Primula Obconica (onbir ay çiçeği)
Onbir ay çiçeğinin genel özellikleri
Kışın donmazsa tüm yıl yapraklıdır. Dal geliştirmez. Hafifçe yumrumsu, çok kısa bir ana gövdesi vardır ve genellikle toprak altında kalır. Yapraklar ve çiçek sapları tek tek dipten çıkar, gelişirler.
Doğal yaşam alanı
11 ay çiçeği Çin’in subtropikal iklimin hüküm sürdüğü güneybatı kesimlerinin dağlarında 500 metre – 3000 metre arası yükseklerde sis ormanı iklimine benzer hava şartlarının orman altı bitkisidir. Londra’dan bile daha az güneşli olan bölge yılın çoğu zamanı bulutlu ve yağışlıdır. En yağışlı aylar temmuz ile ağustos ayları, en az yağışlı aylar ise kış aylarıdır. Mart ayında hava ısınır, tabiat canlanır.
Onbir ay çiçeği kışın yapraklarını döken ağaçlarla kaplı ormanlarda yoğun çürüntülü humus birikimli topraklarda ve aynı şekilde humus birikimli kaya çatlakları arasında yaşar.
Çiçek açması
Güneş doğduktan batana kadar şiddetli aydınlık olabilen yerlerde onbir ay çiçeği haziran ortasından ağustos sonuna kadar çiçeklenmeye ara verir. Yani gündüz süresi çok uzun olan yaz döneminde çiçek açmama eğilimi var. Fakat yetiştirdiğiniz yerin ışık alma şartlarına göre durum belli olmaz. Ayrıca yanlış toprak ve yanlış yerde tutma sonucu sadece baharda bahara çiçek açacaktır.
Onbir ay çiçeğinin iklim uyumu, dayanıklılığı
-12C derece soğuklara dayanabileceği söyleniyor. Pek sanmıyorum ama on bir ay çiçeği direkt rüzgar almadığı takdirde -7C dereceye kadar ciddi bir hasar görmez, bu kesin. İstanbul’da güneye bakan cephelerde kışın soğuktan hiç zarar görmez. Esas tehlike yaz sıcakları. Yaz boyunca kuzeye bakan esintili cephelerde olmalıdır. Bu şartta yazın 35-40C derece sıcak olan yerlerde bile sağlıklı gelişmeye devam eder.
Onbir ay çiçeği yetiştirme şartları, evlerde bakımı
İç mekanlarda daima serin nemli esintiler ister. Yoksa evde gelişimi durur ve bozulmaya başlar. Bahçelerde gölgeli serin yerlere daha uygundur. Sürekli hiç durmayan hava hareketleri sayesinde yazın şiddetli sıcak günlerde bile ciddi bir görmez. Şubat sonundan kasım sonuna kadar direkt güneşten ya da en azından öğle saatlerinin direkt güneşinden korumalısınız. Bahçelerde tam gölgeye uyum sağlar. Evlerde ise yeri şiddetli aydınlık olmak zorunda. Sadece direkt güneşten koruyun (kış hariç) ve sıcak olmayan odalarda havadar pencere kenarında tutun.
Toprak ve saksı isteği
Onbir ay çiçeği tuzlu topraklara hiç uyumlu değildir. Yani toprağına hiçbir gübre katmayın. Hem humuslu hem son derece süzek toprak hazırlayın. orman kenarı karman çorman çalılık dibi çürüntülü toprağı tam uygundur. Bulamadığınız takdirde salon bitkilerine özel sade yapılı torf toprak kullanın. Ama tek başına değil: İri taneli dere kumu da lazım. 3 ölçü torf toprak + 1 ölçü dere kumu karışımı mükemmel olacaktır.
Saksı olarak (eğer amacınız onbir ay çiçeği fidelerini sadece mevsimlik yaşatmak değilse) tek fideye tek saksı kullanın. Saksı büyüklüğü ortalama ebatları şöyle: Derinlik 12cm, çap 14cm. Bunda aynı toprakta iki yıl kalacak.
Onbir ay çiçeğine saksı toprak değişimi iki yılda bir gerekiyor. Aşağıda çoğaltılması kısmında anlattığım gibi gençleştirme ile birlikte yapın.
Sulama ve bitki besini verme
Yılın her zamanında onbir ay çiçeğinizi toprak üst yüzeyinde ciddi bir kuruma gördükçe sulayın. Kışın soğuk yerde duruyorsa toprağının tamamen kurumasına kadar sulamayın.
Her sulamada mutlaka saksı alt deliklerinden bolca su çıkmalıdır. Daha az su kullanmak tuzlu topraklara hassas olan bitkilere büyük zarar verir.
Bitki besini hassas salon bitkileri için olan genta, çiçek coşturan, vilmorin markaları gibi ama sıvı halde olanlardan kullanın. Genel kullanım çeşidinden. Sadece hızlı gelişim gördüğünüz zamanlarda 20 gün ara ile. Tavsiye dozaj ne ise siz onu üç misli düşük yapın. Bu önemlidir. Yoksa zararı olur.
Fide üretimi
Hassas bir bitkidir. Sadece iki yılda bir toprak değişimi yapın. Ve bu esnada kökten ayırarak çoğaltın. Yani iki yılda bir defa gençleştirme istiyor. Yetiştirme şartlarınıza göre eğer yazın dinleniyorsa yaz sonunda, henüz canlanmaya başlamadan önce.. Eğer kışın dinleniyorsa kış sonunda, henüz uyanma başlamadan önce toprağından sökün ve ayırmaya uygun, güçlü yavruları ayırın. Ana bitkinin uzun ana kökünü sadece 3cm kalacak şekilde kesip kısaltın.
Ayırma işleminden sonra mutlaka ⇒ köklendirme toprağı ve mini viyol saksı kullanın. Bir iki ay sonra, ne zaman yeni çıkaracağı yapraklarındaki gelişimin sürekli olduğundan eminseniz o zaman viyol saksıdan toprağını hiç dağıtmadan çıkarın ve esas saksısına yukarıda anlattığım gibi toprak karışımı ile dikin, sulayın.
Zararlıları ve hastalıkları
Onbir ay çiçeğinin en belalı zararlısı mini beyaz sineklerdir. Derhal ilaçlamalısınız. İki gün arayla üç defa, sonra üç gün arayla iki defa ve sonra haftada bir defa devam edin. Tamamen yok olsalar bile ayda bir ilaçlamaya devam etmelisiniz. Diğer yaprak bitleri de musallat olur. Onları bir ilaçlamayla yok etmek mümkün. Ama mini beyaz sinekler ve yaprak içinde ilerleyen çizgi renkler oluşturan bitlerden kurtulmak için yukarıda anlattığım gibi bir program dahilinde tekrar tekrar ilaçlamak şart. En iyisi hiçbir yaprak biti yokken ayda bir ilaçlamaktır.
Yapraklarda mantar hastalıkları oluyorsa sebep esintisiz yerlerde geceleri yoğun nem olması. Bunun önüne geçerseniz yapraklar hastalıklanmaz. Sulamaları da akşam yapmamalısınız. Aslında havadar dış mekanlarda bu tip sorunlar pek olmaz.
Kök çürümeleri yanlış toprak ve yanlış sulama sebebiyle onbir ay çiçeğinde sık görülen problemlerdendir. Toprak hazırlamada dikkatli davranın. Sulamayı yukarıda anlattığım gibi bilinçlice yapmalısınız.
Benzer çiçekliler
⇒ Primula × polyantha (Polyanthus tipi çuha)
⇒ Primula auricula
Bana hediye olarak 11 ay çiçeği geldi ilk başlarda çok güzel açıyordu ama bir ara güneşte kalıp tamamen kurudu. Ardından biraz sulamayla tekrar canlandırdım ama haziranın başından beri tekrar yaprakları soldu çiçekleri döküldü. Saksısını değiştirdim. Tekrar nasıl çiçek açmasını sağlayabilirim?
***
Durum normal. Yaz sıcaklarında perişan oluyorlar. Hele sizin orada yaz sıcaklarına göre hava nemliliği fazla düşük ise yazın tamamen ölebilir. İlkbaharın başı gibi serin havayı seviyor. Her şehirde uzun dönem çiçekli olması mümkün değil.
Peki tekrar canlanır mı?
***
Dışarıda gölgeli serin bir yerde tutun. Eylül sonuna kadar aygın baygın hayatına devam ederse sonradan canlanır. Sıcak sevmiyor.
Merhabalar 11 aylık çiçeğini aldığımızda çiçekli idi. Bir hafta on gün sonra o çiçekleri kurudu. Yaprakları gayet iyi. Çiçek açan yerlerinden tekrar mı verecek yoksa onları kesmeli mi? Gölgede ışık alan yerde duruyor.
***
O şekilde nadir olabiliyor. Genelde pek olmaz ama dipten yeni çiçek sapı çıkarabilir. Şimdilik solan çiçekleri tek tek kesin. Onların arasından yeni bir filizlenme olmazsa daha sonra sapı en dipten kesin.
Bu çiçeği odanın içinde yetiştirebilir miyim? Bebeğim var. İnternette zehirli olduğu yazıyor. Gercekten doğru mu?
***
Kopya bilgiler her yerde. Zehirli filan değil. Sadece eğer yerseniz mideyi rahatsız edici, kusturucu etkisi var. bir de güya dokununca elleri fena tahriş ediyormuş. Çocukluğumdan beri hep yetiştiririm. Ellerime hiçbir zaman hiçbir şekilde zarar vermedi. Diğer salon bitkileri (yenildiği takdirde) bundan bin kat daha fazla zehirlidir. Bebeğiniz bitkileri ısırıyorsa evinizde hiçbir bitki bulundurmayın. Zaten onbir ay çiçeği ev ortamlarını sevmiyor. Özellikle de hem sıcak hem havasız evlerde bir ki günde hızla bozulur.
Merhaba benim 11 ay çiçeği üç tane kök oldu. Köklerinden ayırdım. Ayrı saksılara ektim ama yaprakları soldu. Bir hafta oldu hala soluk duruyor. Kendine gelir mi acaba?
***
Hiç belli olmaz. Bekleyip göreceksiniz. Köklere zarar vermişsiniz. Bu önemli değil. Esas tehlike eski toprağından arındırılan bitkilerin köklerinin yeni toprakta yanıp çürümeleri. Bu ise toprağın kimyasal dengelerine göre değişen bir şey. Şansınıza kalmış. Onbir ay çiçeğinin nasıl toprak istediği ve nasıl uygulamalarla çoğaltılacağı konularını tamamen yeniledim. İsterseniz yukarıdan okuyun. Bu yeni bilgiler (aynen uygulandığı takdirde) işi garanti altına alır. Çoğaltma bölme çalışmalarında her türlü riski bertaraf etmiş olursunuz.
Onbir aylık çiçeği ne zaman ayrıştırılır? Çiçekleri varken olur mu? Yoksa zamanı ne zaman olur?
***
Yazı içinde bu konu tüm detaylarıyla açıklanmıştır. Lütfen oradan okuyun.
11 ay çiçeğim solmaya başladı. Yaprakları suyu iyi. Nemli toprak sipariş üzerine internetten aldım. Kapalı balkonda idi. Dışarı çıkardım. Sabah güneşi alıyor. saat 10 gibi güneş dönüyor. Sararma ve solma nedeni nedir acaba?
***
İnternetten toprak alırsanız böyle olur. Kökler çürümüş. Sokakta yol kenarlarının taşlı çörçöpü toprağı onbir ay çiçeği için özel topraklardan bin kat daha güvenli ve verimlidir. Şu sayfayı mutlaka okuyun: Salon bitkilerine sağlıklı torf toprak hazırlamak Konu salon bitkileri için ama onbir ay çiçeğine de öylesi gerekiyor.
İki gün önce on ay çiçeği aldım. Dün biraz güneşte kaldı. Bugün çiçekleri sönük duruyor. Nasıl düzelir ve çiçekçiden aldıktan sonraki toprağını değiştirmem gerekiyor mu?
***
Evde tutmayın. Dışarıda fazla güneş almayacağı bir yerde durması lazım. Evde tutmaya devam ederseniz hızla bozulmaya devam edecek. Toprağını değiştirmeyin.
Bu bitki iğneli çam ağacı altında yaşar mi? Gölge, toprak asidi ve düşen iğne asidi yaktığı için altında çoğunlukla bitki yetişemiyor.
***
Çam türüne göre değişir. O çamın altında başka bitliler yaşayamıyorsa onbir ay çiçeği hiç yaşayamaz. Gölge olmasıyla ilgisi yok. Çam yapraklarından sürekli toprağa karışına engelleyici maddeler yüzünden öyle olur.
Benim 11 ay çiçeğim bir aydır salonda duruyor ama hava alıyor. Siz evde olmaz yazmışsınız. Terasa koyarsam her yerden çok güneş ve rüzgar alıyor. Acaba yine de terasa mı koysam?
***
Şimdilik dursun. Sıcak evden aniden gece soğuklarına çıkarılırsa bir günde kökleri cansızlaşır sve onra bitki hızla ölür. Zaten güneşli yerlere uygun değil. Fazla da yaşamaz. Kötüleşene kadar yerini değiştirmeyin.
11 ay çiçeği 6 ay önce aldım. Ne sıcak ne soğuk yerde, mutfak penceresinde çok güzel açtı, büyüdü. Sonra 1 hafta içinde çiçekleri beyaz noktalar oldu ve hepsi kurudu. Tekrar canlanır mı? Ne yapmam gerekiyor?
***
Sadece çiçekler kurudu ise normal. Tekrar çiçek açması serin esintili olan gölge yerde mümkündür. Ama yapraklar kurudu ise ölmüştür. Aniden ölmesinin sebebi toprakla ilgili. Onbir ay çiçeği toprak dengelerine karşı son derece hassastır. Toprak tam uygun değilse ve bir de sulamada hatanız varsa o toprakta uzun yaşamaz. Şurayı okuyun: Yaygın ve öldürücü sulama hatası
11 aylık çiçeğimin yaprak kenarları sararıyor. Çiçek de açmıyor. Ne yapmalıyım?
***
Yapılacak bir şey yok. Serince hafif ılık rüzgarlar sürekli olacak. Gölgeli, çok az güneşli bir yer ve sade-temiz doğal toprak istiyor. Sıcakta bozulur. Sıcak + kapalı ortam bir araya gelirse hiç yaşayamaz.
İki hafta önce pazardan saksıda aldım çiçeğimi. Uzun zamandır arıyordum. çocukluğumun mor çiçeği. Rastlayınca çok sevindim. Alırken farketmedim eve geldiğimde gördüm ki üstünde kuytu yerleri hep o beyaz bit mi sinek mi dolu dolu.İki gün ilaçladım. Çiçekleri filan hep soldu tabi. Birkaç gün sonra baktım yine var. Çiçek saplarını koparıp attım. İşim kısmen yarıya düştü. Ama pek umudum yok doğrusu. Soldu sarardı. Gidici bu belli. En fazla ne sıklıkta ne kadar süre ilaçlama yapabilirim? Hiç haşarat yokken ilacın zararı olmaz mı?
***
O tür parazitler için iki günde bir ilaçlamalara 5-6 defa devam etmek lazım. Ancak bu şekilde tamamen yok olurlar. Ama sizin kullandığınız ilaç yanlış olsa gerek. Çünkü yaprak bitleri için olan özel ilaçlar yapraklara hiç zarar vermez.
On bir ay çiçeği 3 haftadır benimle. Şimdi yapraklarının kenarlarında sararma var ve bir yaprağında yırtılma var. Çiçeklerinde solma ve dökülme oluyor. Günde bir kez suluyorum. Güneş almayan pencere kenarında duruyor. Akşam olunca içeriye alıyorum.
***
Toprakta kuruma olmadan sulamanız çok yanlış. Geceleri içeriye almanız da yanlış. Sürekli dışarıda durması lazım.
Bir ay önce Balıkesir’den aldığım birkaç onbiray fidesini memlekete getirdim. Poşetleri kadar (sanırım 8-10cm ölçülerinde) hazır torf ve bahçe toprağı harmanlayarak küçük saksılara aldım. Hala bir gelişme yok. Tek bir yaprak ucu bile görmedim. Üstelik Üçbeş olanlar da kurumaya başladı. Yerine ve suyuna aynen tarif ettiğiniz gibi dikkatte ediyorum ama… Canım çok sıkkın doğrusu. Bu süre normal mi sizce? Kendi poşetteki toprağı çok sıkı balçık yada kil gibi bir şeydi. Hiç denecek kadar kökü yoktu yani. Acaba şu an henüz köklerine mi çalışıyor? Açıp baksam iyice geriler. Çok seviyorum bu çiçeği, kaybetmek istemiyorum.
***
Hem kapalı hem sıcak ortamlarda yaşayamazlar. Nisan ve mayıs aylarındaki gibi serin hava ve 7/24 sürekli hava akımları istiyor. Kullandıkları toprak mil olabilir. Ege civarlarında fideleri esas köklendikleri topraktan alıp mil toprak içinde sıkıştırır ve fide poşetlerine koyarlar. Sanırsınız o şekilde yetiştiriliş ama öyle değil. Ve maalesef mil onlar için sadece kolaylık, ucuzluk ama bitkilerin kökleri için hiç iyi değil.
Bana 11 ay çiçeği hediye olarak geldi 5 gün oldu. Fakat yapraklarının yanı sararmaya başladı. Bir tane çiçeği de solmuştu kopardım. Ve çiçeğe tarçınlı su verdim acaba bir zararı olur mu? İnternetten baktığımda doğal yöntemler olarak verebilirsiniz diyordu. Çok fazlada sıcak değil evin kuzeye bakan odasında besliyorum. Oda hafif karanlık ama gün ışığı alsın diye pencerenin önündeki masaya koymuştum. Acaba neden böyle oldu? Tarçının bir zararı olmuş mudur?
***
İnternetteki safsatalara hiç inanmayın. Hiçbiri işe yaramaz. Onbir ay çiçeği sıcak evlerde yaşayamıyor. Kesintisiz hava akımları ister. Ya da oldukça serin bir odada yaşayabilir.