Çin kavağı fidanları. Fotoğraf: Voz do Campo
Özellikleri
Ağacın boyu 10m ile 25m arasında değişir. Yapraklar çok büyüktür. Genişliği 5cm ile 40cm arasındadır. Ağaç büyük ve dallı ise yapraklar daha küçük olur. Ama genç fidanken yaprakların genişliği 60cm kadar veya daha geniş olabiliyor. Dev yapraklı olması için ağaç tam dipten kesilir ya da tepeden tüm dalları yok edilir. Böylece sıfırdan yeni çıkan dalların yapraklar koskocaman gelişir.
Yapraklar sonbaharda renk değiştirmeden dökülür.
Tohumdan yetişen bir Paulownia tomentosa fidanı daha ilk yılında 1,5 metreyi geçer. Çiçek açacak olgunluğa gelmesi ise 8-10 yıl ister.
Bazı yerlerde büyük ağaç haline gelince 3 veya 4 metre yukarıdan ana gövdenin üst kısmını keserler. Sonra ilkbaharda tepeden gürce dallanmalar olur. Dallarda dev yapraklar gelişir. Her yıl tepedeki tüm dalları budayarak sıfırlarlar. Fakat bu tip her yıl dalları sıfırlama yüzünden ağaç hiç çiçek açmaz. Çünkü ancak önceki yıldan kalma yan dallar çiçek açar.
Dayanıklılık
Paulownia tomentosa kış soğuklarına -25C dereceye kadar dayanıklıdır. Fakat -20C derece ve daha fazla soğukta, soğuğun uzun sürmesine göre tüm dalları kurur. Ana gövdesi bile kuruyabilir ama ilkbaharda köklerden yeni dalları kuvvetlice ve hızlıca yükselmeye başlar. Bu özelliğinden dolayı, ağacın her yönden 6 metre uzağına kadar çevresine iyi bir malçlama yaparsanız -35C derece kış soğuklarına bile dayanır. Tabi ki her yıl tamamıyla sıfırlanarak köklerinden yeniden gelişmesi şartıyla. Fidanın ilk yılında 6 metre gerekmez: fidanın merkezde olacağı şekilde 1m² alanı malçlamak yeterli. Her yıl genişliği arttırırsınız.
Sıcaklara dayanıklılığına gelince: 45C derece şiddetli yaz sıcaklarına uyumlu ve dayanıklıdır.
Orman yangınlarında tamamıyla yansa bile toprak altındaki sapasağlam kökleri zarar görmez. Tekrar filizlenerek çok hızlı bir şekilde serpilir ve sadece iki yılda yine kocaman ağaç olurlar.
Kuraklığa pek uygun değildir. Ara sıra sulamak gerekir.
Çiçek – tohum
İlkbaharda yapraklanmadan önce mavimsi eflatun renginde yoğun kokulu çiçekler açar. Tüm dallar çiçeklerle bezenir. Yumurta benzeri tohum kapsülleri oluşur. Bu kapsuller olgunlaşıp kuruyunca açılır ve içindeki sayısız pekçok kanatlı tohumlar çevreye uçar.
Tohumlarının kolayca çimlenmesi sebebiyle bazı memleketlerde fena istilacıdır. Mesela ABD’nin doğusunda istilacıdır. Sonradan götürüldüğü birçok ülkede doğal bitki örtüsü arasına karışmıştır. Kendiliğinden fidanlar yetişir.
Dezavantajları
Paulownia tomentosa ağacının özellikle kökleri ciddi bir problemdir. Çok kalın olurlar ve tüm çevreye dağılırlar. Kökler sürekli su emerek diğer bitkileri susuz bırakır. Olur olmaz yerlerinden filizlenip hızlıca büyüyen yeni ağaçlar üretirler. Filizlerin ilk aşamada yok edilmesi gerekir. Fidanları binalara 10 metreden daha yakına ekmemelisiniz. Bina temellerini tahrip edici etkisi vardır. Ayrıca kökleri çevreye her yere sıkça yayıldıkları için toprağı kazmanız, başka fidanlar, sebzeler dikmeniz kolay olmaz.
Çin kavağı ağacı yetiştirme
Fidanı dikeceğiniz yer günde en az 6 saat kesintisiz güneş alan bir yer olmalıdır. Toprak seçmez. Kesinlikle gübre gerekmez. Sadece suyu hiç geçirmeyen, yağmurlardan sonra birkaç gün göl halini alan yerler risklidir. Tüplü fidanını yılın her zamanında ekebilirsiniz. Kökleri açıkta olan fidanlar sadece kış aylarında ekilmelidir.
Fidan ekerken yanına 2-3metre uzunlukta bir sırık sabitleyin. Çünkü çabuk büyür ama rüzgarlardan fena etkilenir. Fidan uzadıkça sırığa sağlamca bağlayın. 3 yıl geçince artık gövdesi epeyce sağlamlaşmıştır ve destek sırığına gerek kalmaz.
İlk yılını atlattıktan sonra artık pek sulama istemez. Ama uzun süreli kuraklığa uyumlu değildir.
Paulownia tomentosa her tip budamayı tolere eder. Yukarıda özellikleri kısmında anlattığım gibi budamalar yapabilirsiniz. Budama zamanı kış sonudur. Fakat dallarını her yıl sıfırlarsanız asla çiçek açmaz.
Fidanını üretim yolları
İki basit üretim yolu var. Biri tohumları ile.. Tohumlar kolayca çimlenir ve mini fidanlar çok hızlı büyür (ilk yılında 1,5m-2m arası veya çok daha uzun gelişirler). Yalnız, tohumları kış sonuna doğru ekmelisiniz. Çünkü 5-6 hafta ıslak toprakta kış üşümesi süreci yaşamaları lazım ki çimlensinler. Tohumları toprağın yüzeyine, belli belirsiz hafifçe gömün. Yarım santim bile derin olmasın. Ektiğiniz günden itibaren toprak asla kupkuru kalmamalı. İlkbahar başında veya en geç ilkbahar ortasına kadar çimlenirler.
Diğer Paulownia tomentosa üretim yolu ise kök çeliğidir. Bu usulde fidanlar daha hızlı büyür. Bakıma göre ilk yıl 6 metreyi bulabilirler. Ayrıntılı bilgi için ⇒ kök çeliği sayfasına bakınız. Oradaki usulden iki farkı var. Biri zamanıdır. Kış sonuna doğru yapılması tavsiye edilir. Diğeri ise kökleri 1 veya 2 yaşındaki genç fidanlardan almak gerekiyor. Daha yaşlı ağaçlardan da olabilir ama garantisi yok.