Zamioculcas zamiifolia – zeze çiçeği Araceae familyasında tek cins, tek türdür. Kendi cinsinden olarak başka yakın akrabaları yoktur. Ana vatanı Afrika kıtasının doğusunda Kenya ile Güney Afrika Cumhuriyeti’nin kuzeydoğusu arasındaki bölgedir.
Zeze çiçeği özellikleri
Zeze çiçeği içmekân süs bitkisi olarak yetiştirilir. Başlıca kullanım alanı bundan ibaret. İngilizcede yaygın adı: ZZ plant. Türkçede biz buna zeze çiçeği diyebiliriz. Oldukça dayanıklıdır. Bir köşede unutulmaya en uygun ofis bitkisi hangisidir derseniz budur. 4 ay tamamıyla kupkuru toprakta yaşayabilir. En büyük düşmanı serin-soğuk zaman ve mekanlarda toprağının ıslak olmasıdır.
Hızlı gelişim ılık hava hareketlerinin sürekli olmasına bağlıdır. Kökten çıkan yapraklı dal benzeri uzantıların her biri aslında tek yapraktır. Her bir yaprağın uzun sapında çok sayıda yaprakçıklar dizilidir.
Zamioculcas zamiifolia – zeze çiçeğinin toprak altı kısmındaki yumru yapı aslında gövdesidir. Bu gövde kodeks gövde çeşitlerindendir. Suyu ve besinleri depolayıp idareli kullanmayı sağlar. Bitkiyi sukulent özellikli kılıyor. Aslında yumru değildir ama toprak altında kaldığı için yumru diyoruz. Gerçekte yumru veya rizom değildir, gövdedir -veya rizom gövde denebilir. Yuvarlak ve küçük patateslere benzerler.
Soğuğa dayanıklılığı
Kışın toprağının kupkuru kalması şartıyla -7C derece soğuğa yapraklar kurusa bile yumrular dayanır. Bu şekilde kış soğukları yüzünden yaprak kaybı oluyorsa her yıl baharda çok daha muhteşem bir irilikte yeniden yapraklanmaya başlar. Ama kışın toprak ıslanırsa yumrular çürür.
Yetiştirme ve bakımı
Zamioculcas zamiifolia ihmallere oldukça dayanıklıdır. Bakımına dikkat etmezseniz, az sulamanın, ara sıra sulamayı unutmanın pek zararı yok ama yanlış zamanda sulamalar çürüyüp ölmesine sebep olur. Bakımını iyi bilir ve doğru uygularsanız hızlı büyüyerek devleşir ve bir adam boyuna gelebilir. Gelişigüzel bakımlarda gelişimi yavaş olup çok sabır istiyor. Zeze çiçeği yeterli ışık alamazsa iki yıl dahi bekleseniz hiçbir gelişim göstermez. Kuvvetli aydınlık, havadar ve biraz da hafif direkt güneş alabilen yerleri sever. Büyümesine kışın değil yazın dikkat edin.
Sulama ve kış dinlenmesi
Kışın çok az sulayarak az aydınlık ve serin yerde dinlendirmenizi tavsiye ederim. Zeze çiçeğinizin yeri fazlaca serin ise kış boyu hiç sulamayın. Çünkü soğuk ortamda eğer toprağı ıslak olursa toprak altı kısmı olduğu gibi çürür. Kışı atlattıktan sonra direkt güneş alan kuvvetli aydınlık ve havadar bir pencere kenarına alın. Saksı mutlaka güneş ışınlarıyla ısınmalı. İlkbaharın serin günleri geride kaldığında direkt güneşi tül perde ardından filtrelenmiş olarak almalı. İlkbahar sonundan itibaren direkt güneşi hiç almasa da olur ama kuvvetli gün ışığı ve havadarlık şart.
Toprak ve bitki besini
Poşetlerde satılan salon bitkilerine özel torf toprağa hem iri taneli dere kumu hem ponza taşı karıştırmalısınız. Oranlarını şöyle ayarlayın: 1 ölçü torf toprak + 1 ölçü dere kumu + 1 ölçü ponza taşı. Önce hepsini bir leğende harmanlayın. Sonra zeze çiçeği için bu karışımı kullanın. Ponza taşı bulamazsanız onun yerine pişmiş kil (hidrokültür taşı) olabilir. Ondan da bulamazsanız mangal kömürü zeytin taneleri kadar parçacıklarını kullanın.
Zeze çiçeğine sadece haziran, temmuz ve ağustos aylarının sonlarında besin verin. Bulabilirseniz balık, yosun gibi deniz mahsullerinden organik besinler daha iyi yarar sağlar.
Saksısı nasıl olmalıdır?
Zamioculcas zamiifolia fazla köklenen bir bitki değil. Ayrıca uygunsuz şartlarda köklerinin kendiliğinden kuruması mümkün. Şartlar düzelince yeniden köklenir. Onun için büyük saksı istemez. Köklerinin anca sığacağı kadar saksı yeterli. Ama zeze çiçeğinin ağırlaşan yapraklar yüzünden devrilmemesi için saksı ağır çömlek veya seramik saksı olsa iyi olur. Ya da plastik saksının dibine ağır taşlar yerleştirin.
Toprak değiştirme
Üç yılda bir saksı ve toprak değiştirin. Bence saksı ve toprak değiştirmede en iyi şey sulamayı kesip tüm yaprakların kurumasını beklemektir. Aralık ayının sonu gibi sulamayı kesseniz susuzluğa dayanıklı yapraklarda tam kuruma bahar ortasını bulur. Daha erken kurusa bile siz havaların iyice ısınmasına kadar kuru toprakta bekletin. Mayıs ayında (ortasında olabilir) söküp yeni toprağa dikin, sulayın ve topraktan filizler dışarı çıkana kadar uzun süre güneşte ısınabileceği bir yerde tutun (sonra filizler göründüğünde güneşi azaltacaksınız). Böylece zeze çiçeğiniz eskisinden çok daha gösterişli olacaktır. Söktüğünüzde fazla sayıda yumru görürseniz bir saksıya üç veya dört yumru gelecek şekilde dikmelisiniz.
Zeze çiçeği üretimi yolları
Öncelikle ısı şartları çok önemli. Sürekli özel ısıtmalı mekan imkanı yoksa zeze çiçeği çoğaltma işlerine sadece yaz başında başlayın ve kış boyunca tam susuz bırakın.
Kökten ayırma
Zamioculcas zamiifolia iki veya üç yılda fazlaca yaprak uzatmışsa yumru sayısı artmıştır. Onları ayrı saksılara dikerek çoğaltmış olursunuz (yukarıda saksı değiştirme bölümünde yazdığım gibi).
Dal köklendirme
Aslında bu bitkinin dalları değil, sağlı sollu birçok yaprakçık barındıran yaprak sapları olur. İşte bunlardan bir tanesini alıp köklendirmeniz mümkün. Yapmanız gerekenler:
Dalı düzgünce kesin. Kopmuşsa veya kırıp almışsanız, ve eğer dip kısmı yaralı gibi olmuşsa, dip kısmı sonradan jilet gibi çok keskin bir bıçak ile dümdüz, pürüzsüzce kesin. Sonra kesik yüzeye 3mm kadar derinliğinde tek bir çizik atın. Ve suda bekletin. Mümkün mertebe dar bir bardak olmalı (eski tip limonota bardağı gibi). Bardağa çok az su koyun (çünkü suyu hiç değiştirmeyeceksiniz). Öyle ki dalın 2 veya 3cm, en fazla 4cm kısmı su içinde kalsın. Dal çok kalın ise ona göre daha geniş bardak kullanın ve ona göre uygun ölçüde su koyun. Suyu hiç değiştirmeyeceksiniz. Sadece eksildikçe gerektiği kadar su ekleyin. Bu şekilde zaten su çok çabuk eksilir ve hemen hemen her gün ekleme yapma gerekebilir. Sonra:
Köklenmeye başlarken aynı zamanda o en alt kısımda yumru oluşmaya da başlar. Yani dip kısım şişkinleşmeye başlamıştır. Daha fazla beklemeye gerek yok. İlkin çok küçük bir saksıya köklendirme toprağı ile yerleştirin ve en az 5 ay hiç dokunmayın.
Yaprak çeliği
Yaprak çeliği zeze çiçeğinin uzun saplı bir yaprağındaki sapa birleşen yaprakçıklardan yapılır. Çok yaprakçıklı uzun bir yaprak en ipten kesilerek de yaprak çeliği olarak kullanılabilir. Hatta suda köklendirmek de mümkün.
Yaprakçıkları akşam kesip alın ve sabaha kadar bekletin. Bu sırada kesik yer kendiliğinden tedavi olur. Sabahleyin yaprakçıkların en dip kısımlarını toprağa batırın. Toprak ıslak değil, orta nemlilikte olacak ve kayda değer bir kuruma görmedikçe sulamayacaksınız. Köklenme ortalama bir buçuk ay sürer. Filizlenmesi ise birkaç ay sonra başlar.
Tuttuğunuz yer çok kuvvetli aydınlık ve sürekli ılık hava akımlı olmalı. Direkt güneşten koruyun. Sabah veya akşam güneşi geliyorsa zararı yok, daha iyidir. Bazen iki üç ay sonra yaprakçıklar çürür gider. Ama köklendiği yerde mini bir yumru oluşmuştur. Bu takdirde sulamayı kesin ve üç hafta kadar koyu gölgeli bir yerde toprağın kurumasını bekleyin. Tamamen kuruduğu anda, kökler de kurumaması için fazla bekletmeyin: güneşli, sıcak bir yere alıp sulayın. Yumrular filizlenecektir.
Çoğaltılması zahmetli olduğu için zeze çiçeği pahalıdır. Dekoratif ve nadide bir tür olması dolayısıyla da aranan bir ofis bitkisidir.
Yaprak çeliğiyle fide üretiminde önemli püf noktaları:
1- Çelik yapılacak yaprakçıkları en etli, en sağlıklı olanlarından seçmelisiniz. Bu sayede minik yumrular daha güçlü olur. Onlarsa daha hızlı büyüyen fideler olur.
2- Köklendirme toprağı mutlaka tamamen gübresiz olmak zorunda. Aksi takdirde çürüme olur. ⇒ şu sayfadaki tarife göre toprak hazırlayın.
3- Zeze çiçeği yaprak çeliği alınmadan son bir yıl içinde gelişimi çok sağlıklı olmuş olmalı ve azot oranı yüksek bitki besinleri verilmemiş olmalı. Bu şartlara dikkat ederseniz yaprak çeliklerindeki başarı oranınız çok yüksek olacaktır.
Yumrular biraz biraz büzüşmüş ama gayet sertler. Sağlıklılar diyebilir miyiz?
***
İlk sorunuzda anlattıklarınızdan köklerinin çürüdüğü anlaşılıyor. Kökler çürüdüğünde yumrularda da çürüme başlamış olabilir. Bilemem. Her ihtimale karşı üç hafta kuru toprakta veya açıkta bekletin. Sertlik devam ederse ve hızla küçülme, aşırı büzüşme olmazsa o zaman sağlıklı oldukları kesindir.
Zamia bitkimi sizin yönlendirmeniz ile çürümekten kurtardım. Birkaç saksıya diktim. Şimdi yeni sürgünler geliyor. Beş sürgün birden uzayıp yaprak açmadan durakladılar. Açılmamış sürgünde arada bir yaprağın sarardığını gördüm. Bu yeni filizleri kaybetmek istemiyorum. Hava çok sıcak. Ne yapabilirim?
***
Burası Didim de çok sıcak ve bendekinin yeni sürgünü çok sağlıklı devam ediyor. Sürekli dışarıda, az güneşli yerde duruyor. Hava genelde gündüzleri 35-40C dereceler arasında. Burasının havasının sizin oradaki kadar fazla nemli olmaması bitkiler için bir dezavantaj sayılır. Sizinkinin sorunu sıcaktan değil toprak ile ilgilidir diye düşünüyorum. Veya yeni gelişim varken yerini değiştirmişseniz onun da çok kötü etkisi olur. Toprakta ciddi bir kuruma oldukça ama saksı alt deliklerinden bol bol su süzülüp dışarı çıkacağı kadar çok miktar su ile sulayın. Böyle yapmazsanız her sulamada toprakta fena halde bozulmalar olur ve bitkinin kökleri zehirlenip bitki ölür.
Zeze bitkimin bir yaprağında sararma var. Onu kesiyim mi ya da ne yapmam gerekiyor?
***
Kesebilirsiniz. Bir sakıncası yok.
Teşekkür ederim az bitki. Zambia çiçeğimin yüzde yetmişini kurtardım. Bir yaprak ucu dahi var.
Merhabalar, zamia furfarcea adlı bir bitki var diger adı meksika cygası. Bu bitki cygas türu mü zamia türü mü?Tip olarak cygasa daha çok benziyor. Bakımını sygas gibi mi yapmalıyım yoksa zamia gibi mi?
***
O bitki sikas ile aynı familyadandır. Zeze çiçeği ise Araceae (Arum) familyasındandır. Yani birbirleriyle hiçbir alakası olmayan bambaşka bitkilerdir. Sorduğunuz türün bakımı hakkında şimdilik hiçbir bilgim yok.
Aldığımda gayet sağlıklı olan zamia üretim saksısına sığmadığı için toprağını değiştirmek zorunda kaldım. Bu toprağı tavsiye etti. Sizin tavsiyenizi de okudum. Bu toprağa koyduktan sonra yeni sürgün verdi. Yaprakları gayet canlı. Fakat bazı yapraklarda sararma var. 1 aydır su vermiyordum. Bu sabah bir bardak su verdim. Bu sararma yeni iki sürgün verdi diye eski yapraklar mı sararıyor diye de düşündüm fakat zarar görmemesi icin sizlere danışmak istedim.
***
Saksı çok küçük geliyor diye toprak değiştirilmez. Toprak değişimi bitkinin köklerinde çürüme varsa yapılmalıdır. Hata etmişsiniz. Yapmanız gereken şey önce uygun toprak karışımı hazırlamak, sonra bitkiyi eski saksıdan köklerle eski toprağı birbirlerinden hiç ayırmadan kalıp gibi çıkararak yeni saksıya o şekilde, kalıbı bozmadan, yeni toprak karışımı ilavesiyle yerleştirmek olmalıydı. Yaprakların sararması 2-3 yıl gibi eskiye ait yapraklarda oluyorsa normaldir. O kadar eski olmayanlarda sararma bozulma oluyorsa bir şeyler yolunda gitmiyor demektir. Ancak, yeni yapraklar eskiye göre çok daha fazla güçlü ise ve eski yapraklar yenilere göre fazla cılız ve küçük ise bu durumda bazen o yapraklar çok eski olmasa bile sararıp kurur.
Yeni aldigim icin yapraklarin eski olabilme ihtimaliyle bekledim. Fakat sararmalar devam etti. Size gelen sorular ve yorumları okudum. Topragindan cikardim. İki ayri kok var. birinde hafif curume ya da soyulma gibi bir durum var, ikisinde de buzusme mevcut fakat sertler. Nasil yol izleyecegimi bilemedim acikcasi.
https://www.hizliresim.com/q7w13t0
https://www.hizliresim.com/f4ze1ir
https://www.hizliresim.com/bsyxdud
https://www.hizliresim.com/an5m951
https://www.hizliresim.com/e9ipknt
***
Köklerde çürümeler olmuş. Kökleri çürütücü toprak zehirlenmesi yapraklara da zarar verir. Sera ortamında en iyi şartları sağlayarak, besleyici toprakta hızlı geliştirirler. Fakat daha sonraki yeni ortamlarında özellikle farklı ısı derecesi sonucu o toprak zehir oluyor ve bitkiye zarar veriyor. Kısaca esas sebep üreticilerin sırf sera ortamına uygun geliştirici toprak kullanmalarıdır. Amaçları sadece para kazanmak. Başka bir şey değil. Tarif ettiğim gibi toprak hazırlayıp ona dikin. Çok havadar bir yerde tutun. Toprak sadece kupkuru oldukça sulayın. Belki yapraklar tümüyle bozulur ama en azından ölmez ve gelecek yaz yeniden gelişmeye başlarlar.
1 ay kadar önce internetten almıştım. Sağlıklı görünüyordu ama sabah dallarından birini yerde buldum. Yapraklar sapasağlam. Kökten mi çürümüş de düşmüş anlamadım. Ne yapmam lazım?
***
Bakımını yukarıda yazdığım gibi yapmanız lazım. Düşen parça çok sağlamsa suda bekletin. Köklenme başlar başlamaz hemen toprağa dikin.
Zamialarimı evim kışın serin olup az ışık aldigindan eritiyorum. Bu nedenle bu yıl onları doğuya bakan camekanıma koydum. Camekanda camlar buğulu cam. Ayrıca penceresini soğuk ve yağmurlu günler haricinde sürekli açık. Artık yaz kış zamiaları burada bıraksam fazla ışıktan bir şey olur mu? Yani camlar buğulu olduğundan direkt güneş almıyor fakat oldukça kuvvetli aydınlık.
***
Her yıl niçin eridikleri şimdi anlaşıldı. Sebep ışık yetersizliği. Yani fazlaca kof, güçsüz ve dayanıksız gelişiyorlar. Normalde yaprakların aylarca kupkuru kalan toprakta en küçük bir zarar görmemeleri lazımdı. Bu balkon daha uygun. Ama şimdiden itibaren mart sonuna kadar hiç sulamayın. Çünkü soğuk ve ıslak toprakta çürüyorlar.
Zamia için dediğiniz karışımı yaptım. Fakat sararma devam ediyordu. İki kökten bir tanesinin kökü tamamen çürümüş. Hatta naylon gibi kabuğunu bırakmış. Dalların bazılarında büzüşme var. Geri kalanlar olduğu gibi duruyor. Ne yapmalıyım bilemedim.
***
Kendi haline bırakın. Bitki besini vermeyin. Toprak tamamen kupkuru olmadıkça sulamayın. Haziran başına kadar bu şekilde devam edin. Sonra açık pencereden her gün saatlerce bol bol temiz hava almasını sağlayın ve normal sulamaya geçin.
Dediklerinizi yaptım fakat bitki kendini toparlayamadı. Dalların kökünden çürümüş hatta biri tamamen koptu. Sağlam yerden kesip diksem köklenir mi acaba?
***
Zor bir bitki. Evinizin şartları gece-gündüz hiç kesintisiz ısıtmalı sisteme sahip değilse artık hiç sulamayın ve bir köşede unutun. Çok kısa süreli bile olsa toprak soğuması durumunda toprağın özelliğine göre ıslak ve soğuk toprak kökleri hemen çürütür. Yumruları da çürütür. Kopan yaprak ne olur bir fikrim yok. İsterseniz hazirana kadar suda beklettin. Bu sırada çürümezse yazın köklenecektir. Ara sıra bir iki günlüğüne susuz bekletin.
Siyah zamia bikisi aldım. Yaprakları tam siyah gelmedi. Acaba sonradan siyahlaşabilir mi?
Zeynep Hanım’a cevap: Siyah zamiam var simsiyah kömür gibi. Yeni çıkardığı yapraklar ilk yeşil olup sonradan kararıyor.
Evim yeterli ışık almıyor. Şu an toprağı kupkuru, yaza kadar sulamayacağım. Yazın balkonda veya ağaç altında baksam uygun mu?
***
Kesin bir şey diyemiyorum. Bazı yağmur ormanı bitki türleri yazın şiddetli sıcak olup da hava nemliliği %100 gibi yoğun olmayan yerlerde yazın açık havada iyi gelişim göstermiyor, hatta kötüleşiyorlar. Ayrıca açık havada bulunduğu yere göre değişir. Mesela gölgeli, kuytu, sıcak hava akıntıları üzerinde olmayan, nemli havanın pek dağılmadığı bahçe köşelerinde zarar görmezler. Ama bu türden henüz emin değilim. İlk denememde geçtiğimiz yaz Didim’de bahçemde sıcak rüzgar alan ama güneşi az alan köşede sadece iki küçük yaprak verdi. Bir de geçen yaz çok şiddetli sıcaklar gördük. Uzun süre hep 35C – 45C derece aralarında devam etti. Gelecek yaz diğer köşede deneyeceğim. Orası daha serin ve daha gölgeli oluyor.. daha uygun gibi.
Zeze çiçeğimi mutfakta tutuyorum, yeni geldi bir hafta sayılır. Yapraklı yeşil iken sarı/kahve rengine döndü. Neden acaba?
***
Sulamak yüzünden. Hem yer değiştirirken toprağı kupkuru olmalı hem de yeni yerine geldikten itibaren bir iki ay toprağı kupkuru kalmalıdır.
Evimin giriş holünde çatısı cam olan bir iç bahçem var. Toprak, Işık ve drenaj ihtiyacı sizinde bahsettiğiniz gibi sağlanması durumunda Zeze bitkisini doğrudan bahçenin içine saksı olmadan dikmemiz uygun olur mu?
***
Olabilir ancak soğuk yerde ıslak toprakta çürüyüp ölme riski çok yüksektir. Bunu göz önünde bulundurun.
Zamiayı aldığımda sapları dolgun ve sert, yaprak uçlarında biraz sararma vardı. Yumrular toprağın üstünde ve sıkışık duruyordu. Bir süre sonra bir dalı yana yattı. Kökleri açığa çıktı. Saksıdan çıkarınca yumruların çoğunun ıslak ve çürümüş olduğunu gördüm. Bu durumda ne yapmalıyım?
***
İyice yıkayın ve bir ay kadar açıkta bekletin. Çürük veya çürüyecek olan yumrular buruşarak kurumaya başlarlar. Sağlıklı olan yumrular sapasağlam kalır, daha da sağlamlaşırlar. Sonra sağlamları yukarıdaki açıklamalara göre gerekenleri yapın.
Bugün bir Zamioculcas zamiifolia aldım. Toprağını sizin tarifinize göre değiştirmek istiyorum ama hemen değiştirmemde sakınca var mı emin olamadım. Ne dersiniz? Mısır’da bu bitkileri otelde peyzaj bitkisi olarak kullanmışlardı. 1 metreyi geçkince boyları vardı. Acaba Bodrum’da bahçeye diksek burada olur mu?
***
Hassas bir tür. Her yerde her ortamda sağlıklı kalamadığı gibi toprak değişiminde ya çürüyüp ölme ya da bir yıl gibi hiç gelişim gösterememe sorunları var. Gerçi hassas olduğunu söylemek pek doğru değil. Yani nerede nasıl uyum sağlayacağı tamamıyla şansa kalmış bir şey. Mısır’da gördükleriniz seralarda büyütülmüş, sonra oraya dikilmiştir. Orada büyüdüklerini düşünmeyin. Bodrum’da bahçede olacağını sanmam. Geçen yıl nisanda bana topraksız gönderilen fideleri saksıya diktim ve sürekli dışarıda tuttum. Sağlıklı kaldılar ama hiçbir gelişim göstermediler. Galiba buranın iklimi uygun değil. Mesela aynı familyadan başka bir tür bahçemde (ama saksıda) üç yıl elimden geleni yaptığım halde yaz sıcaklarında mahvoluyordu. Sonunda, 4. yıl yaza doğru eve aldım. Meğer burada dışarı havası yaz sıcaklarında iyi gelmiyormuş. Üç yıldır evde gayet güzel gelişiyor. Muhtemelen bu tür için de aynı şey söz konusudur ama şimdilik emin değilim.
Son soruya birşey eklemek için yazdım. Zamia ile çok benzeyen sigas türü var oda zamia furfurcea olarak geçiyor. Belki onunla benzetmişlerdir.
***
Benzetmiş midir bilmem ama ben de hatta daha büyük gelişmişini görmüştüm. İstanbul’da iken bir toptancı serasında gördüm. Boyu bir buçuk metreden biraz daha uzundu yani hemen hemen ortalama bir insan boyunda. Zeze çiçeğinin ta kendisiydi. Yani o kadar devleşebilen bir bitkidir. Saksılarda mini mini satılmalarına bakmayın. Birçok süs bitkisi küçük halde satılır. Çoğu insan onların doğal gelişmiş halini öyle küçük zanneder.
Yıllardır inanılmaz güzel büyüyen ve heybetli zamia’m bu sene saplarından buruşmaya başladı. Bazı saplarda yapraklar hiç sararmadan direk sap çürüyor. Toprağı çok kuru gözüktüğü için bir ara birazcık bol su verdim sonra kestim ama düzelmiyor. Oldukça büyük bir saksıda 2 senedir. Yanlış bir şey yapmamak için başka bir müdahalede bulunmadım. Ne olur yardım edin.
***
Yumrular çürümeye başlamıştır. Geri dönüşü olmaz. Belki acilen söküp yumruları iki üç hafta açıkta tutmakla kurtarabilirsiniz. Toprak olarak aynen tarif ettiğim gibi toprak lazım. Yoksa her an her şey olabiliyor.
Bu fotoğraflar kök çürümesi midir? Söktüm saksıdan. Birkaç gün güneş gelen cam balkonda kurutup tekrar saksıya koyacağım. Uygun olur mu? https://resimyukle.io/g/7tyHogH3RJ
***
Evet çürümüşler. Bildiğiniz yemeklik papatesler gibi, yuvarlakça, cevizden daha büyük ve daha küçük, bazıları fındık kadar irili ufaklı olur. Resimdeki gibi değil, tamamıyla sağlıklı, dolgun patatesler gibi olmaları lazımdı. Yapraklar ve uzun kökler sağlıklı gibi görünüyor. Güneşte değil gölgede 10 gün bekletin. Sonra tarif ettiğim gibi toprak karışımına ekin. Toprak kuru olsun ve böylece saksıya diktikten itibaren bir hafta açık havada kuru toprakta bekletip sonra sulayın. Tüm bu süreçlerde açık havada tutup direkt güneşten koruyun. İlk sulamadan sonra toprak biraz kuruyunca evdeki sağlıklı geliştiği yerine geri alın.
Not:
Google görseller sayfasında “zz plant bulbs and roots” diye yazıp aratınca zeze çiçeğinin yumrularının birçok fotoğraflarını görebilirsiniz.
Saksı aşağısında şu gördüğüm için bitkiyi aldım kumu aşırı ıslak kökleri yıkayıp mi bekleyeyim yoksa direk kuru kuma mı tekrar diyeyim?
***
Feride Hanım “saksı aşağısında şu gördüğüm için” demişsiniz. Bir şey anlamadım. Kum diyorsunuz. Kumda mı yetiştirmişler? Anlamadım ve bir şey diyemiyorum. En iyisi yukarıda anlattığım gibi yetiştirin. Verdiğim toprak karışımı tarifine özellikle çok dikkatli olun. Aynısını yapmak lazım.
1 ay ara ile iki tane zeze aldım. İlki gayet sağlıklı, eve geldikten sonra uzayan dal diğerlerinini geçti. İkinci aldığım bitkinin dallarında siyah lekeler var. Yapraklarda ve diğer dallar sağlıklı görünüyor. Lekeli saksıdaki sürgünler büyümeye devam ediyor. Saksı yumrulardan dolayı yamulmuş. Müdahele etmem gerekir mi?
***
Hayır bazılarında siyahlaşmalar olur ve normaldir. Temiz tutun. Üzerine su fısfıslamayın. Saksı çok fazla küçük geliyorsa haziran sonunda az farkla büyük yeni bir saksıya geçirin. Bunu yaparken köklerini eski toprağından sakın dağıtmayın. Kalıp gibi çıkarmak mümkün değilse saksıyı dikkatlice kenarlardan kesin.
Yaklaşık iki yıl kadar önce aldığım zamia bitkisi büyümüyor. Tek bir yaprak bile vermedi ama cansız da durmuyor. Bilemiyorum ne yapmam lazım?
***
Ilık hava akımları ve biraz da yaprakların güneş ışınlarından hafifçe ısınması sayesinde hızlıca bir gelişim başlayacaktır. Yılın bu zamanı, haziran ayı en iyi zaman. Hava akımlarından korursanız, ışıksız havasız dip köşe yerlerde tutarsanız hiç gelişmez.
Bitkim 2 yıldır bende. Şu an yeni sürgün de veriyor. Yeni fark ettim. Önceki dallarında yumuşama ve büzülme var. Çok sık su vermiyorum toprağı kurudukça veriyorum. Sizce sıkıntı neden kaynaklanıyor olabilir? Artık toprağını yenilemem mi gerekiyor?
***
Toprak ve hava sıcaklığı konusunda çok hassastır. Toprakta zamanla kendiliğinden artan organik asitler ve azot bileşikleri gibi tuzlar bir raddeye ulaşınca hızlı ölümler başlıyor (bu bozulmalar genelde serin ve soğuk aylarda, en çok ilkbahar başında olur). Bahsettiğiniz sıkıntının kaynağı bunlar. Dolayısıyla son derece süzek ve havadar bir toprak karışımı yapmalısınız. Toprak değişimini sadece sıcak yaz aylarında yapmak iyi olur (mesela haziran sonundan ağustosa kadar). Eşit ölçülerde sade yapılı torf + 3-4mm dere kumu + ponza taşı karışımı yapın. Hatta torfu önceden suya basıp suda eriyici macunumsu humus ve kil vs kalıntılarından arındırmak iyi olur. Tozsuz topraksız kalan torfu alıp kurutun ve sonra dere kumu ve ponza ile karışım yapın. Yeri sürekli salonda aynı yer olsun. Yerini hiç değiştirmeyin. Kışın soğuk odada durmamalı.
Yazın hediye gelen zamian hızla yaprakları sararıp çürüdü. Sağlam kalan yerlerini yeni toprağa terracota saksıya diktim balkona koydum. Bitki canlandı. Kışın ıslanmayacağı şekilde balkonda dursa sorun olur mu?
***
Islanmasa bile kışın soğuktan kötü etkilenip kış sonunda hızla çürüme tehlikesi var. Ama sizin orada sanıyorum şubat ortasından itibaren sıcaklık (geceleri en düşük sıcaklık) artık 10C derece altına düşmüyordur. Ve güneş ışınları da alırsa sorun çıkmaz. Mart ortalarında ilk sulamayı yapabilirsiniz sanıyorum. Toprağı yukarıda tavsiye ettiğim gibi hazırladıysanız çok iyi.
Çiğ yumurta kabuklarını kaynatıp soğutup suyunu zeze çiçeğime veriyorum. Maşallah diyeyim kocaman bir zeze çiçeğim var. Keyfi neşesi yerinde. Acaba bu suyun faydası var mıdır eğer varsa arkadaşlara örnek olsun diye yazdım.
***
Düşünüp de yazdığınız için çok teşekkür ederim. Ama bana sorarsanız hem bitkinizin toprağı hem evinizin şartları bu bitkiye şans eseri tam uygundur ve mesele bundan ibarettir. Özellikle bulunduğu yerin şartları çok önemli. Diğer her şey ikinci planda kalır.
Bitkimin yeni çıkan iki dalı diğerlerine göre çok uzun ve oldukça saksı dışına doğru eğilmiş durumdalar. Diğer tüm dalları da kapsayacak şekilde bir iple bağlamalı mıyım? Bir de dallardaki yaprakların sıklığı sizin koyduğunuz fotoğraflardakilere göre daha az, neden olabilir?
***
İstediğiniz gibi bağlayın. Yapraklar seyrek ise sebebi ışık yetersizliğidir.
Merhaba zamia bitkisinin yumruları derinde mi olmalı?
***
Toprak karışımının özelliği ve ortamın şartları, sıcaklık derecesi derinlikten daha önemlidir. Yoksa hangi seviye derinlikte olursa olsun hiçbir gelişim göstermezler.
Merhaba yaklaşık 4 yıldır salonumda büyüttüğüm bi zamia bitkim var. Bugün ilk defa ekteki resimdeki gibi bi oluşum filizlendigini gördüm ve şaşırdım. Bu nedir acaba zamianın çiçeği yok diye biliyorum. Normal yaprak da degil. Kesmeli miyim yoksa öylece bırakmalı mıyım?
***
Normal çiçek açmış. İsterseniz kesin, isterseniz bırakın hiç fark etmez. Bunlar çiçeksiz bitkilerden değil. Yani çiçeksiz bitki denince bambaşka bitkiler kastedilir. Örneğin eğrelti otları, süs yosunları, at kuyruğu ve aşk merdiveni çiçeksiz bitkilerdendir.
Merhaba. Zamia bitkimin saplarında yer yer siyahlasmalar var. Sağlıklı olduğunu düşünüyorum bitkinin.. canlı arada bir yeni sürgün veriyor vs ama siyahlasmalardan korkmalı mıyım?
***
Çeşitlerine göre bazıları o şekilde renklenir yani özelliği öyle. Bazıları düz yeşil olup bazıları neredeyse her yeri simsiyahtır.
Siyah zamia dalından koptu. Yeni dal daha rengi tam koyulaşmamıştı. çoğaltmak İçin ne yapmalıyım? Bayağı uzun bir dal.
***
Gülnur Hanım, sorunuz üzerine yazı içindeki üretimi/çoğaltılması konusunu yeniledim. Orada “dal köklendirme” kısmını okuyup o şekilde gerekenleri yapın. Sorunuz için teşekkür ederim.
Zamia bitkim sararmaya başladı. Ana bitkimin Kökündeki yumru çürümüş. Diğerindeki duruyor. Çürüyene nasıl bir müdahale yapabilirim? 3 gündür açıkta bekletiyorum. Ekmeli miyim? Kesip cogaltmalı mıyım?
***
Hiçbir şekilde kurtaramazsınız diyebilirim. Çok zor bir bitki. Bir bozulursa kurtarmanın yolu yok gibi bir şey. Şimdilik iki gün suda, bir gün açıkta olarak birkaç ay bekletin. Dip kısımda sağlamlaşma ve köklenme alametleri başlayana kadar.
Merhaba, ben geçen ay bir hata yaptığımı düşünüyorum, geçen ay yapraklarını silmek yerine bitkiyi duş altında yıkadım ve ondan sonra hızlı bir şekilde her hafta bir dalını önce yapraklari sonra gövdesi olmak üzere soldurdu. Hatta taze dalların bile ucunda çıkan yeni yapraklar sarariyor, yıllardır Su konusunda çok hassas davranır az sulardim, oldukça gürbüz bir bitkiydi, sanirim yikadigim için oldu,evim de çok sıcak olmuyor, nasıl kurtarabilirim ne yapmam gerekir?
***
Bilmiyorum yani hızlıca bozulmaya başlayınca kurtarmak çok zor. Olduğu gibi söküp yumruların çabucak kurumalarını sağlayın. Anlaşılan eviniz yeterince sıcak olmadığı için kışın sulamak çok fena zarar vermiş.
Zezemin saçaklarının çoğu çürümüş. yumrunun tekinde hafif yumuşama var ne yapmalıyım?
***
Bilmiyorum. Bunun kadar zor bitki görmedim. En iyisi oluruna bırakın. Diyecek sözüm kalmadı. Yazı içinde doğru bakım bilgileri var. Bu bitkinin normal ortamlarda yaşaması tamamıyla şansa kalmış bir şey. Yılın her zamanında özel ısıtma tertibatı ve havalandırma sistemi olan süper zengin evlerinde genelde sorun çıkmıyor. Diğer şartlarda zeze çiçeğini sağ tutabilmek çok zor ve şans işidir. İyileştiremezseniz bir daha bu bitkiden edinmeyin.