Cambria

Orchidaceae (Orkidegiller) familyasının Epidendroideae alt familyasından, Cymbidieae grubuna mensup çeşitli orkide cinslerinin çeşitli türlerinden oluşturulmuş çok sayıda hibrit ve kültivar çeşitlere ortak bir ad olarak Cambria ismi verilir. Tek bir ana cinse bağlamak mümkün değil. Cambria hibrit orkideleri bütün dünyada en çok satılan orkideler arasındadır.

Temelinde şu cinsler var: Odontoglossum, Oncidium, Miltonia, Cochlioda, Brassia.. Bunların çeşitli türlerinden elde edilmiş hibritler, kültivarlar Cambria orkideleridir. Bazı uzmanlara göre şimdi Cambria denen hibritlerden tümüne Cambria demek yanlış olur. Hibritlerde mutlaka Odontoglossum cinsinin özelliklerinin ağır basması gerekir. Aşağıdaki resimde gördüğünüz Vuylstekeara Cambria ‘Plush’ hibrit çeşidi gerçek Cambrialardan biridir.

Cambria özellikleri

Cambria orkidelerinin zarifliğine ve güzelliğine diyecek söz yok. Yıl içinde çiçek açmasının özel bir zamanı da yoktur. Sekiz ayda bir çiçek açarlar. Zamanla saksıda yeni yalancı soğan sayısı arttıkça her birinin gelişimini tamamlaması – çiçek açma zamanları farklı olur. Ve duruma göre yılın hemen her zamanı üstünden çiçek eksik olmaz.

Habitat

Cambria’ların temelindeki orkide türlerinin çoğunluğu tropikal ve subtropikal bölgelerin dağlarındaki, tepelerindeki sis ormanlarına ve nemi, esintisi yoğun dağ/tepe ormanlara mensuptur. Bir kısmı da çok serin dağ ormanlarına, pek azı alçak kesim yağmur ormanlarına.. Dolayısıyla genel bakım gereksinimlerini sis ormanlarının şartlarına göre belirlemek gerekir. Bu tür hibritler doğal akrabalarından daha dayanıklı, daha güçlü olur ve en çok sis ormanı tabiyatlı özellik gösterirler.

Yapı, gelişim

Önce yandan filiz verip yaprak uzatır. Sonra az sayıdaki yaprakların merkezinde yeni bir yalancısoğan oluşturur. Yalancı soğanın gelişimi bittikten bir süre sonra ucundan çiçek sapı çıkarır. Bir sap üzerinde birkaç (3-7 arasında) çiçek tomurcuğu gelişir. Çiçek açtıktan sonra yeni yan filiz gelişimi başlar. Eskimiş yalancısoğanları kesmemelisiniz. Çünkü bütün bünye için çok önemli hayat kaynağı rolleri var.

Cambria orkidelerinin bakımı

Akşamdan sabaha kadar fafif serin esinti, gündüz boyunca biraz sıcak. Güneş ise haziran başından ekim sonuna kadar filtreli olmalı.

Birçok ev orkidesinde (ve ana vatanı sis ormanı olan bitkilerde) olduğu gibi Cambria orkideleri de gece saatlerinde serin esinti ve ara sıra ıslatılmak ister. Islaklığın esintilerle kuruması (böylece bitkide ısının daha da düşmesi) sağlıklı ve hızlı gelişim için büyük önem taşıyor. Fakat kışın soğuğun fazlası zarar verir. En iyi en sağlıklı gelişim için kışın gece esintisi sağlarken odanın ısısının 10C derece altına uzun süreli düşmemesine dikkat edin. Rüzgarın serinliği de havası nemli yerlerde 8C, havası kuru yerlerde 14C altına düşmemeli. Buna göre esinti saatlerini belirleyin. Yazın gece sıcaklığı arttığında (23C derece ve yukarısı) ortamda esinti de olmazsa gelişimleri durur.

Güneşlendirme

Aşırı güneşe bile alışırlar ama alıştırmasanız daha iyi olur. Çünkü gelişimi yavaşlatır. Güzelliği azaltır. Bahar ve yaz aylarında öğle civarı güneşinin yakıcı ışınlarından koruyun. Sabah veya akşam güneşi yaprakları çok hafifçe ısıtacak şekilde filtreleyin. Fakat kasımdan marta kadar ne kadar çok güneş alsa o kadar iyi.

Toprak karışımı ve saksı özelliği

Cambria’ların kökleri hem ince ve naziktir hem açıkta olmayı sevmez. İri iri çam kabukları uygun değil. Sphagnum yosunu ve cocopeat fazla su tutucu olup köklere hava ulaşmasını engellediği için ev ortamlarında kesinlikle uygun değil. En iyisi şöyle bir karışım yapmanızdır:

Tane irilikleri iri taneli pirinç ve kuru nohut arasında irili ufaklı olacak şekilde aşağıdaki maddelerden karışım yapın.

– Orkideler için olan çam kabukları.. Gereken boyutta doğrayın.
– Leblebi taneleri kadar poza taşı veya pişmiş kil..
– Mangal kömürü parçaları veya taneli leonardit..
– 4-5mm kadar büyük taneli dere kumu..
– Taneleri 4-5mm olan mıcır..

Karışım oranları

Çam kabukları karışımın %50’sini oluşturacak. Geri kalan %50 ise saydığım diğer maddelerin eşit ölçülerde birbirleriyle karışımıdır. Sonra tümünü birbiriyle iyice karıştırıp harmanlayın.

Toprak değiştirme gerekliliği

Köklerin toprak dışına yönelmeleri Cambrialar için pek normal değildir. Genelde hatalı toprak yüzünden, toprak ekşimiş bozulmuşsa böyle olur. Kökler dışarı çıkmak için çaba sarfediyorsa toprak değiştirin. Sağlıklı ve doğru nitelikli toprakta kökler dışarı çıkmak istemez, içeride dolaşmayı tercih ederler.

Saksı

Mutlaka suyu emici özelliği olan toprak saksı olmalı. Plastik saksı kullanacaksanız kenarlardan delikler açın. En altta da büyük delikler olsun ve saksının altında 1-2cm boşluk olsun. Yani saksı yere değmesin ki alttan da hava alsın. Ayrıca saksı köklerin zor rahat edeceği küçüklükte olması gerekiyor.

Saksı değiştirme

Kökler fazlaca çoğaldığında az farkla biraz büyük saksıya aktarın. Önce eski toprağından arındırın. Birkaç defa su dolu kovaya daldırıp çıkarırsanız eski toprak köklerden çözülür. Sağlıklı köklerin sıkıca tutunduğu parçalar varsa onlar kalsın. Ölü kökleri temizleyin. Sağlıksız kökleri de kesebilirsiniz.

Sulama

Gelişigüzel, dikkatsiz sulamalar Cambria ve benzeri orkidelere büyük zarar verir. Su kesinlikle direkt taze musluk suyu olmamalı. İyice dinlenmiş, tortusu çökmüş olmalı. Aşağıdaki her iki tip sulamayı sabahleyin, oda ısısından daha soğuk olmayan suyla yapacaksınız.

a) Rutin sulamalar

Toprak bir hayli kuruyunca (ama kupkuru olmadan önce) bir iki litre kadar su ile sulayın. Sularken kökler ve toprak iyice yıkanmalı. Onun için çok su ile sulayacaksınız. Bu usul sulama özellikle bu türler için çok önemlidir. Yoksa toprakta biriken zararlı maddeler yüzünden yaprak sağlığı bozulur ve kökler de çürür. Saksının altından su akıp gitmeli. Saksı su içinde beklememeli.

b) Besinli su ile sulamalar

Bunda çok su gerekmiyor. Tüm saksı içeriğini ıslatacak kadar olması yeterli. Besin verme detayları daha aşağıdaki konular içinde.

c) Dinlendirme dönemi sulaması

Toprak neredeyse adamakıllı kupkuru olmaya yaklaştığında sulayın. Daha fazla bekletirseniz Cambria orkideleri o kadar susuzluğa dayanamaz. Hiç besinli su vermeyin. Suyun miktarı alt deliklerden birkaç damla su çıkacak kadar olsa yeterli.

Çiçeklenme ve gelişim süreçlerinde bakım

Cambriya orkideleri yeni çiçek açtığında veya çiçekler solduktan sonra yeni bir (ya da iki) yeni yalancısoğan oluşturmaya başlar. Bunların gelişimini tamamlayıp çiçek açmaları 8 ayı bulur.

Çiçek açtıkları zaman başlayarak her 3 sulamada bir genel amaçlı bitki besini verin. Yalancı soğanlar belirince sulama sıklığını ve gece esintilerini arttırın. Yalancısoğanlar normal büyüklüğün yarısını geçince potasyum oranı yüksek bitki besini ile (sardunya özel besini olabilir) devam edin. Olması gereken büyüklüğe ulaştıklarında besin vermeyi bırakın. Sulamayı sıklığını azaltın. İki hafta geçince dinlendirmeye sokun. Bunu tavsiye edenler pek yok ama gereklidir.

Dinlendirme

Dinlendirme en az 1 ay, en fazla 2 ay sürecek. Sulamayı yukarıda dinlendirme sulaması paragrafında anlatmıştım. Gece esintilerini ve gece ıslatmalarını bu dönemde yapmayın. Serin bir yerde bekletin. Dinlendirme süresi bitince önce gece esintilerine ve gece esintilerinde su fısfıslamaya başlayın. Sulama sıklığını zamanla yavaş yavaş arttırın. Çiçek açana kadar hiç besinli su vermeyeceksiniz. Ya da üçte bir azaltmış olarak devam edin.

Solan çiçekler

Çiçekler solunca sapını olduğu gibi kesin. Yalancısoğanın tepesinden, birkaç santim yukarısından sapı keseceksiniz. Öyle ki yalancısoğanın üstünde sap 5cm kadar kalmalı. Daha kısa olmamalı yoksa yalancısoğan zarar görür.

Cambria yalancısoğanlarının çiçeği solup sapı kesildikten sonra sağlıklı kalması önemlidir. Çünkü yeni çıkan yavru yalancı soğanları besler. Yavrular geliştikçe eskisi güç kaybeder ve sağlıklı görünümünü yitirir. Bir şey yapmanız gerekmiyor. Kesip ayırmaya çalışmayın yoksa bütün bünyeye zararı olabilir.

Cambria orkide çoğaltma, üretim

Yalancı soğan geliştiren orkidelerde çoğaltma usulü genelde hepsinde aynıdır. En eskilerini ayırmakla yapılır. Fakat bunun için orkide üzerinde çok sayıda yalancı soğan olması gerekiyor. Öyle ki en eskilerini ayırdığınızda geriye en az üç tane en yeni sağlıklı yalancısoğan kalmış olmalı.

Fakat Cambrialarda yalancı soğanların yapıları ve gelişim tarzları biraz farklıdır. Bu sebeple çoğaltılmalarında yalancı soğanların sayısının pek önemi yok. Hem ayrılacak soğanın en eskilerden olması da gerekmiyor. Önemli olan iki şey var:

1- Geri kalacak soğanın ya da soğanların güçlü ve sağlıklı olmasıdır.
2- Ayrılacak soğanın dipten ayrılmasının kolay görünüyor olması gerekliliğidir. Kolay görünmesi şöyle: Ayrılmaya elverişli soğan iğreti gibi durur ve sallantıdadır. Yani dipten kırılıp kopacak gibidir. Eğer ana soğanla fazla bitişik ise ve çok sarsılmaz, yerinden oynamaz görünüyorsa ayırmaya elverişli değildir. Bu durumda ayırmaktan vazgeçin. Ama elverişli görünüyorsa ve hatta yeni bir yavru soğan olsa bile, her ne kadar gelişimini tamamlamamış olsa bile ayrılabilir.

Ayırmak için

Soğanın çevresindeki az miktar toprağı kaldırın. Diğer soğanla olan dip bağlantı yerine ulaşın. Eğer sap gibi incelerek fazlaca aşağı doğru ilerliyorsa fazla derine ulaşmaya, bağlantı yerine ulaşmaya gerek yok. Biraz aşağıdan kesip alın. Sonra kesip aldığınız soğanın dip kısmını kesik yüzey açıkta kalacak şekilde çepeçevre nemli kağıt havlu parçası dolayarak havadar bir yerde iki gün bekletin (kesik yüzeyin kuruması için).

Sonra küçük bir saksıya Cambria orkideleri için uygun karışıma dikin. Bu toprak karışımı orta nemli – az nemli arası nemlilikte olmalı. Soğanı dikince sulamayın. Hava almayacak şekilde şeffaf naylonla kapayın. Mevsim yaz ise serin ve direkt güneş almayan bir yerde bekletin. Sadece akşamdan akşama açarak esintili ortamda iki üç saat kadar havalandırın. Havalandırma esnasında üstüne su fısfıslayın. 20 gün böyle devam edin. Toprak kupkuru oldukça az miktar su ile sulayın. Bu süreçte soğan anasız hayatına devam etmek için yapılanır. Dibinde önceden kökler vardı ise aktifleşip toprağa tutunmuştur. Başta köksüz idi ise köklenmeye başlamıştır. 20 gün dolduğunda artık naylonla kapalı tutmayın.