Solucan gübresi hakkındaki bu sayfayı aşağıda tarih bölümüne bakarsanız, Türkiye’de henüz tanınmıyorken yazmıştım. Sonraki yıllarda Türkiye’de de solucan gübresi üreticiliğine başlayanlar oldu. Fakat benim gerçek uzmanlarından öğrendiğim gibi üretmediler. Yani solucanlara neler yedirmek gerekir, buna dikkat etmediler. Solucanlara sadece çiftlik gübrelerini yedirdiler. Daha da kötüsü, elde ettikleri ürünün kimyasal dengesini analiz etmeden, olmuş mu, olmamış mı, kimyasal tuzlar açısından EC derecesi nedir vesaire hiçbir şeyi düşünmeden “dünyanın en güvenilir eşsiz mükemmel gübresi” diye piyasaya sürdüler. Hala aynı kafayla hareket edenler mutlaka vardır.
Tedbiren..
Yukarıda açıkladığım gibi, yıllarca bana pekçok şikayetler geldi. Solucan gübresini dünyanın en güvenilir, en iyi gübresi diye pahalı fiyattan alıp salon ve balkon saksı bitkilerinde kullananların bitkileri mahvolmuş gitmiş. Bunun üzerine bu sayfayı son birkaç yıl birkaç defa değiştirdim. Şimdi son değişikliği Şubat-2022 tarihi itibarıyla yapmış bulunuyorum.
Nelere dikkat etmelisiniz?
Her gördüğünüz solucan gübresini almayın. Resmî kurumlarca onaylı marka olmalı. Ambalajlı olmalı ve ambalajında gübrenin kimyasal değerleri raporlanmış olmalıdır. Mesela hangi elementleri ne kadar içeriyor, pH ve EC dereceleri nedir hepsi pakette yazılı olmalı. Üretici firma bu ürünü için TSE gibi ciddi bir belge almış olmalıdır. İşte bütün bunlara dikkat edin.
Özellikleri
Profesyonel ve dürüst solucan gübresi üreticilerinin usule tam uygun şekilde ürettiği solucan gübresi toprağa karıştırmada doz aşımı olsa dahi bitkilere asla zarar vermez. Fakat ne yazık ki piyasada bulduğumuz her solucan gübresi öyle değil. Yukarıda en başta açıkladığım gibi tedbirli olmalısınız. Çünkü bazı üreticilerin sattığı veya piyasaya perakendecilere verdiği solucan gübrelerinin gereğinden azı bile bitkileri zehirleyip öldürebiliyor.
Kullanımı
Güvenilir bir solucan gübresini (güvenilir olduğundan eminseniz) toprağa bol bol karıştırın. Hem gübre olarak işe yarar hem de son derece güvenli bir toprak düzenleyicisi olarak işe yarar. Ama eğer aldığınız ürünün niteliğinden emin değilseniz sadece bahçe, bostan, tarla ortamlarında aynen koyun ve keçi gübreleri gibi: yani bitkilere mesafeli ve az oranlarda kullanın.
Salon bitkileri ve saksı narenciyelerine solucan gübresi
1- Eğer gübreniz tam güvenilir şekilde üretilmiş ise bu durumda toprağa direkt karıştırmanızda sakınca yok. Oranı ise 3 ölçü torf toprak + 1 ölçü iri taneli dere kumu + 1,5 ölçü solucan gübresi.
2- Gübrenizin güvenilir olup olmadığından emin değilseniz sakın toprakla direkt karıştırmayın. Mutlaka aşağıda anlattığım gibi yapın:
Bu tarifleri 20cm toprak derinliğine ve yaklaşık bir o kadar genişliğe sahip bir saksı boyutuna göre düşünün. Daha büyük, daha küçük saksılarda oranları daha doğrusu katman yüksekliklerini ona göre ayarlayın.
Boş saksının dibine 2-3cm toprak karışımı yaydıktan sonra onun üzerine solucan gübresi + çiğ yumurta kabukları + toprak karışımını 5cm yüksekliğinde yayın ve hafifçe bastırın. Üzerine yine 5cm yüksekliğinde gübresiz toprak yayıp hafifçe bastırın. En üste bitkiyi oturtun. Saksıyı gübresiz toprakla doldurun ve bol miktar su ile sulayın.
Solucan gübresinin üretimi
Amatör olarak ya da sırf kendi saksı bitkileriniz için kovalarda yapmaya çalışmanızı tavsiye etmem. Zor iş. Başınıza sıkıntı çıkarmayın. Böyle bir şeyle illa uğraşmak istiyorsanız size » pratik kompost yapımı yazımı okumanızı tavsiye ederim.
[Buradaki bilgiler çok geneldir, örnek alınacak uygulanacak tarif değildir.]
Küçük çapta bir tesis kurmanız gerekiyor. Tesis diyorum ama herhalde dünyanın en basit tesisidir. Pahalı araç gereçlere ihtiyaç yok. Ne nasıl yapılıyor, solucanlar ne yemeli buranın konusu değil (öğrenmek isteyenler başka kaynaklardan araştırmalı). Sadece kısa bilgi veriyorum. Solucanlar özel bir yerde tutulur ve devamlı yarı çürümüş bitkisel maddeler verilir: Sebze meyve çöpleri, kartonlar, otlar, hayvan gübreleri, kasap ve balıkçı artıkları, ağaç yaprakları, yumurta kabukları, kum vesaire. Bütün bunları önce bir makinede öğütmelisiniz. Sonra biraz çürümeleri için birkaç gün bekletin ve daha sonra solucanlara verin. Böylece gübre oluşumunun iki aşaması var:
1- Solucanlar onları yer, hazmeder ve dışkı olarak çıkarır.
2- Bundan sonra esas iş bakterilerin ve mantarlarındır. Bakteriler solucan dışkılarını çürütmekle, mantarlar ayrıştırmakla uğraşır dururlar. Bu süreç gübrenin yanma sürecidir. Sonuçta kullanıma hazır solucan gübresi oluşmuş olur.
Solucanların niteliği, kırmızı Kaliforniya solucanları
Her solucan olmaz. Topraklarda en çok bulunan solucanlar soluk renkli olanlardır ve bunlar toprakta ancak tamamen çürümüş organik maddeleri yiyebilirler. Solucan gübreciliği için kırmızı solucanlar gerekiyor. Çünkü kırmızı solucanlar fazla çürümemiş organik maddeleri bile yiyebiliyorlar.
Peki kırmızı solucanlar nerede bulunur? İstanbul’dan daha soğuk olmayan yerlerde bulunuyor ama bunlar her yerde değil: Taze çöplerin devamlı biriktiği yerlerde ve gübreliklerde. Yağmurlu günlerde çöplüklerde kaldırdığınız her çöpün altında bulma ihtimaliniz yüksektir. Ahırlarda gübre yığınlarının altında da çok bulunurlar.
Tam teşekküllü bir solucan gübresi tesisi kurup solucan gübresi üretenler her kırmızı solucanları kullanmaz. Tamamıyla çürümemiş organik maddeleri yemede ve hazmetmede hem daha güçlü bünyeye sahip hem daha obur özel kırmızı solucanlar var. Bunları ticari amaçla özel üretiyorlar. Kırmızı Kaliforniya solucanları en çok kullanılanlardandır. Anlayacağınız solucan gübreciliği sektöründen solucan üreticiliği sektörü doğmuştur.
Bahçe toprağında solucan gübresi doğal oluşumu
Solucanlar toprak üst yüzeyinde toprağa karışmış çürümüş ne varsa yerler. Toprak içinde, bitkilerin kökleri arasında dolaştıkça yediklerini dışkı olarak çıkarırlar. Böylece her yeri gübrelerler. Bahçelerde solucan gübresi doğal olarak daima kendiliğinden gerçekleşip durmakta. Eğer siz aşağıda anlattıklarımı sürekli yaparsanız iki yıl sonradan itibaren (ve yine sürekli devam etmeniz şartıyla) bahçenizi gübrelemenize hiç gerek kalmaz.
1- Sebze, meyve, kemik, yumurta kabukları vb. her türlü mutfak artıklarını, bayat ekmekleri, kullanılmış tuvalet kağıtlarını, boyasız ambalaj kartonlarını daima bahçenizin çeşitli yerlerine gömün. Fazla derine gömmeyin.
2- Bahçe bitkilerinizin her türlü artıklarını, dökülen yaprakları, çiçekleri, meyveleri ve söktüğünüz otları toprak yüzeyine hafifçe gömmelisiniz.
Sakıncalı maddeler: Boyalı kağıtlar, boyalı kartonlar, tuzlu yiyecekler ve tuz. Bunlar toprağın kimyasal dengesini fena halde bozar.
Zamanla toprakta ıslaklığın da etkisiyle çürümeye başlarlar. Solucanlar onları yer ve dolaştıkları her yere dışkılarlar. O dışkılar zamanla yanmış gübre haline gelir ve bitkilere en iyi gübre olarak fayda sağlarlar. Aslında en üstün nitelikli solucan gübresi budur.
Sürekli devam ettiğiniz takdirde esas muhteşem etkisini 3. yıldan itibaren görmeye başlarsınız. 5. yılda toprak artık tamamıyla verimli hale gelir. Ama çalışmalara sürekli devam etmelisiniz.
Şu anda elimde sıvı solucan gübresi var ben ceviz,elma ,erik,kayısı,kiraz dallarına uygulayacağım kulanımı mevsimi nasıl ve ne zaman aydınlatırsanız sevinirim.
***
Doğal veya organik gübrelerin sıvı halde satılmaları ve o şekil alınmış mamüllerin kullanımları hakkında bilgim yok ve bu çeşit sıvı organik gübre ticaretini hiç doğru bulmuyorum. Çünkü sıvı halde satılanların organik olmayan gübrelerden yapılması gerekir. Ya da leonarditten yapılmış ve besleyici elementler katılmış şeyler ise bu olabilir. Kimden aldı iseniz, veya üretici firma neresi ise kullanım bilgisini size vermek zorundalar.
Merhaba.. benim spatilyum, kurdele çiçeği, dağ palmiyesi, difenbahya, yuka ve paşa kılıcı salon bitkilerim var. Toprak yılama sulamasını ve solucan gübresi kullanımını hangi sıklıkla yapmalıyım? Ayrıca sıvı solucan gübresi de aşmıştım onu da salon bitkilerinde kullanmam uygun olur mu?
***
Salon bitkilerinin hiç birinde kesinlikle solucan gübresi kullanmayın. Bazı gelişmiş ülkelerde solucan gübresi son derece güvenli bir gübre olarak yapılıyor ama Türkiye’de tam tersi. Bizde üretilen solucan gübreleri sadece tarla-bostan bitkileri için uygundur. Farklı farklı kişiler solucan gübresi yüzünden tüm salon bitkilerinin büyük zarar gördüğünü, çoğunun öldüğünü bildirdi. İlla kullanmak istiyorsanız mesela bir litre suya çay kaşığının yarısının yarısı miktarda karıştırıp ayda bir defa uygulayabilirsiniz.
Tam da yeni solucan gübresi almışken son yorumunuzu gördüm, youtube üzerinden yerli üreticilerin videolarına baktım, tam da dediğiniz gibi çıktı. Biz vermikompost aldığımızı sanıyorken solucan gübresi adı altında sığır gübresinin solucanlara sindirtilmiş versiyonunu alıyormuşuz.
***
Evet aynen öyle. Yabancı kaynaklarda çok övülüyor ve sırf solucan gübresi tek başına toprak yerine kullanılsa bile bitkilerin onda sağlıklı geliştiği anlatılıyor. Birçok farklı kaynaktan okumuşumdur. Bizim yerli üretim solucan gübrelerinin ise az miktarının bile toprağa katılması bitkileri yakıp öldürüyor. Esas problem bu. Yoksa ister sığır gübresi yedirsinler ister başka bir şey. Önemli olan şey gübrenin hem bitkilere gerektiği gibi faydalı olması hem de bitkilere zerre kadar zarar vermemesidir. En iyisi yanmış gübre bulup ondan almak. Keçi gübresi, koyun gübresi, sığır gübresi ama yanmış gübre olacak. Bunları kullanmak en iyisi olur. İnsanlar boş yere o hiçbir dengesi ve güvenilirliği olmayan sözde solucan gübrelerine dünyanın parasını veriyor. Yazık. Neyse siz onu en temkinli şekilde nasıl kullanabilirseniz öyle kullanın. Köklerden biraz uzaktan toprağa karıştırabilirsiniz.
Yarı toprak yarı gübre karıştırdım saksıya doldurdum. Çiçeklerim ölür mü?
***
Kesin ölürler.
Yeni çimlendirme yaptığım saksılara tamamen solucan gübresi kullandım. Çok mu yanlış bir şey yaptım? Tohumlar çimlenip büyürler mi?
***
Eğer o solucan gübresi Türkiye usulü üretilmişse kesin olarak felaket bir yanlış yapmışsınız. Çimlenme olsa bile birkaç gün içinde yanar çürür giderler. Doğrusu için ilgili sayfaya bakın: Mevsimlik çiçek-sebze fidesi üretim toprağı hazırlama
Dün saksı salon bitkilerimin toprağını değiştirirken Yaklaşık 10 litre kuma 1-2 avuç solucan gübresi attım. Toprağını yeniden değiştirmeli miyim?
***
Evet. Çünkü zaten bitkiler kumda yetiştirilmez. Salon bitkilerinden bahsediyorsanız nasıl toprak kullanacağınıza dair sayfa: Salon bitkilerine sağlıklı torf toprak hazırlamak
Yaprak güzeli(kolyos) bitkime solucan gübresi vermek istiyorum. Acaba en az zararlı ve en faydalı hangisi olur?
***
En sağlıklısı aslında tek sağlıklısı aynen yukarıda anlattığım gibidir. Çünkü diğer durumlarda bitkileri zehirleyip öldürüyor. Binlerce şikayet aldım. Tek güvenli yol budur.
Saksıya karanfil fidesi ektim. Solucan gubresini ne zaman ne şekilde vermeliyim? Fide satıcısı 1 ay sonra verin dedi ama nasıl kullanılacağını bilmiyorum. Ayrıca gübrenin doğal olup olmadığını anlamak için ne yapmalıyım?
***
Niteliğini anlamanıza imkan yok. Saksı bitkilerine ya yukarıda anlattığım gibi kullanın ya da hiç kullanmayın.
.. adı altında solucan gübresi aldım. Bu da mı güvenilir değil acaba?
***
Marka marka her birini bilmeme imkan yok. Siz yukarıda anlattığım şekilde kullanırsanız hepsi güvenlidir. Diğer durumlarda hiç biri güvenli değildir.
Sorulara cevaplarızı okuyunca sıvı solucan gübresini önermiyorsunuz. Bu hafta yediveren limon ve yaban mersini fidanı aldım. Aldığım yerde sıvı solucan gübresi kullanın dedi. Onu da alıp ekerken köklerine koydum. Her ay da fidanlarıma vermemi söyledi. Şimdi kafam çok karıştı. Zarar verir mi? Ne yapmam gerek? Limonu salonunda, yabanmersinini balkonda tutuyorum.
***
Sıvı veya katı hiç birini tavsiye etmiyorum. Binlerce şikayet aldığım için böyle. Siz ekerken köklerine koydum diyorsunuz. Felaket feci bir hata yapmışsınız. Neyse artık bekleyip sonucu göreceksiniz. İnşallah o sıvı gübre güvenli hazırlanmıştır. Yoksa bitkiler zehirlenip ölür. Ayda bir vermeye gelince: Suya ne oranda karıştırmak gerekiyorsa o şekilde suyu hazırlayın ve saksılara sadece en kenarlardan yavaşça dökerek verin. Bu şekilde zararı olmayacaktır. Limonu da balkonda tutun. Kapalı, havasız yerlerde yaşayamazlar.
Oğlum almıştı. Bana biraz verdi. Çiçeklerin dibine birer kaşık köy dedi. Ben ikişer kaşık diplerine koyup karıştırdım. Bir zararı olur mu?
***
Şimdi artık birçok farklı marka solucan gübresi var. Hangisi güvenli hangisi sakat bilemem. Tam güvenli olanların hiçbir zararı olmaz. Gerçi Türkiye’de gerçek usulüne göre yapanlar yok ama belli de olmaz. İşiniz şansa kalmış. Bekleyip göreceksiniz.
Devletimiz neden denetlemez neden satışına izin verir acaba? Maalasef bende kullandım markaları bilemeyeceginizi söylemişsiniz ama bir umut sormak istiyorum. .. .. marka solucan gübresi benim kullandığım bilginiz var mı acaba?
***
Sadece tarlalar ve bostanlar için bir gübredir. Saksı bitkilerini öldürür. Suç üretenlerin halkı bilgilendirmemesi veya yanlış bilgilendirmesidir. En çok da satıcıların ısrarla salon bitkileri için tavsiye ettiklerini duyuyorum. Devlet böyle şeylerle ilgilenmez. Sahtekarlara bile denetleme yok. Çiftlik bank rezaletinden sonra kriptopara rezaleti. Bunlar ise sadece haberini alabildiğimiz olaylar. Bahsettiğiniz marka hakkında çeşitli sayfalara hep soru geliyor. Hep de özellikle o marka adı belirtilir. Diğer markalardan hiç kimse söz etmez. Bu iş garip. Her neyse. Ben denemedim bilmiyorum.
Limon ağacına solucan gübresi kullanabilir miyim veya siz ne tavsiye edersiniz?
***
Gübrenin ne gübresi olduğundan daha önemlisi gübrelemenin ne şekilde yapılacağıdır. Kendi sayfasında ayrıntılı bilgiler var. Bakın: Limon (Citrus limon) ağacı bakımında incelikler
İzlediğim yabancı youtube videolarında ev bitkileri için solucan gübresi kullandıklarını ve çok yararlı olduğunu duyunca almak istemiştim. Anladığım kadarıyla Türkiye’de tam tersiymiş. İyi ki sizi keşfetmişim. Bilgilendirdiğiniz için çok teşekkürler.
***
Ben de zaten bu sayfayı yıllar önce, solucan gübresi Türkiye’de pek bilinmiyorken yabancı kaynaklara göre yazmıştım. Ama sonraki yıllarda o kadar çok şikayet geldi ki şaşırdım. 2-3 yıl önce televizyondan yerli üreticilerle yapılan röportajları izleyince meseleyi anladım ve sayfayı baştan aşağı yeniledim. Bizdeki üretim kesinlikle olması gerektiği gibi değil. Bu yüzden diğer hayvan gübreleriyle hiçbir farkı yok. Fark belki diğer hayvan gübrelerine göre daha fazla etkili olması, az kullanımda bile kökleri yakmasıdır. Yani yabancı kaynaklardaki tavsiyeleri aynen uygularsak bitkilerimiz sadece ölür. Ona göre tedbirli kullanacaksanız.
Haklısınız sıvı solucan gübresi çiçeklerimi yaktı kimi öldü tavsiye etmem. Ne yaptımsa çiçekleri toparlayamadım. Çok zayiat verdim. Yerden göğe kadar haklısınız.
***
Birsen Hanım bana yıllardır gelen gelen şikayetler sıvısı hakkında değildi. Sıvı solucan gübresi hakkında ilk şikayet sizden geldi. Ve benim tavsiye etmememe gelince, saksı bitkilerine tavsiye etmiyorum. Zaten normalde bahçeler ve tarlalar içindir. Salon bitkileri, sukulentler vesaire bu konularda 12 yıldır neredeyse kesintisiz her gün bütün dünyanın yazılarını okurum. Kendi tecrübelerim belki 45 yıla varır. Neyse, demek istediğim şey dünyanın hiçbir yerinde hiçbir uzman kişi saksı bitkilerine solucan gübresi tavsiye ettiğini görmedim. Yapmayın da demiyorlar. Sadece adını bile anmazlar. Salon bitkilerine daima hassas bitkiler için özel hazırlanmış özel bitki besinlerini tavsiye ederler. Ben en azından yukarıda salon bitkileri için solucan gübresinin güvenilir kullanım yolunu anlattım. Sıvısına gelince, sıvısının şişelerde sanki birkaç ay dayanacak gibi satılması yanlış. İsteyen kişi kendisi solucan gübresinden gübre şerbeti yapar ve bahçe-bostan bitkilerinde kullanır. Asla saklamaya gelmez. Gübre şerbeti yaparsanız kullanıma hazır olduğu gün tümünü bitirmek lazım. Yani şişeye doldurup saklanacak bir şey değildir. Özelliği bozulur. Zehir haline gelir. Sizin bitkilerinize zararının sebebi bozulmuş olmasıdır diye düşünüyorum. Bozuk olmasa bile saksı bitkilerine kullanılmaz. Bahçe bitkilerine kullanılmasında bile tam diplerinden değil biraz uzağında uygulamak gerekiyor ki kökleri yakmasın. Her şeyin bir usulü var, zamanı var. Bunlara da titizlikle dikkat etmek gerekiyor. Mesela saksı bitkileri için kupkuru toprağa bitki besini verilmez. Yakıcı etkisi olur. Hassas türlere ise sadece saksının en kenarlarından dökerek vermek lazım. Belki de hatanız bunlara dikkat etmemek idi.
.. marka solucan gübresi elimde var. .. ve Orman Bakanlığı organik üretilip tüm belgeleri var. bunu sizin önerdiğiniz toprak karışımını karıştırmanın bir zararı var mı faydası olur mu bunu karıştırınca ayrıyeten bitki besini vermem gerekir mi?
***
Madem ciddi belgeler var, o halde onların verdikleri tarifleri paketin üzerinden veya belgelerden okuyup onların tarif ettiği gibi kullanmalısınız. Ben marka marka kalite kontrolü yapamıyorum maalesef. Bahsettiğiniz markayı da denemediğim için nasıl kullanacağınıza dair herhangi bir şey diyemem. En iyisi onların tariflerini dikkate alın.