Toprağı çapalama.. Fotoğraf: United Nations
Dünya çapınca çevreci kişilerin savunduğu doğayı taklit kabilinden sürdürülebilir tarım (permakültür) vesaire akımların etkisiyle geleneksel tarım uygulamalarından bazılarını terk eden insanlar oluyor. Bu işlerden biri toprağı çapalama. Yanlış anlama olmasın diye başta belirteyim: Permakültür içinde toprağı çapalamanın önemli yeri var. Ancak bu ve benzeri akımlar içinde toprağı çapalamaya karşıt görüşlere de rastlıyoruz. Çoğunlukla düşüncesizce verilen tavsiyeler ve yanlış anlamalar sonucunda toprağı çapalamayın tavsiyeleri kesin ve net anlamla anlaşılıyor.
Toprağı çapalama, sürme yapmadan neyi nasıl başarıyorlar?
Uzun yıllardır toprağı çapalamayan ve uygulamasında başarılı olan birinin yazdığı dış kaynaklı bir yazıdan hatırladıklarım şöyle: “Sonbaharda hayvan gübresi, bitkisel artık ne varsa hepsini toprak yüzeyine yayın. Hiç dokunmayın. İşi yağmurlara ve solucanlara bırakın. İlkbaharda fideleri dikin. Göreceksiniz çok iyi gelişecekler ve iyi ürün verecekler. Verim yüksek olacak.” Ayrıca toprağa basmamayı tembihliyor. Çünkü toprağın yumuşaklığı gitmemeli. Hatta üzerinde hayvanlar bile dolaşmayacak ki toprak sıkışmasın.
Bunları ısrarla tavsiye eden, zevkle anlatan kişi her şeyi “genel” anlatıyor. Hiçbir istisna belirtmemiş. Belli ki sadece kendi yöresinin insanlarına hitap ediyor. Ama internette o tavsiyeyi dünyanın her yerinden insanlar okuyor ve etkileniyor. Bunu düşünememiş olabilir. Aynı hatayı bir değil birçok kişi yapmakta. Tavsiyeler çığ gibi büyümekte. O halde biz düşünelim.
Uygulanabilirliği ve coğrafi mümkünlüğü
Aynı şeyleri tavsiye eden kişiler gerçekten de o şekilde başarılı oluyor diyelim. Peki o uygulama dünyanın her yerinde işe yarar mı? Hayır, işe yaramaz. Çünkü bu iş kışın sık sık yağmur gerektirir. Hem kış boyu sürekli çok soğuk olan yerlere uymaz. Düşünün toprak yüzeyi kışın çoğunlukla buz tutuyor. Hangi mikroorganizmalar yeterince hızla çalışabilir? Solucanlar o kadar soğukta hiç toprak yüzeyine yakınlaşır mı? Herhalde daha derinde kalmayı tercih edecekler. Peki kış boyu kurak geçen yerlerde ne olacak? Düşünürsek daha birçok olumsuz durum sayabiliriz.
Demek oluyor ki o ısrarla toprağı çapalama işlerini bırakın diyen kişiler bütün dünyayı kendi bahçesi gibi sanan insanlar. Belki Karadeniz ve Akdeniz bölgelerimizde sadece bazı yerlere uygundur. Ama Türkiye genelini düşünürsek, hiç uygun değil.
Toprağı çapalama faydaları
Son yüz yılın tarım teknikleri, doğal orman ve maki alanlarını yok edip tarlalaştırma, yoğun gübreleme ve tarım ilaçları doğal alanları mahvetti. Şimdi buna muhalif olan akımlar doğayı taklit ile başarılı olmayı hedefliyor. Oysa her yerde her şey mümkün değil. O halde kadim kültürlerin uygulamalarından vazgeçmemek lazım. Toprağı çapalamak, tarla sürmek, doğru usul gübrelemeler yapmak tarım için kaçınılmaz gerekli işler.
Toprağı çapalama, belleme, tarla sürme işleri ekilecek bitkilerin köklerinin gür gelişimi için önemlidir. Topraktaki sertleşmişliği, preslenmişliği giderir. En üst yüzey toprak ile daha derindeki toprağı birbirine karıştırır. Biraz da gübre sayesinde toprağın verimi artar. Fideler büyürken yaptığımız hafif çapalamalar ise: Yabani otları gidermemiz için gereklidir. Toprağı tekrar kabartmamız sayesinde sulamalar daha iyi etkili olur. Bu sayede su köklere rahatça ulaşır ve köklere sadece su değil oksijen de rahatça ulaşır. Faydalı mikroorganizmalar oksijen sevdiğinden dolayı çapalamalar hayati önem taşır. Bütün bu saydığım faydalar toprağa katılan gübrenin daha iyi işe yaramasında da etkilidir.
Velhasıl
Permakültür vesaire yeni akımları takip edelim, iyi anlayalım ama her şeyi akıllıca ölçüp biçelim. Eski usul tarıma dönmek belki daha mantıklıdır. Eski usul tarım sadece tarla ekme biçme tarzından ve eski tip ürünlerden ibaret değil. Büyük şehirlerin hemen çevrelerinde ve hatta orta yerlerinde bile tarlaların olmasıdır. İşte bu, eski usul tarımın belki en önemli yanıdır.
Esas konu toprağı çapalama idi. Yeni çevrecilik akımları içinde toprağı çapalamama bahsi geçtiği için o konulara da girdim. Sözün özü, toprağı çapalamak genelde faydalıdır. Bazı durumlarda ise, yukarıda da yazdığım gibi ikliminiz ve coğrafyanız uygun ise ve gerekenleri yapmaya imkanınız varsa o takdirde gereksizdir.