Acı bakla cinsinden süs bitkisi olarak en fazla yetiştirileni Lupinus polyphyllus türünün çeşitleri, melezleri ve kültivarlarıdır. Kışın şiddetli soğuk karasal iklimlere uygundurlar.
Özellikleri
Fabaceae (Baklagiller) familyasından acı bakla türleri 1,5 metre yükselen bahçe süs bitkileridir. Hem çiçekleriyle hem yapraklarıyla çok gösterişlidir. Bahçe dekorasyonunda ve kesme çiçekçilikte kullanılır. Bodur hibritleri bile en az yarım metre civarında olup bir metreyi geçebilirler.
Hibrit acı baklalardan bazılar sadece bir veya iki yıllıktır. Yani ömürleri çiçek açıp tohum oluşturana kadardır. Çoğunluk çeşitleri uzun ömürlüdür. Bahçelerde yıllar boyu kalıcı olurlar. Her Baklagil gibi acı bakla türlerinin kökleri de toprağı azotça zenginleştirir.
İklim ve bölge uyumu
Kışın ağır şiddet don olayları olan yüksek rakım karasal iklim bölgelerine uygun süs bitkilerindendir. Tüm türleri kış soğuklarına -35C dereceye kadar dayanırlar (Dave’s garden). Ayrıca serin yaz severler. Düşük rakım deniz etkisi olan bölgelere hiç uygun değildir.
Yeni tip bodur Lupinus polyphyllus hibritleri yaz sıcaklarına biraz daha uyumludurlar. Hem karasal iklim hem yazın fazla sıcak olan yerler için idealdir. Bunlar da deniz etkisi olan yerlere uymaz.
Acı bakla yetiştirme, bakımı
Acı bakla güneşli ve açıklık parklar bahçeler içindir. Bu şartlara uygun olmayan yerlerde yapraklarda külleme vb hastalıklar ve bitki bitleri acı baklalara fena zarar verirler.
Toprak: Orta halli topraklar uygundur. Ağır killi topraklar ise acı bakla ekiminden önce derinden bellenip ponza taşı ile iyileştirilmelidir.
Sulama: Fazlaca kumlu, fazla geçirgen topraklarda acı bakla yaz boyu sık sık su ister. Diğer topraklarda ise fazladan bir kuruma görmedikçe sulamayın. Çünkü derinlere giden kazık kökü sayesinde üst yüzeyde kuruma olsa bile susuz kalmaz.
Gübre: Sonbaharda kuru yapraklar, saman ve çiftlik gübresi karışımı malç ile diplerini toprak yüzeyini örtün. Bu yeterlidir. Yapmadıysanız kış sonunda tam dibinden değil biraz uzağından toprağa gübre karıştırın.
Acı bakla fide üretimi
Lupinus polyphyllus türü ve çeşitlerinden acı bakla tohumla çoğaltılır. Yaz sonuna doğru veya sonbahar başında tohumları rasgele ekin. Hemen çimlenenler gelişime devam eder. Çimlenmeyen tohumlar ise kış üşümesi dönemi yaşamaları gerekiyor demektir. Bunlar ilkbaharda çimlenir ve hızlıca büyürler.
Yeterince gelişmiş olan fideleri acilen esas yerlerine dikin. Fazla büyümelerine kadar beklemeyin. Çünkü kazık kökü sürekli uzar. Eğer geç kalırsanız yer değişikliğinde kırılır. Sonuçta bunların tutma olasılığı düşüktür.
İlkbaharda dip sürgünlerini ayırmakla da çoğaltabilirsiniz. Köklü olmaları gerekmiyor. Sürgünler yeterince kuvvetleşince kesip alacaksınız. Bunu herkes tavsiye etmiyor. Acı bakla üretimi için tohumla çoğaltma en uygun yöntemdir.
Hibrit fidanlarımı 3cm kadar seradan almıştım. İlkbaharda bahçeye ekene kadar ev içerisinde tutuyorum. Ancak yapraklar bozulmaya başladı. Önce sarı koyu bir renk alıyor sonra kuruyor. Torf içerisinde küçük bir saksıda susuz kalmamasına özen göstererek sulama yapıyorum. Kapalı balkon kaloriferli bir odada nem oranının da yüksek olduğunu düşüyorum. Mutfaktan gelen bir nem. Günün 1 saati direkt gün ışığı alabiliyor pencereden havalar el verdiğince. Acaba nerede yanlış yapıyorum? Neyi duzeltmeliyim?
***
Kışın -35C derece gibi ağır don olaylarına dayanıklı acı bakla bitkilerini üstelik İzmir’de evde tutuyorsunuz. Güneş de yok. Zaten tamamıyla açık hava bitkisidir. Sürekli hava akımları ister. Yaptığınız her şey sonuna kadar yanlış. Ayrıca bu civarlara uygun bitkilerden değil. Yüksek rakım karasal iklim bölgelerine uygundur. İzmir’in denizden uzak ve biraz olsun yüksek rakım bir ilçesinde iseniz orada belki olabilir.
Tohumdan yetiştirdiğim acı baklaları yerine almam gerekli ama açıklamalarınıza göre yaşadığım yerde yazı atlatması güç. Gölge bir ağaç dibine diksem şansını arttırabilir miyim? Direkt yere mi yoksa geniş ve derin bir saksıya almam mı daha uygun olur?
***
Evet buralara uygun olmayan bitkilerdendir. Saksıda olunca şansı daha da az. Acilen bahçeye dikmelisiniz.
Acı baklanın budaması nasıl yapılmalı?
***
Şimdilik sadece çiçekleri solmuş dalları kısaltın. Kışın dalların kendileri kurur. Kurumazlarsa kış sonunda tüm dalları dipten kesin. Yeni sürgünler kuvvetlice uzamaya başlar.
İstanbul’da olmaz mi? deniz seviyesinde oldugu için..
***
Yeni tip bodur kültivarları olabilir belki.