Oksin hormonu (auxin) güçlü ve hızlı gelişim sağlar

Burada oksin hormonu konusunu doğadaki gibi ele almaya çalıştım. Yani hormonun çıkarılması ve bitkilerde haricen kullanılması gibi konulara değinmedim. Hormonun doğal ve sentetik vesaire çeşitlerine de değinmedim.

Oksin hormonu bitkilere etkisi

Oksin hormonu ışıkta oluşur, karanlıkta birikir

Söz konusu oksin hormonu bitkilerin bünyelerinde dal uçlarında ışık etkisiyle kendiliğinden oluşur. Bünyede yeterince biriktiği zaman bitki coşkulu bir gelişim gösterir. Bazı bilgi kaynaklarında hormonun sadece güçlü ışık almayan, gölgede kalan dalların uçlarında oluştuğu belirtilmiş. Fakat bu doğru değil. Ayrıca oksin hormonu dal uçlarında oluşur ve oralarda kalmaz, bitkinin güneş almayan kısımlarına giderek oralarda birikim yaparlar. Eğer o kısımlar yaz aylarında uzun süren gündüz boyunca uzun süre güneş ya da güçlü ışık alırsa o kısımlarda hormon birikemez. Dolayısıyla gündüz süresinin uzun olduğu yaz aylarında bitkilerin alt kısımlarının ve bir kısım alt dallarının koyu gölgede kalmasını sağlamalısınız. Aşağıdaki resme bakın.

Oksin hormonu oluşumu, bitkide birikimi ve zayi olması konuları

Kocaman bir bahçe saksısına farklı bitkilerin bir arada dikilmesi sonucunda bu bitkiler birbirlerinin alt kısımlarını ışıksız bırakır. Bu sayede dal uçlarında oluşan oksin alt kısımlara gittiğinde zayi olmuyor.

Veya: Gece karanlık saatlerini yapay yollarla uzatın. Genelde 10 saat ile 13 saat arası karanlık yeterlidir. Çiçeği için yetiştirilen saksı süs bitkileri için (çiçek begonyaları vesaire) karanlık saatler ne kadar uzun ise (ama en fazla 13 saat) hormon birikim miktarı da ona göre daha fazla olur. Gerçi oksin hormonu çiçek açmada rol oynamaz. Ancak bitkinin çok sayıda çiçek açmaya yetecek kadar yapılanmasını hızlı bir şekilde gerçekleştirir. Uzun gecelerin süresi birçok bitkiye 45 gün yeterlidir. Süreyi daha fazla uzatmanız tam tersi etki edecektir. Yani gelişimin tamamen durması söz konusu. Dikkatli olun. Uzun geceler sayesinde (oksin bolluğu açısından) bolca dallanıp budaklanma, dallarda uzamalar, yan dallanmalar, dip filizlenmeler olur. Karartma sürecinin sonrasında bol bol tomurcuklanma başlar. Bol bol sağlıklı çiçek açarlar. O zaman satışa çıkarırsınız.

Gündüz kısmî loş ışık

Bu da faydalıdır. Ama bitkinin tümünde değil. Alt kısımlarında yapmalısınız. Yaz gelişimi ve yaz çiçeklenmesi amacıyla yetiştirdiğiniz bitkiler için faydası olacak bir uygulamadır. Bitkinin dip kısmının fazla gölgede kalmasını sağlayın. Bahçelerde yıldız çiçeklerine ve yediveren güllerine bu yolu deneyin. Zaten bunlar ısınan toprakları hiç sevmez. Alt kısmını koyu gölge etme sayesinde hem toprak ısınmayacak hem de dallarının dip kısımları yetersiz ışığa maruz kalacak ve hormon birikimi kesintisiz devam edecektir. Yıldız çiçekleri bazen dipten çok fazla dallanarak, aşırı çoklukta yapraklanarak gelişir. Bu durumda bir şey yapmak gerekmez. Ama cılız bir iki dal uzuyorsa bir şeyler yapmak gerekir. Alt kısım gölgelemesi için bu bitkilerin diplerine bol bol uzun boylu – iri yapraklı fesleğen ve reyhan dikmenizi tavsiye ederim. Veya tam diplerinden 40cm kadar uzaklarına gece sefası bitkileri ekin. Bunlar bolca dallanıp iri yapraklarıyla o bitkilerin alt kısımlarını ışıksız bırakır.

Kauçuk bitkisinde (küçük fidanlarında) bu usulün işe yaradığını gördüm. Yeni köklendirdiğim çeliklerin en iyilerini özenle tek tek saksılara diktim. Çok iyi baktım. Iskartaya ayırdığım mini fidanları ise atmaya kıyamayıp hepsini bir saksıya tıkıştırdım. Bahçemin arkasında bir yere koydum. Fakat özenle baktığım fidanlarda kesintisiz hızlı gelişim olmazken birkaçı bir arada, sıkışık, yapraklarının birbirlerine ve diplerine ışığı engellediği vaziyette duran ve bakımını ihmal ettiğim fidanlarda kesintisiz hızlı gelişim olmuştu.

İki örnek

1- Karadeniz bölgesinde insanlar lahana, mısır ve fasulye bitkilerini üçü karışık bir arada yetiştirirler. Bu usulün pekçok avantajı olduğu gibi oksin hormonunun sağlıklı birikimini sağlama avantajı da var.

2- Biber fidelerinin ikişer ikişer dikilmesi adettir. Böylece tek tek ekilenlerden birkaç kat daha hızlı gelişiyorlar. Çünkü daha fazla yaprak daha fazla gölgeleme anlamına gelir. Bu sayede dallara daha az ışık ulaşır. Oksin kaybı en aza iniyor. Fidelerin çifter ekilmesinin oksin hormonu açısından daha önemli etkisi verimliliktedir. Zira meyvelerin sağlıklı ve hızlı gelişmesinde oksin hormonunun önemi büyüktür.

Hem gece karartması hem gündüz loş ışık

Phalaenopsis orkidelerinde hızlıca köklenme ve yeni çiçek sapı verme sonbahar ortasında veya sonunda görülür. Eğer eylül başından itibaren güneşsiz, loş ışıklı (çok koyu gölge) bir yerde tutar ve susuzluk sıkıntısı çektirirseniz, geceleri ortamı en az 10 saat zifiri karanlık ederseniz, 45 gün sonra hafif serin esintili bir yere çıkarırsanız çok hızlı köklenme başlar. Bundan itibaren gündüz güçlü ışık ama gece boyu yine uzun süre karanlık gerekir. En geç kasım ayı sonuna kadar en az bir tane yeni çiçek sapı uzatır. Ağustos ortalarında bitki gündüzlerin hızla kısaldığını anlıyor. 21 eylül gece-gündüz saatleri 12’şer saat eşit olur. Sonrasında git gide gece süresi daha uzun olmaya başlıyor. Tam o günlerde daha doğrusu o şartlarda oksin hormonu bünyede hızla artmaktadır. Belirli bir düzeye ulaşınca bitkide adeta bir gelişim patlaması olur. Yeni bir çiçek sapı sıfırdan gelişip hızla uzamaya başlar. Bu genelde kasım ayı ortasından itibaren görülür. Kış boyunca tekrar tekrar olması mümkündür.

Begonyalarda da benzer durum var. Mesela çilli begonya. Bünyede (alt kısımlarda) yavaş yavaş artan oksin hormonu bir raddeye ulaşınca dipten çok güçlü bir yeni sürgün hızla yükselmeye başlar. Genelde kışın serinde yavaş yavaş biriken hormonun etkisi ilkbaharda görülür. Yaz içinde herhangi bir zamanda da olabilir. Veya birkaç ayda bir tekrarlanır. Sebep oksin hormonunun birikebilmesi. Diğer zamanlarda mevcut dallarda normal gelişim olur. Dipten güçlü yeni sürgün çıkması ise hormonun yeterince oluşup birikmesiyle, belirli bir raddeye varmasıyla olur. Uzun boylu begonyalarda dip gölgelemesini yukarıda yıldız çiçekleri için anlattığım gibi sağlamalısınız.

Köklenmesi zor bitkilerde bu bilgiyi avantaja çevirin

Kolayca köklenen türlerin yaprakları beyazlı (variegata) ve pembeli olan çeşitleri çok zor köklenirler. İşte bunlara günün en az 12 saatini tam karanlık edin. Özellikle telgraf çiçeğinin yaprakları pembeli beyazlı çeşitlerinin hem hızlı gelişimi hem dallarının köklenmesi buna bağlıdır. Biraz da gece serinliğine bağlıdır. Variegata özellikli olan sukulentlerde de durum kesin olarak aynen böyledir. Aksi takdirde köklenmez, ölür giderler.

Karatma nasıl yapabiliriz?

Tam karanlık lazım. Sokak lambalarının ışığı veya karşı evin ışığı bitkiyi etkilemesin. Geceleri kullanmadığınız bir odanın pencerelerine ışık geçirmeyen perdeler takın. Akşam 8 gibi perdeleri kapayın. Sabah 9 gibi açın. Diğer bir yol: Bitkinin üzerine büyük bir ışık geçirmez kutu geçirebilirsiniz. Günde en az 12 saat sürecek. Bu da olur. Gerçi zifiri karanlık şart değil ama durumu kesinleştirmek için iyi olur. Oksin hormonu için karanlık oluşturayım derken bitkileri sıcak ve havasız ortamda bırakmamalısınız. Buna dikkat edin. Sıcak havak + esintisizlik bir araya gelirse bitkilere çok kötü etkisi olur. Sukulentlerin ve orkidelerin gelişimleri tamamen duracaktır. Diğer türlerde ise gelişim aksamaları olur. Fotosentez ciddi anlamda sekteye uğrar.

Karartmanın başka etkileri

Günün en az 10 saatinin tam karanlık olması Kalanchoe ve kasımpatı türlerine, yılbaşı kaktüsüne ve Atatürk çiçeğine tomucuklanma-çiçeklenme etkisi yapar.

Oksin hormonu hakkında son söz

Yukarıdaki tüm tavsiyelere göre gerekenleri yapmak tek başına bitkilere fayda sağlamaz. Doğru toprak, doğru sulama, doğru gübreleme, yeterli güneş, doğru ısı, hava akımlarının yeterliliği ve parazitlerden koruma her zaman esastır. Bütün bunlar yerli yerinde olduktan sonra oksin hormonunun korunmasını sağlamak ile birlikte bitkilerin gelişimleri ve çiçek/meyve gelişimleri dört dörtlük mükemmel olacaktır.

Yazar: Erdal Yüksel

Kategori: Botani

Etiketler:


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın:

Sorunuz cevabımla birlikte 1 saat veya en geç 24 saat içinde burada görünür olacaktır. Lütfen ara sıra kontrol edin. Hiç görünmüyorsa akıllı telefonunuzda önbellek temizliği yapmalısınız.