Saksıda narenciye yani kalamondin, mandalina, kumkuat, limon vs türlerinin yetiştirilmesi ve ticareti yaygındır. Fakat saksıda geliştirilmiş bu küçük narenciye ağaçlarını üzerinde meyveleriyle sağlıklı halde satın alan kişilerin yüzde doksan dokuzu çabucak kötüleşmelerinden şikayetçi. Ve asla eski sağlıklı – verimli hallerine geri getiremiyorlar.
Başlıca problemler
Saksı narenciyelerinde yıllardır bana gelen şikayetler başlıca şöyle: Yaprakların sararması, dökülmesi, dallarda kurumalar başlaması (genelde karararak kururlar) ve ağacın meyvelerini dökmesi – büyütememesi. Bir süre yaşatabilenler ise yeniden çiçek açmamalarından ve çiçek açsa bile meyve oluşumunun hem az sayıda olmasından hem de onların tümünün henüz küçücükken dökülmesinden şikayetçiler. Yeni yaprakların gerektiği gibi olmaması. Yani renklerinin genelde fazla sarımsı olması, bazen de yeni yaprakların küçük, kıvrıkça olması. Bütün bunlar bana bildirilen problemlerden.
Sebepler
Limon, kumkuat, mandalina vesaire tüm saksı narenciyeleri aynı narenciye türlerine aşılanmışlardır yani kök kısmı hepsinde aynı bitkidir. Ya troyer narenciyeleri ya da bodur üç yaprak portakalı fidanları saksı narenciyelerinde anaç kök bitkidir. Bunlar toprakta fazla yükselen tuzlanmaya karşı hassastır. Toleransları zayıftır. Saksıda bu özellikleri çok daha fazla sorunlara yol açar.
Üreticiler saksıda narenciye geliştirmek ve meyveli hale getirmek için çeşitli gübreler ya da çeşitli bitki besinleri kullanırlar. Sonra en güzel hale geldiklerinde satışa çıkarırlar. Siz satın aldığınızda saksıdaki toprakta gübrelerin etkisiyle kendiliğinden kimyasal başkalaşımlarla had safhaya çıkmış olan yüksek bir tuzlaşma vardır. İşte bu yüksek tuzlaşma o narenciyenin size geldikten sonra perişan olmasını sağlayacaktır. Sorunlar daha çok serin ve soğuk aylarda kendini gösterir. Üreticiler saksı narenciyelerini eğer doğru toprak karışımında yetiştirselerdi siz satın aldıktan sonra hızla kötüleşmeyeceklerdi. Ancak bir iki ay sonra sizin hatalarınızla kötüleşebilirler, o başka.
Sizin olası hatalarınıza gelince: Havasız yerlerde tutmada ısrar etmeniz en yaygın hatalarınızdan. Böylece fotosentezde ciddi aksaklıklar olur ve ağacınız besin üretemez. Yeni gelişimleri olması gerektiği gibi sağlıklı olamaz. Hatta tüm yaşamsal aktiviteleri durur. Üzerindeki meyvelerini besleyemez, büyütemez. Topraktaki tuzlaşmayı kat kat arttıracak yanlış sulama tarzınız diğer bir etken. Ve bu hatanın üzerine bir de yanlış usulde gübre veya bitki besini vermeniz her şeyi daha da kötüleştirir. Aşırı uzun süre şiddetli yakıcı güneş altında kalacağı bir yerde tutmak, tam tersi güneşten tamamıyla mahrum bırakmak, susuz bırakmak vb hatalar da sayılabilir.
Bir diğer hatanız narenciyelerin kış boyunca soğukta dinlenmeleri gerektiğini bilmemeniz ve satıcıların da bunu bilmemeleri, sizi uyarmamaları. Sanki tropikal bir ofis süs bitkisi gibi narenciyelerin tüm yıl kesintisiz aynı şekilde hareket edeceklerini sanmayın.
Çözümler
Yukarıdaki saksıda narenciye problemlerine göre çözümleri kısa kısa yazmak yerine ayrıntılı, yol gösterici bir şekilde uzun uzun yazmayı daha uygun buldum. Konu aşağıda saksıda narenciye yetiştirilmesi ve bakımı başlığı altında devam ediyor. Tüm çözümler detaylarıyla açıklanmıştır. Aslında çözüm yerine gerektiği gibi mecburi bakım şartları demek daha doğru olur. Mecburi diyorum çünkü başka yol yok. Mucize formüller hiç aramayın. Ararsanız yalanlarla karşılaşır ve boş yere masrafları arttırırsınız.
Saksıda narenciye yetiştirilmesi ve bakımı
Bu bölümde saksı narenciyelerini hem sağlıklı tutmak, sağlıklı geliştirmek, hem de güzelce meyve verdirmek için ne gerekiyorsa yazdım. Bu bilgileri hafife almazsanız, aynen uygularsanız mutlaka faydasını göreceksiniz.
Toprağın dengesi, saksı, toprak değiştirme
Üreticiler saksı narenciyelerini en güzel hale getirip satana kadar bir şekilde işini yürütür, başarılı olur. Ama her şeyi doğru yapmıyorlar elbette. Toprak genellikle hatalıdır ve yukarıda da dediğim gibi o narenciye size geldikten itibaren hızlı bir bozulma sürecine girmiş oluyor.
Saksı narenciyelerinin toprağı öyle olmalıdır ki kökleri tuzlaşmaların yoğun etkisinden belirli bir düzeyde özgür tutabilmelidir. Bu da toprağın içeriğinde suyu ve madensel tuzları inatla tutmayacak olan dere kumunun yeterli oranda bulunmasıyla mümkündür (%25 gibi). Bir de toprağa daha fazla havadarlık ve köklere biraz olsun topraksız mini alanlar gibi hizmet sunacak iri taneli ponza taşı ya da pişmiş kil bilyeleri lazım. Toprağa gelince: Ucuz marketlerde torf adıyla satılan en ucuz salon bitkisi toprağı ile kilsiz doğal arazi toprağı eşit oranlarda karışımı. En ucuzunda ısrar etmemin sebebi, son aylarda gelen şikayetlerden anladığım kadarıyla çeşitli topraklardan ve çeşitli hayvan gübrelerinden pahalı karışım toprakların satılmasıdır. Bunlar uymaz. En sade salon bitkisi torf toprağından alın. Oranlar şöyle:
6 ölçü toprak (salon bitkisi torfu ile kilsiz veya az killi doğal arazi toprağı karışımı) + 2 ölçü dere kumu + 2 ölçü iri taneli ponza taşı veya pişmiş kil bilyeleri. Hepsini birbirleriyle karıştırın. Güzelce harmanlayın.
Dere kumu iyice yıkanmış, kurutulmuş ve incecik tanelerinden elenerek arındırılmış olmalıdır. Kendiniz halledemezseniz temiz hazır halde akvaryumcularda satılıyor. Dere kumu yerine kuvars kumu da olur (hatta daha iyidir ama tozundan arındırmalısınız). Ponza taşı ya da pişmiş kil bulamazsanız onun yerine zeytin kadar parçalar halinde strafor kullanın. Hatta mangal kömürü parçaları bile olur. Veya kiremit kırıkları.
Saksı büyüklüğü ve niteliği
Saksı narenciyeleri için en küçük saksı 30cm X 30cm ebatlarında olması gerekiyor. Daha küçüğü hiç iyi olmaz. Özellikle de saksının içindeki toprağın derinliği en az 30cm olmalıdır. Yıldan yıla daha büyük saksı istemez. Her toprak değiştirmede bir miktar kök budaması yaparak aynı saksıya veya aynı boyutlarda yeni bir saksıya tekrar dikin.
Narenciyelere en iyi saksı çömlek saksıdır. Yani eski tip toprak saksı. Kökleri yazın sıcağın fazlasından, kışın soğuğun fazlasından korur. Suyu emer ve buharlaştırarak havaya salarken giden buhar saksıda birikmiş ısıyı da çeker götürür.
Saksı-toprak değiştirme
Her iki veya üç yılda bir, ekim ayından nisan başına kadarki dönemde (bitkinizin hiç aktif olmadığı bir zamanı kollayarak) saksıdan çıkarın. Eğer kökler saksıya sığmayacak kadar çoğalmışlarsa en dış katman köklerde biraz, en alt tabaka köklerde orta derece azaltmalar yapın. Silkeleyip eski toprağından biraz arındırın. Sonra yeni hazırladığınız toprak karışımıyla tekrar dikin ve güzelce sulayın.
Sulama dengesi
Ne zaman sulayacaksınız? Haftada bir, üç günde bir, kışın şöyle yazın böyle gibi kesin belirli ölçülerde verilen tavsiyeler yanlıştır. Sulama zamanı gelmiş mi diye daima elinizle toprağı yoklamanız lazım. Nisan ortasından ekim ayı sonuna kadar saksıdaki toprağın en üst yüzeyinde ıslaklık gitmişse, nemlilik hissedeceğiniz kadar azalmışsa sulama zamanı gelmiştir. Yılın diğer zaman aralığında ise toprak üst yüzeyi tamamen kupkuru kurumuşsa sulama zamanı gelmiştir. Aslında toprak karışımını dediğim gibi yaptığınız takdirde kışın bile bol bol sulamanızın en küçük bir zararı olmaz.
Saksı narenciyeleri nasıl sulanmalıdır?
Her sulamada suyu yavaş yavaş dökerek sulayın. Mutlaka saksı alt deliklerinden birkaç damla bile olsa su dışarı sızıp çıkmalıdır. Sakın daha az su kullanmayın. Yaz-kış her sulamayı bu şekilde yapmalısınız.
Suyun niteliği: Musluk suyunun özelliği bölgeden bölgeye değişir. Ege’de genelde aşırı kireçli oluyor. Saksı narenciyeleri için iyi değil. İstanbul’da suyunuz barajdan geliyorsa hiçbir sakıncası yok. Ama artezyen kuyusundan geliyorsa bununla değil özel içme sularıyla sulamalısınız.
Ayda bir iki defa demliğinizde artan demli çay ile sulamanız faydalı olur. Gübre gibi değil, toprağı düzenlemesi (toprağın kimyasal dengesini koruması) açısından faydalıdır. Ayrıca sadece ayda bir defa sulama suyuna birkaç damla limon sıkabilirsiniz. Sıvı bitki besini veriyorsanız limonlu su vermeyin. Özellikle doğal gübre verilmiş olan narenciyelerde ayda bir limonlu su ve ara sıra çay vermeniz toprağın kimyasal dengesini sağlıklı tutacaktır. Limon sadece üç beş damla, ayda bir defa.
Gübreleme, bitki besini verme
Yukarıda dediğim gibi saksı narenciyeleri troyer fidanlarının üzerine aşılanmıştır ve bu fidanların köklerinin yüksek tuzlaşmaya karşı toleransı yoktur. Dolayısıyla saksı narenciyeleri bundan çok büyük zarar görürler. Tuzlaşmanın dehşetli zarar verici yükselişi ise yanlış usulde veya gelişigüzel bir şekilde gübrelemelerle, yanlış usul besin vermelerle ve yanlış sulama tarzıyla olur. Daha da kötüsü tuzları tutmada aşırı inatçı özellikte bir topraktır. Burada toprak özelliğinin önemini bir kez daha belirtmiş oldum ama konumuz gübreleme. Aşağıdaki tavsiyeleri elbette narenciyeniz doğru toprakta olması şartıyla uygulamalısınız.
Saksıya ilk dikerken gübre verecekseniz (koyun, keçi, solucan gübrelerinden herhangi biri) şöyle yapın: Saksının dibine üç parmak yüksekliğinde gübresiz toprak yayıp bastırın. Üzerine iki-üç parmak yüksekliğinde gübreli toprak yayın, biraz bastırın. Onun da üzerine üç-dört parmak yüksekliğinde gübresiz toprak yayıp biraz bastırın ve üste fidanı oturtup köklerinin arasını ve saksıyı gübresiz toprakla doldurun. Bu şekilde gübrelemenin etkisi ilk yıl boyunca tamdır. Ertesi yıl temmuz ortasından itibaren takviye gerekir.
Sonradan gübre verecekseniz: Saksıdaki toprağın üst yüzeyinin en kenarlarından çepeçevre eşeleyin. 3-4 parmak derinliğinde olsun. 30cm X 30cm ebatlarında bir saksı için tepeleme bir yemek kaşığı miktarı gübreyi çemberin her yerine eşit serpin. Sonra üzerini tekrar toprakla örtün ve sulayın. Bunu bir defa nisan ayında yapın. Sonra aynı şekilde bir defa da temmuz ayının ortasında tekrarlayın.
Gübre değil bitki besini verecekseniz: Salon bitkilerine özel sıvı bitki besininin genel amaçlı olanından, suya gerektiği kadar karıştırıp nisan ayından ağustos sonuna kadar 20-30 günde bir defa, sadece saksının en kenarlarından yavaş yavaş dökerek vermelisiniz.
Kış dinlendirmesi
Aralık ayından mart sonuna kadar saksı narenciyelerinizi bu süre içinde +1C dereceden daha soğuk olmayan, çoğu zaman 12C derecenin altında soğuk olan, güneşli ve soğuk bir yerde dinlendirmelisiniz. Kışı sıcak odalarda geçirmemeliler.
Budama
Saksı narenciyelerini budamayı saksı-toprak değiştirirken yapmalısınız. Çünkü köklerde biraz budama yapmanız gerekiyor. Köklerde azalma olunca dallarda da azalma olması iyidir. Bir de saksı-toprak değiştirme gerekmediği zaman budama yapmak isterseniz ağaç meyvesiz kaldığında ya da en azından meyveler olgunlaştığı zaman budamaya girişin.
Daima dışarıda tutulan narenciyelerin budanması don olayları olması riskinin başlamasından 40 gün kadar önce halledilmiş olmalıdır. Ya da sonuncu don olayı riski zamanının sonrasında yapılmalıdır.
İnternet ortamındaki bazı yanıltıcı resimlere özenip de ağacınızı onlara benzetmeye çalışmayın. Yani küçücük boyda ve çok sık dallı olmaları iyi değildir. Kompakt yapıda tutmanın zararları çoktur. Ana gövdeden her yöne en az 30cm, en fazla 60cm uzamış dalları olmalıdır. Ana gövde boy uzunluğu ise en az 40cm, en fazla 130cm olmalıdır (yüksekliğe saksı dahil değil – toprak üst yüzey hizasından yukarı doğru ölçü esastır). Dallar çok sık bitişik olmayacak, her yöne ferah dağılımlı olacak. Saksı narenciyenizin boyutlarını bu ölçüler çerçevesinde belirli büyüklükte tutmaya çalışın. Budamaları buna göre gerekli olduğu kadarıyla yapın.
Ufak tefek düzen budamaları
Çeşitli yerlerden çıkan yeni filizlerin hepsine izin vermeyin. Özellikle de ana gövde üzerinde ve temel ana dallar üzerinde çıkanların hemen hepsi ilk belirdiklerinde yok edilmelidir. Çok azına, bilinçli amaçlarla izin verilir. Bundan başka, saksı narenciyeleri başka fidanlar üzerine aşılı olduğundan dolayı, aşı yerinden itibaren daha aşağıdan çıkacak olan filizler o farklı fidanın kendisi olarak büyüyecektir. Bu filizlere hiçbir şekilde izin vermemelisiniz. Aşı yeri ana gövdede toprak hizasından 10cm ile 40cm arası yukarıda herhangi bir yerde olabilir ve bir tümseklik, dolgunluk, eğrilik ya da eski bir budak yeri gibi şekillerde kendini belli eder.
Ölüm sürecine girmiş olan uç dallar varsa onları budamak için belirli bir zamanı beklemeye gerek yok. Hemen budayın.
Meyve azaltma gerekliliği
Gerçi narenciye ağaçları bunu kendileri sürekli yapar. Önce çiçeklerin çoğu dökülür. Mini meyveler oluşunca onların da çoğu büyüme aşamalarında dökülür ve ağaç besleyebileceği sayıda meyveyi üzerinde tutar. Her türde değil, limon ve portakal gibi büyük ve ağır meyveler veren narenciye ağaçlarında meyve azaltmayı kendiniz titizlikle yapmalısınız. Böylece meyveli dallar arasında rekabet olmaz ve her meyve en iyi hale gelebilecek şekilde büyümeye devam eder. Aşağıdaki fotoğrafa bakın. Eğer azaltmaya gitmezseniz ağaç gereğinden az meyvesini döker ve böyle olunca da meyve kalitesinde hiç hoşa gitmeyecek düşüş olur. Meyve azaltma meyveler henüz çok küçükken, fındık iriliğini geçmeden yapılmalıdır.
Obur dal meselesi
Ağacın yeni filizlerinden biri son derece güçlü ve hızlı gelişim gösteriyorsa ileride tüm dallardan kalın olacak demektir. Saksı narenciyelerinde ve bonsailerde obur dal ağacın ana gövdesinden bile kalın hale gelebiliyor. Buna obur dal denir. O hale gelene kadar ağacın diğer dallarının da hakkı olan besini ve enerjiyi büyük çapta kendisi tüketecektir. Eğer bir de obur dalın gelişime devam etmesine, yan dallar vermesine izin verirseniz tüm bünyenin besinini ve enerjisini hızla kendisi alacaktır. Hem ağacın tüm dallarıyla olan besin dolaşımı dengesini bozacak, meyve verimini durduracak, hem de yarı bonsai sayılabilen saksı narenciyesinin estetiğini, anlamını, güzelliğini bozacak.
Peki obur dal nasıl budanır?
Bir şekilde bilemediniz, zamanında yok etmediniz, obur dal uzadı, aldı başını gitti. Veya fidanı yeni aldınız ve üzerinde bir – iki obur dal var. Ya da size o şekilde hediye geldi. Bu işlerden az buçuk anlayan herkes size diyecektir ki “O dalı hemen kes yoksa diğer dalları sömürür onların gelişimlerini durdurur”..
Ama öyle olmaz. Herkesin tavsiyesine uymayın. Yarı doktor insanı candan eder. Acilen budamada fayda umarken ağacınızın tüm dengesini alt üst edebilirsiniz. Acele etmeyin. Obur dal henüz mini bir filiz iken anlamak ve hemen yok etmek zorundasınız. Ama artık iş işten geçmiş ise obur dalı nasıl budayacağınıza dair en iyi açıklama şudur:
Eğer zaman kış sonu ise obur dalı hemen budayın. Sonbahar veya kış ise kış sonunu bekleyin ama bu arada tüm yapraklarını yok edin. Yapraksız kalsın ve o şekilde beklesin (kış sonunda budayana kadar). Diğer zamanlarda ise obur dalı budamayın. Sadece üzerindeki her yeni filizlenmeyi anında köreltin. En uç gelişim yerini de köreltin. Yapraklarını temiz ve sağlıklı tutun.
Böylece köklerle çok güçlü bağlantısı olan obur dal üzerindeki yapraklarla sürekli fotosentez yapacak, besin üretecek ve depolanması için köklere gönderecektir. Obur dalın yeni filizlenmelerine izin vermediğiniz için kökler biriktirdiği besini diğer dallara rahatça gönderebilecektir. Ama bilinçsizce zamansız budarsanız obur dalın hizmetine girmiş olan kök sisteminde kötü bir şok etkisi olacaktır. Köklerin bir kısmı kuruyabilir. Ağaç çok fena zayıf düşebilir. Bırakın obur dal hizmetine devam etsin. Sonbaharda kasım sonunda obur dalın tüm yapraklarını tek tek koparın. Yaprakların koparılmasıyla dal boyunca oluşmuş olan mini yaracıklara kış soğuğu etkisi ağacın bünyesini o dal ile ilişiği kesmeye yönlendirir. Ve kış sonunda obur dalı düzgünce keserek budayın.
Yaprak sağlığı
Meyve ağaçlarında yaprak sağlığı diğer bitkilere göre daha önemlidir. Çünkü iyi bir meyve verimi ağacın meyveleri besleyebilmesine, bu ise yaprakların gerektiği gibi fotosentez yaparak besin ve enerji üretebilmesine bağlıdır. İster portakal ister kumkuat olsun saksıda narenciye fidanları da meyvesi için yetiştirilir ve bu durumda ağacın yaprak sağlığına büyük önem vermek gerekir.
Yapraklar dört dörtlük sağlıklı olmalıdır. Her şeyden önce köklerin doğru toprakta bulunması, gübrelemenin ve sulamaların doğru yapılması garantiye alınmalıdır. Hava akımları ve yeterli güçte / yeterli sürede ışık fotosentez için en önemli ihtiyaçlardandır.
Her şey yerinde ise geriye kalan üç tehlike güneşin fazlası, dolu yağışı ve yaprak bitleridir. Narenciyelerde ayrıca meyve parazitleri de olabiliyor. Her yörede olmaz gerçi ama dikkatli olmada yarar var. Doğru ve bilinçli bakımda problemleri başlangıç anında tespit edip derhal çözmek esastır. Aksi takdirde işler gerektiği gibi yürümez. Bitlenmelere karşı ara sıra bir büyüteçle dikkatli incelemelerde bulunun.
Saksıda narenciye fidanları için ortam şartları
Narenciyeler normalde salon-ofis bitkilerinden değildir. Dolayısıyla sürekli hava akımları bunlarda diğer salon bitkilerinden kat kat daha fazla önem taşıyor. Havasız yerlerde tutmaya gelmezler. Eğer iç mekanlarda tutmak istiyorsanız mutlaka sık sık açıp hava almasını sağlayacağınız bir pencerenin hemen yayında tutmalısınız.
Güneş önemlidir. Yapraklarına direkt gelecek, yaprakları ısıtacak güneş ışınları narenciyelerin olmazsa olmaz temel ihtiyaçlarındandır ve her mevsim kesin gereklidir. Ama aşırısı iyi değil. Günde en az 2,5 saat kesintisiz yeterlidir. Direkt güneş gelen saatlerin dışında ise gündüz boyunca yeri mutlaka çok güçlü aydınlık olmalıdır. Teraslarda, güneşli balkonlarda ise günde 4 saatten fazla direkt güneş saksıyı ve toprağı fazlasıyla ısıtacağından dolayı hiç iyi olmaz. Özellikle yaz aylarında tam öğle saatlerinin tepe güneşini direkt almamalıdır.
Saksıda narenciye yetiştirmede kış dinlendirmesinin önemini yukarıda anlattım. Kışı sıcak evlerde geçirmeleri hiç iyi olmaz. Soğukluk gerekiyor.
Saksı narenciyelerinizi kışın dışarıda tutacaksanız Antalya’da bile olsanız kış boyunca kuzeyli rüzgarlardan tam korunaklı bir yerde tutmalısınız. Ya da en azından ısı sıfır dereceye düşeceği zamanlarda tedbiren bir şeyler yapın. Saksıda olunca çok daha hassas olurlar.
Yukarıda önerdiğiniz toprak karışımında kullanabileceğimiz bir doğal toprak bulamıyorsak, sadece 6 ölçü salon bitkisi torfunu diğer malzemelerle karıştırıp kullanabilir miyiz, orantılarda bir değişiklik gerekir mi?
***
O halde en iyisi şöyle yapmanızdır: 4 ölçü torf toprak + 1 ölçü iri taneli dere kumu + 1 ölçü ponza taşı. Hatta sürekli dışarıda tutulan saksı narenciyelerine şöyle de olabilir: 3 ölçü torf toprak + 1 ölçü iri taneli dere kumu.
Ev içinde bakmak için saksıda citrus bitkim var. Yaklaşık 1 aydır benimle. Geldiğinde oldukça yeşil yapraklı ve bol meyveliydi. 1 ay sonunda meyveleri gayet turuncu renkte ve dökülmeye başladı. Bunun yanında yapraklarını da sürekli döküyor. Bu noktada nasıl bakım yapmam gerekiyor? Bu arada saksım cam kenarında günde 2-3 saat güneş olacak bir konumda.
***
En önemli şey hava akımlarıdır. Kapalı mekanlarda havasızlık + sıcaklık bir araya gelince kötü etkilenir ve yaşamsal aktiviteleri sıfırlanır. Tüm bakım ayrıntıları yukarıda yazılı. Lütfen okuyun.
Limon ağacım var ama az meyve veriyor. Acaba içinde azot fosfor ve potasyum olan sıvı bitki besini versem faydası olur mu? Bir zararı var mıdır?
***
Yukarıdaki bilgileri okursanız bitki besini vermek benim de tavsiye ettiğim bir şey. Ama toprak yanlış ise bitki besini çok kötü zarar verir. Sonra meyve sayısını az bulmanız acaba doğru mu? Fidanın köklerinin durumu, sizin bakımınız, fidanın yaşı, saksı büyüklüğü vesaire her şeyi düşünmeniz gerekir. Ayrıca genellikle iyi verimli bir yılı verimsiz bir yıl takip eder. Bu da normaldir. Son olarak:İnternetteki üzeri meyve dolu fotoğraflara inanmayın. Birçok özel hormonlar kullanırlar ve o meyveleri kesinlikle yememeniz önerilir. Bunlar her ne kadar yeme amaçlı narenciye meyveleri olsalar da biz görsellik açısından çalışıyoruz, sakın yemeyin diye müşterileri uyarırlar.
ÇKÜ Adana’dan kargo ile gelen dört adet narenciyem var. Kalamondin, kamkat, misket limon, bergamut. İkisi aşı yerinden kırılmış. Kırılan fidanın aşı yerini tam anlayamadım.
***
Görmeden anlayamam. Tarif etmek çok zor. Aşı üzerinden iki yıldan fazla süre geçmemişse şöyle anlaşılabilir: Aşı yeri biraz şişkince gibidir ve hemen üzerinde anaç kök bitkisinin kendi ana gövdesi kesilmiştir. Kesik yerden bir iki santim aşağıda aşının kaynaştığı yerden limon veya kumkuat ana gövdesi yükselir. Ayrıca noktadan aşağısının ve yukarısının dış dokusu farklıdır. Fakat yıllar geçtikçe anlamak zorlaşır.
Yeni bir limon ağacım var. Balkonda saksıda bakıyorum. Sanki hep aynı yönden güneş almış gibi dalları tek yöne eğilmiş. Nasıl dik durumda büyütebilirim? Toprağına bir avuç solucan gübresi karıştırdım. Meyveliyken gübre karıştırmak sorun olur mu?
***
Meyveli meyvesiz fark etmez, solucan gübresi her halükarda çok feci zarar verir. Ama belki şansınıza dürüst ve vicdanlı üreticilerin ürünü size denk gelmişse hiçbir sorun çıkmaz. Türkiye’de solucan gübresini en güvenli gübreymiş diye alanların çoğu felaket zarar gördüler. Neyse dallara gelince eğer saksı küçük ise halletmek kolay. Kış sonuna doğru büyük bir saksıya limonu dallar yukarı gelecek şekilde yerleştirirsiniz. Kökleri eski topraktan arındırmadan, gerektiği kadar yeni toprak ilavesiyle büyük saksıya dallar yukarı gelecek şekilde yerleştirin. Ama fidan zaten büyükse ve saksısı da gayet büyük ise yapılacak bir şey yok. Anca alt kısımdan yeni dallar uzar ve onlar yukarı düz uzarlar. Tamamıyla güçlenince (en az 1 yılı alır) sonra yatık dalları budarsınız. Gübrenin zarar verme riskini azaltmak için sulamaları dosdoğru usulde yapın. Sayfası: Yaygın ve öldürücü sulama hatası
5 ay önce limon portakal ve mandalina fidesi aldım. Terasta bakıyorum. Yaprakları reçine gibi bir sıvı salgılıyor. Nedendir?
***
Yaprak bitleri istila etmiş. Anlaşılan ilaçlamada bir hayli geç kalmışsınız. Acilen ilaçlamanız lazım.
Birkaç tane kumkuat ve limon ağaçlarım var. Geçen yıl 2 kumkuat çok dallandı ve iyi meyve verdi. Balkonda çok yer olmadığı için kumkuatın birisini aile dostumuza verdim bahçeye eksin diye. Bende kalan ise bu sene az meyve verdi ve dallar birer birer kurumaya başladı. Limonun birisi de öyle, diğeri ise yeni başlıyor yapraklar kuruyor. Sonra dal da kuruyacak sanırım. Topraktan şüphelendim. Aslında ucuz da değil ama hayvan gübresi var içinde. Üstte yazıyı okuduktan sonra ben de çok hata yapmışım. Topraklarını değiştirmek istedim. Saksıdan çıkardığımda gördüm ki kökler çok azalmış. Köklerin üzerinde beyaz tanecikler var. Böcek değil, daha çok tuz gibi. Sulamayı yanlış yapıyormuşum zaten. Alttan su çıkana kadar yapıyordum ama 1-2 saat emmediyse o zaman döküyordum. Bir yerde izlemiştim. Toprakta kokopit, zeolit, leonardit, ponza, lav taşı, perlit, hayvan gübresi ne ararsanız var. Zehirlemişim ağaçlarımı. Kökleri yıkadım suya koydum. Dediniz gibi köklendirmeye çalışacağım. Bakalım başarılı olacak mı.. Aldığım sıvı azot, hümik acid, fosfor, potasyum, fidan satanlardan aldığım gübreler hepsi çöpe mi gidecek? Sizin yukarıda anlattığınız gibi bakım çok daha kolay ve ekonomik. Ben her izlediğim videodan etkilendim. Onların ağaçları görüyorsun çok iyi durumda etkilenmemek mümkün değil. Size teşekkür ederim daha önce madagaskar yaseminimi kurtarmıştım. Bundan sonra yalnız sizin yazdıklarınıza göre bakım yapıcağım. Sizce limonları ve kumkuatları suya koymakla iyi yapmışım mı? Teşekkürler.
***
Gübre vesaire ürün tanıtımı yanında gördüğünüz sağlıklı bitki resimlerine inanmayın. Seralarda çok özel şartlarda ilaçlarla, hormonlarla köpük gibi hızlı gelişmiş, görünümü muhteşem narenciyeleri örnek diye gösteriyorlar ki gübreymiş folik asitmiş abuk subuk ürünlerini satabilsinler. Benim verdiğim bilgiler (saksıda narenciye yetiştirmek hakkındaki bilgiler) gerçekten dünyanın eşsiz en doğru bilgileridir. Kendim de denemişimdir üstelik. Yine de bu bilgilere inanmayanlar varsa, hiçbir bilgisi olmayan bazı ev kadınlarının alelade topraklarda hiç gübre kullanmadan çekirdekten yetiştirdikleri ev limonlarına baksınlar. Gerçi aşısız oldukları için çiçek açmaz, meyve vermez ama yaprakları süper sağlıklı, yemyeşildir. Dalları kusursuz sağlıklıdır. Bir de o paragözlerin gübre ve topraklarında yetiştirilen narenciyelere bakın. Hepsi mahvolup gidiyor. Yapraklar sararır, dallar kurur. Aldığınız malzemeleri bahçesi olan birine verin. Bahçe topraklarına katsınlar. Folik asit sadece ve sadece beyaz, verimsiz, aşırı derecede yoğun kireçli ve kıraç arazi toprakları içindir. Güzelim torf topraklarda ancak zehir etkisi yapar. Limonlarınızı o topraktan kurtarmakla iyi etmişsiniz ama daha fazla suda bekletmeyin. Acilen temiz, gübresiz bir toprağa dikin ve sürekli açık havada dışarıda tutun. İyi zamana denk gelmiş. Yazın olsaydı hayatta kalmaları pek mümkün olmazdı. Ama şimdi ilkbahara kadar yavaş yavaş hayata tutunurlar (Alanya iklim şartlarına göre).
Çekirdekten ikinci yılına giden iki narenciye fidanım var. 80 ve 60cm üzeri boya sahipler. Fakat ikisi de tek dalda uzamış durumda. Dallanma olmadı. Sanırım budama lazım. Ne kadar aşağıdan kesmem lazım? Hiçbir şey bilmiyorum nasıl ve ne yapmam gerektiğine emin olmadan bitkilerin canını yakmaktan korkuyorum.
***
Amacınız sadece yaprak güzelliği için yetiştirmekse bir yıl daha güçlensinler. Sonra dibe yakın kesersiniz. Veya şimdi budamak isteseniz alttan yaprakları sayın. 8 sağlıklı yaprak kalacak şekilde daha yukarısını kesin. Ama meyve vermelerini istiyorsanız aşılamanız lazım. Ana gövde kalınlığı kurşun kalem kalınlığına yaklaşmış ise aşılamaya uygundur.
Çömlek saksı alacağım ancak bazılarının altında su deliği bulunmuyor. Su deliğinin bulunmadığı saksıyı tercih etsem çok fark olur mu? Daha önce birçok narenciyemi su ayarını kaçırdığımdan önce dalları karardı sonrasında öldü maalesef, tekrar yaşamak istemiyorum.
***
Dipte deliklerin olması bile yeterli değil. Çünkü sulamalarda kesinlikle alt deliklerden dışarı su süzülüp çıkmak zorunda. Sürekli az miktar su ile sularsanız o toprak zamanla zehir haline gelir. Bu yüzden hem saksı altında delikler olacak hem de alttan dışarıya su çıkacak kadar bolca su ile sulama yapmak zorundasınız ki toprakta zehirleşme yükselmesin. Ben çömlek saksıları normal bıçakla deliyorum. Tornavida ile vida söker gibi çevire çevire, bıçağın sivri ucu ile mini deliğin kenarlarını kazıya kazıya delik kolayca açılıyor.
Bakamayıp öldürdüğüm narenciye fidanımın toprağını yıkadıktan sonra yeni narenciye fidanı için kullanabilir miyim?
***
Hayır. Aynen yukarıda tarif ettiğim gibi yeni toprak karışımı yapmanız şart.
Dere kumu yerine ponza taşı satan firmaların sattığı dolomiti kullanabilir miyiz? Onlar kullanılabilir diyorlar.
***
Hayır kesinlikle kullanılmaz. Toprağın pH derecesini felaket derecede yükseltir. Bu da narenciyenizi öldürür. Dolomit sadece toprağı çok fazla asitli olan Karadeniz bölgemizde fındık bahçelerinde fındıkların çevrelerinde toprağa karıştırılır ki asitliliği azaltsın, dengelesin. Dolomit taşı ve/veya sert kireç taşı kırpıntıları (genelde ikisi karışık) tarım kireci olarak karadeniz bölgesinde satılır. Sakın bunları saksı toprağı karışımlarında kullanmayın.
Dallanmayan narenciyelerimi daha budamadım. Bu ara inşallah yapacağım. Benim için çiçek açmaları kafi. Bu yüzden dallanmalıymış. Ancak korkum şu ki yaklaşık 100cm olan fidanın saksı ortamına uygun kalması için yaklaşık yarısını 50cm veya fazlasını kesmek beni korkutuyor. Emin olmak için soruyorum. Bitkiye büyük bir zarar verir miyim? Ölür kalır mı? Ayrıca alt gövde yaprakları sık. Bunlardan biraz koparmanın gövdeye veya büyümeye bir etkisi olumlu olumsuz var mıdır?
***
Tohumdan yetiştiklerini söylemiştiniz. Onlar uzun yıllar yaşlanmadıkça çiçek açmaz zaten. Aşılamanız şart. Yoksa 10 yıl kadar beklersiniz. Belki daha fazla, duruma göre 20-30 yıl kadar hiç çiçek açmayabilirler. Süper şartlarda süper bir gelişim, serpilme olunca 5-6 yaşlarında çiçek açabilirler ama bu gelişimi sağlamak imkansız gibi çok zor. Çok çelimsiz iseler budamada fazlaya kaçmak zarar verebilir ve bu çelimsiz halde yaprak azaltmak da güçten düşürür. Ama gücü yerinde ise, kök sistemi yeterince güçlenmişse istediğiniz her şeyi yapın.
Çekirdekten yetiştirdiğim iki adet saksıda limonum var. Yazınızı tamamen okuyunca anladım ki limon vermesi, çiçek açması için aşı gerekli. Beş yıllık bu fidanlara Mayer yediveren enterdonate gibi türlerin hangisini aşılamak doğru olur? Terasta bol güneşli havadar bir saksıda yaşamak zorundalar. Bir de bu ortamda saksıda yaşamak için yeni bir limon fidanı almak istiyorum. Hangi tür saksıda daha sağlıklı olur? Tavsiyeniz nedir?
***
Saksıda yetiştirmeye uygun özel bir tür olacağını sanmıyorum. Çünkü tüm narenciler saksı olunca çok ciddi, hassas dengeleri gözeterek bakım yapmak gerekiyor. Aşılamak için de beğendiğiniz bir çeşidini tercih etmenizde sakınca yok diye düşünüyorum. Yazın şiddetli sıcakta saksıda olanca bütün gün güneş altında kalmaları doğru değil. Üzerlerine güneş filtreleyici sera tülü germenizi tavsiye ederim. Saksı, toprak ve dolayısıyla kökler fazla ısınırsa meyveleri dökme riski çok yüksek.
Selamlar, geçen Haziran ayında üzerinde 7 küçük yeşil limonla aldım. .. Kış geldiğinde köylü bir arkadaşın tavsiyesine uyarak balkonda bıraktım ama .. Bahar ayları için anlattığım duruma uygun bakım tavsiyeniz olur mu?
***
Fethiye’de limonlar için kışın o kadar soğuk oluyor mu? Benim bildiğim kışın burası yani Didim daha fazla soğuk olur. Bahçemde bu kış limon ve portakal 5 ayrı defa -1C derece dondurucu soğuğa maruz kaldılar. Ocak ayı başında yeni çıkmış olan körpe filizler bile zarar görmedi. Siz kışın -3C dereceden daha soğuk olan bir yerde değilseniz balkonda kışın sararma olması soğuktan değil kullandığınız gübrelerden dolayıdır. O kadar aşırı gitmeniz sonucu toprağın dengesi bozulmuş ve fidanın komple zehirlenip ani bir çöküşle ölmesine ramak kalmış. Her an her şey olabilir. Saksıda yetiştirilecek tüm narenciyeler için en sağlıklı, en iyi yol yukarıda anlattığım gibidir. Sizin yaptıklarınız doğru değil.
Benim narenciyeler nihayet dallanmaya başladılar ama aklıma takılan şey bu minik dalları ne zaman budamalıyım? Mesela uygun uzunluğa geldiği anda olur mu yani yazın içinde de olur mu yoksa onları budamak için de gelecek kışı beklemeli miyim?
***
Yeni gelişmekte olan minik dalları niçin budamayı düşünüyorsunuz anlamadım. Hiç olmaması gereken yerlerden çıkıyorlarsa hemen şimdi yok edin. Benim bildiğim budama eski dallarda yapılır.
Süs limonumun yaprakları sarı yeşil olmaya başladı. Yani yapraklar sarımsı ama damarlar yeşil gibi. Balkonda duruyor. 3 ay önce aldım. Ne önerirsiniz acaba?
***
Acilen aynen yukarıda tarif ettiğim gibi toprak karışımı yapın ve daha büyük bir saksı bulun. Limonu saksısından toprağıyla beraber kalıp gibi çıkarın. Kökler topraktan ayrılmamalı. Dağılmayan sert kalıp gibi duruyorsa en kenarlardan ve en alttan biraz toprak azaltmaya çalışın. Sonra büyük saksıya yeni toprak ilavesiyle yerleştirin ve sulayın. 1 ay dolduktan itibaren ayda bir defa genel amaçlı bitki besini verin.
Benim kumkuat agacim cok fazla cicek acti ve cicekler meyve taslağina dönusdü ama meyvelerin baziları dökülmeye basladi. sebebi nedir? cok sulama yapmiyorum topragi kurudukca suluyorum. toprak karısimi torf koyun gubresi birazcik dere kumu perlit.
***
20-25 çiçekten ya bir ya da iki tanesi meyveye dönüşür. Bu bitkinin doğası böyle. Ama meyveler büyürken dökülmeleri normal değil. Veya eğer birbirlerine yakın çok sayıda meyve olmuşsa bir kısmının dökülmesi normaldir. Bu da doğal. Mesela ortalama bir sayı vermek gerekirse her 15cm dalda dökülmeden büyümeye devam eden meyve sayısı 1 ila 4 arasında değişiyorsa bir sorun yok demektir. Çok fazla meyve dökülüyorsa bir sorun vardır. Genelde ev içinde havasızlıktan, esintisizlikten dolayı olur. Ve bir de saksıda köklerinin çok fazla ısınması yüzünden olur. Toprak karışımında asla perlit kullanmayın. Birkaç ay sonra bitkilere zararı olabiliyor. Onun yerine sadece ponza taşı kullanın. Gübreler de zarar verebilir. Narenciyeler saksıda olunca arazide olduklarından bin kat fazla hassastırlar. Her şeye büyük dikkat etmek gerekiyor. Bu sayfanın konusu saksıda narenciye yetiştirmek hakkında. Okumanızı tavsiye ederim.
Saksıda narenciye yetiştirmek konusunda şu ana kadar okuduğum veya izlediğim en kapsamlı ve en faydalı kaynak oldu bu yazınız, emeğinize sağlık. Çok teşekkür ederim bizim gibi amatör narenciye sevenler ve ilgili olanlar adına, sağolun. Ayrıca ilgili kişilerden gelen her soruya da usanmadan verdiğiniz detaylı cevaplar da takdir edilesi gerçekten.
Saksıda veya bahçede narenciye yetiştiriciliği konusunda sizin tarafınızdan yazılmış, basılmış veya önereceğiniz bir kaynak kitabınız var mıydı acaba?
***
Ben de size çok teşekkür ederim. Benim yazdığım her şey burada. Kitap yazmıyorum. İstediğiniz gibi kitaplar vardır sanıyorum ama benim hiç haberim yok. Yani bu konularda kitap almadığım için bilmiyorum.
15 gün önce limkuat fidanı aldım. Üstü küçük küçük meyve doluydu. Güneş alan bir yerde duruyor. Üstündeki küçük meyveler döküldü. 6 7 tane büyük meyvesi var. Ben aldıktan sonra da birkaç tanede çiçek açtı. O küçük meyveler neden dökülmüş olabilir?
***
Ani yer değişikliğinde normaldir. Veya hava akımlarından mahrum ediyorsanız bunun da kötü etkisi olur. Havasız ortam + şiddetli sıcak ve saatlerce direkt güneş hepsi bir arada olursa çok ciddi zararlar verir. Bu sayfadaki tüm bakım bilgilerini okumalısınız.
Benim 1 metre kadar boyunda iki limon ağacım var. Bir tanesinin ilk önce yapraklarında reçine gibi yapışkan sıvı gördüm. Sonradan bunun yaprak biti olduğunu öğrendim ve hastalıkla mücadele için ilk önce bu yaprakları koparttım. Sonra arap sabunu ve sirkeli su tedavisine başladım. Hastalık geçti ama sonrasında limon fidesi tüm yapraklarını döktü. Şu anda hiç yaprağı yok. Bu aşamada sizin önerdiğiniz toprak ve saksı değişimi faydalı olur mu yoksa artık limon fidesini sökmeli miyim?
***
İnce yeşil dalları sağlıklı görünüyorsa bugünlerde havaların biraz serinlemesiyle hızlıca filizlenecektir. Hava akımlarından mahrum etmeyin. Arap sabunu (fazla kullanımı) yanlış. Çünkü bitkilerin yaprakları ve yeşil dalları nefes alıp vermek zorunda. Arap sabunu ile kaplanınca nefes almaya yarayan stomata hücreleri tıkanır ve bitkinin sağlığı bozulur. Gerçek ilaçlardan kullanmanız gerekirdi. Yaprakları kesmek de yanlış ve zararlı. Kesmek yerine iyice silip temizlemeli ve sonra ilaçlamalıydınız. Sorunlu yaprakları azaltmak gerekiyorsa çok fazla zarar görmüş, yeşili pek kalmamış yaprakları kesmekle yetinmek gerekir.
Baharda budadığım narenciyelerin çiçek meyve tutumu vs. yok benim öyle bir beklentim de yok. Ancak mesele şu ki tavana değmelerine bir iki parmak kaldı. Aşırı boy atıyorlar. Şu günlerde zaruriyeten sert budama yapmayı düşünüyorum ama önce size sormak istedim. Siz ne tavsiye edersiniz ne yapmalıyım?
***
O halde istediğiniz boyda kısaltın. Bugün budama yaparsanız 20 gün sonra yeni filizler çıkar ve yeni dallar uzamaya başlar.
Limon fidanının (şu anda balkonda ve 15 lt hacmindeki saksıda, 1 metre kadar boyunda, henüz çiçek veya meyvesi yok) toprak ve saksı değişimi için en ideal aylar hangisidir acaba?
***
Sadece saksı değişimi için ağustos sonu, eylül ilk günleri uygundur. Yani köklerini eski toprağından hiçbir şekilde çözmeden, ayırmadan daha büyük saksıya yeni toprak ilavesiyle yerleştirmek için.. Ama toprağını da değiştirecekseniz Ankara için en uygun zaman mart sonu/nisan ilk günlerini tavsiye ederim.
Balkonda saksıda ve iyi güneş alan bir yerde yetiştirdiğim limon ağacının yaprakları birden bire hızla dökülmeye başladı. Damarları yeşil ama yapraklarda yer yer kahverengi lekeler ve bazılarında da reçine benzeri yapışkan sıvılar var. Soru ve cevaplarda bunun yaprak biti olduğunu öğrendim. Yaprakların hızla dökülmesinin nedeni de yaprak bitleri midir acaba ve tüm ağacı sarmadan yaprak bitlerine karşı nasıl bir tedavi uygulamalıyım?
***
Problemin sadece yaprak bitleri olmadığı anlaşılıyor. Ani yaprak dökümü köklerin topraktan zehirlenmesi sonucudur. Ama bir de bazı yaprak bitlerinin virüs taşımaları var ki ani bir ölüme sebep oluyor. Ne yapabilirsiniz, eğer sebep topraktan kaynaklanmışsa acilen toprak değiştirmek belki işe yarayabilir. Ama virüs etkisi olmuşsa hiçbir şekilde kurtaramazsınız. Yaprak bitlerinden bitkileri öldürücü virüs taşıyanlar başta pamuklu bitlerdir. Daha başka virüs taşıyıcı bitler de olabilir onları şimdilik bilmiyorum. Bitkileriniz daima dikkatle incelemeli, bitlenme gördüğünüzde hemen anında mücadeleye başlamalısınız.
Saksıdaki limonda yaprak bitlerine karşı nasıl bir tedavi uygulamalıyım, nasıl mücadele etmeliyim?
***
Önceki sorumda ilaçlama konusunu uykulu kafayla tüm saksı bitkilerine genel açıdan cevap vermişim. Ama limon vs saksı narenciyelerine karşı çok daha titiz davranmak gerek. Hiç bit olmasa bile ara sıra ilaçlama yapmak şart. Her tür yaprak bitlerine ve tırtıllara tam etkili, üstelik narenciyelere hiç zarar vermeyen bir ilaç Avirmec EC adlı ilaçtır. Fakat ne yazık ki ev içinde kullanılmaz çünkü sizi de zehirler. Limonunuzu dışarıda tuttuğunuz sürece her 15-20 günde bir defa ilaçlama yapacaksınız. Kışın içeri almanız lazım. İçeride bulunduğu yer “sıcak bir oda ise” mutlaka bu sefer örümcek bitler musallat olur. Bunlarla en iyi mücadele yolu 2-3 haftada bir banyoda duş ile tazyikli suyu yaprakların altına üstüne, dallara tutup iyice yıkamaktır. Yoksa sıcak odalarda bitkilerin üzerlerinde hızla ürerler ve yaprakları mahvederler. En çok dadandıkları bitkiler filkulağı türleri, cam güzeli, benjamin ve saksı narenciyeleri. Diğer türlerle pek ilgilenmiyorlar.
2 yıldır balkonda saksıda baktığım bir kamkatım var. Şu an yandan bir obur dal geliyor fakat obur olup olmadığını tam olarak anlayamadım. Çünkü üzerinde meyveleri var. Ağaç düzenli meyve veriyor fakat meyvelerini büyütemiyor. Meyvelerini kendi de azaltıyor yeri geliyor ben de azaltıyorum. Fakat bitki max 1cm çapında minik meyveler veriyor. Ana gövde çok ince ve yaklaşık 1 metre uzunluğunda. Yan dallar 50cm kadar. Bitkinin hem gövdesinin gelişmesi hem de meyvelerinin büyümesi için ne yapabilirim?
***
O dal obur dal değildir. Çünkü obur dal meyve vermeden önce, daha doğrusu sıfırdan mini bir filiz halinde iken o kadar hızlı büyür ki sadece üç ayda ağacın tüm diğer yan dallarından daha kalın ve onlardan iki üç misli daha uzun hale gelir. Tarifinize göre fidanın boyutları saksıda olabilecek tam en uygun yapıda. Ana gövde fazla kalınlaşmaz. Kumkuatlarda meyve azaltması yapmak gerekmez. Tek probleminiz meyvelerin küçük kalması. Normalde iri bir zeytin kadar olurlar. Bunun için yapabileceğiniz en sağlıklı şey şudur: Salon ve balkon saksı bitkileri için hazırlanmış olan sıvı bitki besinlerinden, çiçek amaçlı olanından alın. İlkbahar ve yaz boyunca her üç sulamada bir defa verin. Çiçek amaçlı yani potasyum oranı diğer elementlere göre biraz yüksek orandadır. Sukulentlere özel bitki besini de aynı şekilde işe yarar. Bunlardan başka gübre tavsiye etmiyorum. Çünkü saksı narenciyeleri toprakta biraz fazla tuzlaşma olduğunda aniden ölmeye başlıyorlar.
Bugün narenciye yapraklarımın üzerinde beyaz küçücük canlılar örümcek ağı benzeri yaşam alanı kurmuşlar sanırım onlar yaprak biti olmalı. Eve ilaç/ zehir vs sokamam. Doğal yollar tek seçeneğim. Acaba ne yapabilirim? Mesela biberli sarmısaklı su işe yarar mı?
***
Onlar örümcek bit. Yaprakları mahvederek bitkilerin ölmelerine yol açarlar. Ev yapımı ilaçlardan hiç biri kesinlikle zerre kadar işe yaramaz. Kırmızı örümcek adlı tarım zararlısı parazitlere etkili bir kimyasal ilaç kullanmak zorundasınız. Başka çare yok. Dışarıda ilaçlayın. O ilaçlar ev içi kullanımına uygun değil. İlaçlama yaptıktan sonra bitkiyi en az 6 saat dışarıda bekletmeye devam edin ki zehirli kokusu kalmasın. Diğer etkili bir yol ise bitkiyi banyado duş aleti ile güçlü tazyikli su sıkarak yaprakların altını, üstünü ve dalları yıkamaktır. Her gün tekrarlamakla 6-7 günde bitler yok olur. Daha sonra ortalama 10 günde bir defa aynı yıkamayı tekrarlasanız iyi olur.
Eylülde budama yaptığım fidanımda özellikle iki dal diğerlerinin büyümesi durduğu halde boy atarak hızla büyümekte. Obur dal olduklarını düşünüyorum. Onlara nasıl yaklaşmalıyım? Yani budamak için baharı bekleyeyim ama o zamana kadar büyümeye devam edecekler mi? Ucundan biraz alsam mı ne yapsam?
***
Saksı narenciyelerinde obur dal olmasa bile gereğinden fazla uzayan dalları uçtan köreltmek lazım. Şimdi yapın. Limonlar kışın bile gelişime devam eder.
Saksıda narenciye limonlar meyveli. Kuralına göre suluyorum 4 5 kere tabağında süzülüp biriken suyu dökmeyi unuttum sonra baktığımda kapta şu yoktuçıkan kokleriyle suyu emdiğini anladım sus bitkilerindede oluyor sulama sonrası birikmiş suyu köklerine çekmeşi zararlı midir dökmek ve başka bitkilerde kullanmamak mi gerekir
***
Saksının su dolu tabakta beklemesi, toprağın süzülen suyu geri emmesi sürekli tekrarlanırsa birkaç ay sonra toprak zehir haline geliyor. Narenciyeler bu konuda en hassas bitkilerdendir. Yapmayın. Ama bitki besini verdiğiniz bitkileri daha sonra temiz su ile suladığınızda, saksı alt deliklerden çıkan suyu besin vermediğiniz bitkilere dökebilirsiniz. Bunun sakıncası yok.
Kamkat aldım. Gelirken meyvesi yaprakları dökülmüş. Saksıya ektim. Tutar mı?
***
Eğer toprakta bir hatanız olmadıysa ve yeterince kökleri vardı ise kesin tutacaktır. Ama ev içinde havasız yerlerde tutmamalısınız. Sürekli dışarıda tutma imkanınız varsa çok iyi olur.
Üzerinde iki olgun meyvesi, 6-7 küçük meyvesi ve çiçek tomurcukları olan limonum şu an terasta. Terasım kuzey batı ve çok ciddi rüzgar alıyor. Kış için nasıl korumalıyım? Geçen kışı Kocaelinde kış bahçesinde geçirdi ama İstanbul’da böyle bir imkanım yok. Petek yanmayan bir odam var lakin gözümden uzağa koymak istemiyorum pek. Evim çok sıcak değil ve kışın dahi gündüz 5-6 saat kadar cam açık olur.Bu koşullar uygun olur mu emin olamadım. Ya da diğer alternatif terasta bırakıp şeffaf brandadan sera yapabilirim.
***
İstanbul’da güneye bakan cephelerde kışın zarar görmez. Ama kuzeyli rüzgarları alan cephede (ısı sıfıra ve sıfırın altına düştüğü zamanlarda orada durursa) mahvolur. Buna göre gerekenleri yapmalısınız.
Torf Toprak sineklenmemesi için saksı üstüne ponza taşı koyabilir miyiz?
***
Küçük taneli ise işe yarar.
Çiçek açması için susuz bırakmamız gerektiği doğru mudur?
***
Yanlış. Kaç yıldır bunlarla uğraşıyorum. Öyle bir şey yok.
İki ay önce aldığım limonum önce meyveleri düştü şimdi de yaprakları sararıp düşüyor, yukarda okuduğum kadarıyla sorun toprakda, şimdi saksı ve toprak değişimi yapsam sorun olur mu? bir de sadece bir tarafa doğru uzuyor, diğer tarafta hiç dal yok ne yapmalıyım?
***
Sorun olur mu bilmem ama faydası da olmaz. İki ay önce, yani kasım ayında almışsınız. Çok yanlış bir zaman. Zaten evlere uygun olmayan bitkiler bunlar. En azından tam pencere yanında tutmalı ve çok sık hava akımları almasını sağlamak lazım. Toprağını tarif ettiğim gibi yapmak zorundasınız. Acele etmeyin. Şimdilik doğru şartlarda tutun ve toprağı kupkuru olmadıkça asla sulamayın. Yeni toprağı ne zaman aynen tarif ettiğim gibi hazırlarsanız, o zaman yazı içinde tarif ettiğim gibi saksısından çıkarın, eski toprağından az biraz arındırın ve yeni toprakla yeniden ekin. Biraz da budayacaksınız. Bir tarafa uzaması meselesi için bu sayfayı tekrar okuyun (zaman zaman budama ister). Ama şu an için zaten ölüm sürecine girmiş. Uzaması filan mümkün olmaz. Ancak ölüm süreci durursa ve yerini severse o zaman yeni filizler verecektir.
Teras ve balkonda birkaç limon kuruttuktan sonra turunçun daha kolay yetişeceğini düşünerek fidanı aldım. Anlattıklarınıza istinaden her yerde söyledikleri dibine çakıltaşı kullanılması yanlişmıdır? Bitki toprağına kokopit karıştırılması fayda sağlar mı?
***
Özel topraklar teras ortamlarında narenciyeleri sadece mahvediyor. Benim 4 yıllık saksıda limon denemem aynen bu sayfada tarif ettiğim gibi (arazi toprağı oranı biraz fazlaca) ve fidan çok sağlıklı. Normalden biraz irice meyve bile veriyor. Üstelik başka narenciye üzerine aşılı değil. 5-6 yıl önce bahçemde limonun dalından köklenmeyle elde etmiştim. Ayrıca büyükçe saksı tercih edin. Ve yaz aylarında saat 12 ile 4 arsındaki tepe güneşinden korumanız iyi olur.