Çelik (dal) ile ya da tek yapraktan bitki üretim yöntemlerinde ve kökleri çürümeye başlamış bitkileri yeniden köklendirmek için tamamıyla gübresiz, humussuz, balçıklanma-macunlaşma özelliği olmayan, havadar, suyu derhal süzdürür nitelikte köklendirme toprağı gerekiyor.
Gübreli, çürüntülü, humuslu, killi gibi topraklar (çeşitli tuz bileşikleri içerdiklerinden dolayı) hassas dalları çürütür. Ya da köklenme başladığında nazik kökleri yakıp çürütür. Ayrıca pek havadar olmadıklarından dolayı köklenme zor olduğu gibi gereken kök saçaklanmalarına imkan vermezler. Onun için köklendirmede özel karışımlar kullanılır.
Eskiden beri uzmanların kullandığı karışım gerçek saf torf + perlit eşit oranlarda harmanlanmasından ibarettir (yukarıdaki büyük fotoğrafta görüyorsunuz). Her ikisi de doğal olarak sterildir ve tuzlu değildir. En sağlıklısı budur. Tohum çimlendirmede bile (ama sadece çok hassas bazı türler için) aynı özellikli güvenilir karışımlara ihtiyaç var.
Benim öncelikli tavsiyem köklendirmelerde ve hassas türlerin tohumlarını çimlendirmede gerçek saf torf + perlit karışımı kullanmanızdır. Fakat saf torf bulmamız çok zor. Perlit ise Türkiye’de içme suyundan bile ucuz olduğu için her yerde satmaya tenezzül etmiyorlar. O halde:
Elimizdeki imkânlarla nasıl köklendirme toprağı hazırlayabiliriz?
Salon bitkileri için özel satılan torf toprakları üzerinde biraz uğraşarak köklendirmede güvenle kullanmaya elverişli hale getirebiliriz. Hatta saksı- toprak değişimi yaptığınızda eski torfu atmayıp bu şekilde değerlendirin.
1- Saksı bitkileri için olan torf toprağı önce geniş bir leğene serip yarıdan fazla kurutun. Sonra içindeki macunumsu topakları ayırın. Torf topraklara kireç taşları katarlar. Taşları da ayıklayın.
2- Bir kovaya doldurun. Sonra kovayı ağzına kadar su ile doldurun. Her gün suyunu değiştirerek 3-4 gün bekletin.
3- Sudaki torfu, kovada su olduğu halde, iki elinizle süzerek alın. Çünkü dibe çökmüş tortuyu almamanız gerekiyor.
4- Toprağı dibi delikli bir kovaya veya büyük bir saksıya doldurun ve bol bol sulayın. Yani böylelikle hala kalmış olan tozu ve tuzları gidermiş olursunuz. Sonra da temiz bir leğene serip kurumasını sağlayın. Kupkuru olsun.
Yukarıdaki aşamaları aynen yerine getirdiğinizde torf toprağı gayet güvenilir bir köklendirme toprağına dönüştürmüş olursunuz.
Daha iyi hale getirmek için: Akvaryumculardan temiz dere kumu alın. Eleyerek tozundan ve toz şeker zerreleri gibi olan ince tanelerinden arındırın. Güvenli hale getirdiğiniz torf ile iri taneli dere kumunu birbirleriyle iyice karıştırın. En iyi köklendirme toprağı budur.
Köklendirme hormonu gerekiyorsa kullanabilirsiniz. Aslında birçok türde gerekmiyor. Köklenebilir özellikteki bitkiler zaten köklenecektir. Köklenmesi çok zor olan türlerde köklendirme hormonu kullanılabilir.
Daha kolay yolla köklendirme toprağı oluşturma
Afrika menekşeleri için hazırlanmış özel toprak karışımı var. En başta anlattığım esas köklendirme toprağına çok benzer bir şekilde hazırlanmıştır (torf+perlit). Eğer içinde mini bilyeler halinde yavaş çözünür bitki besinleri varsa onları ayıklamalısınız. Ayrıca, bundaki torf saf değildir. Onun için yukarıda 4. maddede anlattığım gibi defalarca yıkama sulamasına tabi tutmalısınız. Sonra kurutun. Böylelikle en hassas dal veya yaprak çelikleri için bile güvenilir hale gelir.
Sonrası
Çelik köklendirmede, kökleri çürümeye başlamış bitkileri yeniden köklendirmede ve bazı hassas türlerde tohum çimlendirmede yukarıda anlattığım gibi çimlendirme toprağı kullanılmalıdır. Fakat sonrası için bu topraklarda bitki yetiştirilmez. Köklenme yeterince gerçekleştikten sonra fideleri ya da fidancıkları hangi tür nasıl toprak istiyorsa ona göre toprak karışımlarına dikmelisiniz.
Dikkat
Esas toprağına dikmek üzere köklendirme toprağından çıkarırken köklerini sakın arındırmaya çalışmayın. Bütün emekleriniz boşa gider. Bitkiler köklerinin yapışık olduğu köklendirme toprağı ile birlikte yeni toprağına dikmelisiniz.
… suda köklendirdim, artık toprağa geçme vakti. Elimde Cocopeat, perlit, vermakülit içeren sağlıklı bir toprak var. Küçük saksıda toprağı iyice nemlendirip diksem adapte olur mu? Bu 3. deneyimim olacak ve elimdeki son çeliği..
***
Sağlıklı dediğiniz toprak bu ise diğer denemelerinizdeki topraklar ne feci şeylerdi kim bilir. Cocopeat’i kesinlikle derhal çöpe atın. Perlit ve vermikülit ise sadece çok kısa vadeli köklendirme çalışmaları için kullanılmalıdır. Başka amaçlara uygun değiller. Eğer normal saksı toprağı harcında kullanırsanız bunlar birkaç ay sonra o toprağı yaşanmaz hale getirecektir. Son çeliği de kaybetmek istemiyorsanız bu adlarını yazdığınız üç ucube maddelerden vazgeçmek zorundasınız. Yukarıda tertemiz köklendirme toprağı tarifi var. Şu sayfada ise en sağlıklı salon bitkisi toprağı tarifi var: Salon bitkilerine sağlıklı torf toprak hazırlamak
Avakado fidelerim var. Ben çimlendirdim ama normal bahçe toprağına diktiklerim çürüdü. Nasıl yapacağımı söylerseniz koklendirmek istiyorum. Dikmedigim fidelerim hala suyun içindeler. Yaprakları güzel kökleri sararıyor. Dikmeli miyim nasıl bir toprak kullanmalıyım?
***
Herkes bir suda köklendirme tutturmuş gidiyor. Çok yanlış. Ben birçok avokado çekirdeğini direkt toprağa dikerek fidan ettim. İstisnasız her biri gayet sağlıklı büyüdüler. Toprağa yarıdan fazlasını gömmelisiniz. Üst sivri kısmı 2cm kadar toprak dışında kalsın. Hem köklenir hem dal uzatır. Suda köklendirirseniz o köklerin toprağa uyum sağlaması zor. Tamamen şansınıza kalmış bir şey. İşte bu yüzden normal toprakta çürümüşler. Şimdi siz o suda köklenmiş olanları önce toprağa alıştırmak için yukarıda tarif ettiğim gibi köklendirme toprağına dikin. 5 hafta sonra köklerini o topraktan arındırmadan normal toprağa aktarın.
Toprak karışımlarında torf ve dere kumu demişsiniz buna ek olarak alüvyal toprak eklenebilir mi acaba? Islah çayının birikinti toprağı çok güzel alüvyal. Aynı plaj kumu gibi bizim burada. Bu toprak süs bitkilerinde özellikle begonya, kaktüs ve skulentlerde sıkıntı yaratır mı?
***
Alüvyon (aslında mil demek lazım) kına ve çok ince toz gibi kum karışımı düşünün. Hem kına hem toz gibi incecik kumu birbiriyle karıştırın. İşte aynen öyledir. Sizin tarif ettiğiniz şey dere kumu. İyice yıkayıp suyunu süzün. Kurutun. Kızgın güneş altında birkaç gün bekletin. Bundan sonra toprak karışımlarında kullanabilirsiniz. Çünkü dere kumları ve alüvyonlar çok fena kök parazitleri barındırır. Bir bitkinin köklerine bir bulaşırsa hiçbir şekilde kurtaramazsınız. Ayrıca gerçekten alüvyon ise sakın köklendirme karışımına katmayın. İyi olsaydı zaten onu tavsiye ederdim. Ayrıca dere kumu köklendirme toprağında kullanacaksanız iri taneli olmalıdır. 2mm ile 5mm arasında irilikte.
Dediğiniz gibi topraktan kurtardım bitkiyi ve tüm çürümüş kökleri kestim. Kendiliğinden birkaç parçaya ayrıldı. Birkaçını küçük saksılara yine torf-orkide ve pomza taşından oluşan toprağına diktim. Diğerlerinin daha fazla köklenmesi gerektiği için suya koydum. Çünkü elimde köklendirme toprağı yok. Bir sorun olur mu? Bazılarında yaprak bile kalmadı. Sadece dalları koydum suya.
***
Burcu Hanım bahsettiğiniz maddelerle yapacağınız toprak karışımı çok iyi ve bu durumda köklendirme toprağına gerek yok. Bitkiniz galiba antoryum idi. Suda bekletmeyin. O karışıma direkt dikmeniz yeterli. En ciddi iki ihtiyaç: Birincisi hava akımları. Ama sakın dışarı koymayın. Sürekli ev içinde tutmalısınız. Pencere yanında dursun. İkincisi ise güneş ışınlarının hem dalları hem saksıyı bir süre ısıtması. Sabah saatlerinde 3-4 saat veya ikindi vaktinden iki saat sonra başlayarak akşama kadar. Ayrıca dalları tek tek saksılara dikmeniz yanlış. Üç veya dört tanesi bir arada olacak şekilde saksılara dikmelisiniz.
… şimdi tavsiyeniz köklendirme toprağı mı olur? Yoksa direkt uygun karışımı hazırlayıp dikeyim mi içine?
***
ilk 6-7 hafta köklendirme toprağında tutmak iyi olur. Ama tekrar tekrar uğraşmak istemiyorsanız bir yıl geçerli olmak üzere 3 ölçü torf toprak + 1 ölçü iri taneli dere kumu + 1 ölçü ponza taşı karışımına dikin. Eğer kurtulursa: Gelecek yıl 3 ölçü torf toprak + 1 ölçü ponza taşı karışımına, köklerini kumlu topraktan arındırmadan aktarmalısınız. Bu yılki kumlu toprak karışımı ile köklerinin zor sığacağı kadar büyüklükte bir saksı kullanın. Gelecek yıl ise köklerinin rahatça sığacağı kadar büyük saksı kullanın.
Köklendirme toprağı yerine Hindistan cevizi torfuna eksek uygun olur mu?
***
Hayır. O maddeyi hiçbir bitkinizin toprağında hiçbir şekilde kullanmayın. Ev ortamlarında zamanla kökleri çürütür. Sadece ticari sera ortamlarında işe yarar. Sırf bu madde yüzünden her gün bana bitkim çürüdü neden diye birsürü soru geliyor.
Orman toprağı ve torf karışımı köklendirme olur mu?
***
Olmaz. Bunlar tek tek veya ikisi karışık hiçbir şekilde uygun değil. Yukarıdaki bilgileri okuyup işin mantığını çözmeye çalışın.
Köklendirme toprağı yapmak için elimde perlit yok. Karışımda perlit bulunması şart mıdır?
***
O halde perlit yerine yine aynı oranda iri taneli dere kumu kullanmalısınız. Temiz ve steril olsun. Akvaryumcularda temiz halde bulunur. Torfun niteliği ise yukarıda yazdığım gibi olmalı. Yani ya gerçek saf torf olacak ya da salon bitkilerine özel torf toprağı yukarıda anlattığım işlemlerden geçirmeniz şart. Başka şeylerle denemeyin.
Tohumları çimlendirirken saksıyı direkt güneş ışığına maruz bırakmak mı daha iyidir yoksa yarı gölgede çimlenme ve fidelenmesini beklemek mi iyidir? Birçok yerde direkt güneş ışıgında toprak erken kurur nem gider çimlenme güçleşir diyorlar ama aynı zamanda çimlenmede fotosentez başlayınca güneş de önemli değil mi?
***
Bu meselenin genellemesi olmaz. Hangi tür için nasıl tavsiye ediliyorsa ona göre davranmanız lazım. Direkt güneş altında olması gereken türler var. Bir hayli çok. Toprak çabuk kurursa gerekeni yaparsınız. Fakat öte yandan fotosentez için direkt güneş şart değil. Özellikle çok sıcak zaman ve mekanlarda güçlü ışık tek başına yeterli. Yani yeterli sıcaklık ve çok güçlü ışık önemlidir. Bazı türler biraz güçsüz ışıkta bile sağlıklı bir şekilde gelişir, büyür. Tohumların çimlenmesi için gereken sıcaklık derecesi türe göre değişebilir. Kısaca siz her bitkiye göre tek usul genel bir şey düşünmeyin.
Çitlembik ya da diğer adıyla Melengiç çoğaltmak istiyorum. Zeytinliğin kenarında var. Doğal yetişmiş. Üzerindeki meyvelerini toplayıp çoğaltmak istiyorum. Bir de çelikten de çoğaldığını okudum. İlk defa yapacağım. Nasıl bir yöntem izlemeliyim? Çelik için internette Temmuz sonrası tavsiye ediliyor. Fazla bir kaynak da bulamadım. Yardımcı olur musunuz?
***
1- İzmir’de temmuz sonrası değil eylül başında başlamak lazım ama aslında bu ve benzeri türler için tam şimdi, bugünler daha uygundur. Sayfası: Yarı olgun dal çeliği yöntemiyle bitki üretimi
2- Olmazsa kış başında (aralık ayı sonu gibi) olgun dal çeliği deneyin. Sayfası: Olgun dal çeliği (hardwood cutting)
Suda köklenmiş olan dallar köklendirme toprağı dışındaki diğer bitki topraklarına dayanıklı olabilir mi?
***
Belli olmaz. Toprakların yapısına ve kimyasal özelliğine göre değişen bir durum. Risk almak istemeyenler köklendirme toprağında alıştırma aşamasını tercih etmeli.
.. özel fide bitki yetiştirme torfum var liflidir. Köklendirmede direkt ponza karışımı ile kullanabilir miyim yoksa önce toprak yıkaması gerekiyor mu?
***
Reklam gibi olmasın diye marka adını sildim. İnternetten hakkında bilgi araştırdım. Gübreli, besleyicili bir şey. Dolayısıyla çelik köklendirmek için işe yaramaz. Çürütücü etki yapar (gerçi bitkilerin özelliklerine göre değişir ama tedbirli olmak lazım). Ayrıca hem kendi özelliği hem katılmış olan su tutucu maddeler yüzünden yıkasanız da tuzluluğu gitmeyecektir. Tohumdan sebze fideleri yetiştirmek için ve önceden köklendirilmiş çeliklerin sonra bu toprakta güzelce gelişmeleri serpilmeleri için kullanılabilir. Açık hava şartlarında ve sera şartlarında mükemmeldir. Salon şartlarına uygun değil.
Peki kökü zarar görmüş kesilmiş salon çiçeklerini (gardenya, antoryum gibi) poşete alırken kullanıla bilir mi? ph 6 olduğundan gardenya için tek başına uygun olur mu ve lifli yapısı ıçin anturyum cicegimde toprak ilavesi olarak kullanmayı düşünmüştüm yanlış mı olur?
***
Aslında ponza taşı ile karıştırmak şartıyla tüm salon bitkileri için uygundur. Poşete alma işlemi aşamasına uymaz. Ama dediğim gibi türden türe dayanıklılık değişiyor. Sizin aldığınız toprak köklendirme toprağı değil her şeyden önce bunu kabul edin. Gayet güzel, besleyiciliği dengeli bir toprak. Tek kusuru fazla su tutucu olması. Çünkü salonlar için değil açık hava ortamı ve sera ortamı için düşünülmüş. Salonlarda ponza taşı ile karıştırmadan kullanmanız sakıncalı. Gardenyaya gelince asitli toprak kesinlikle şart değil. Bu toprak elbette uyar ama pH meselesinin önemi yok. Dışarıda yetiştiriyorsanız tek başına uygun. Ev içinde tutuyorsanız ponza taşsız olmaz.
Köklendirme toprağı hazırlarken acil durumlarda bol bol suyla yıkanan toprağı fırında yarı açık şekilde kurutabilir miyiz?
***
En iyisi genişçe bir leğende güneş altında açık havada rüzgarın ve güneşin etkisiyle kurutmaktır. Bu mümkün değilse fırında yapmanızın sakıncası yok.
Öncelikle verdiğiniz tüm faydalı bilgiler ve soruları yanıtladığınız için çok teşekkürler. Neredeyse her gün sitenizi ziyaret ediyorum. Sayenizde bitki katili olmaktan kurtulmaya yaklaştım diyebilirim. Sizin tavsiyenizdeki gibi torfumu temizledim, kurutuyorum. Perlitim de hazır. Bir de elimde taneleri 3-4mm çapında temiz ve yıkanmış gerçek kuvars kumu var. İri dere kumu yerine bu kumu kullanabilir miyim acaba, torfum 5 litreden temizlendi. sanıyorum 4 litre kadar kalmıştır. O kadar da perlit ekleyeceğim. …
***
Sağ olun ben de size teşekkür ederim. Kuvars kumu dere kumundan daha iyidir. Aynı miktar kullanın. Ama tozundan arındırmalısınız. Diğer sorunuz burası ile ilgili değil. Havadar ve güneşli ve çok şiddetli aydınlık bir yerde tutmanız şart. Kendi sayfasına bakın ve yine sorunuz olursa kendi sayfasına yazın: Kalanchoe blossfeldiana, Emel Hanım çiçeği
Hem 10cm’lik hem de daha büyük bir dal şeklinde kesimler yaptım. Şimdi köklendirme toprağı hazırlayacağım. Emin torf toprak aldım ve dediğiniz şekilde kurutup yıkama yapacağım. En son aşamada dalları toprak içine diktiğimde sulama yapma durumu nasıl oluyor? Ne kadar suluyoruz ve sonrasında torf-ponza karışımı toprağa geçiş yapıyor muyuz? Geçiş yapıyorsak ne kadar kalması gerekiyor köklendirme toprağında?
***
Suda köklenme başlar başlamaz köklendirme toprağına dikmelisiniz. Yani köklerin su içinde çok fazla uzamasını beklemeyin. Mesela suda bekleme aşamasında kökler en fazla 2cm uzayınca tamam. Sulamayı normal yapın. Sonraki sulamalara toprakta hafiften kuruma oldukça devam edin. 6 hafta bu toprakta durması yeter. Kökler toprak uyumlusu olarak yeterince uzamıştır. Sonra kökleri köklendirme toprağından arındırmadan esas toprağına (ponzalı torf toprağa) 12cm çapındaki saksılara, bir saksıya üç veya dört fide olacak şekilde dikin.
Suda köklendirdiğim çiçeğim için köklendirme toprağı olarak üç yıldır toprağını değiştirmediğim bir bitkimin toprağını kullanabilir miyim?
***
Aynı şey değil. Köklendirme toprağının özelliği başkadır. Yazı içinde açıklamış olduğum gibi.
Toprak değişimindeki eski torfu yukarıdaki aşamalardan geçirip köklendirmede kullanmak istiyorum. İçindeki ponza taşlarını ayıklamalı mıyım? 1/3 oranında ponza var.
***
Ayıklamayın. Karışık daha iyi olur.