Aloe cinsinden kabul ediliyorken sonradan Aloiampelos cinsine bağlı olduğu anlaşılmış ve bilimsel kayıtlarda adı Aloiampelos ciliaris olarak değiştirilmiştir. Asphodelaceae familyasından olup ana vatanı Güney Afrika’nın Cape bölgesinin güney-doğu kıyı kesimleridir.
Özellikleri
Yaprakları dişli, tırmanıcı ya da yerde sürünücü sukulent bir tür olan Aloiampelos ciliaris’in boyu 3m kadar uzama potansiyeline sahiptir. Dipten pekçok sürgünler verir ve onlar da uzar.
Benzer özellikli Aloe türlerinden yaprak dişlilik özelliği ile ayrılır. Aloiampelos ciliaris’in yaprak kenarları uçtan dibe kadar yumuşakça dişlerle kaplıdır. Ayrıca yapraklarının dip kısımları dalı veya gövdeyi yaka gibi sarar ve fotoğrafta gördüğünüz gibi yaprağın dip kısmının dalı sardığı kısmı bile dişlidir. Bu yumuşak dişlilik özelliği tüm Aloiampelos türlerinde vardır.
Aloiampelos ciliaris’in dalları sert ve sağlam olduğu kadar esnektir de. Hızlı gelişen dalları 30cm veya 40cm dik uzadıktan sonra yapraklarının ağırlığı yüzünden dik duramaz. Yaprakları kavislenerek diğer bitkilerin dallarına takılır ve böylelikle dik durarak onları aşmaya, güneşe ulaşmaya çalışır. Yaslanarak veya yapraklarını takarak yükseleceği başka bir bitki bulamazsa dallar eğilip yere yatar ve sonra yukarı yönelerek tekrar uzamaya çalışır. Dipten yeni yeni sürgünler uzatır. Başka bitkilerden uzak ise dalları karman çorman üst üste gelişirler. Daha açıklık ve uzun süreli güneşli yerlerde fazla uzama ve karmaşa olmaz.
Çiçek açma dönemi yılın en serin aylarıdır (kasımdan nisana kadar). Bu süre içinde bir veya birkaç defa çiçek sapı çıkarır. Turuncu ile mercan rengi arasında kırmızımsı çiçekler açar.
Aloiampelos ciliaris ana vatanında düşük rakım dikenli ormanlarda yaşar. Kış soğuklarına pek direnci yoktur (en fazla -4C dereceye kadar dayanır).
Yetiştirme, bakım
Uzun süre direkt güneş ister. Bunu sağlayamazsanız gösterişsiz yapraklarla ve cılız dallarla sürekli uzama eğiliminde olur. Zira bu türün doğasında zaten diğer bitkilerin gölgesinden kurtulup direkt güneş görmek için tırmanma özelliği var. Ama eğer uzun süre direkt güneş alırsa yapraklar iri, gösterişli ve birbirlerine daha yakın gelişirler. Yapraklanma hızı değişmezken dallarının çelimsizce uzama hızı azalır.
Saksıda yetiştirirken bir değneğe bağlamak gerekir. Ya da büyük ve yüksek bir saksıda dalları serbestçe yanlara yatık, sarkık formda yetiştirin. Ara sıra dipten yeni dallar uzar. Sık sık saksının pencereye bakan yönü değiştirirseniz dallar her yöne eğik ve sarkık gelişirler. Eğer dipten yeni dallar uzatmıyorsa o zaman isterseniz dipten kesin. Bu takdirde birçok dip sürgünleri verecektir. Güçlü kök sistemi üzerinde yeni sürgünler çok hızlı büyür.
2-3 metre uzadığı için isterseniz bu şekilde değerlendirebilirsiniz. Kısa kalmasını istiyorsanız istediğiniz boydan fazla uzayan sürgünleri en dipten kesin. Böylece sürekli gençleşir ve dipten çok dallı olarak koca bir saksıyı doldurur.
Gün içinde çok uzun süre direkt güneş alan Aloiampelos ciliaris’ler hızlı uzama ihtiyacı duymaz. Yapraklar gösterişli, güzel ve sıkça gelişir. Gövde hızlı uzamak yerine daha fazla kalın gelişen ve daha iri yaprak geliştiren bir hal alır.
Aloiampelos ciliaris hem humuslu hem kumlu toprak sever. Torf topraklarda da sorunsuz gelişir. Bitki besinlerine iyi cevap verir. Susuzluğa dayanıklıdır. Hızlı gelişip fazla ağırlaşınca toprağa basınç artacağından dolayı kökleri sıkışma ve ezilmelere, daha kötüsü havasız kalarak çürümeye maruz kalır. Bu problemi bertaraf etmek için toprağına mutlaka 1/4 oranında ponza taşı karıştırmalısınız.
Üretim
Aloiampelos ciliaris dipten gelişen köklü dalları ayırmakla, çelikle ve tohumla çoğaltılır. En yaygın çoğaltma yöntemi çelikle çoğaltmadır:
Kestiğiniz herhangi bir dalı veya ana gövdeyi dikerseniz kolayca köklenir. Uzun ise 10cm kadar parçalara ayırın. Her parçası kök salar ve filiz verir. Yalnız kesik yerlerin iyice kuruması için önce bir hafta açıkta bekletmelisiniz. Sonra toprağa dikin. İlk diktiğinizde toprak az nemli olmalı. Bir ay boyunca toprak tamamıyla kurudukça sulayın.
Buna benzer bitkiler
1- Aloe x delaetii (testere çiçeği)
2- Aloe succotrina
3- Aloe arborescens
Kaynaklar
Aloiampelos ciliaris — wikipedia.org
Aloiampelos — pza.sanbi.org
Yaklaşık 10 yıldır bakıyorum. Benim gözlemlediğim:
1. En fazla 2 saat sabah güneşi yetiyor, fazlası koyu yeşil rengini kaybettiriyor. Eğer daha tok ve albenili görünmesini istiyorsanız çok güneş görmemesine dikkat edin.
2. Hem saksıda hem de bahçede yetiştiriyorum, 2022 kışında üstünde 10-15 gün kar kaldı biraz yandı ama yaz sonunda formu yine her zamanki gibiydi.
3. Aklınıza gelen tüm topraklarda yetişiyor. kışın ayda bir suluyorum, yazın duruma göre değişiyor.
4. Ocak ve Şubat dahil senenin her ayı dikim yapılıyor. Ben bizzat hem ocak hem de şubat ayında (saksıya) diktim.
5. Yaprak boyu 15-20cm e ulaşınca, Mart – Mayıs aylarında çiçek açıyor, uzun süre çiçek canlı kalıyor.
***
İstanbul’da o kadar soğuğa hiç bir şekilde dayanamaz diye biliyorum. Acaba testere çiçeği ile karıştırıyor olabilir misiniz? Bakınız: https://azbitki.com/aloe-x-delaetii-testere-cicegi/