Osmanthus fragrans, kokulu çay zeytini

Çiçeklerinin hoş kokusundan ötürü Osmanthus fragrans hem park-bahçe süs ağacı olarak hem de çiçeklerinin yiyeceklerde ve içeceklerde kullanılması amacıyla yetiştirilen bir ağaçtır. Zeytingiller (Oleaceae) familyasındandır. Ana vatanı Asya’da Himalayalar’dan itibaren daha güney ve güneydoğu bölgeler ve Japonya’nın güneyidir.

Osmanthus fragrans

Bilimsel adındaki Osmanthus’un Osmanlı ile hiçbir ilgisi yoktur. Yunanca’dan alınan bu bilimsel adda -osm- koku, -antos- ise çiçek anlamına gelir. Dünyanın çeşitli yerlerinde farklı yerel adları var: Tatlı zeytin, çay zeytini, kokulu zeytin ve kokulu çay zeytini gibi..

Özellikleri

5m ile 12m arasında büyük çalı veya ağaç şeklinde gelişen Osmanthus fragrans tüm yıl yapraklıdır. Yaprakları iricedir ve 15cm uzunluğa, 5cm genişliğe erişebilirler. Ama genelde bu ölçülerden daha küçüktürler.

Beyaz, soluk sarı, sarımsı turuncu gibi renklerde çiçek açan birkaç kültivarı var. Sıcak yaz ayları dışında herhangi serin aylarda kümeler halinde çiçek açarlar. Çiçekleri güçlüce koku salar. Kokusu armut aromasını ve biraz da şeftali aromasını anımsatır. Çiçeklerden oluşan meyveler yaklaşık 6 ayda olgunlaşır ve böylece ağaçların üzerinde siyaha yakın renkte zeytin benzeri meyveler görülür.

Osmanthus fragrans kış soğuklarına -15C dereceye kadar dayanır. Fakat -10C dereceyi aşan soğuklarda bir hayli yıpranır.

Kullanım

1- Park ve bahçelerde süs ağacı olarak kullanılırlar. Şekillendirmeye uygundur. Çok dallı çalı formu vermek en iyisidir. Duvar dibine dikerseniz espalyer tarzı şekil almaya uygundur. Saksılarda uslu duran küçük bir ağaç gibi yetiştirmek için yarı bonsai tekniği uygulayabilirsiniz.

2- Çiçekleri çaya karıştırılıp beraber demlendirilir. Böylece hoş kokulu çay olur. Bu tip kullanımının yaygın olmasından dolayı kokulu çay zeytini demişler. Çiçekleri ayrıca reçel yapımına, çeşitli tatlı ve kek benzeri yiyeceklere katmaya da elverişlidir. Reçelini Çin’e özgü bir yiyeceğin sosunda kullanırlar. Osmanthus fragrans çiçeklerinden ayrıca likör, şarap ve hatta çorba bile yapılır. Bütün bu yiyecek ve içecekler Doğu Asya’da en çok Çin’e özgüdür.

Yetiştirme, bakım

Yazları şiddetli sıcak geçen memleketlerde fidanlarını sadece yarı güneşli, özellikle öğle civarı tepe güneşinden korunaklı yerlere dikmelisiniz. Diğer yerlerde tam gün güneşli yerleri tercih edin.

Asitli ve nötr toprakları sever. Alkalinlilik derecesi yüksek topraklarda rahatsız olur. Fakat ağır killi topraklara uyum sağlar. Sorun çıkmaz.

Fidanını bir yere dikince ilk iki yıl yaz boyunca düzenli sulayın. Sonraki yıllar ihmal etmede sakınca yok. Ama fazla uzun süre susuz bırakmayın.

Osmanthus fragrans fidanı üretme

⇒ Olgun dal çeliği metodu en uygun üretim yöntemidir. Çeliği kalın bir dala bitişik olduğu yerden, kalın dalın dış yüzey parçasıyla alırsanız daha iyi olur (topuklu çelik). Ayrıca diğer Osmanthus türleri üzerine aşılayarak da istediğiniz çeşidinin fidanlarını elde edersiniz.. Kalem aşısı veya göz aşısı herhangi biri uygundur.

Faydalanılan kaynaklar

Osmanthus fragrans — missouribotanicalgarden.org
Sweet Olive, Fragrant Tea Olive — davesgarden.com
Osmanthus fragrans — wikipedia.org

Yazar: Erdal Yüksel

Kategori: Ağaçlar

Etiketler: |

'Osmanthus fragrans, kokulu çay zeytini' hakkında sorular, açıklamalar

  1. Hakan, İzmir dedi ki:

    Merhaba. Ben bu bitkiye İsviçre’de gezerken rastlamıştım ve kokusu çok hoşuma gitmişti. Türkiye’de pek bulamıyorum. Önerebileceğiniz bir yer var mıdır? Çin’den tohumlarını getirttim ancak nasıl çimlendireceğimi bilmiyorum. Yardımcı olmanız mümkün müdür? Turuncu renkteki çiçekleri olan türün adı nedir? Toprağı asitli hale getirmek için ne yapabilirim?
    ***
    Nereden satılır hiç bilgim yok. Tohumları kısa sürede bozuluyor. Onun için uzman tavsiyesi tohumlarının hemen ekilmesi yönündedir. 1-2cm gibi hafifçe gömün ve tohumlar çimlenene kadar toprağı ıslak tutun. Turuncu çiçekli kültivarının adı Aurantiacus (Osmanthus fragrans ‘Aurantiacus’ şeklinde yazılır). Kültivar değil varyete olduğu da iddia edilir (Osmanthus fragrans var. aurantiacus). Toprağının asitli olması şart değil. Batılı uzmanlar çok nadir bir iki tür dışında hemen her bitki için hafif asitli ve nötr toprak tavsiye ediyor. Özel bir uyarı yoksa hiç ciddiye almayın. Şu sayfaya da bakabilirsiniz ⇒ https://azbitki.com/asitli-toprak


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın:

Sorunuz cevabımla birlikte 1 saat veya en geç 24 saat içinde burada görünür olacaktır. Lütfen ara sıra kontrol edin. Hiç görünmüyorsa akıllı telefonunuzda önbellek temizliği yapmalısınız.