ORKİDE REHBERİ:
Phalaenopsis orkide tipleri
Çiçek sapı 1m kadar olanlar ve 20cm kadar olanlar, boy boy ve çiçek irilikleri ve çiçek sayıları değişen birçok Phalaenopsis orkide çeşitleri var. En küçük yapılılarına minyatür orkide derler ki yanlış bir isimdir. Aslında onlar Phalaenopsis orkidelerinin küçük yapılı çeşitleridir. Büyük, küçük hangi tip olursa olsun bakımına aşağıdaki bilgiler rehberliğinde devam edin.
Genel tanım
Konumuz olan salon-ofis orkideleri Orchidaceae (Orkidegiller) familyasının Epidendroideae alt familyasından, Vandeae grubundan olan Phalaenopsis cinsinin türlerinden elde edilmiş yüzlerce çeşit hibrit ve kültivar orkidelerdir.
İsim
Cinsin genel adı Phalaena (bir tür iri kanatlı güve, bir kelebek çeşidi) ve opsis (gibi, benzer) sözcüklerinden oluşmuştur. Yani çiçekleri Phalaena böceklerine benzetilip bu ad verilmiş.
Türler ve habitat
Phalaenopsis’in 60 doğal türü ve insanların bu türler arasında melezlemeyle oluşturduğu yüzlerce hibritleri, kültivarları var. Doğal yaşam alanları (habitat) türe göre farklıdır. Güneydoğu Asya’da, Himalayalardan Avustralya’nın kuzeyine kadar tropikal ve subtropikal bölgelerde, en çok dağlardaki sis ormanlarında, yoğun nemli dağ ormanlarında ve yağmur ormanlarında bulunurlar.
Phalaenopsis orkidelerinin doğadaki yaşam tarzı
Doğada Phalaenopsis orkideleri ağaçlar üzerinde, kayalıklar üzerinde ve nadiren orman zeminlerinde gelişim göstermeye uyum sağlamışlar. Epifitik özellikli olmalarına rağmen kaya oyuklarındaki humuslu birikimlerde, ağaç gövdelerindeki oyuklarda birikmiş çürüntülerde ve orman zeminlerinde çok lifli ve çok havadar toprağa uyumlu saçak kök geliştirebiliyorlar.
Evlerde yetiştirilmek için saksılarda satılan hibrit Phalaenopsis orkideleri genel olarak sis ormanlarına uygun özelliktedirler. Kısaca hava akımlarına özellikle gece boyunca sürekli ihtiyaç duyarlar ve gece saatlerindeki şiddetli sıcağı sevmezler.
Morfolojik yapı
Genellikle tek gövde halinde gelişirler (monopodyal). Nadiren dipten yavru oluşturup iki gövdeli, üç gövdeli olabilirler. Hiçbir türünde rizom ve yalancısoğan (pseudobulb) olmaz. Kısa gövdede hem en alttan hem yapraklar arasından sağlam ve kalın kökler uzatır. Bunlar değdikleri yüzeye yapışırlar. Ve o yapışmış kısımları su emmede çok başarılıdır.
Kış soğuklarına dayanıklılıkları
Yaz sonundan başlayarak yavaş yavaş alışmış olmaları şartıyla Phal. orkideleri kış soğuklarında sıfır dereceye kadar zarar görmezler. Belki uzun sürmemek şartıyla 0C derece ile -2C derece arası soğuğa dayanabilirler. Ama hem zamanla alışmış olmaları hem de toprağının (çam kabuklarının) ıslak olmaması önemlidir.
Çiçek açmaları ve evde tekrar çiçek açtırmak
Phalaenopsis orkidelerinin yepyeni, yani sıfırdan çiçek sapı çıkarmaları en az 8 hafta biraz susuz ve filtrelenmiş güneşli dinlenme sürecinin sonunda mümkündür. Bu konunun açıklaması biraz aşağıda, evde bakım kısmında.
Mevcut çiçek sapında çiçekler döküldükten sonra aynı çiçek sapında tekrar çiçek açması ise özel bir şey yapmak gerektirmez. Gece boyunca hava hareketlerinin olması sayesinde olur.
Dipten yeni çiçek sapı çıkarmaları
Bunun için orkidenizi dinlenmeye çekeceksiniz:
1- Yaz sıcaklarında temmuz sonundan başlayarak sulama biraz sıklığını biraz azaltın. Kökler yeişi rengini kaybetmeli.
2- Ağustosta sulama sıklığını daha da azaltın. Kökler neredeyse bembeyaz olana kadar sulamayın.
3- Eylül ayı girince güneşten tamamıyla koruyun ve normal sulamalara başlayın.
4- Ekim ayı ile birlikte serin gece esintileri ortalama 18C derecede akşamdan sabaha kadar (karanlık saatler boyunca) sürekli olmalıdır.
Bu şartlar eksiksiz sağlanırsa ekim veya genelde kasım ayında en az bir tane çiçek sapı çıkaracaktır.
Olmazsa ocak ayından itibaren tekrar deneyin. Bol bol direkt güneş alacağı bir pencere kenarında tutun. Bu iki ay boyunca hiç sulamayın. Mart ayında direkt güneşten korumaya ve sulamaya başlayın. Gece boyunca yine aynı şekilde hafif serin sürekli hava akımları kesin şart. Nisanda yeni bir çiçek sapı çıkar.
Orkidenin mevcut çiçek saplarından tekrar tekrar çiçek açmaları
Bu şekilde çiçek açması daha kolay. Yılın hangi zamanı olursa olsun tek şart gece boyunca sürekli hava hareketleri olması ve orkide yapraklarının bunu hissetmesidir. Çiçekler solup döküldükten sonra dalı dipten kesmeyin. Çünkü aynı dal tekrar çiçek açar. Fakat yetersiz ışık şartlarında daldan çiçek tomurcukları değil keiki (yavru fide) verirler ki bu aslında çok iyi bir şeydir.
Orkide çiçek dalını budama (kesip kısaltma işi)
Orkidenizin çiçek sapının tepe çatallı yerini kesip temel daldan ibaret bırakın. Çok uzun ise istediğiniz ölçüde kısaltın. Keseceğiniz yeri şöyle belirleyin:
Dal üzerinde birkaç filizlenme gözü (kabartı) vardır. Yukarıdan aşağı doğru inceleyin. Bazıları çok belirgindir. En belirgin olanlardan birinin 2cm kadar yukarısından kesin. Keser kesmez kesik yüzeye kükürt, ama ondan yoksa tarçın sürün. Zamanla daldaki gözlerden biri veya ikisi filizlenip çiçeklenir.
Evlerde Phalaenopsis orkide bakımı için en sağlıklı şartlar
Evde veya ofiste orkidenin yeri gündüz boyu çok güçlü aydınlık olmalı ve en az iki saat direkt güneş almalıdır. En önemlisi gece boyunca sürekli hava hareketleridir. Aksi takdirde orkide edinmeyi hiç aklınızdan bile geçirmeyin. Ayrıntılar aşağıda.
Güneş almasının gelişimine etkisi
Phalaenopsis orkidelerinin yapraklarının güneşi tül gibi şeylerin ardından filtrelenmiş halde alması gerekiyor. Öyle ki güneş ışınları yaprakları hafifçe ısıtsın. Günde ortalama 3 saat güneş ışınları tarafından ısınma yeterli. Bunu ayarlamanız iyi olur. Veya sadece sabah erken saatlerinin güneşini tam direkt almasında bir sakınca yok.
Temmuz sonundan itibaren sulama sıklığını biraz azaltın. Ara ara su sıkıntısı çeksin. Ağustos ayı sonuyla birlikte kökler iyice bembeyaz olmadıkça sulamayın. Eylül girince tam gölge sağlayın ve sulama sıklığını normale çevirin. Bunların yanısıra gece boyunca hafif serin esintiler de olursa hızlı bir yeniden yapılanma sürecine girer. En geç kasım ayı içerisinde en az bir tane yepyeni çiçek sapı dipten uzamaya başlar.
Kış sonundan itibaren yapraklarının güneşten ısınması sürecini tekrar başlatın. Yine ağustos sonuna kadar devam edecek.
Yeni geldiği ortama adaptasyonunu sağlamalısınız
Phalaenopsis orkidesi evinize, ofisinize ilkbahar sonu ile sonbahar başı arası bir zamanda gelmişse ve siz pencereleri sık sık açık tutuyorsanız yeni yerinde bir bozulma göstermez. Bu zamanlarda aldığınızda şanslısınız. İlk 20 gün bol bol gece esintisi sağlayın. Diğer zamanlarda ise işiniz şansa kalmıştır. Hele kış zamanı yeni orkide almak için en kötü zamandır.
Kışın aldığınızda eve / ofise getirdiğinizde toprağı (yani çam kabukları) kupkuru olsa bile en az 20 gün hiç sulamayın. Akşam saatlerinde ıslak bez ile yapraklarını ve varsa dış köklerini güzelce silin. Bu şekilde su ihtiyacını biraz olsun karşılayabilir. Yapraklar pörsürse yetersiz miktarda su ile sulayın (ilk üç hafta boyunca). Bu sulama üstten su dökerek yapılmalı ve çam kabuklarının fazla su emmemesi için su bir defada dökülmelidir. Alt tabakta su bir saniye bile beklememeli akıp gitmeli.
Esinti ihtiyaçları
Orkide türlerinin sağlıklı gelişmelerinde en önemli püf noktası gece boyunca hava hareketlerinin kesintisiz sürmesidir. Çünkü sadece karanlık ve hafif serin saatler boyunca nefes alırlar.
Hava nemliliği
Ev ortamlarının kendine has hava nemliliği orkidelere yeterlidir. Yetersiz olduğunu düşünüyorsanız orkidenizin çevresinde çok yapraklı ve sık sulama isteyen bitkiler bulundurun. Veya bakınız: Bitkilerin çevresinde havayı nemli etmek
Orkide köklerinin güneş, sıcaklık ve su ihtiyacı
Phalaenopsis orkidelerinin doğadaki özelliği köklerinin toprak altında değil açıkta olması ve klorofilli olmasıdır. Açıktaki kökleri güneşe uyumlu özelliktedir. Bu sebeple sağlıklı, doğal kök rengi gri ve yeşil arasında sürekli değişir.
Işık gören kökler biraz koyu gri renkte ise sorun yok. Açık gri ise suya ihtiyacı var anlamına gelir. Yeşil ise suya aşırı doygunum, beni sakın sulamayın diyor. Sulama sıklığını kök rengine göre ayarlayın.
Esintinin, rüzgârın önemi
Phalaenopsis orkideleri bünyedeki su kaybını en aza indirmek için stomata denen dış tabaka hücrelerini çoğu zaman kapalı tutarlar (bknz: krasula tarzı metabolizma). Stomatalarının kapalı olduğu saatler boyunca nefes almazlar. Stomatalarını ancak gece karanlık ve serin saatlerde açarlar. Fakat eğer gece saatlerinde sıcak varsa (23C derece ve üzeri) ve bunun yanı sıra ortam tamamıyla hava hareketlerinden yoksunsa stomatalar gece bile açılmaz. Bu hal devamlı günlerce sürerse fotosentez aksamaya uğrayıp gelişim durur.
Eğer gece hava fazla sıcak ise stomataların açılması için karanlık saatlerde esintiye ihtiyaçları daha fazladır. Yani geceleri ya ortam 20C dereceden daha serin olmalı ya da mutlaka esintili olmalı. Veya siz tam karanlık saatlerde orkideyi açık pencere önünde tutarak üzerine soğuk su fısfıslayın. Çok iyi olumlu etkisi olur.
Orkide sulama prensipleri
Musluk suyu (belediye şebeke suyu) kullanmalısınız çünkü bitkilerin büyük ihtiyaç duyduğu ve orkide toprağı diye kullanılan çam kabuklarında ve özel bitki besinlerinde hiç olmayan kalsiyum‘u içerir. Her bitki gibi orkideler de kalsiyumsuz yaşayamaz.
Sulama sıklığı nasıl ayarlanmalı?
Orkideler düzenli gün aralıklarıyla sulanmamalı. Bu zararlı olur. Çam kabukları adamakıllı kupkuru olmuş olsalar bile sulamayın. Çünkü esas ölçü köklerinin rengidir (su istedikleri zaman kökler beyaza yakın gri görünürler). Buna göre:
Mevsim yaz ise ve ortam gece boyunca tam havadar (esintili) oluyorsa, kökler yeşil olsa bile sulayın. Bu durumda çam kabuklarının tamamen kupkuru olması yeterli ve gerekli.
Diğer normal zamanlarda yine ortamın gece boyu havadar olması şartıyla, hem çam kabukları kupkuru olmuş hem de köklerin rengi açık gri olmuşsa sulamalısınız.
Serin ve soğuk zamanlarda / mekanlarda ne olursa olsun kesinlikle sulamayın. Kökler arasındaki maddelere sadece bir damla su bile gitmesinin sonu felaket olur.
Sulama saati önemlidir
Bunu gece saatlerinin sıcaklık derecesine göre belirleyeceksiniz. Gece en düşük sıcaklık 18C derece olduğu zamanlarda güneş battıktan hemen sonra sulayın. Gece en düşük sıcaklık 20C derece ve daha sıcak ise sulamayı gece geç saatlerde yapın.
Geceleri daha serin oluyorsa sulamayı sabah saatlerinde ama ortam biraz ısındığı zaman yapın.
Sulama tarzına göre kökler çürüyebilir
Evet, saçma sapan bir tavsiye yıllardır ortada dolaşmakta. Orkidenizi saksısıyla beraber su dolu bir kap içinde iki saat bekletin derler. İşte bunu kim yapsa orkidesi çürüyor.
Sağlıklı sulama biçimi üstten su dökerek yapılanıdır:
Hafif serin-az sıcak zamanlarda suyu bir defa dökün. Su çam kabuklarına değip geçsin. Saksı alt deliklerden hızla saksıyı terk etsin. Çam kabukları fazla su emmemelidir. Aynen bunu sağlayın.
Sıcak zamanlarda ise orkide saksısını musluğun altında tutup bol bol su akıtarak sulayın. Hem çam kabukları ve kökler yıkansın hem de kabuklar biraz su emebilsinler.
Soğuk zaman ve mekanlarda hemen hemen hiç sulamamakta yarar var.
Bitki besinli su verme
Ev süs bitkileri için hazırlanmış sıvı bitki besinlerinden genel amaçlı olanları orkidelere de tam uygundur. Ya da özel orkide besini alın. Besin şişesi üzerinde yazılı olan “her sulamada verin” tavsiyesine aldırmayın. Bu tip besinleri mayıs-haziran, temmuz aylarında ve bir de ekim ayında her iki sulamada bir verin. Ara sulamaları çok bolca temiz su ile kökleri ve çam kabuklarını yıkarcasına yapın ki bitki besinin kalıntıları suya karışıp gitsin, tuzlaşma yapmasın.
Yapraktan besleme
Çok önemli değil ve zaten faydası azdır. Ama yine de yapılması iyi olur. Bunu daha sık uygulayın ki hakkıyla işe yarasın. Yalnız gece karanlık saatlerde, esintili ortamda yapmalısınız.
Su fısfıslamanın püf noktaları
Olur olmaz zamanlarda orkidelere su fısfıslamanın pek faydası yok, zararı çok. Herkes öğle civarı sıcak saatlerde orkide yapraklarına su fısfıslamanın faydalı olacağını sanır. Oysa tam tersi, gece saatlerinde “esintilerin olması şartıyla” su fısfıslamak orkidelere can verir. Yaşam aktivitesine kuvvetli bir dinamizm kazandırır. Her yerine su fısfıslayın. Ortam esintili değilse ıslaklık hastalık yapar dikkatli olun.
Bir de yaz aylarında, eğer gece çok fazla sıcak oluyorsa gece boyunca (yine ortamın esintili olması şartıyla) orkideyi serinletmek, nefes aldırabilmek amacıyla iki üç saat ara ile birkaç defa serin su fısfıslamak son derece faydalıdır.
Phalaenopsis orkide toprağı ve saksısı
Çam ağacı kabuklarından ve dallarından hazırlanmış, özel işlemlerden geçirilmiş küçük kesme şekerler gibi şekilde kuşbaşı kalın parçalardır. Çam kabukları dense de kabuk gibi görünmez. Şimdi piyasada orkide toprağı diye satılan yerli mamuller gerçekten ağacın pul pul dış kabuklarıdır ve hiç de gereken özellikte değildir. Geniş geniş ince kabuk levhalarını orkide toprağı diye satıyorlar. Yerli mamüller düzelmedikçe ithal markaları tercih etmenizi tavsiye ederim.
Fakat ne kadar iyi kalite olursa olsun sırf çam kabukları normal ev / ofis ortamlarında çabuk kurumaz. Bir de saksıda sıkışık olunca (ki öyle gerekiyor) kökler havasız ortamda kalıp devamlı havasızlık ve ıslaklık sonucu çürürler. Yaza kadar neredeyse hiç sulamadan bekleyin ve yaz başında aşağıdaki gibi saksı-toprak değişimi yapın.
Normal iç mekanlar için orkide toprağı karışımı hazırlamak
Gereken malzemeler: Yukarıda anlattığım nitelikte doğru çam kabukları, ponza taşı ve toz değil iri taneli leonardit. Ponza taşı yerine pişmiş kil bilyeleri de olur. Leonardit bulamazsanız onun yerine mangal kömürü parçaları kullanmak uygundur. Aşağıdaki oranlara göre hepsini harmanlayın:
5 ölçü çam kabukları + 3 ölçü ponza taşı + 2 ölçü leonardit
Bu maddelerin iriliklerine gelince, hepsi aşağı yukarı ayı irilikte olmalıdır. Orkidenizi nasıl söküp bu karışımla yeniden dikeceksiniz, aşağı kısımda bilgi var.
Saksı
Phalaenopsis orkideleri için tam şeffaf saksı kullanılır (köklerin bir kısmının şiddetli ışık görmesi gerektiği için derler ama aslında bizim köklerin rengini görmemiz için daha önemlidir ki ona göre sulayalım). Alt tarafında birçok delikler olması şarttır. Saksı büyüklüğü ise köklerin anca sığacağı kadar olmalı. Orkidem çok köklendi daha büyük saksı gerekiyor diye düşünmemelisiniz. Hem bir kısım kalın kökler saksı dışında kalmak zorunda. Eğer gerçekten daha büyük saksı gerekirse çam kabukları ve ponza vesaire taneler de ona göre daha iri taneli olmalıdır.
Orkidenize yeni saksı almanız gerektiği zaman illa şeffaf saksı arayıp bulmak zorunda değilsiniz. Gereken büyüklükte herhangi bir tam şeffaf sert plastikten şekerlik vesaire kaplardan alın. Kızgın tornavida ile altına birçok delikler açın. Orkide saksınız hazır.
Toprak değiştirme
Bu bölümde orkide toprak değiştirme zamanını, eski saksıdan sökülüşünü, yeni saksıya nasıl yerleştireceğinizi okuyacaksınız.
Zamanı
Her iki yılda bir defa toprak değiştirmeniz tavsiye edilir. Her şeyi dosdoğru yapabilecekseniz her yıl değiştirin. Böylesi daha iyi. Toprak değiştirme zamanı önemlidir. En iyi zaman yaz başıdır. Yani haziran ayının sonu. Bir de ağustos ayının ikinci yarısı çok uygun bir zamandır.
Eski saksıdan çıkarma işi
Saksıdan çıkaracağınız zaman orkideniz susuzluk sıkıntısı çekiyor olmamalıdır. Zira bu durumda saksıdan çıkarırken kökler lime lime kopup düşebiliyor. İki gün önce sulamış olmanız lazım. Çıkarınca su dolu bir kovaya atın ve bir iki saat bekletin. Kökler daha da canlanır ve sıkışıklık etkisinden kurtulurlar. Biraz gevşeme olur. Böylece köklerin arasındaki maddeleri ayırmanız kolaylaşır.
Kök budaması
Bazı kökler çam kabuklarına sıkıca yapışmıştır. Sağlıkları çok iyi ise ayırmaya çalışmayın. En önemli kökler bunlardır. Çünkü yeni saksıda bu kökler sayesinde orkideniz bocalama yaşamaz. Ama sağlıksız iseler o kökleri dipten kesip atın. Yine eski saksıda iken dışarıda değil saksı içinde gelişmiş olan sağlıksız, yaşlı, eski, çok uzun, kırık, yaralı kökleri de kesmelisiniz.
Toprak gibi kullanacağınız çam kabukları, ponza taşı vesaire karışım bu sırada bir gün önceden iyice sulanmış, su emdirilmiş ve şimdi dış yüzeylerinde ıslaklık kalmamış halde olmalıdırlar.
Orkideyi yeni şeffaf saksısına dikme
Boş saksının içine orkidenizi kökleri her yöne rahat pozisyon alacak şekilde yerleştirin. Hatta bir yardımcınız olsa iyi olur. Biriniz orkideyi doğru pozisyonda tutarken diğeriniz köklerinin arasına dikkatlice çam kabukları karışımını yerleştirsin. Orkide saksıda tam ortalanmış ve dimdik durabilecek şekilde saksıyı doldurun.
İş bitince sulamayın. Yeni bitki dikerken can suyu verme adetini bunda uygulamamalısınız. Sulama kısmında anlattığım gerekçelere göre, zamanı gelince sulayın.
Çoğaltılması
Ticari seri üretim doku kültürü yöntemiyle laboratuvarlarda yapılır. Eskiden tohumla, keikilerle ve tepesinin köreltilmesiyle yandan yeni filiz verdirmeyle filan yapılırdı. Bundan dolayı da eskiden orkideler çok pahalıydı. Şimdi doku kültürü sayesinde bir anda binlercesi birden üretilmeye başlanıyor. Birkaç ayda (ortalama bir yılda) orkideler satışa hazır hale geliyor.
Tohumdan Phalaenopsis orkide üretimi çok zordur. Tohumlar doğada sadece bazı mantar türü mikroorganizmaların yardımıyla çimlenebiliyor. İnsanlar tohumları çimlendirmek için aynı şartları sağlar. Fakat mini orkide fideciklerinin büyütülmesi daha da zor bir iş. Bu yöntem sadece benzersiz hibritler oluşturmak içindir ve ancak laboratuvar ortamlarında başarıya ulaşılabilir.
Bizim elimizden gelebilecek en kolay orkide çoğaltma yöntemi ‘⇒ keikileri köklendirmek‘tir. İlgili sayfada ihtiyacınız olan her ayrıntı bilgi var.
Problemleri
Bu konu ile ilgili olarak hem Phalaenopsis hem diğer cinslerden orkideler için hazırladığım ⇒ bozulan orkide tedavisi başlıklı yazıyı mutlaka okuyun.
Orkideme bugün saksı aldım saksısını değiştirdim ve köklerinin çürüdüğünü farkettim. Herhalde ağustos yaz tatilinde dayım fazla sulamış. Toprağından süngersi yapı çıktı. Ona değen bütün kökleri çürütmüş. Havadan yeni birkaç kök çıktı. Süngerli yapıyı attım eski kabuklarla saksıyı doldurdum. Fakat kabuklar az geldi. Bahçeden Karaçam ve çam fıstığı ağaçlarından kabuk alsam olur mu? Kabukları sterilize etmek için sadece suda kaynatmak yeterli mi? Markette satılan orkide kabukları hangi ağaçta bulunuyor?
***
Az gelmemiştir. Yeterli olsaydı emin olun ölüp giderdi. Azı daha iyidir. Ayrıca özel çam kabuklarına gerek yok. Herhangi ağaç kabukları bile olur. Dezenfekte etmeye hiç gerek yok. Aslında ev ortamları için mangal kömürü parçaları, strafor parçaları ve ponza taşı (bunların hepsinin) karışımı daha iyi olur.
Selamlar, siteniz çok güzel. Öncelikle yazdıklarınızdaki net tavra ve sadeliğe bayıldığımı söylemek isterim. 2 yıllık orkidemin toprağını ve saksısını Ağustos’ta değiştirdim. İlk toprak değiştirişimdi. Sizin yazdıklarınızı uygulayarak değiştirdim. Önce yapraklar solar gibi oldu. Sonra yeni kabını sevdi, köklendi, şimdi de bir çiçek dalı çıkardı. Teşekkür ederim. Ancak deneyimsizlikten olacak orkidemi yamuk dikmişim. Çiçek dalı da gövde de 35-40 derece eğimli duruyor. Çıta da kullanamıyorum, sanki saksıya batırırken kökleri yaracakmışım gibi geliyor. Çiçek dalını gövdeye kurdeleyle sabitlemeye de korkuyorum, çıt diyecek de kırılacak sanıyorum. (Bir kere kırmıştım güzelim dalı, çok üzülmüştüm). Böyle yamuk yumuk kalsın mı sizce? Yamukluğun yaşamsal bir zararı olur mu çiçeğe?
***
Çok teşekkür ederim Hatice Hanım. Hem orkidenin saksıda eğik olmasında hem çiçek sapının eğri gelişmesinde hiçbir sakınca yok. Ama çıta değil de örgü şişi gibi ince, sağlam, uzun bir çubuk kullanabilirsiniz. Saksının içine en kenardan bastırarak sokun. Sulama hataları yapmadıkça kökler yaralansa bile zararı olmaz. Ama bildiğiniz gibi dal kolayca kırılabiliyor. Dikkatli olun. Belki olduğu gibi bırakmanız daha iyi olacak. Tam olgunlaşan dallar daha sağlam olur ama yeni gelişmekte olan körpe dallar fazla gevrek ve kırılgandır.
12 tane orkide şu anda evin içinde duruyorlar. Çok fazla oldukları için yerim yok. Hepsi filiz vermiş. Kapalı cam balkonum gündüz çok güzel sıcacık oluyor ama gece haliyle daha serin oluyor. Oraya alsam orkide için uygun bir ortam mıdır?
***
Bu tip yer değişiminde şartların ani değişimiyle daha ilk günde kökler çürümeye başlar. Hepsi mahvolup gider. Tavsiye etmem.
merhaba.yaklaşık birbuçuk ay kadar önce 7 dallı midi orkide aldım.iki hafta sonra yaprağın toprak kısmındaki boğumlarında yumuşama gördüm alalı bir kez sulamıştım daha.yaprağı olduğu yerden aldım iyce sararıp yumuşamış ve çok kötü kokuyordu.o gün bu gün saatlerce onunla uğraşıyorum gün geçtikçe yapraklarını döktü sayılı kaldı. çiçeklerinin de yüzde 60 nı döktü. saksı üstündeki dallar iplik gibi ve karman çorman. içindeki dallar koyu yeşil ve sarı karışık. kökü ise siyaha yakın ama sert. orkidemi çok sevmiştim o yüzden çok bakıyordum. aldıktan iki hafta sonra içinin böcek ve örümcek kaynadığını gördüm. sanırım yaprakarının yumuşayıp kötü kokması bundandı .7 dallı olduğu için oldukça pahalıydı fiyatı bende aldığım çiçekçiye örümcek ve böcekleri söyledim oda sirke ve arapsabunnu karışımı uyguka dedi bende yaptım.böceklr ve örümcek gitti fakat çok fazla küçük sinek var .ben şimdi ne yapmalıyım yaprak bir iki tane sağlam iki tanede bayaa yumuşak kaldı bi haftaya onlarda kopacak sanırım çiçek de var pek çok o yüzden saksı değiştiremedim solan çiçeklerin olduğu dalları budadım ama kök ölür mü müdahale etmelimiyim yoksa sizin yukarda dediğiniz gibi hiç sulamadan soğuktamı bırakmalıyım.
***
Sağlığına kavuşturmak çok zor. Çiçekçi adeta öldürmeniz için tavsiyede bulunmuş. Soğukta bırakın gibi bir tavsiyede bulunmadım. Yanlış anlamışsınız. Ama susuz bırakmak iyi olur(du). İş işten geçmiş. Aslında orkide almadan önce bakımını çok iyi öğrenmeniz lazım. Özellikle evinizin şartları uygun mu, bunu iyi düşünmelisiniz. Çünkü diğer bitkiler gibi değildir. Bambaşka şartlar ve bambaşka bakım ister. Bozulmasından sebep kesinlikle o böcekler değil. Muhtemelen siz almadan önce köklerde çürümeler başlamış. Siz de sulayınca büsbütün çürüme sürecini hızlandırmışsınız. Ama sakın kendinizi suçlamayın. Çünkü orkide alıp da yaşatabilen insanlar binde birden bile az. Şu sayfayı okuyun: Orkide hastalıkları
Serin, geceleri ısıtılmayan camekanımda orkidelerim duruyor. Çoğu orkidemde sorun yok fakat bazısının özellikle çok yapraklıların yaprakları karardı, bozuldu. 2 ayı aşkındır hiç sulamadım. Kökleri bembeyaz. Mantar vs yok. Fakat yapraklar bozuluyor. Sanırım soğuktan. Ev içine alsam sorun olur mu?
***
Soğuktan olduğunu sanmam. Muhtemelen kapalı yerde fazla serin + yüksek hava nemi yüzünden yapraklarda mantar hastalığı olmuştur. Veya su kaybı nedeniyle soğuğa dirençleri kalmamış da olabilir. Şimdi ev içine almanız iyi olmaz. Çünkü fazla serine adapte olmuşlar. Zaten en soğuk hava dalgaları artık olmayacak. Geride kaldı. İçeri almak için iş işten geçmiş durumda. Yaz sonunda içeri almanız gerekirdi. Bitkilerin yerlerini değiştireceğiniz zaman sadece yaz ayları olmalıdır. Diğer zamanlarda farklı şartlara sahip yerler arasında yer değişikliği çok ciddi sorunlara neden olur.
İnternette bütün sitelerde orkide besini kullanmadan orkide ne çiçek açar ne dal verir diye bir bilgi var. Hb101 diye bir gübre kullanmadan çiçekler asla iyi olamaz diyorlar. Bu konuda bilgilendirirseniz çok sevinirim İlla bitki besin verilmeli mi? Evde yapılan yumurta muz suyu falan gibi söylemler de var.
***
Her ikisi de kesinlikle yanlış. Hem bizzat tecrübelerimden hem de çok yerde gördüğümden yüzde yüz emin olarak söylüyorum. İnternette özellikle sosyal medyada gördüğünüz bilgilerin neredeyse tümü yalan bilgilerdir. Resimler ve videolar bile sahtedir. Bunu takipçi sayısını arttırmak için yapıyorlar. Hiç birine inanmayın. Bitki besini hem orkidelere hem saksı bitkilerine elbette gereklidir ama sadece sağlıklı ve dolgun gelişimleri için gerekiyor. Zamanla dirençlerinin düşmemesi için gerekiyor. Orkidelere bitki besini gelişim zamanlarında, tavsiye dozajın yarısını uygulayarak ve tavsiyelerdeki sıklığın daha az sıklığında vermek çok fazlasıyla etkili oluyor. Tavsiyem salon bitkileri için olan genel amaçlı özel bitki besininden veya sadece orkideler için olan bitki besinlerinden mutlaka ama dediğim gibi kullanın. Özel bir marka kesinlikle gerekmiyor. Hatta hiçbir bitki besini vermeseniz bile hem gelişime hem de çiçek açmaya birkaç yıl, git gide gücü düşerek devam ederler. Yumurta-muz kabuğu vesaire o tip tavsiyeleri sakın uygulamayın. Saksılarda fena halde hastalık yapıyor, bitkileri çürütüyorlar.
Marketten çiçekli ve nispeten küçük yapılı bir orkide aldım. Tamamıyla süngere dikilmiş vaziyette. Köklerde hafif çürümeler var. Ne yapmam gerekiyor?
***
Sünger dediğiniz şey (bir çeşit cocopeat ürünü) ıslak ise hemen saksıdan çıkarın ki çabucak kurusun. Tamamıyla kuruyunca yine saksıya yerleştirin. Hazirana kadar hiç sulamayın. Sonra süngeri ayıklayıp yukarıda anlattığım gibi bakımına devam edin.
Orkideleri banyoya koymak (sadece duş süresince) yararlı olur mu? Direkt kil bilyesine dikmekte bir sakınca var mıdır?
***
Bitkileri ordan oraya taşımada en küçük bir fayda yok. Ciddi zararları olur. Yeri sabit olmalı. Çok fazla hava nemi isteği tamamıyla safsata. Esas ihtiyacı gece boyunca sürekli olması gereken ılık esintilerdir. Orkidelerin güzelce gelişim göstermesi sadece bu sayede mümkündür. Sırf kil bilyesi uygun değil ama çam kabukları ile karışık yaparsanız çok iyidir.
Orkidekerimi sabah güneş olduğu için balkonda güneşlendiriyorum ama malum Ankara geceleri halen serin içeri alıyorum. Yanlış mı? Sularken musluk altında yaprakları ile birlikte sulamak doğru mu?
***
Bu şekilde bir içeri bir dışarı olunca ve toprak ıslak veya hafifçe nemli bile olsa kökler çürür. Sürekli evde tutun. Öyle sulayabilirsiniz ama havasız evlerde yaprakların ve yaprak dip aralarının ıslanmaması gerekiyor.
Orkide toprağı iç mekan veya balkon bitkilerinin toprak harcına karıştırılabilir mi?
***
Olabilir. Sakıncası yok.
Merhaba 10 gün önce orkide aldım. Şu an için hiçbir sıkıntısı yok. Henüz hiç sulamadım. Bugün süngerini çıkardım çam kabuklarında beyazlaşmalar vardı. Kökler çok kuru değil. Böylece bekletip iyice kuruduktan sonra kil bilyesi ve pomzaya diksem olur mu?
***
Hiç iyi olmaz. Çam kabukları ile karışık bir şeyler yapmalısınız.
Eşim bugün hediye olarak minik bir orkide almış,ikindi güneşini alan pencere önüne koydum. Şimdi toprağını verdiğiniz ölçülerde değiştireyim mi yoksa eve adapte olması için bekleyeyim mi?
***
Bilemiyorum yani mini orkideleri alıp da yaşatabilen tek kişiye rastlamadım şimdiye kadar. Bir şeyler yapacaksanız çok acil yapın. Sonbahara kalmasın. Veya hiçbir şey yapmayıp vazoluk kesme çiçeklerde olduğu gibi güzelliği gidene kadar bekletin. Sonra nasılsa felaket bozulacak, o zaman atarsınız. Bunlarla uğraşmak gerçekten çok zor. Yaşatmak istiyorsanız yukarıdaki bilgileri eksiksiz aynen uygulayın. Ama dediğim gibi mini orkidelerde hiçbir şeyin garantisi yok.
Çiçekçiden aldığım orkidelerin köklerinde çürümeler gördüm. söyledikleriniz yaptım. Yaparklar yemyeşil sağlıklı. Saksılara diktim. Şimdi 2-3 akşam geçti sulamadım. Ne zaman sulamalıyım?
***
O sayfada yazdıklarım bu zaman için geçerli değil. Yani havalar soğudu. Eviniz 7/24 hiç kesintisiz sıcak olmuyorsa o orkideler yaşayamaz. Suladığınız anda çürüme başlar. Sulamasanız bile ısı yetersizliği yüzünden dış derisinde mantar hastalıkları başlar. Onun için iki gün tamamıyla açıkta, bir gün suda bekletme şeklinde nöbetleşe olarak bunu devam ettirin. Mayıs sonuna veya haziran sonuna kadar böyle devam etmeniz lazım. Hangi şehirde olduğunuzu yazmadığınız için başka bir şey diyemiyorum. Diğer sayfadaki bilgileri tekrar okuyup duruma göre gerekenleri yaparsınız. Bir daha haziran ortası ile temmuz başı ara dönemi dışında orkide almayın. Uygun zamanda aldığınızda ise köklerinde sünger benzeri madde varsa ondan tamamıyla arındırmanız lazım. Kökler koparsa kopsun. Yoksa sünger madde yüzünden köklerin tümü zaten kesinlikle çürür gider.
Orkideler için toprak markası önerebilir misiniz bir sakıncası yoksa? Aldığım topraklar ağaç kabukları kırılıyorlar. Mangal kömürü ve kil bilyesi karışım yapmak istiyorum.
***
Şu an bilmiyorum. Diğer çözümünüz iyi ama eksik. Esnekliği hiç yok. En iyisi eşit oranlarda strafor parçaları, bilye kil ve mangal kömürü parçaları karışımı yapın. Strafor sayesinde esneklik olur ve ilerlemeye çalışan kökler sıkışmadan rahatça ilerler.
Çok teşekkürler cevabınız için yok zaten sadece mangal kömürü ve kil bilyesi degil agaç kabugu ile birlikte karışım yapacagım ama şimdi bu mevsim uygun degil sanırım.
***
Orkidelere toprak değiştirme işini sadece sıcak yaz aylarında hatta en iyisi sıcaklar henüz yeni bastırdığı zamanda yani temmuz başında yapmanızı tavsiye ederim.
Birkaç gün önce bir orkide aldım. Tomurcukları kuruyup dökülmeye başladı. Toprağına baktım lifli yumuşak toprak, çok az çam kabuğu var. Ben de toprağından çıkarttım ve çürümüş kökleri kesip iki gün dışarıda beklettim. O iki günde evde olmadığım için döndüğümde baktım ki kökleri kupkuru olmuş, o kalınlıklardan eser yok. Şimdi suya koydum. Acaba kökleri eski haline döner mi? Kaç gün daha suda bekletip doğru toprakla saksısına dikeyim?
***
Orkideler ucuzcu marketlerde beklerken eğer toprak tamamıyla kupkuru değilse kökler çürümeye başlıyor. Ama ilkin yeşil ve sağlıklı görünürler ve ne olduğunu hiç anlamazsınız. İnsanlar satın alıp eve götürdükleri zaman hızlı bir bozulma başlar. Benim tavsiyem orkide alacaksanız sadece temmuz ayı içerisinde alın ve köklerini koparmak pahasına bile olsa köklerini bozuk topraktan tamamıyla arındırın. Sonra sürekli açık havada, doğru toprak karışımda tutun. Böylece sağlıklı bir şekilde hayata tutunur, yeni kökler vermeye başlar. Özellikle yaz sonunda çok fazla köklenme yapıyorlar. Eylül sonuna doğru içeri alın. Yukarıdaki bilgileri dikkatle okuyun. Şimdiki orkideye gelince, mayıs ayına kadar iki gün suda, iki gün açıkta bekleteceksiniz. Yeni kökler verse bile aynen devam edin. Mayısta saksısına dikip eylül sonuna kadar sürekli dışarıda tutun.
Not: Derya-Samsun adıyla bu soruyu biraz farklı şekilde sormuşsunuz. Lütfen böyle şeyler yapmayın. Hangi şikayetiniz problemi doğru yansıtıyor bilemem. Bu sorunuzu esas kabul ettim ve ona göre cevapladım.
Birkaç yıllık orkidem gövdeden yavru verdi. Ayırmadım beraber büyümeye devam ediyorlar. Şu an hem annede hem yavruda birer çiçek dalı var. Annede ayrıca bir dal daha uzadı. Dal henüz çok küçükken bir yaprak çıkardığı için başta yavru sandım fakat zaman geçtikçe o yaprağın ortasından dal uzamaya devam etti. Ne olduğunu bilemedim. Yardımcı olur musunuz?
***
Bunda yardımcı olabileceğim bir şey yok. Anlattıklarınıza göre her şey dört dörtlük mükemmel yolunda gidiyor. Ancak maşallah diyebilirim. Sakın başkalarına danışıp da ayırmaya bölmeye kalkışmayın. Yeni uzantı ne ise zamanla belli olur (muhtemelen güçlü bir çiçek sapı gelişmekte). Bekleyip göreceksiniz.
Kış ayında kimseye hediye olarak canlı bitki göndermem buna oldukça dikkat ederim ama bana hep aksi oldu, sabırla ve özenle ölmemelerini sağladım bir şekilde. Bu sefer kışın ortasında orkide geldi. Daha önce hiç orkide bakmadım. Şeffaf saksıyı taş bir vazonun içine koymuşlar üzeri de yeşil cim benzeri bir bitkiyle kaplı. Onların hepsini üzerinden kaldırıp vazodan da çıkarıp sabah güneşi alan bir köşeye koyacağım. Yaprakları koyu yeşil zarar görmemiş iyi durumda. Bol çiçek açmış dört tane de tomurcuğu var. Kalorifer yanıyor sıcaklık gece 19-21 derece arası oluyor nem 30 larda. Bu şartlarda bu bitkinin ölmemesi için yapabileceğim bir şey var mı? Kış boyunca hiç su vermeden yazı mı beklemeliyim?
***
Kış boyunca eviniz bahsettiğiniz ısı derecesinden bir saatliğine dahi daha serin olmuyorsa, kesintisiz sürekli sıcak oluyorsa o halde toprağı tamamıyla kupkuru oldukça sulayın. Ama aksi takdirde, yani oda ara sıra bir hayli serinliyorsa hiç sulamamalısınız yoksa serinde ıslak ortamda kökler anında çürümeye başlar.
Yeni gelen bu orkide gönderilirken sulanmış içi nemli. Dibinde de kurumuş bazı kökler var. Bu orkideyi hiç rahatsız etmeden yerine alışması için bırakmalı mıyım yoksa saksıdan çıkartıp o kökleri kesmem mi gerek. Sulanmış olması kötü mü?
***
Evet yolda gelirken fazla soğuğa maruz kalmasa bile, hafif serinlikte bile köklerde eklem yerlerinden ve köklerin ana gövdeden çıktıkları noktalardan köklerde ölmeler oluyor. Ama uzun bir süre sanki diri imiş gibi, sanki hala bitkiyi besliyormuş gibi yeşil görünürler. Bu aldatıcı bir şey. Her neyse, saksıdan çıkarıp köklerin yaşlılığını acilen giderin. Fazla kökleri kesin. Varsa kupkuru çam kabuklarına ekin. Yoksa açıkta dursun. Eviniz süper zengin evleri gibi 24 saatin her dakikasında yazlık kıyafetlerle oturulacak kadar sıcak ise başka sorun çıkmaz. Ama değilse, yaza kadar hiç sulamamalısınız.
Saksıdan çıkarıp toprağını arındırdığımda orta kısımdaki süngere temas eden bütün kokler sararmış çürümüş. Onları kesince tepede birkaç sağlam kökten başka bir şey kalmadı. Dediğiniz gibi çam kabuklarına ekip bırakayım mı yoksa orkide hastalıkları kısmında söylediğiniz bir gün suda, iki gün tamamen açıkta şeklinde mi bakmalıyım? Odam güney batı gündüz güzel güneş alıyor gece 21-19 derecede kalıyor.
***
Maalesef size de aşağılık uygulama rastgelmiş. O süngere benzeyen lanet maddede köklendirilmiş orkidelerin istisnasız tümü seradan çıkıp hiç zarar görmeden evlere gelseler bile ev ortamlarında kökler olduğu gibi çürüyor. Ama genelde eve gelmeden önce bekledikleri mağazalarda veya diğer toptancı depolarında kökler çürümeye başlıyor. Son derece yanlış, kötü bir şey. Galiba hiç kimse orkideleri yaşatamasın diye özellikle yapıyorlar. Zira orkideler doğru bakım yapıldığı takdirde çok uzun yıllar yaşar, hatta ölümsüz diyenler bile var. Ama orkide alıp da yaşatabilenlerin sayısı yok denecek kadar az. Siz şimdi en iyisi o hastalık konulu sayfadaki gibi bakımına devam edin. Evinizin şartlarını severse bir aya kalmaz yeni kökler uzatmaya başlar. Yoksa yaz başına kadar o şekilde uğraşmanız lazım. Bu arada süngerimsi maddeyi merak ediyorsanız ayrıntılı bilgi şu sayfada: https://azbitki.com/koklendirme-sungeri-yeni-icat-bir-sacmalik
Bugün 10 adet phalaenopsis orkide aldım. dalları dipten kesilmiş, kökleri koyu yeşil ve çok köklü. yaprakları canlı rengi yerinde. kış olduğu için güneş yok ama pencere aydınlığı alan masa üzerine yerleştirdim. bu arada evim doğalgazlı dubleks. orkideler üst katta. gece petekleri kapatıp alt katta yatıyoruz, gündüz üst katta kalıyoruz, yani kısacası orkidelerle aynı ortamda gün içinde sıcak ortamda yaşıyoruz. geceleri petekleri kapatıp alt katta yatıyoruz. iyi gelir mi bu hava akımı olur bence sizce? Şimdi yeni aldığım için ne kadar süre sulamamalıyım?
***
Anlaşılan sürekli 20C derecenin altına hiç düşmeyen bir sıcaklık söz konusu değil. Bu durumda sakın hiç sulamayın. Mayıs ayında ne zaman havalar iyice ısınırsa, hatta hazirana kadar hiç sulamamanız lazım. Başka çare yok. Serin ortamlarda, bir de güçlü esintiler rüzgarlar yoksa ıslaklık hemen anında çürütmeye başlar. Yukarıdaki bakım bilgilerini bir deftere not ala ala dikkatlice okuyun. Orkideler diğer bitkilere hiç benzemez.
Orkideyi suda ve açıkta bekletme şeklinde bir buçuk aydır bakimini yapiyorum. Minik yeşil iki kok belirdi. Ciceklerinin hepsini doktu cicek dalı cok fazla kurumadi. Dalı kısaltmalı miyim yoksa simdilik oyle kalsin mi. Alttan üç yapragi sarardi dokuldu digerleri canliligini koruyor.
***
Aynen devam edin. Dalı kısaltmanız çok iyi olur.
Çok kötüyüm acil yardımınıza ihtiyacım var. 2 tane orkidem var aynı saksıda. Fakat internette daldırma yöntemiyle sulayın dedikleri için denemek istedim sadece 2 kez denedim. 3.sünde baktim o yemyeşil kökler siyah çürümüş. İpliksi yapilar kalmış. Kışın bu sulamayı yapmıştım. Yaptığıma pişman oldum. Kökleri temizledim. Birkaç kökü sağlam kalmış ama çok kısa 5 cm kadar. Gövdesinde hiçbir sorun yok yapraklarında az yumuşama var. 2 tane yeni yaprak veriyor şuan. Ve yaprak içlerinde 3 tane yeni kökler var 2 cm kadar. Allah rızası için ne yapmalıyım sizlerden yardım istiyorum.
***
Orkideler hakkında birileri inatla ve ciddi israrla o hurafe sulama biçimi yalanını sürdürmekteler. Sanıyorum hiç kimse orkideleri yaşatamasın diye özellikle yapıyorlar (yani millet orkideleri çürütsün, tekrar tekrar dünyanın parasını verip yenisini alsınlar diye). Şimdi yapmanız gereken şey, söküp yıkamak, “sağlıklı görünseler bile” tüm uzun kökleri en dipten kesmek olmalıdır. Çünkü söz konusu hatada kökler hemen anında tüm boğum yerlerinden ve en dip kısımlarından ana bitki ile ilgisini tamamıyla kaybetmiş oluyor. Sonra bir gün tam açıkta bekletin. Onun üzerinden şöyle devam edin: İki gün suda, bir gün açıkta bekleteceksiniz. Hıdrelleze kadar bu şekilde devam edin. Bu arada, eviniz çok sıcak olmuyorsa susuz açıkta bekletmeyi daha uzun süreli tutmalısınız. Hıdrellezden itibaren kupkuru çam kabuklarıyla saksısına dikin ve artık eylül sonuna kadar sürekli gece gündüz açık havada tutun. Ancak bu sayede mükemmelen köklenip canlanır. Dışarıdaki ilk beş gününü atlattıktan sonra sulamaya başlayın. Bakımını yukarıda anlattığım gibi eksiksiz tamamen aynı şekilde yapmalısınız. Yaz sıcaklarında -dışarıda olduğu sürece- çok fazla sık bile sulasanız zararı olmaz. Ama asla o hurafe sulama biçimini uygulamayın. Ve toprak olarak yine internetteki sahtekarların yalanlarına uymayın, asla hiçbir şekilde hindistan cevizi torfu (cocopeat) gibi şeyler kullanmayın. Yukarıda nasıl tarif ettiysem aynısını yapın.
Merhaba, yazınızda Mayıs Haziran temmuz aylarında bitki besini iki sulamada bir yazmışsınız.sunu merak ediyorum yeni dal çıkaracak olması veya üzerinde çiçek olup olmaması önemli mi?bir yerde üzerinde ciçekler varken bitki besini verirseniz çiçekler yanar diye okumuştum.malum bilgi kirliliği had safhada.bu konuda bir de sizin fikrinizi alayım dedim.
***
Çiçekler öyle yanmaz. O bilgi yanlış. Esasen elverişsiz şartlarda, özellikle çok sıcak olmayan zamanlarda, hem serin hem havasız mekanlarda sulamak bile orkidenin çiçeklerini anında bozuyor. Aslında kökler de anında zarar görmüş oluyor. Bütün mesele budur. Su besinli olsun, besinsiz olsun fark etmiyor. Bitki besini vermeye gelince, şartlar yeni köklerin gelişimi için elverişli olduğu her zaman verebilirsiniz. Yeterli sıcaklık ve bununla birlikte hava akımlarının (özellike gece boyunca) sürekliliği şarttır. Diğer durumlarda bitki besinini boşa vermiş olursunuz ve ciddi zararları da olabilir.
Resimdeki teyzemin orkidesi hiç çiçek açmıyormuş. Böyle tomurcuk verip kısa bir süre sonra tomurcukların kurudugunu söyledi. Neden olabilir acaba?
***
Bunların çiçekleri, tomurcukları çok hassastır. Genellikle sulamalardan sonra bozulmalarına çok sık rastlanılır. Eğer hava yeterince (hatta fazlasıyla) sıcak ise ve kökleri mutlaka püfür püfür esinti alıyorsa sulamalar çiçeklere ve tomurcuklara zarar vermez. Diğer durumlarda genelde zarar veriyor. O halde tomurcuklar ortaya çıktıktan sonra artık hiç sulamamak lazım. Gerçi bu tavsiyem genel bir tavsiye. Bazı evlerin kendilerine özel sıcaklık ve hava sirkülasyonunun uygunluğu ve köklerin barındığı saksı içi ortamı elverişli olunca orkidelerin çiçekleri sulamalardan dolayı zarar görmüyor. Bu ise tamamıyla şans işi gibi bir şey.
Çilli yapraklı orkidem var. Kök gelişimi falan gayet iyi durumda yeni kökler çıkardı. Esinti alıyor. Ara ara yapraklarına su fısfıslıyorum ama iki tane yaprağı var yeni yaprak çıkarmadı nedeni ne olabilir?
***
Durmadan sürekli yaprak çıkarmazlar. Havalar ısındıkça özellikle gece saatlerinde hafif serin hava akımları almasını sağlayın. O zaman gayet güzel canlanır. Ayrıca esinti yokken ıslatmayın, su fısfıslamayın yoksa feci hastalıklar olur.
Evin sıcaklığı şu ara akşamları 23 24 derecelerde, ancak dışarısı için en düşük 14 15 derece gösteriyor. dış sıcaklığını baz alarak suluyoruz değil mi? bir de pencere açık olmasa bile evin kendi içindeki doğal hava hareketinin yeterli geldiği durumlar olabilir mi?
***
Hayır ev içi ısısı önemli. Bu durumda kışın feci soğuk günlerinde bile sulayabilirsiniz, hatta sık sık pencereleri açıp eve soğuk esintiler hakim olmasını sağlamanız bile sulamamanızı gerektirmez. Yeter ki geceleri ısı 18C derece altına hiç düşmesin (veya uzun sürmemesi, bir iki saatle sınırlı kalması şartıyla 15C dereceye kadar zararı yok) ve mutlaka günün çoğunluk vakitlerinde 24C dereceden sıcak olsun. Evin kendi hava akımları demişsiniz: Sizin hissedeceğiniz gibi ise, veya en azından mum yaktığınızda mum alevi sürekli hareket halinde oluyorsa (geceleri saatlerce, kesintisiz) hava akımlarına biraz olsun yeterlidir diyebiliriz. Fakat hafifçe hava akımlarının yeterli olması ancak (gece boyunca) sıcaklığın 22C derece altında serin olmasıyla mümkündür. Geceler ne kadar sıcak olursa hava akımlarının da o denli güçlü olması lazım. Ve unutmayın hava akımlarının orkideleri canlandırması gündüz değil gece boyunca olması durumundadır. Bu yüzden orkideler her eve uyum sağlayamıyor. Dışarıda tutacaksanız, gece en düşük ısının 15C dereceye veya daha aşağıya hiç düşmediği zamanlarda dışarıda tutun. Dışarıda, hava hareketleri biz hissetmesek dahi çok etkilidir (ve aynı serinlik evde ıslak toprakta kökleri kötü etkilediği, çürüttüğü halde açık havada kökler zarar görmez) çünkü çok büyük hava kitlelerinin kendi ağırlıklarıyla sürekli yer değiştirmesi söz konusudur. Ve böylece: Hem kökler kesintisiz çok aktifçe nefes alabiliyor hem de soğuk havada aktif olan orkide düşmanı mantarların orkideleri etkilemesi mümkün olamıyor. Kapalı ev içindeki hava hareketleri aynı etkiyi vermez. Bu yüzden iklimi uygun yerlerde orkideleri yaz boyunca dışarıda tutmayı tavsiye ediyorum. Genel olarak, tam deniz etkisindeki tüm illerimiz ve özel durumu itibarıyla Ankara’nın merkez, kalabalık kısmı.
Kokleri tamamen curumus orkideyi guzelce temizleyip suda koklendirme yaptim ve uc ay sonunda bes adet kok iki adet de tomurcuklu yeni dal verdi eyvallah ama dort yapragin dordu de iyice buzusmus solmus ve kararmis. Koparilacak gibi de degil dipleri kuvvetli. Fazla sudan mi boyle oldu ne yapmaliyim?
***
O yaprakları makasla kesin. Şimdiden itibaren çam kabuklarıyla saksıya ekerek sürekli dışarıda açık havada az güneşli yerde tutmalısınız. ancak bu sayede iyice canlanır. Ekim ayı başına veya ortasına kadar dışarıda tutmanız lazım.
Peki sulama miktarini ilk zamanlar rutine gore fazla mi yapip sonra mi azaltmaliyim? Cunku hep suyun icindeydi birden dengesi bozulmasin? Tesekkurler bu arada cevabiniz icin. Hemen saksiya geciriyorum.
***
Hayır bilakis gece boyunca rüzgarlar alacağı için daha iyi köklenme yapar ve bunun için su içinde olmaya hiç ihtiyacı yok. Hatta çam kabukları arasında o köklenmeler sırf hava nemi sayesinde bile devam eder. Bu arada, eğer toprak karışımını aynen tarif ettiğim gibi ponzalı yaparsanız çok sık sulamanızda hiçbir sakınca yok (bu sadece sürekli açık havada olduğu zamanlar için geçerlidir).
Üst kısmından kurumaya başlamış çiçek sapını henüz kurumayan alt yerinden kesersem yeniden yeşerir mi?
***
Kurumayan yerinden kesebilirsiniz ama şöyle: Phalaenopsis orkidelerinde çiçek sapı dalı üzerinde filizlenme kabartıları olur. O kabartılardan en güçlü, en dolgun görüneni hangisi ise, onun 2,5cm veya 3cm yukarısından ciddi bir dikkatle dümdüz kesin. Yani keserken dış kabuk aşağı doğru sıyrılmamalı. Ayrıca, kesme işlemini yaparken ve sonrasında ortam esintili olmalıdır ki kesik yer iyice hava alsın ve çabucak kurusun.
Dal uç kısmında sararma-kuruma oluştu oldukça kısa sürede içerisinde. Sebebi ne olabilir ve ne yapılmalı? Kurumuş kısmı kesmek kuruma durumunu durdurur mu?
***
Resim göndermeniz aydınlatıcı oldu. Ana daldaki yan dal kısımların kurumaları gayet doğaldır. Sebep çare filan aramayın, boş yere boş zahmetlerle uğraştırırlar sizi. O kısmı ister kesin ister kesmeyin fark etmez. Ama eğer kesecekseniz şimdilik sadece iyice kuruyan uç tarafları kesin ki çok yakında olan diğer çiçekli yan uzantı zarar görmesin. Yukarıda ayrıntılı bilgiler var. Mutlaka okuyun ve bundan sonra nasıl devam edeceksiniz öğrenin.
Çok tatlı mini orkidem var alıp eve getirdiğimde bütün çiçeklerini dökmüştü. sonra akşam güneşi gören kapalı balkonuma koydum. cam açıkken rüzgardan devrilmiş, yerden toplayıp toprağını değiştirdim. kuruyan köklerini kestim yeni saksıya diktim. tam yeni yaprak çıkarırken yine yere düştü. saksının önüne düşmemesi için önüne taş koydum ama sanki havalanıp devriliyor yaramaz, en son saksınına koyduğumda kökleri saksının çok içinde bırakmışım ama artık ellemekte istemiyorum yapraklarda büzüşme var. ayrıca düştüğünde tomurcuklu dalı da kırıldı :(. ne yapabilirim?
***
Gerekirse bağlayacaksınız. Benim bahçemdeki saksıları görseniz, kuvvetli rüzgarlar bazen koca saksıları önüne katıp yuvarlıyordu. Sonra çare olarak saksıya toprak koymadan önce en dibe ağır taşlar koymaya başladım. O da yetersiz gelirse en üste de, toprak yüzeyine de ağır birkaç taş koyuyorum. Orkide saksıları içindeki maddelerle beraber çok hafiftir. Bir yere veya bir şeye sıkıca bağlamanız lazım. Hatalarınız sonucu kökler tamamıyla çürümüş. Köklerin çok iyi hava alacağı şekilde saksı içinde ne varsa (çam kabukları vesaire) bir hayli azaltın. Şimdi yeniden köklenmesi için çok uygun zamandayız. Gece boyunca ılık/serin esintileri saatlerce alırsa hızlıca yeniden köklenir. Gündüz esintileri bu konuda pek işe yaramaz maalesef. Orkidelerin özelliği böyle. Hayat bulmaları için mutlaka gece boyunca esinti gerekiyor.
12 Ağustosta hediye gelen orkidemi yaklaşık 10 gün süreyle hiç sulamadım çünkü kökleri yeşildi. Sonra dibinde küçük beyaz böcekler görünce saksısından çıkardım, ıslattım ve toprağından ayırdım. Saksısını ve yeni toprağını dezenfekteledim. Çiçeğin dibindeki süngeri çıkardım. Arap sabunuyla kökleri dezenfekte ettim. Sonra yeni toprağına ektim. Tarçınladım köklerini. Fakat yaklaşık bir hafta sonra yaprağında buruşma ve yumuşama başladı. Ne yapmak gerekir? şu an görünürde böcekler yok fakat yapraklarda buruşma devam ediyor. orkidem hala çiçekli ama çiçekler solmaya başladı. Sarımsaklı aspirinli su vb bakım önerilerini önerir misiniz?
***
Orkidelerin yaz günü çürümeleri bakterilere ve mantarlara bağlı değil ki dezenfekte gereksin! Ayrıca, arapsabunu yüksek pH derecesiyle kökleri yakıp mahveder. Kökler dışında diğer yerlere birkaç saniyelik çamaşırsuyulu veya sabunlu su uygulanabilir ama kökler için olmaz. Köklerin dezenfektesi sadece bitkiler için yapılmış özel ilaçlarla yapılabilir.
Tarçın da tamamıyla fasafiso. Sarımsak faydasız. Aspirin ciddi zararlar verir. Bütün bunları nereden okuduysanız, oraları bir daha asla okumayın. Hepsi gerçek dışı akıllara zarar hurafeler. Yaptığınız tek doğru iş sünger benzeri maddeyi çıkarmak. Diğerleri tümüyle büyük hata. Saksıdaki böcekleri görmezden gelmek zorundasınız. Onların zararı yok ama onlardan kurtulmak için yaptığınız her şey orkideleri mahveder. Sadece yaprak bitlerine karşı mücadele etmelisiniz.
Orkideniz kötü zamanda zarar görmüş. Üç ay süreyle dışarıda kalabilse kurtulurdu. Ama şimdi İstanbulda en fazla ekim ayı ortasına kadar dışarıda tutabilirsiniz. Başka yapacak bir şey yok. Belki evinizin şartları şansınıza iyi ise evde de düzelebilir. Ama orkideleri canlandıracak içmekan şartları çok nadir olan bir şey. En iyisi söküp tüm köklerini en dipten kesin (çünkü kesinlikle hepsi ölmüştür). Suda bekletin. Suyu 2-3 günde bir mutlaka değiştirin. Ara sıra sudan çıkarıp akşamdan sabaha kadar açıkta tamamen susuz bırakın. Böyle mayıs sonuna kadar devam edin.
Ben de bir orkide sevdasına düştüm. 2-3 öldürdüm. Sonra sadece sizin tavsiyelerinize uyup sadece sulama yaparak son orkidem balkonda sabah güneşi alıyor ve aksam serin. Hem kök hem yaprak çıkardı son bir ayda. anladım ki her duyduğumuzu yapmayacakmışız. Çıkan köklerde bile yan kök verdi. Doğru bilgi için size çok teşekkür ederim.
***
Aynen öyle. Buradan başka yerlerde bulabileceğiniz doğruya en yakın bilgiler bile sonuçta orkideleri öldürür. O diğer “usta bilgileri” ya kontrollü seralar için geçerlidir ya da süper zenginlerin süper modern tam lüks ev ortamları için geçerlidir. Yani öyle evler var ki yılın her zamanında kesintisiz sürekli ısı kontrolüyle ve yine kesintisiz olarak çok iyi bir havalandırma sistemiyle çalışıyor. İşte ancak öylesi evlerde diğer yerlerin bilgileri işe yarayabilir.
Yabancı orkide yetiştiricilerinde orkideyi bir kütük ağaç parçasına tutturarak bakan birini görmüştüm. Doğal habitat oluşturmaya mı çalışmış, bunu önerir misiniz?
***
O uygulama çok yaygın ama öneremem çünkü mümkün değil, daha doğrusu gerçekleştirmek çok zor. Bazı cihazlara ve özel bir odaya sahip olmanız gerekiyor. Su ve elektrik ile çalışan, sürekli akıcı sis üreten bir cihaz var. Gece ayrı, gündüz ayrı ısı dereceleri uygulamak lazım (ideali genel olarak gece 18C derece, gündüz 27C derece). Işık şiddeti ayrıca önemli. Bu da özel ışık cihazlarıyla yapılır. Sürekli çalışan bir vantilatör de lazım. Gece tam karanlık ve çok serin süre günde 10 saat kadar. Sonuçta, hiç durmayan “aşırı yoğun sisli hava akımı” sürekli orkideyi yalayıp geçiyor. Böylece kökler değdiği tahta yüzeye sıkıca yapışarak yoluna devam ediyor. Bütün bunları harfiyyen uygulayabilirseniz başarılı olursunuz.
Özellikle orkide merakımın başlarında, sizden çok şey öğrendim. Bu sene sitenize tekrar baktım, bir kısmı çıkmış bile aklımdan. Tekrar tekrar dönebileceğimiz harika kaynak yarattığınız için çok teşekkürler öncelikle. Orkidelerimi duşlama yöntemi ile suluyorum. Tüm suyun süzülmesini sağlıyorum ve altında hiç su bırakmıyorum. Saksılarımda ekstra açtığım ventilasyon delikleri de var. Yaz-kış her gece odanın camını aralık bırakıyorum ve mesela bu mevsimde karanlık saatler 20 dereceye kadar düşüyor. Nem ve ısı ölçeri her gün kontrol ediyorum. Odanın nem aralığı %40-%60. Serin günlerde, su da serin oluyor. Ph değeri filtre yenileme zamanında 9 oluyor, sonra aylar içerisinde 7,5-8’e kadar düşüyor. Şartlar bunlar iken, eve arıtma taktırdık ve ben de orkideleri yazdan beri arıtma suyu ile sulamaya başladım. Eskiden musluk suyunu bekletirdim kloru uçsun diye, şimdi direkt arıtmadan duşlama yöntemiyle suluyorum. Arıtma suyunda kalsiyumun filtrelenip filtrelenmediğini bilmiyorum. Gübre veya besin hiç kullanmıyorum. (Birkaç yıl önce orkide coşturan kullanmıştım ve neredeyse orkidelerin tamamını kaybediyordum, 1 sene hiç çiçek görmedim. O yüzden bir korku oluştu haliyle.)
Tüm bu şartlar altında, 3 orkidem de çiçek verdi, biri tomurcukta hala. Yani durumları şimdilik iyi görünüyor. Orkide yavaş gelişen bir bitki olduğu için uzun vadede sıkıntı yaşar mıyım diye düşünmüyor değilim. O yüzden size danışmak, arıtma suyuyla ve duşlama yöntemiyle ilgili görüşlerinizi duymak isterim.
***
Kalsiyum takviyesi için en iyi kaynak alçı’dır. 1 litre suya sadece 1 çay kaşığı karıştırıp alçıyı iyice suda çözdürüp dağıttırın. Bununla sulayın. 3 veya 4 sulamada bir defa yapabilirsiniz. Sulamaya gelince, evortamlarında orkidelerin toprak karışımı çok gevşek olmalıdır. Çam kabuklarıyla yarı yarıya ölçüde ponza taşı karışımı çok sağlıklı olur. Bu şartla, toprağı iyice yıkayacak şekilde mesela lavaboda musluğun altında tutarak uzun uzun sulayın. Ama bu sulamayı haziran ortasından eylül sona kadar böyle yapın. Diğer zamanlarda, toprak kupkuru kale gelip köklerin yeşilliği gitiğinde üstten bir defa hızlıca su akıtın. Su saksı içeriğinden hızlıca geçsin alt deliklerden çıkıp gitsin. Yani içerik suyu fazla emmesin. Bitki besini vermede eğer serin zamanlarda yaparsanız ve besin pek uygun değilse zarar verir. Her ihtimale karşı besin vermeyi haziran ortasından eylül sonuna kadarki dönemde yapın. Kış boyu asla birkaç dakikalığına bile serinlemeyen, daima sıcak olan süper zengin evlerinde bu konuda herhangi bir tehlike yok. Diğer durumlarda serin ortam + ıslak toprak kökleri hemen çürütür (saksı içeriğinde bitki besini kalıntıları bile olsa çok feci tehlike unsurudur).
Hocam, yanıtınız için çok ama çok teşekkürler. Anlamadığım tek konu, alçı derken acaba tarım için olan kireçe mi yönelmeliyim? Çünkü bitki veya tarım için alçı satılmıyor, inşaat alçılarında da bir çok kimyasal mevcut anladığım kadarıyla. Biraz açabilirseniz çok sevinirim.
***
Normal, bildiğimiz alçı. Tarım kireci farklı ama o da olur. Bildiğimiz kireçlerin faydası olmaz.
Acaba 2-3 orkideyi plastik alçak geniş ama çapı tam yeterli bir saksıya aynı anda ekebilir miyim?
***
Olabilir fakat bu durumda saksı ne kadar geniş olursa saksı içindeki çam kabukları ve poza taşı karışımında taneler o derece iri olmak zorunda ki kökler havasız kalmasın.
Anlamadığım tek konu, alçı derken acaba tarım için olan kireçe mi yönelmeliyim? Çünkü bitki veya tarım için alçı satılmıyor, inşaat alçılarında da bir çok kimyasal mevcut anladığım kadarıyla.
***
Satmamaları alçının uygun olmadığı anlamına gelmez. Pekçok maddeler vardır ki bambaşka amaçlarla satarlar ama saksı bitkilerine toprak karışımı için çok sağlıklıdır. Örneğin ambalaj malzemesi beyaz köpük strafor. En sağlıklı maddelerden biridir (salon bitkilerinin toprak karışımlarında perlitten milyon kat sağlıklı ve güvenlidir). Ama hiçbir yerde bu amaçla strafor satmazlar. Benim bildiğim alçı düz alçıdır. Kimyasallar katılmamıştır. Doğal alçı taşı yüksek ısıda işlenmiş, bünyesindeki su giderilmiştir. Bütün iş bu kadar. Ancak çok farklı sepesifik amaçlarla yapılmış çeşitleri varsa zaten onların ne amaçla hazırlanmış olduğu, farkı, içeriği ve nasıl kullanılacağı bellidir ve onlar daha pahalıdır.
Y.anlış uygulamalarım sonucu kökler kurudu. şimdi 2 tane yaprak 1 tane çok uzun bir dal 1 çiçek bir tomurcuk var. kökleri ise 1 2 tane uzun sağlam vardı ama biri sarı renkte diğeri yeşildi. yarısı gri yarısı yeşil duruyor. gövdesinde parmak ucu kadar büyüklükte 2 tane kök var. 1 aydır yuvarlak cam fanusta biraz suda bekliyor. gövdesi suya değmiyor o yeşil kök suya değiyor sadece, bir de gövdesi siyah renkte.