Drosera cinsinin Antarktika hariç tüm kıtalarda 194 kadar türü var. Bilimsel isminin anlamı güneş çiği‘dir. Nitekim bu türlere İngilizcede Sundew derler. Charles Darwin’in büyük bir merakla incelediği bitkilerdendirler. Konumuz aslında sadece Drosera capensis türü. Ana vatanı Güney Afrika’nın Cape bölgesi olduğu için, oraya ait manasında capensis demişler.
Özellikleri
Doğal ortamları binlerce yıldır sularla yıkanan, kireçsiz, mineralsiz sulak alanlardır. Ya akan su etkisinde olan, ya da sürekli su sızıntısı olan yerlerde yaşarlar.
Drosera türleri arasında en çok Drosera capensis türünün yetiştiriciliği yapılır. Uzun ömürlü, sağlam ve dayanıklı olmasına rağmen küçük yapılıdır. Hibrit, kültivar vesaire pekçok çeşitleri vardır.
İlkbahardan sonbahara kadar, şartlar gelişimine uygun olduğu sürece devamlı pembe çiçekler açar. Çiçekleri güzeldir. Tüm yıl yapraklı, sağlam yapılı bir bitkidir. Yapraklar bir merkezden çıkıp rozet gibi çevreye yönelik gelişirler. Zamanla yukarıya rizom gövde uzaması olur. Toprağa bolca kök salar. Çok fazla tohum üretir ve çevreye dökülen tohumlar kendiliğinden çimlenip mini fideler peyda olur.
İklim uyumu
Ana vatanı Cape bölgesi tropikal değil subtropikal iklim kuşağındadır. Az da olsa kış soğukları olur ama D. capensis kış uykusu süreci yaşamaz. Tüm yıl yapraklıdır. Kışın dondurucu rüzgarları direkt almazsa -4C derece soğuğa dayanır. Ayrıca 40C derece yaz sıcaklarına uyumludur. Fakat hava ne kadar sıcaksa o denli hava nemliliği de yüksek olmalıdır. Bu sebeple yazın şiddetli sıcakların hakim olduğu yerlerde yaz aylarında dışarıda tutmanızı tavsiye etmem. Dolayısıyla yaz-kış sürekli içeride tutmakta yarar var.
Yetiştirme, bakım
Drosera capensis yetiştirmede öncelikle en önemli unsur uzun süre güneş ışınları alması gerekliliğidir. Günde en az 5 saat ve kesintisiz. Ancak çok sıcak yaz günlerinde öğle saatlerinin güneşini direkt almamalıdır. Sabah öğleye kadar veya ikindiden akşama kadar güneş almalıdır (yaz boyunca).
Toprak ve sulama
Sağlıklı ve hızlı gelişim için en az 15cm derinlikte saksı kullanın. Çünkü küçük ve dar saksılarda iyi gelişmez.
Toprak ise şöyle olacak: Saf gerçek torf + kuvars kumu karışımı yapın. Torf yerine lifli sphagnum yosunu da olur. Dere kumu kullanmayın. Çünkü kireç taşı parçacıklarıyla karışıktır. Bu bitkiye uymaz. Kuvars veya silisyum kumunu ise önce iyice yıkayıp tozundan arındırın.
Saf su ile sulayın. Akü suyu satın alabilirsiniz. Veya yağmur veya kar suları depolayabilirsiniz. Saksı altlığı olarak biraz derince bir tepsi kullanın. Sularken üstten yavaş yavaş su dökerek sulayın. Alt tabakta 2cm kadar yüksekte su birikmesi iyi olur. Her gün üstten bir miktar su dökerek sulamaya devam edin. Haftada iki defa tepsideki suyu atın. Yeni temiz su biriksin.
Kışın bulunduğu yer soğuk oluyorsa suda bekletmeyin. Sulamayı iki üç günde bir yapın. Kış olsa bile Drosera capensis toprağı asla kupkuru kalmamalıdır.
Besleme
Drosera capensis küçük böcekleri yakalamalıdır. Siz kocaman sinekleri yakalayıp verirseniz yapraklarda hastalık oluşabilir. En kolay yolu mutfakta veya balkonda bir köşede mevsime göre meyve kabukları açıkta bekletin. Yaz aylarında kavun, şeftali vesaire. Kışın ise mesela muz ve armut kabukları uygundur. Açıkta durunca üstünde meyve sinekleri peyda olur. Bu kabukları (sineklendikten sonra) Droseranızın yanına koyun. Yapraklara yeterince böcek yapışınca meyve kabuklarını atın. Bunu 3-4 haftada bir tekrarlayın.
Ayrıca salon bitkilerinin topraklarına musallat olan toprak sinekleri de işe yarar. Droseranızın yanında toprağı sineklenmiş saksı bitkileri varsa o sinekler mutlaka yapraklara av olacaklardır.
Bunlardan başka, akvaryum balığı yemlerinden kurt kuru tarzında yemlerden verenler var. Bir de Beta balıklarına özel yapılmış yem. Önce yemi hafifçe ıslatıp ezin. Koyu bir bulamaç haline gelsin. Sonra o iğrenç bulamaçtan yaprak başına iki damlacık yerleştirin.
Bitki besini verme
Toprağına değil, yapraklara uygulayacaksınız. Böcek ve kuru kurtçuk akvaryum balığı yemi bulamama durumunda son çare bitki besinidir. Ama her bitki besini uymaz. Sadece salon bitkilerine özel hazırlanmış bitki besinlerinin genel amaçlısından verin. Orkide veya Afrika menekşesi besini de uygundur. 1 yemek kaşığı suya 1 damla karıştırın. Sonra besinli sudan yapraklara, yine böcek yakalama uzantılarına her yaprağa 1 damla yerleştirin. Ayda bir defa tekrarlayın.
Üretim
Tohumdan Drosera capensis fide üretimi çok kolay ve basittir. Aynı saksıya düşen tohumları siz hiçbir şey yapmasanız bile çimlenir ve droseranın yanında minicik fideler peyda olur. Sonra onları kökleri fazla derine gitmeden alıp başka saksılarda büyütürsünüz. Bu yüzden doraseranızın saksısının genişliği fazla olsa iyi olur. Tohumlar herhangi zamanda çimlenebilir. Ama genelde birkaç hafta fazla serin süreç yaşadıktan sonra çimlenirler.
Vejetatif üretimi yaprak çeliği ve kök çeliği yapılır. Saksıya uygun toprak karışımı doldurup yaprakğın bir kısmını toprak karışımıyla örtün. Kök çeliği ise sağlam bir kök parçası olacak. Üst kalın kısmı hafifçe toprak dışında kalacak şekilde dikin.
Her iki çelik yönteminde de çelikleri saksıya diktikten sonra bolca sulayın ve saksının üstünü hava geçirmeyecek şekilde şeffaf naylonla kapatın. Direkt güneş almayacağı ama güçlü aydınlık bir yerde tutun. Mini yapraklar çıkmaya başlayınca naylonu çıkarın. Güzelce sulayın. Sonra saksı üstünü bu sefer delikli naylonla kaplayın. 10 gün bu şekilde, her gün sulayarak devam edin. Sonra artık naylona gerek yok. Yavaş yavaş direkt güneşe alıştırmaya başlayın.
Problemleri
Mineralli su, kireçli su, yanlış toprak, güneşsiz kalması, havasız ortam, sulama yetersizliği gibi etkenler droseraların düşmanıdır. Bu hatalara düşmeyin.
Yapraklarına asla elinizi sürmeyin. Dokunduğunuz yaprakların bozulma riski yüksektir.
Drosera capensis böcek yakalayan bir bitki olduğu halde yaprak bitlerinin saldısırında çok fena zarar görebiliyor. Bu konuda dikkatli olun. Bitlenme olunca ilaçlama yapmalısınız. Ev yapımı ilaçlar da olabilir ama sakın sabun ve deterjan katmayın. En iyisi gerçek bir yaprak biti ilacı kullanmaktır. Yaprak bitlerinin zararı sonucu yapraklar bozulacaktır. Yeni yapraklar gelişene kadar acilen bitleri yok etmelisiniz.
Ölmesi yanıltıcı olabilir
Bazen tüm yaprakları ve yukarı yükselmiş rizom gövdesi tamamıyla kuruyabilir. Öldü diye çöpe atmayın. Güçlü kök sistemi ve toprak altı rizom kısmı genelde ölmemiş oluyor. Doğru şartlarda birkaç haftada rizom filizlenerek yeniden canlanır.
Evde yetişebilen diğer iki etçil bitki
Pinguicula × Weser Drosera capensis gibi güzel çiçeklidir.
Nepenthes biraz büyük yapılıdır. İbrikler oluşturur.
Kaynaklar
South African National Biodiversity Institute
Wikipedia
Fotoğraf: Britannica