Ben burada sadece fidanlıklarımızda Cassia angustifolia adıyla satılan Senna alexandriana türünü ele aldım (Mısır sinamekisi). Ağaçlar.net sitesindeki meraklıların resimlerini paylaştığı sinameki de (gerçi bilimsel adını yazmamışlar) bu türdendir.
Özellikleri
Sinameki bitkisini şifalı bitkilerden olarak biliriz ama aynı zamanda sarı çiçekli güzel bir süs bitkisidir. Ana vatanı Mısır’ın güneyinin doğu tarafları ve Sudan’dır (1). Şifacılık amaçlı ticari yetiştiriciliği hem buralarda hem de Somali ve Hindistan’da yapılır. Aslında Türkiye’de de özellikle Akdeniz ikliminin hüküm sürdüğü yerlerde gayet iyi yetişir.
Senna alexandriana uzun ömürlü, genelde orta boy (50cm – 150cm arası), bazen büyük boy (2-3 metreye kadar) çalı tarzında gelişen bir bitkidir. Hem dik duruşlu, hem dallarını çevreye yayıcıdır. İyi bakım ve uygun budamalarla 3 metre boyunda küçük bir ağaç biçimi vermek mümkündür.
Sinameki yaprakları bir yaprak sapında dizili yaprakçıklar bütünüdür. Yapraklar darca oval yapıda olup uçları sivridir. Rengi soluk yeşil olur. Çiçek açması genelde yaz ortasında başlar ve kış soğuklarına kadar devam eder. Sarı çiçeklerini az çiçekli salkımlar halinde, birkaçı bir arada açar.
Azot kazandırıcılığı
Baklagillerden birçok türün kökleri bazı mikroorganizmalarla işbirliğine girişerek toprağa azot kazandırır. Fakat Senna alexandriana adlı sinameki türünün öyle bir özelliği yok (2).
İklim uyumu
Şiddetli sıcak iklime uyumu tamdır. Kış soğuklarında dayanıklılığı -6C dereceye kadardır (3). Bu kadar hafif don olaylarına yapraklarını ve körpe dallarını kaybederek dayanır. Duruma göre toprak dışı tüm varlığı kurur ama ilkbaharda kökten yeni filizlenmelerle hızlıca tekrar dallanır.
Yetiştirme, bakım
Bahçelerde tam gün ve yarım gün güneşli yerleri seven sinameki saksıda olunca yaz aylarında günde sadece 4 saat kadar sabah güneşi veya ikindi sonrası güneşini almalıdır. Bu sayede daha güzel gelişecektir. Bahçeye dikili olunca güneş süresi farketmiyor çünkü kökleri toprakta serinde kalır.
Sinameki uzun ömürlü olduğu halde tohumdan çabuk gelişip yaz ortasından sonra çiçek açtığı için mevsimlik bir bitki gibi her yıl tohumlarından yeniden yetiştirenler var.
Pek toprak seçici değildir. Ağır killi olmaması şartıyla her toprak uygundur. Tuzlu topraklara bile uyar (küçük fideleri hariç). Saksıda yetiştirecekseniz torf toprak, doğal arazi toprağı, iri taneli dere kumu ile (her biri eşit oranlarda) karışım yapın.
Bahçede yerine iyice yerleşince (iki yılı geçirince) susuzluğa, kuraklığa dayanıklı olur. Hatta susuz bahçe tasarımlarına da uygundur. Ama saksıda sıcak yaz aylarında asla kupkuru toprakta bekletmeyin. Ara sıra bol bol su dökerek sulayın. Kış boyunca toprak kupkuru kurumadıkça sulamayın.
Gübreleme
Küçük fidelerinin tuzlu topraklarda çürüme hassaslığı var. Bu yüzden tohumdan yetiştirince veya çelikten köklendirince ilk iki yıl salon bitkilerine özel hazırlanmış bitki besininden yaz boyunca ayda bir defa yarı dozaj verin. Veya hiç vermeyin. Ertesi yıl yarım değil, normal dozaj uygulayın (yine, toprağın özelliğine göre hiç vermeseniz de olur). Üçüncü yıldan itibaren normal gübreleme yapabilirsiniz. Bahçeye dikili yetiştiriyorsanız, toprağınız da verimli ise gübrelemek pek gerekmez.
Budama
Kış sonunda istediğiniz şekilde budamanızda sakınca yok. Budamayacaksanız bile kontrol ederek kurumuş dallarını budayın.
Sinameki, Senna alexandrina türü.. (3)
Fidan üretimi
Senna alexandriana türü sinameki tohumdan gayet kolaylıkla yetişir. Eğer tohumları ilkbahar başında eker ve iyi bakarsanız en geç eylül başında ilk çiçeklerini açar. İlkbaharda tohum ekmeyi geciktirirseniz çiçek açması sonraki yıla kalır. Tohumları önce iki gün ılık temiz suda bekletin. Sonra en fazla yarım santim derine toprağa yerleştirin. Çimlenme fazla serinde mümkün olmaz. En az 18C derece ısı gerekiyor. Ayrıca tohumlar tuzlu toprakta çimlenmez. Köklendirme toprağı kullanmalısınız. Fakat bunda fideler beslenemez. En iyisi şöyle yapın:
Yukarıda tarif ettiğim gibi saksı sinemakilerine uygun nitelikte toprak hazırlayın ve fideleri yetiştireceğiniz saksıya doldurun. Bunun üst kısmına 5cm yüksekliğinde köklendirme toprağı yayın. En üste tohumları yarım santimden derin olmayacak şekilde hafifçe gömün. Böylece sorunsuz çimlenirler. Kökler zamanla alttaki besleyici toprağa ulaşır.
Yarı olgun dal çeliğiyle de sinameki fidanları üretebilirsiniz. Yaza doğru olgunlaşmasını tamamlamış yeni sezon dallarını kullanın. Ayrıntılar yarı olgun dal çeliği sayfasında.
Ayrıca, toprak yüzeyine yakın uzattığı köklerden filizlenme özelliği var. Filizlenmeyi kesinleştirmek için o köklerden birini bulun ve birkaç santimlik bir kısmını (üzerindeki toprağı alarak) açıkta bırakın. Bu sayede oradan filizlenir ve bir sinameki fidanı uzamaya başlar. Ertesi yıl ilkbahar başında o fidanı kök parçasıyla alın ve istediğiniz yere ekin.