları hariç).
Cennet bambusu yetiştirme, bakım esasları
Yaz ayları şiddetli sıcak geçen yerlerde cennet bambusu fidanları öğleden sonra gölge olan, sadece sabah güneşi alan yerlere dikilmelidir. Diğer yerlerde tam gün güneşin sakıncası yok.
Toprak ve sulama ihtiyacı
Cennet bambusu asitli toprak ister (pH 5.6 – 6.5 arası). Ama toprağın kimysal denge ve mikroorganizma yapısına göre hafif alkalinli topraklarda da hiç sorun çıkmaz. Eğer toprağında alkali seviyesi fazla yükselirse yapraklarında kloroz sorunu baş gösterir. Önlem için dibine çay posası, kahve telvesi vesaire atıklardan dökmenin faydası olur. Kloroz başlamışsa demir gübresi kullanmak gerekir.
Toprağınız fazla kumlu ise ya da fazla kireçli (beyaz toprak) ise önceden iyileştirme yapmalısınız. Toprağa bol bol bitkisel çürüntüler katmanız iyi olur. Yine kötü-verimsiz topraklarda cennet bambusu yetiştiriyorsanız iki üç yılda bir dibinden 60-70cm uzağını çapalayıp gübreleyin.
Sulamaya gelince: Cennet bambusu fidanlarını diktiğinizde ilk yıl yaz boyunca düzenli sulayın. Bir iki yıl yerine iyice yerleşince artık susuzluğa çok iyi dayanır. Sonraki yıllarda fazla özen göstermeseniz de olur.
Yaprakların renklenmesini sağlamak
Eski tip (esas tür) cennet bambusunun yeni sürgünleri (dalları) kızılımsı renkte olup zamanla yeşile döner. Yaprakları ise yaz sonundan sonra kızarmaya başlar. Ağustos sonundan itibaren susuzluk sıkıntısı çektirirseniz kızarması kesindir.
Cennet bambusu yeni tip bodur kültivarlarının yaprakları ilkbaharda yeni gelişmekte iken de renkli olur.
Saksıda yetiştirme (iç mekan, dış mekan)
Aslında saksıda ve salonlarda ofislerde yetiştirilecek bir bitki değildir. Ancak cüce kültivar cennet bambusu çeşitleri saksıda yetiştirmeye uygundur. Ama bunlar da iç mekanları sevmez. Bazen tesadüfen bir salonun ya da bir ofisin şartları uygun olabiliyor. Işığı iyidir, özellikle hava akımları yeterlidir vesaire. Ben yine de tavsiye etmem.
Saksıda cennet bambusu yetiştirmek için gereken şartların başında uygun kültivar seçimi gelir. Yani bodur-cüce çeşitlerini tercih edin.
Sonra toprak: Mutlaka iyi bir doğal arazi toprağı ile torf toprak karışımı yapmanızı tavsiye ederim (eşit oranlarda harmanlayın). Eğer iç mekanlarda yetiştirmede çok hevesliyseniz 3 ölçü torf toprak + 1 ölçü ponza taşı karışımı ister.
Saksı büyüklüğü önemlidir. Cennet bambunuz cüce kültivarlardan olsa bile eğer dış mekanda yetiştirecekseniz kocaman saksılardan kullanın. Çünkü bolca toprakta kökler ne kadar serinde kalırsa gelişimi o kadar sağlıklı ve güzel olur. İç mekanlarda ise köklerin rahat sığacağı ebatlarda saksı yeterlidir.
Sulama saksıda yetiştirilen her tür bitki için bahçeye dikili olanlara göre ciddi dikkat ister. Uzun süre toprak kupkuru kalmamalıdır. Genelde ise toprakta önemli kuruma gördükçe sulayın. Sıcak aylarda üst yüzeyde hafiften kuruma oldukça, diğer zamanlarda üst yüzeyin fazlaca kuruduğunu gördükçe sulamalısınız. iç mekanlarda ise sulama sıklığı aralıkları daha uzun tutulmalıdır. Özellikle kış aylarında gereksiz sulamalardan kaçının (ayrıca bakınız: Yaygın ve öldürücü sulama hatası).
Cennet bambusunu budama şekli
Her yıl sıfırdan yeni dallar uzatması lazım. Kışın ağır don olayları olan yerlerde cennet bambusunu toprak dışı tüm dalları donup ölür. Diğer yerlerde bu mümkün olmaz. Dolayısıyla her kış sonunda tüm dallarını dipten budayın. Dalları toprak hizasının 15cm yukarısından keseceksiniz.
Yeni dip sürgünlerinde uygun gördüğünüz kadar azaltmalar yapın. Yani mesela birbirine fazla yakın, bitişik sürgünlerden biri köreltin. Ayrıca kök sürgünleriyle çevreye yayılmasına, çevreyi istila etmesine karşı her zaman dikkatli olmalısınız.
Cennet bambusu fidanı üretimi
Tohumla, kökten ayırmayla ve olgun dal çeliği yöntemiyle cennet bambusunu çoğaltabilirsiniz.
Tohumlar sonbaharda ekin. İlkbaharda çimlenirler ve sonbahara kadar mini cennet bambusu fidanları oluşur. Fakat kışın şiddetli soğuk olan bölgelerde körpe fidanlar ilk kışı atlatamaz. Korumanız şarttır.
Olgun dallardan hazırladığınız çelikleri sonbahar sonunda kış ortasına kadarki dönemde direkt toprağa dikin (sürekli açık havada durmalılar).
Cennet bambusunu kök parçalarıyla çoğaltabilirsiniz. ⇒ kök çeliği sayfasındaki yöntemden başka ayrıca ilkbaharda toprak altı köklü kalın uzantıları parçalara ayırıp yeni fidanlar üretmeniz de mümkün.
Cennet bambusunu yaklaşık 20 gün önce aldım. İlk geldiğinden beş gün sonra suladım. Daha sonra on gün evde yoktum. Serin bir ortamda sulayıp bırakmıştım. Kırmızı yaprakları var. Ama sulamadığım için yapraklar kurumuş gibi. Dokununca kopmuyor dağılmıyor ama kurumuşlar. Acaba olmuş müdür? Ne yapabilirim?
***
Problemin ne olduğunu iyi anlatamamışsınız. “Kırmızı yapraklar.. kurumuş gibi.. ama kurumuşlar..” diyorsunuz. Bu sözlerinizden yaprakların kurumadığı, cansızlaşmış-pörsümüş durumda oldukları anlamını çıkarabildim. Yokluğunuzda toprak tamamıyla kupkuru olmuşsa ve hala sulamamışsanız herhalde sulayınca düzelirler. Ama toprak kupkuru olmadığı halde pörsüme olmuşsa ya da suladığınız halde bir iki gün geçmesine rağmen pörsük duruyorlarsa köklerde çürüme başlamış demektir. Toprak çabucak kurursa çürüme durabilir. Kurtarması epeyce zahmetli işler ister ve başarı garanti değil. En iyisi dışarıya güneşli bir yere koyun. Çürüme ilerlemezse birkaç hafta sonra veya en geç nisan içinde yeni filizler vermeye başlar. Bir daha kış içinde salonunuza yeni bitki almayın. Sonuç hep aynı. Kısa sürede ölüyorlar. Cennet bambusuna gelince: zaten evlerde yaşayamaz.
Benim de bitkimin yaprakları kurudu. Ne yapmalıyım?
***
Sorunuzun ikinci kelimesine bakarsak (“de”) bir önceki soruyu ve cevabımı okumuşsunuz demektir. Cevabım yine aynı. Sorunuz açıklamasız. Yeni mi aldınız, nasıl şartlar tuttunuz, neler yaptınız da yapraklar kurudu hiçbir açıklamada bulunmamışsınız.
Benim bonsaimi damla sulama yöntemi ile 20 gün boyunca evde bıraktım. Geldiğimde toprağı kupkuruydu. Yeşil yaprakları da yeşil halde kurumuştu. Evimin salonunda duruyordu ama hiç kötü bir etki görmemiştim 3 aydır. Bazı kuruyan yapraklarını kopardım. Saksısının altına baktım kökleri ıslak. Balkona koydum. Acaba saksısını mı değiştirmeliyim? Tamamen kuruyup kurumadığını nasıl öğrenebilirim?
***
Salon bitkisi değil. Zaten yanlış toprakla saksılara tıkıştırıp satıyorlar. Bir de damlama sulama diyorsunuz. Havasız soğuk evde sürekli damla damla su o yanlış toprak ile kökleri zehirleyip çürütmüş olabilir. toprak yüzeyinin hemen üstünde dip kısmından dış kabuğunu kazımaya çalışın. Yeşilimsi canlı sert doku çıkarsa ölmemiştir.
Benim cennet bambum çok güzel kıpkırmızı yaprakları vardı. 15-20 gün şehir dışına çıktım. Komşuma bırakmıştım. Geldiğimde yapraklar hala kırmızı fakat kitaplar arasında kurutulan güller gibi kupkuru. Acaba ne yapmalıyım? İki ay kadar önce almıştım. Küçücük bir saksı da geldi. Çok şirindi ve ne saksısını ne de toprağını değiştirmedim. Organik maddelerle zenginleştirilmiş toprağa geçireyim mi yoksa baharı mı bekleyeyim?
***
Zaten tamamıyla ölmüş. Dip kısmını kazıyıp kontrol edin. Eğer sağlıklı ve canlı doku varsa ölmemiştir. Ama yaşıyor olsa bile kurtulması çok zor. Böylesi durumlarda gübreli besleyici topraklar değil tam tersine tamamıyla gübresiz ve steril köklendirme toprağında yeniden köklenmesini sağlamak gerekir. Bakınız: Köklendirme ve tohum çimlendirme toprağı hazırlama
1,5 ay önce bana küçük bir nandina bonsai popüler bir site üzerinden alınarak hediye edildi. küçük bir saksı içerisinde ve dibi ağaç yosunu ile kaplı. Geldiğinde bolca kırmızı yaprağı vardı fakat kısa bir süre içerisinde döküldü. Ofis ortamındaki klima yüzünden olduğunu düşündüm ve bir teraryum aldım. Teraryum aldıktan sonra bana ilk geldiğindeki bütün yapraklarını döktü. İnce dalları öldü ve küf yapmaya başladılar. Onları budadım. Ortada 5cm uzunluğunda 0.5cm çapında bir dal var. Alttan yeni filiz çıktı kısa zamanda büyüdü. Yaprakları hafif içe kıvrık duruyor. Zaman zaman teraryumu açıp havalandırıyorum. Bitki gerçekten çok küçük. Saksının dibine kadar parmağımı soktum ve saksıda toprak değil sadece yosun olduğunu gördüm. Bu sabah da yosunların üzerinde eser miktarda küf gördüm. Ne yapacağımı bilmiyorum.
***
Popüler site vesaire yerlerden satış yapanlar, hediyelik çiçek satanlar çiçekçilik adına o kadar saçma o kadar çirkin şeyler yapıyorlar ki ne yapılır gerçekten ben de bilmiyorum. Bu kadarı olmaz. Görselliği ön plana çıkarıp milletin parasını tırtıklıyorlar. Ama onları kim alsa yaşatamıyor. Aşağılık bir kolay para hırsı gözlerini bürümüş. İşin başka bir kötü tarafı bunları denetleyen hiç bir kurum ve kuruluş yok. Kısaca size şunu yapın bunu yapın diyemem. Teraryum bitkisi olmadığı gibi salon bitkisi de değildir.
Benim çiçeğim üç yıldır hiç kırmızı meyve vermedi. Ne yapmam lazım?
***
Çiçek açtığı halde meyve vermiyorsa kısır hibritlerdendir.
Cevabınız için teşekkür ederim ancak aynı bitki aynı yerden alıp istanbul’a da diktim. O aralık ayından itibaren çok güzel kokina gibi kırmızı meyveler verdi. Toprakla ilgili olabilir mi? bir vitamin önerir misiniz?
***
Öyleyse mesele kış ile ilgilidir. Çünkü kış boyunca 3C derece ile 7C derece arasında soğuk geçen saatlerin sayısının yeterli fazlalıkta olması tropikal olmayan bitki türlerinin çoğunda önem taşıyor. Yeterli soğukluk yaşayamayan türler ya çiçek açamaz ya da çiçek açsa bile meyve oluşturamaz. Hatta bazıları Antalya gibi yerlerde yaşayamaz bile. Nandina’lar yaşayabiliyor o konuda sıkıntı olmaz ama meyve vermiyorsa sebebi yeterli soğuk olmayan kış mevsimidir. Ayrıntılı bilgi: Meyve ağaçlarının soğuklama ihtiyacı ve vernalizasyon
Cennet bambum doğum günüm için geldiğinde çok güzel kıpkırmızı yaprakları vardı ama kapalı kutu içinde kargo ile gönderilmişti. Geldiğinde tüm yaprakları kupkuruydu. O kadar ki yapraklardaki kuruluğun çiçeğin özelliği olduğunu düşünmeye başladım. Kartta Bonzai olabileceği söyleniyordu. Bir aydır üzerine titriyorum ama pek bir düzelme yok gibi. Yukarıdaki cevaplarınıza bakınca tamamen öldüğünü mü düşünmeliyim? Bahçeye diksem düzelme ihtimali var mı?
***
Maalesef kolay para hırsı ile heves sömürüsünün cazibesi bir araya gelince paraya tapan insanlar bitkileri toprak yerine hiç olmayacak şeylerin içinde hormonlarla, sürekli sisleme ve özel ışıklandırma yapılan seralarda hızla büyütüp kısa sürede satışa çıkarıyorlar. Bunları yaşatabilmek sadece şans işi. Kök ve dalın dip kısmının canlı olduğundan eminseniz belki küçük bir ihtimal hayata döndürebilirsiniz. Bahçeye dikip unutun. Yaşarsa yaşar.
Bana da hediye cennet bambusu geldi. Küçük saksıda. Acaba saksıyı değiştirsem ve kullanıma hazır bitki toprağı koysam bir sıkıntı olur mu? Normal toprakları karıştırıp koymamız mı gerekir?
***
Şimdi yaparsanız hemen ölür. Havadar ve güneşli ya da kuvvetli ışıklı bir pencere yanında tutun. Yapraklarda hafiften pörsüme olmadıkça sulamayın. Nisan sonuna kadar bozulmazsa iyi. Ancak o zaman saksı değiştirmeyi düşünün. Sürekli evde tutacaksanız torf toprak uygundur. Ama dışarıda tutacaksanız yazı içinde saksı içinde yetiştirme konusundaki gibi yapın. Dışarı çıkarmak için haziran ayını bekleyin. Dış ortama yavaş yavaş alışırsa kışın yaprak dökmekten başka zarar görmez.
Bugün bahçeye dikmek için büyük saksıda satın aldım. Dikmek için ne zaman uygun olur? Bahçe kuzey cephe ve 1 saat güneş alan bir kısmı da var. Gölgeye mi yoksa az da olsa güneş alan tarafa mı dikeyim? Bahçe duvarından ne kadar mesafeye dikmek uygun olur?
***
Bir saat güneş bile yetersiz. Herhangi bir bitki aldıktan sonra değil almadan önce araştırma yapmak gerekiyor. Duvara 30cm’den daha yakın olmasın. Şimdi bahçeye dikebilirsiniz. Ama eğer sıcak seraya alışık ise ani soğuk çarpması köklerden başlayarak bitkileri öldürüyor. Bu konuda satıcıdan bilgi alabilseniz iyi olur. Yani size gelmeden önce ne kadar süredir nasıl bir yerde tutuluyordu bunu bilmek lazım. Soğuk yerde tutuluyordu ise hemen şimdi bahçeye dikin. Değilse hiç sulamayarak bir süre bekleyin. Kuru toprakta yavaş yavaş serine alışmalı.
Bu bitki hediye olarak gelmişti. Saksıda yaklaşık bir yıldır bakıyorum ama ilk geldiğindeki kırmızı yaprakları döküldü. Zamanla yerine yeşil yaprak çıkardı. Bu yeni çıkan yapraklar bir daha kızarmadı. Hep yeşil kaldı. Son zamanlarda yeni çıkan yaprakların uçları kurudu. Açları kuruyan yaprakları dalından kesmeli miyim?
***
Hiçbir şekilde kesinlikle ev bitkisi değildir ve olamaz. Boş yere bitkiye eziyet çektirmeyin. Ya bahçeye dikeceksiniz ya da kocaman bir saksıya dikip yaz kış sürekli balkonda tutacaksınız. Kuruyan yapraklarla hiç uğraşmayın.
Benim cennet bambusu çiçeğim kışın hediye alınmıştı. Yaprakları kuru ama kırmızı duruyor. Yaz geliyor. Dışarı koymam olur mu? Nasıl bakarak yapraklarını canlandırabilirim? Toprak alıp biraz geniş saksıya dikmem nasıl olur?
***
Tamamıyla ölmüştür sanıyorum. İsterseniz dışarıda aynen düşündüğünüz gibi yapın. Sonra bol bol sulayın. Yukarıdaki bakım bilgilerini okuyun. Evlerde yaşayabilecek bitkilerden değil.
Ağustosta alınan cennet bambusu direkt bahçeye ekersek Ankara’da kışı kurumadan geçirir mi?
***
Kışın nasıl geçeceğine bağlı. Yani tedbirli olmak lazım. Şimdilik saksıda dursun. Kışın donmaktan koruyun. İlkbaharda bahçeye dikin. Kökleriyle toprağa iyice tutunması ve yerine iyice alışması bu sayede mümkün olur ve sonra orada kış soğuklarına dayanır. Belki (eğer kış fazla şiddetli soğuk geçerse) olsa olsa toprak dışı kısımları donup ölür ama ilkbaharda dipten daha güçlü dallar uzatır. Ama eğer şimdi bahçeye dikerseniz hiçbir şey garanti değil. Kökleriyle birlikte tamamıyla donup ölme riski yüksek.
Bir süredir saksıda fakat bahçede büyüttüğüm nandinalarım var. Yazdıklarınızı dikkatle okudum. Bir tanesinin boyu 1 metre. Yapraklar çoğu yeşil. Taç kısmı bordolar var. Sağlıklı. Kök üstünde yaprak öbeği, onun üstü 50cm kadar boş dal, sonra en üst yine yaprak öbeği. Çoğaltma için bunu nasıl kullanabilirim?
***
Kullanmayın. Bırakın iyice güçlensin. Eğer önümüzdeki yaz iyice güçlenirse sonra denersiniz. Daha büyük saksıya veya bahçeye dikin. Dipten çok güçlü yeni sürgünler çıkmadıkça hiçbir dalını eksiltmeyin.
Bahçemde var gayet sağlıklı. Yağmurdan kırmızı meyveleri döküldü. Üstu sap kaldı. Öylece durmalı mı yoksa kesmeli miyim? Dökülen ince dalı kastediyorum.
***
Kesmeyin. Ancak eğer dipten çıkmış sürgün dalları ile çok dallı halde ise, kış sonunda mutlaka en eski birkaçını en dipten kesin. Her yıl böyle yaparsanız daima genç kalır ve gür gelişimli olur. Çünkü cennet bambusu dipten yeni sürgünlerle kendisi kendisini tazeleyen özellikte yetiştirilmelidir. Eğer en eskilerden azaltmalar yapmazsanız yeni sürgün pek geliştirmeye ihtiyaç duymaz ve yıldan yıla performansı düşer.
Bir buçuk sene önce bir cennet bambusu hediye geldi. Oldukça büyük bir saksısı var ve saksıya nazaran ağaç bodur. Bir süre bakamadım o sırada hastalanmış. Üzerinde beyaz beyaz pamuklara var. Yaprakları da çok cansız. Büyük saksıdan alıp orta boy bir saksıya dikebilir miyim veya şile taraflarında bahçeye ekebilir miyim? Bu beyaz pamuklara nasıl gider nasıl iyileşir?
***
Büyük saksı daha iyidir ama siz en iyisi onu acilen bahçenize ekin. Pamuk gibi dediğiniz şeyler unlu bit. Bahçeye diktikten sonra iyice ilaçlayın.
Bahçedeki nandinaları şimdi kasım ayında başka bir yere diksem olur mu?
***
Evet özellikle sizin oranın iklim şartlarına göre en iyi zaman.
Yaklasik 1 hafta once aldim bitkimi geldiginde yapraklari kuru gibiydi kendimce suladim ve poset gecirdim uzerine sera ortami yapmaya calisdim yapraklari biraz yumusadi nasil birseyuygularsam bitkim canlanir ve koklenir severek aldigim bitkim icin inanin cok uzuluyorum saticida hic bir sekilde yardimcida olmadi ne yapabilirim yardim edebilirmisiniz
***
Son günlerde, neredeyse bir haftadır buralarda acayip bir sıcak ve sert rüzgarlar bir arada. Sanıyorum sizin bitkiniz birden bire bu kötü koşullarla karşılaşınca şok yaşamıştır. Yani nerede üretilip yetiştirilmişse, İzmir’e gelinceye kadar bahar havası yaşamış, ama burada çarpılmış. Siz bozulmuş olduğunu göre göre almışsınız. Hata etmişsiniz. Almamanız gerekirdi. Kim bilir belki de sıcak rüzgarlarla hiç ilgisi yoktur, kökleri olduğu gibi çürümüş de olabilir. Bir daha sağlıksız bitkileri “nasılsa iyileştiririm” diye almayın. O çok eskidendi. Ama günümüzde neyi nasıl yapıyorlarsa çok sağlıklı bitkiler bile biz aldıktan sonra hızla bozuluyor, ölüp gidiyor. Hele bir de zaten bozulmaya başlamışlarsa yaşatabilmemiz, iyileştirmemiz imkansız. Bir daha bu hataya düşmeyin.
Poşet filan geçirmeyin. Sürekli açık havada gölge bir yerde tutun. yaşayacağı varsa yaşar. Kökleri zarar görmemişse zamanla yeni dallar uzatmaya başlar.