Özellikleri
Mevsimlik bitkilerdendir. Her yıl ilkbaharda tohumdan fideleri yetiştirilir. Kışa doğru ölürler. Bodur, uzun boylu, yalınkat ve katmerli çiçekli çok fazla çeşitleri var.
Kirli hanım çiçeğinin birçok türleri var. Bazıları kışın soğuğa dayanır, uzun ömürlüdür. Her bir türün birçok kültivarı türetilmiş. Zinnia elegans ve çeşitleri ise genelde mevsimliktir. Sonbaharda soğuklar başlayınca ölüp giderler.
Kesme çiçekçilikte zinnia çeşitlerinden birçoğu önem taşır. Çünkü çiçeklerinin vazo ömrü fena değildir. İngilizcedeki adlarından biri ‘kes gelsin çiçeği’dir. Yani çiçeklerini vazo için kesip alırsanız zinyalar kısa sürede yeniden çiçek açar.
Zinnia yetiştirme ve bakımı
Gölgeli yerleri sevmez. Ne kadar uzun süre güneş alırsa o kadar sağlıklı olur.
Fideleri ekmeden önce toprağı çapalayın ve hafifçe gübreleyin. Çünkü işlenmemiş ve gübrelenmemiş topraklarda gelişimleri ve çiçek verimleri iyi olmaz. Hem zinnialar ilkbahardan neredeyse sonbahar sonuna kadar sürekli gelişim halindedir. Sürekli sağlıklı bir şekilde çiçek açması için en başta her şeyi gerektiği gibi yapmalısınız. Saksılarda yetiştiriyorsanız ortalama 20 günde bir bitki besini vermelisiniz.
Sulamaları toprak iyice kurumadan önce yapın. Susuz kalmaya gelmezler.
Solan çiçekleri derhal keserseniz diğer tomurcuklar da büyük çiçekli olur. Yoksa zinnia tohum oluşturmaya önem verip diğer tomurcuklara özen göstermez ve onlar küçük çiçek açarlar. Gelecek yıl için sadece bir veya iki çiçeğin tohuma kaçmasına izin vermeniz yeterli olur.
Zinnia fide üretimi
Zinnialar ilkbaharda tohumla üretilir. ⇒ Fide kasalarında gelişen fideler daha sonra esas yerlerine ekilir. Bodur çeşitlerini ortalama 25cm aralıklarla, uzun boylu çeşitleri 40cm aralıklarla dikmelisiniz. Fideler yeni yerlerinde biraz büyüdüklerinde tepelerini koparın ki daha dallı budaklı olsunlar.
Yaz boyu güzel güzel çiçek açarlarken bir veya iki çiçeğini tohum vermesi için solduğunda kesip atmayın. Tohumlarını alıp sonraki baharda ekmek için saklayın.
Sorunları
Zinnia kirli hanım çiçeği külleme hastalığına yatkındır. Sulamayı sabah erkenden yapmalısınız. Akşam sulamaları yapraklarında külleme ve mildiyö gibi mantar hastalıklarına sebep olabiliyor. Fakat eğer bahçeniz veya balkonunuz fazlaca açıklık yerde değilse ve rüzgarlara pek açık değilse külleme hastalığı kaçınılmazdır. Bu durumda tek çare ve tam kesin çözüm Topas adlı ilaçtan veya benzeri ilaçlardan kullanmaktır.
Tohumdan çimlendirdim. Şaşırtma yaptım. Toprağı kaktüs ve market toprağı karıştırdım. Bol güneşli balkonda saksıda büyürler mi? Yoksa bahçeye ekmek şart mıdır?
***
Açık havada olması şartıyla saksıda da gayet güzel yetişirler. Yalnız, çok güneşli balkonlarda çiçek yetiştirmek için oldukça büyük saksılar kullanmak lazım. Zira küçük saksılarda kökler çok fazla ısınır ve bu da gelişimlerinin aksamasına hatta durmasına neden olur.
Babaannem eskiden yetiştirirdi bahçesinde bir çok cicegi. Hatırladığım kadarıyla toprağı hafif çapalardi tohumları bol bol serperdi hafiften tirmiklardi toprağı. Felaket güçlü güzel cicekleri olurdu. Bu sene ben aynısını yaptım direk asıl yerlerine ektim aynı şekilde harika güzel gelisiyorlar
Bu günlerde tohumu asıl saksısına ekip yetiştirmem mümkün mü? Geç mi kaldım acaba ekmek için?
***
Evet ama bölgeye göre değişir. İzmir için çok geç. Çünkü şiddetli sıcaklar yüzünden mini fideler gerektiği gibi serpilemez. İstanbul için biraz geç kalmışsınız ama olabilir. Tohumlar çimlenecek, fideler büyüyecek.. Ancak en erken ağustos sonunda çiçek açacak kadar gelişmiş olurlar. En azından eylül boyunca çiçek açacaklardır. Hava şartlarının gidişatına göre ekim ayında da çiçek açmaya devam ederler ama bir de yaz sonundan itibaren sıcaklık derecesinin nemliliğe göre düşük kalması durumunda zinnilarda külleme hastalığı başgösterir (ve ilaçlamak gerekir).
Eşimin mezarına ekmek istiyorum. her sene ekim yapmak gerekir mi? Bursa sıcak ve nemlidir. Bu şartlarda yaşar mı?
***
Kışın ölürler yani her yıl yeniden ekmek gerekir. Hem yaz boyu mutlaka en az haftada bir gidip sulamanız lazım. Mezarlar için uygun değil.
Nisan ayının başında çimlendirdiğim tohumların bir kısmını bahçeye aktardım. Bir kısmı hala viyolde duruyorlar. Fideler 10 cm geçince birçoğunun tepesini kırdım. İki haftada bir fosfor ağırlıklı gübre ve humik asit ile gübreleme yaptım. Fidelerin gelişimi hemen hemen durdu. Güneşli ve havadar bir yerde bakıyorum. Budama yaptıklarım yan dal vermiyor budamadıklarım ise boy atmıyorlar. Yaklaşık üç haftadır bu şekildeler. Nerede hata yapmış olabilirim?
***
Fazla kuralcı ve aşırı ilgili olmanız en ciddi hatanız. Sera şartları ile ev, balkon, oda şartları aynı değil. Bu durumda, en sağlıklı yol şudur: Viyoldeki fideler çenek yaprakları hariç, sadece 4 adet esas yapraklarını geliştirince esas yerlerine acilen dikeceksiniz ki problem olmasın. Ayrıca: Tepe kırması yapmak gerekiyorsa esas yerlerine ektikten sonra, biraz daha uzadıkları zaman yapmanız lazım. Viyolde iyice güçlenmeleri ancak seralarda özel şartlarda mümkündür. Ama diğer ortamlarda ne zaman ne olacağı hiç belli olmaz ve hatta viyolde aniden ölmeleri de sık görülen bir problemdir. Bu yüzden, bundan sonra daima bu tavsiyeme göre yapın.