Bu türün Yasemin türleriyle hiçbir alakası yoktur (aynı familyadan bile değildir). Sadece çiçeklerinden ötürü böyle isim vermişler. Türkiye’de Arap yasemini diyenler var ama bu tehlikeli bir hatadır. Zira Arap yasemini çiçekleri yiyecek ve içeceklerde kullanılır. Fakat yıldız çiçekli yaseminin her parçası biraz zehirlidir.
Trachelospermum jasminoides
Özellikleri
Apocynaceae familyasından Trachelospermum jasminoides – yıldız çiçekli yasemin şiddetli sıcaklara ve aylarca susuz kalmaya uygun bir bitkidir. Ana vatanı doğu ve güney-doğu Asya’dır (Viyetnam, Güney Çin, Kore, Japonya).
Yıldız yasemin yaz kış yapraklıdır. Yapraklar koyu yeşil, oval, pürüzsüz ve hafifçe parlaktır. Kışın eğer fazla güneşli yerde olup bir de susuz kalırsa yapraklar kızarır, bronzlaşır. Variegata kültivarının yaprakları beyazlı olur. Üç renkli kültivarı ise yeni filizleri sırf pembe olup yapraklar olgunlaştıkça yeşil-beyaz (variegata) hale gelir ve yapraklarda pembe nokta veya çizgiler tek tük kalır.
Asma tarzı gelişir ve ana gövde zamanla ağaç dalı gibi sağlamlık kazanır (liana). Boyu 12 metreye erişir. Her yöne dallar uzatma özelliği var.
Trachelospermum jasminoides’in iki farklı tarz gelişimi
Biri normal bir ağaç ya da çalı gibi, yapraklana yapraklana dal uzatmasıdır. Bu dallar yavaş gelişir ve fazla uzamadan durur. Yaprakları darca ve sivri uçlu olur. Diğeri aynı mum çiçeğinde olduğu gibi (zaten aynı familyadandırlar) yaprakları hiç gelişmemiş halde upuzun sürgünler uzatmasıdır. Bu sürgünler değdiği dallara, çubuklara fırıl fırıl sarılarak ilerler. Hızlıca uzaması köklerinin gücüne göre yarım metre ile 2m arasında değişir. Zamanla üzerindeki hiç gelişmemiş yapraklar gelişimlerini tamamlarlar. Bu gelişim tarzında yapraklar oval, yuvarlakça olur.
Çiçek açması
Yıldız yasemin ilkbahar aylarında bir defa tomurcuklar verir ve son derece yoğun şekilde her yeri çiçeklerle dolar. Bu şekilde çiçekli kalmasının süresi 2 hafta ile 4 hafta arasında değişir. Çiçekleri çevreyi mis gibi kokutur.
Kullanım
İstendiği gibi şekillenmeye elverişlidir. Kısa boylu ve sık dallı çalı, kibar bir saksı bitkisi, bahçe çit bitkisi, teraslarda rüzgar engelleyici, kameriyelerde çardak ve hatta bahçelerde yer örtücü olmaya bile elverişlidir. Evlerde güneş alan ve havadar olan pencere önlerinde bir ev bitkisi gibi yetişmeye de uygundur. Ayrıca susuz bahçe tasarımlarına uygun türlerdendir.
İklim uyumluluğu
Kış soğuklarına -12C dereceye kadar dayanır. -6C dereceye kadar hiç zarar görmez. Daha fazla soğukta kısmi zararlar olur. Soğuk -12C dereceyi aşmazsa ölümcül zarar olmaz. Fakat saksıda yetişenler -5C dereceden daha fazla soğuğa maruz kalmamalıdır.
Yazları şiddetli sıcak ve kurak geçen Akdeniz iklimine en uygun bitkilerdendir.
Yıldız yasemin yetiştirme, bakımı
Bahçelerde tam gün güneşli ve yarı gün güneşli yerlere dikmelisiniz. Güneş almayan ama ışığı çok güçlü yerlerde de olabilir. Koyu gölge yerleri sevmez. Direkt güneşten ve güçlü ışıktan ne derece mahrum ise çiçek açma potansiyeli de o kadar düşük olur.
Toprak
Yıldız çiçekli yasemin en iyi doğal humuslu arazi toprağında gelişir. Gübre istemez. Diğer topraklarda gelişiminin iyi olması için dikmeden önce zemini derince kazmalı, toprağa gereken humusluluk ve süzeklik kazandırmalısınız. Ağır killi topraklarda gelişiminin nasıl olacağı hiç belli olmaz. Tamamıyla toprağın kimyasal dengelerine kalmış bir şans işidir.
Saksıda yetiştirecekseniz doğal humuslu arazi toprağını 1/4 oranında ponza taşı ile ya da 3mm dere kumu ile karışım yapmanızı tavsiye ederim. Bu toprak karışımı evde yetiştirmek için de uygundur.
Sulama
Bahçeye dikili olanları yaz boyunca ilk iki yıl düzenli sulayın. Daha sonra hiç sulamasanız bile olur. Ama toprak kurudukça sularsanız daha iyi. Saksıda ise sıcak aylarda toprak üst yüzeyi hafifçe kurudukça, diğer zamanlarda daha fazla kurudukça, kış boyu ise adamakıllı kupkuru kurudukça sulayın.
Budama
Yıldız çiçekli yaseminin ilkbahar çiçekleri geçince gerekli her türlü budamasını o zaman yapın. Daha sonra kışa kadar şeklini korumak için isterseniz budamalar yapmanızda sakınca yok.
Çoğaltma, üretim
İlkbahar sonunda yarı olgun dal çeliği yöntemi ile yıldız yasemin fideleri üretirsiniz. Veya ilkbahardan yaz sonuna kadar şu yöntem de uygundur:
10cm veya 15cm yapraklı dalları önce suda bekletin. Bu sırada ⇒ köklendirme toprağı hazırlayın. Suda bekleyen yıldız yasemin dalları kök salmaya başlar başlamaz hemen tek tek mini viyollere dikin.Az güneşli bir yerde tutun. Ara sıra sulayın. 5 hafta dolunca viyollerden toprağıyla kalıp halde çıkarın ve kökleri topraktan dağıtmadan esas saksılarına uygun toprak ile yerleştirin.
Problemleri
Ağır killi topraklarda köklerde mantar hastalıkları oluşabiliyor (bu da bitkinin ölmesi demektir). Bitlenmelere karşı dikkatli olun. Bitlenme başlarsa derhal ilaçlamalısınız. Çiçek açmama problemi ya güneşsizliktendir ya da hızlı güçlenme çabaları yüzündendir. Aslında ne kadar küçük olursa olsun kış dinlenmesinden sonra ilkbaharda mutlaka çiçek açar. Bunların dışında Trachelospermum jasminoides (yıldız yasemin) problemsizdir. Hatta hızlı gelişimi, her yöne dallar uzatması bir problem sayılabilir.
Merhaba, geçen sene aldığımız yıldız yaseminin dallarında baharda bir uzama oldu ancak çiçeklenme gerçekleşmedi. Şu sıralar güneydoğuya bakan balkonumda duruyor. Toprağında minik kıskaçlı bir böcek ve tespih böcekleri bulunca sulamayı azalttım ve böcekleri ayıkladım. Uzaktan sağlıklı duruyor ancak yakından bakınca yapraklarında kahverengi minik kabartılar ve yapışkan bir tabaka olduğunu farkettim. Sizce sorun ne olabilir? Bakımı konusunda ne önerirsiniz?
***
Sorun belli ki yapraklara bit vb parazitler dadanmış. İlaçlamanız gerekiyor. Toprakta gördüğünüz böcekler ise tamamıyla zararsızdır. Onlar için kökleri rahatsız etmeniz ve bitkiyi susuz bırakmanız çok büyük bir hata. Bakımı konusundaki önerime gelince: Ancak yukarıda yazılı olan bakım bilgilerini tekrarlayabilirim.
Merhaba yıldız yasemin için zehirli diyorlar. Sirkesini kurmuştum. Sizce dökmeli miyim?
***
Özellikle bu bitkiden yapılıyorsa onu hiç bilmiyorum. Ama yasemin diye yaptıysanız bu türün yaseminlerle uzaktan yakından hiçbir alakası yoktur. Sadece çiçeklenme tarzı açısından yıldız yasemin deniyor. Yani bilmeden yaptıysanız sirkenizi cam ve fayans temizliği için kullanın.
Merhaba, uzun süren araştırmalarımız sonucunda problemin kabuklu bit olduğunu tespit ettik. Bir kez ilaçladık, akabinde bir hafta kadar gün aşırı arap sabunlu su püskürterek temizledik ve bitlerin akmasını bekledik. Araya birkaç hafta koyup aynı şekilde arapsabunlu tedaviye devam ettik ve çok yoğun bit olan yapraklarını budadık. Güneş alacak şekilde yerini değiştirdik. Sağlıklı, yeni yeşil yapraklar çıktı ve hatta bir iki yasemin bile açtı. Şimdilik sağlıklı görünüyor. Ancak hala yaprakların bir kısmında birer ikişer kabuklu bit var. Bu arkadaşlardan kurtulmanın kesin bir çözümü var mı? Balkonumuzda durmakta olan yasemine nasıl bulaşmış olabilirler?
***
Parazitler her yerdeki bitkilere ulaşıp hangilerinde kendilerine uygun beslenme imkanı bulurlarsa onlarda hayatlarına devam ederler. Arap sabununun hiçbir koruyucu etkisi yok. Kabuklu bitler için en iyi ilaç sirkeli pamuk ile silmektir. Onları tek tek kazıyıp çıkaracaksınız.
Bahçemde 3-4 senelik yıldız çiçek yasemin bulunmakta. Bunları duvar üzerindeki çitlere sardırdım. sadece ilkbaharda 30-45 gün çiçek veriyor. Bu durum normal midir. Kış için için özel bir bakım ve koruma uygulaması yapmam gerekli mi?
***
Daha fazla sıklıkla çiçek açabilecek kadar gelişmemiş. Yıldan yıla çiçeklenme performansı artacaktır. Kışın hiçbir koruma veya gübreleme istemez.
Elimde pervane çiçekli yasemin tohumları var. Bunları ekmek istiyorum. Hangi mevsim ve hangi koşullarda ekmeliyim?
***
Eğer bol bol güneş alan bir pencere önü mümkünse mart ayının sonunda tohumları ekerek saksıyı içeride, pencere önünde tutun. Değilse nisan sonunda tohumları ekmelisiniz ve tohumları ektiğiniz saksıyı yine güneşli bir yerde tutmalısınız. Tohumları yarım santim gibi gömün ve sulayın. Gündüzleri birkaç saat toprak yüzeyi güneş ışınlarıyla ısınmalı. Çenek yapraklardan sonra gerçek yapraklar çıkıp o ilk yapraklar gelişimlerini tamamladığında fideleri tek tek küçük saksılara dikin. Saksı çok küçük olmasın. Mini fideler için başlangıçta yarım litre hacimli saksılar iyidir. Bir yıl sonra daha büyük saksılara dikebilirsiniz. Bu arada tohumları ekmeden önce 24 saat suda bekletirseniz çok iyi olur.
Sayenizde yasemin diye aldığım güzelin aslında yıldız yasemini olduğunu öğrendim. Çiçek bir haftadır bizle. 170cm kadar boyu var. Çok çiçekli ama çok yaprağı yok. Olan yapraklar da onar yirmişer sararıyorlar. Bitki hem sağlıklı görünüyor hem de yapraklarında böyle bir problem var. Aldığım gün saksı değiştirdim (kökü ayırmadan, kalıp şeklinde) ve suladım. Bir haftada bir kere sulandı yani. Toprak hala nemli. Yaprak sararmasına yönelik sorun ne olabilir dersiniz? Çiçek balkonda güneş gören yerde, saksıda. Bazen hafif rüzgara maruz kalıyor.
***
Tam hassas bir döneminde daha büyük bir saksıya almakla, kökleri rahatsız etmemiş olsanız bile daha fazla toprağın içinde köklerde ani bir serinleme oluşmuş. Ve muhtemelen sizin oradaki fazla düşük gece ısısı da hiç beklemediği ani bir şok etkisi yapmıştır. Yapraklardaki sararmalardan sebep bunlar ama bu ciddi bir problem değil. Sulamalarda saksı alt deliklerinden bolca su çıkacak kadar su kullanın. Zamanla çok güzel bir şekilde serpilecektir. Belki çiçeklenmesi bir hayli azalır hatta çiçeklenme bu yıl artık hiç olmayabilir. Gelecek yıl çok daha iyi ve çok uzun süre çiçeklenme gösterecektir.
Yıldız yasemini çiçeğini aldıktan birkaç gün sonra büyük bir saksıya geçirip suladım. Evde bakıyorum. Aldığımızda yemyeşil yapraklarla dolu ve çiçek doluydu. Saksıya geçirdikten sonra çiçeklerini döktü. Tekrar açmasını beklerken şimdi de yapraklarını döküyor. Ne yapmam lazım? Bu arada tepesindeki dalların uçlarında ağ içinde çok minik sarı böcekler vardı. Onları ilaçladık. Şimdi yoklar ama yaprak dökmeye devam ediyor.
***
Ya toprağı kökleri yakmıştır problem budur ya da evdeki yeri havasızdır. Yıldız yasemin evde yetiştirilecekse mutlaka sık sık ve uzun süreli hava akımları almalı. Yoksa ev içinde tutmayın. Güneş de ister. Toprak problemi için şu sayfayı okuyun: Toprağın kökleri zehirlemesi, yakması
Daldan köklenmesi nasıl oluyor? Bu ay uygun mudur? Köklenmesi zor mu?
***
Şimdi yapabilirsiniz. Genç dallardan kesip alın. Körpe olmayacak. Neredeyse tamamen olgunlaşmış gibi olmalıdır. 20-25cm dal parçaları. Her parçanın sadece tepesinde iki veya üç yaprak kalmalı. Alttakileri makasla kesip yok edin. Köklendirmek için sırf dere kumuna dikin. Açık havada, az güneşli bir yerde tutun. 6-7 hafta sonra köklenmiş olurlar. O zaman uygun bir toprak hazırlayıp toprağa dikin.
Bahçemde 6-7 yıllık çit olarak konumlanmış yıldız çiçek yaseminlerimin bir sırasının (tüm gün güneş ışığı alan) yaprakları son 1 aydır kızardı ve geçmiş senelere göre çok daha fazla döküldü. Diğer bir sırası ise (öğleden sonra güneş ışığı alan) yaprakları gayet güzel yeşil renkte ve neredeyse hiç dökülmedi. Her iki bölümünde toprağı ilk dikimde zemin 1-1.5m boşaltılarak kaliteli toprak doldurularak ekildi. Bakımlarında ve sulamalarında her 2 tarafa da aynı özeni gösteriyorum. Aralarındaki gözle görülür tek fark yaprakları kızarmayan bölümün hemen arkasında komşunun sık sıralar halinde servi çamları ve hemen arkasında (1.5-2m ilerisinde) komşunun evi var. Yapraklarının neredeyse tamamı kızaran ve de çok fazla yaprakları dökülen kısım ise açık araziye bakıyor. Yani arkası boş. Bitkiler demir çitlere sarılı şekilde bulunmakta.
***
Önceki yıllarda hiç böyle olmadığını belirtmişsiniz. Sebep sanıyorum toprakta artan tuzlaşmadır. Verdiğiniz gübreden olabileceği gibi sulama suyunun özelliğinden de kaynaklanabilir. Yıldan yıla tuzlaşma yavaş yavaş yükselmiştir. Bitkiler savunma mekanizmaları icabı kökleriyle topraktan aldığı zararlı maddeleri tüm bünyeye dağıtmamaya çalışarak bir veya birkaç dalını zararlı maddeler birikimi için seçer ve zararlı maddeleri oraya yönlendirir. O dallarda ise zararlı maddeler en çok yapraklara geçer. Duruma göre bazen sadece yapraklar dökülür (ve bitki zararlı madelerden kurtulmuş olur). Bazen de o dal(lar) kurur. Yapılabilecek şey, şimdi tam sırası, bitkilerin diplerini iyice çapalamak ve kış yağmurlarının köklere rahatça ulaşıp o bölgedeki toprağın tuz birikimlerini derinlere sürüklemesini sağlamaktır. Olmazsa araştırıp toprağın tuzluluğunu giderici kimyasal maddeler bulmak gerekir. Ama bu maddeleri kullanmak için önce toprağı analiz ettirmek lazım. En iyisi şimdilik işi kış yağmurlarına bırakmak.
Diğer bir olasılık: Eğer hiç gübrelemediyseniz belki de toprağın pek besleyiciliği kalmamıştır ve bitkinin direnci azalmıştır. Bu yüzden de doğal şartların sertliğinden en çok etkilenen tarafındaki dallardaki yapraklar dirençsiz olduklarından dolayı bozulmaktadır. Bu durumda önümüzdeki şubat ayı içinde hafiften bir gübreleme yapmak iyi olur.
Saksıda yetiitirdiğim yıldız çiçekli yasemin şu anda yapraklanma ve çiçeklenme aşamasında. Fakat geçen seneden kalma yaprakları ve yeni verdiği küçük taze yaprakların bazıları sararıp dökülüyor. Çiçek tomurcukları dökülmüyor. Saksısını geçen sene değiştirdim. Acaba yapraklar neden sararıp dökülüyor olabilir?
***
Kapalı yerde tutuyorsanız kapalı yerlerde fena bitlenir. Büyüteçle iyice inceleyin. Çok küçük örümcek bitler yeni taze yaprakları mahveder. Acilen ilaçlamanız lazım. Bit sorunu yoksa toprağı felaket kötü demektir. Toprağınızı değiştirmeniz gerekir. Ama bu sırada yani toprak değiştirirken köklerini eski topraktan tamamıyla arındırmayın. Yoksa çok kötü olur. Benim de saksıda var. Kış sonunda her yerinden filizlendi. Şu anda neredeyse çiçeklerini açmak üzere. Geçen yıldan kalma yaprakları da yeni yaprakları da gayet sağlıklı. Sürekli dışarıda açık havada biraz güneşli bir yerde tutuyorum.
Çiçeklerinin tamamı aynı anda kurudu. Yaprakları normal görünüyor. Çiçeklerin kuruması neden olabilir?
***
Bir sorun yok. Sürekli peş peşe çiçek açmıyor. Yoğun bir tomurcuklanmadan sonra yoğun bir çiçeklenme oluyor. Fakat o esnada yeni tomurcuklar gelişmez. Sonra da tüm çiçekler dökülür. Ben ilk defa geçen yıl ilkbaharda çiçekli halde aldım. Çiçekler döküldü. Sarılıcı uzun dallar uzattı. Bu yıl ilkbaharda birkaç misli daha fazla çiçek açtı. Onlar da bir süre sonra döküldü. Gerçi neredeyse bir aya yakın süre dayanıyorlar ve kokuları hiç eksilmiyor. Ve çiçekleri döküldükten sonra uzun bir aradan sonra şimdi bugünlerde yine geçen yıldaki gibi sarılıcı dallar uzatmaya başladı. Yaşlandıkça yılda iki üç defa tomurcuklanmaya teşebbüs eder diyorlar ama bundan emin olamadım.
Terasımda iki adet 3 yıllık yaseminim var. Topraklarını sizin dediğiniz gibi değiştirdim. Şu an göz vermeye başladı. 1.80 metre yüksekliğindeki teras duvarına sardırmayı düşünüyorum. Çiçek aromasını arttırmak ve çiçeklenme dönemini uzun tutmak için bir tavsiyeniz var mıdır?
***
Doğru bakım, ihmal etmemek ve bitlenmesi durumunda derhal ilaçlamakla her şey yolunda gider. Kokunun yoğunluğu hava ısı derecelerine göre değişir.
Selçuk ilçesi Çamlık köyünde yaşıyorum. Bu kış oldukça uzun süre -8’leri gördük. Yıldız yaseminim 8 yaşında ve saksıda. Çok seyrek bir şekilde yaprak ve çiçek verdi. Çok seyrek olsa da yeni yapraklanmalar var. Çok kuru dal var. Şu an güneye bakan bir dut ağacının altında. Budama yapmalı mıyım? Ne zaman ve ne kadar? Bir de ağaç altından alıp güneşli bir yere geçireyim mi?
***
-8C derecede hiç zarar görmemesi gerekirdi. Eğer sizin köy fazla yüksek bir yerde ise ve yıldız yasemininiz kuzey, kuzeydoğu yönlerinden rüzgarlara tam açık bir yerde ise bu sebeplerle -8C derece değil belki -15C derece kadar soğuğa maruz kalmış olabilir. Veya fark etmemişsinizdir ama geçen yaz veya sonbaharda fena halde bitlenmiş olabilir (kış değil bitlerin zararı dalları kurutmuştur). Şimdi kuru dalların hepsini kesin. Yaz boyunca sarmaşık gibi uzayıp giden, hızlı uzayan incecik dallar uzatacak. Sonbahara kadar bu şekilde gelişip eskisinden daha iyi yapılanır. İsterseniz fazla geç olmadan yerini değiştirin.
Yıldız yasemin çiçeğimin dallarında fasulyeye benzer uzantılar oluştu. Çok araştırdım sonuç bulamadım. Bunlar normal midir?
***
Bazı çiçeklerinde tohum oluşumu mümkün olduğu zaman o şekilde tohum kılıfları geliştirir. Yani onların içlerinde tohum oluyor.
Yıldız yasemin yeni aldım. 2 haftadır bende evde cam balkonda ışık alan ve saat 5 ten sonra güneş alabilecegi bir noktada. Boyu 1.5 metre sırığa sarılı bir halde. Üzerinde mevcut çiçekleri var ancak çiçeklerin bir kısmı sarardı ve dökülmeye başladı. Bunun dışında bir sürüde yeni çiçek tomurcukları da var ve her geçen gün geliştiğini gozlemleyebiliyorum ancak çiçeklerin sararıp dökülmesi beni korkutuyor normal midir?
***
Evet normaldir. Yaz boyunca uzun uzun ince sarmaşık dallar uzatır. O dallar ise gelecek yıl ilkbaharda salkım salkım çiçekler açar. Bende de var. 3 yıldır sadece ilkbaharda çiçek açıyor. Ama çiçekler o kadar çok ve o kadar yoğun kokulu ki insanı bir yıl yetecek kadar bıktırır. Bahçemi günlerce özellikle akşamları güzel kokuya boğuyor. Diğer yaseminlere benzemez. Bu apayrı bir bitki.
Balkonda baktığım yaseminin çiçekleri bir anda kurulunca yapraklarına baktım ve gördüm ki tüm yapraklar ve çiçekler siyah minicik bir böcek dolmuş. Bu sorunu nasıl, eğer öneriniz ilaç olacaksa da hangi ilaçla çözebilirim?
***
Önemli değil. Yıldız çiçekli yasemin (birkaç yıldır gözümün önünde gözlemlediğime göre) sadece ilkbaharda bol bol çiçek açıyor. Sizinki hala çiçekli idiyse ilginç. Belki oranın iklim farklılığından gecikmiş olabilir. Önemli değil yani zaten çiçekler tümüyle dökülüp gider. Sonra, şimdi bugünlerde birçok yeni dallar uzatır. Bu yeni dalların sağlıklı gelişmesi, bitlenmemeleri önemli. Çünkü gelecek ilkbaharda bu dallar çiçeklerle dolacak. Şimdi birkaç günde bir hortumla üzerine sertçe tazyikli su sıkarak yıkayın. Böcekler böylece gider, kurtulursunuz. Yeni çıkacak olan sarılıcı uzayıcı dallarda bitlenme olursa ilaçlamanız gerekecek.
Böceklenme sorusunu sormuştum, yeni dallarda da böcekler var. İlaç ne kullanabilirim?
***
Yine şiddetli su fışkırtarak deneyin. Yıldız yasemin sonbahara kadar yeni dallar uzatır. Yani muhtemelen bunlar zarar görse bile yeni dallar geliştirmeye çalışır. İlaç kullanmak istiyorsanız bir ziraat ilaçları satıcısı yere gidip onlara danışmanız lazım. Ucuz, pahalı çeşit çeşit ilaçlar var. Benim memnun olduğum bir ilaç Avirmec EC şimdi artık çok fazla pahalı. Toz olarak satılanlardan mini bir paket var. Suda iyice eritip fısfıs aletiyle dallara, yapraklara uygulayacaksınız. Bu ilaçların tümü ev içinde veya kapalı balkonlarda sakıncalı çünkü sizi de zehirleyebilir. Açık hava bitkilerine uygundurlar.