Aslanağzı, Antirrhinum majus

Plantaginaceae (Sinirotugiller) famiyasının Antirrhinum cinsinin türlerinde çiçek yapısı genelde aynıdır. Dallar ve gelişim şekli de birçok türde birbirine benzer. Birbirlerinden yaprak yapısına göre daha kolay ayırt edilebilirler. Bildiğimiz aslanağzı bunların içinde Antirrhinum majus türüdür. Diğer türleriyle melezleştirilerek aslanağzının mevsimlik, bodur, tohum vermeyen hibrit çeşitleri türetilmiş.

Aslanağzı bahçe süs bitkisi, Antirrhinum majus türü

Genel özellikleri

Aslanağzının ana vatanı Akdeniz’in çevresindeki tüm ülkelerdir. Başka yerlerde de tohumları çevreye yayılıp doğal bitki örtüsü arasında yerini almıştır. Dal çevresi sık yapraklarla kaplıdır. Yapraklar dar yapılıdır. Aslanağzı çiçekleri sapın çevresinde dizilidir. Alttakiler solarken üstten yeni tomurcuklar sırayla çiçek açar. Her bir dalda bu süreç uzun sürebiliyor. Mesela alttakiler tohum oldukları halde üstten yeni çiçekler açmaya devam eder. En altta tamamen olgunlaşıp tamamen kurumuş tohum kapsülleri, en tepede yeni tomurcuklar..

Aslanağzı, çiçekleri ve yaprakları

Aslanağzı, çiçekleri ve yaprakları

İsmi hakkında

Aslanağzı denmesinin sebebi her bir çiçeğin büyük ağızlı kafaya benzemesindendir. Ben çocukken bunlarla oynardım. Çiçeği yanlarından bastırırsanız ağzı açılıyor, gevşetince kapanıyor. İngilizcede snapdragon derler. Anlamı ejderha kıtlaması gibi bir şey.

Antirrhinum Majus – bilimsel adına gelince: Antirrhinum Yunancadan Latinceye geçen antirrhinon ‘yalancı burun’ anlamına gelir. Kurumuş tohum kapsüllerini sığır burnuna benzetmiş ve bu adı vermişler. Majus ise Latince major’un bir hali, daha büyük ya da daha önemli anlamında. Majus kelimesini farklı cinslerden bitkilerin bilimsel adlarında kullanırlar. Filan cinsin en önemli türü gibi.

Uygunluk

Aslanağzı yaz mevsimi oldukça serin geçen yerler hariç, diğer yerlerde yaz boyunca kullanıma uygun değildir. Yaz sıcaklarını sevmez. Şiddetli sıcak olan yerlerde yazın genellikle ölürler.

Aslanağzı ne zaman çiçek açar?

Genelde ilkbahar ortasında çiçek açmaya başlar ve yaz sıcaklarıyla beraber kötüleşir. Yani yaz sıcaklarında ölme ihtimali var. İklime ve hava şartlarına göre çiçek açmaya yaz ortasına kadar devam eder. Bir daldaki çiçeklerinin çoğu açtıktan sonra en uçtakilerin açmasını beklemeden dalı keserseniz yeni dallar geliştirir ve tekrar çiçek açar. Devamlı çiçeklenen aslanağzı çeşitlerinin gelişimleri yaz boyunca şiddetli sıcak olan bölgelerde ve çok fazla güneş alan yerlerde yazın devam etmez. Sıcağa göre genelde ölürler. Çeşidinin özelliğine, iklime ve bakıma göre yaz sonunda tekrar aktifleşir. İklimi uygun yerlerde kış boyunca çiçek açmaya devam eder.

Aslanağzı çeşitleri

Yüzlerce kültivarlara hibritlere göre değil, ortak özelliklerine göre çeşitleri var.
1- Uzun boylu aslanağzının boyu 60cm – 1m arasında değişir. Devrilmemeleri için değneğe bağlamak gerekir.
2- Orta boy aslanağzının boyu 30cm – 60 cm arasındadır. ‘Sonnet’ adlı serisi ilkbaharda erkenden çiçeklenir.
3- Bodur aslanağzı 15cm – 30cm arasındadır. Parkları süslemede belediyeler bunları kullanır. Çok çeşitli renklerde çeşitleri olup yoğun çiçeklenirler.
4- Sarkıcı aslanağzı asılan saksılarda sarkıcı kullanıma uygundur.

Kesme çiçekçilikte

Vazolarda uzun süre dayandığı için uzun ve orta boylu aslanağzı çeşitleri kesme çiçekçiliğe elverişlidir. İlk beş çiçeği açıldığında kesip satışa çıkarırlar.

Kışa dayanıklılığı

Gerçek aslanağzı türünün doğal çeşitleri uzun ömürlü olup kışın ağır don olaylarına (-35C dereceye kadar) dayanır. Özel türetilmiş kültivarlarında soğuğa dayanıklılık farklı farklıdır. En dayanıksızı -12C dereceye kadar dayanır. Hibritlerinde de aynı özellik var. Bazı hibritler ağır kış soğuklarına dayansa bile kısa ömürlüdür. Çiçeklendikten sonra ölürler. Ayrıca uzun ömürlü olmalarına aldanmayın. Yıldan yıla yaşlandıkça yaşama direnci ve kış soğuklarına dayanıklılıkları azalır.

Bahçelerde aslanağzı yetiştirmek

Tam gölgeli yerlere uygun değil. Yeri ne kadar güneşli ise o kadar iyi.

Tohumdan yetiştirdiğiniz ya da yeni aldığınız mini fideleri esas yerlerine 20cm ara ile dikin. Fideler henüz çok küçükken tepelerini kesmelisiniz. Böylece bir değil birkaç gövde oluşturur ve daha fazla çiçek açar.

Toprak ve sulama

Aslanağzı suyu çok iyi süzdüren toprakları sever. Genelde gübre istemez. Tuğla duvar çatlakları arasında bile gayet göz alıcı güzellikte yetişebiliyorlar. Humuslu ve gübreli toprakta daha verimli olur. Fideleri ilk diktiğinizde sık sık (kumlu toprakta her gün) sulamalısınız. Tuttukları kesinleşince sadece toprak yüzeyi epeyce kurudukça sulayın. Sulama sıklığı toprağın özelliğine ve hava sıcaklığına göre olmalı. Susuzluktan şikayetçi gibi görünmedikçe sulamak gerekmez ama fazla susuz bırakmamak daha iyidir.

Budama

Uzun ömürlü aslanağzı çeşitlerinde yapılır. Sıcak memleketlerde yaz sonunda, diğer yerlerde çiçeklenmesi bitince veya sonbaharda dibe yakın kesmelisiniz ki kökleri güçlendirmek için yeniden sağlıklı yapraklar oluştursun. Kışın don olaylarının yaşanmadığı / çok hafif geçtiği yerlerde devamlı çiçeklenenler her çiçek sapının çiçeklenme kalitesi düştüğü zaman o çiçek sapı dibe yakın bir yerden, üstünde birkaç sağlıklı yaprak kalacak şekilde kesilmeli. Mevsimlik aslanağızlarında da ilkbahardan yaz ortasına kadar benzer budamalar yapın ki yeni saplar çıkarsın ve tekrar çiçeklensin.

Aslanağzı çoğaltılması

Tohumların çimlenmesi için serin geceler gerekiyor. İlkbaharda ekecekseniz erken davranın. Yaz sonunda / sonbahar başında da ekebilirsiniz. Hafif don olayları görülen yerlerde ve Ankara’da yaz sonu – sonbahar başı döneminde tohumları ekin. İlk kış fidelerin diplerine yaprak çürüntüleri toprak karışımı yaymalısınız ki soğuktan kötü etkilenmesinler. Kışın ağır don olayları görülen yerlerde ilkbahar başında tohumları ekin. Aslanağzı tohumlarının çimlenmesi için toprak yüzeyinin güneş ışınlarıyla ısınması gerekiyor. Toprağa gömerseniz çimlenme yüzdesi çok düşük olur. Hazırladığınız toprağı önce iyice sulayın. Sonra tohumları serpin, üstlerine bol bol su fısfıslayın.

Çelikle çoğaltmak için dallar çok ince ve körpe olmamalı. Fazlaca odunlaşmış da olmamalı. İki ayrı zamanı ilkbahar ortası ve yaz sonudur. Dalda çiçek tomurcukları varsa kesip atmalısınız. Tepe çeliği ve yarı olgun dal çeliği usullerindeki gibi kapalı şeffaf kutulara dalları dikip sulamayacaksınız. Toprak önceden yeterli nemlilikte olmalı. Yaklaşık üç haftada köklenirler. Sonra iki hafta boyunca kapağı devamlı açık tutup sık sık sulayın. Sonra saksılara veya bahçeye dikin.

Tohumla ya da çelikle ürettiğiniz aslanağzı fidelerini bahçelere 20cm ara ile dikmelisiniz.

Hastalıkları

Esintisiz rüzgarsız bahçelerde sık sulamak ve akşam sulamaları aslanağzı yapraklarında mantar hastalıklarına neden olur. Böyle bahçelerde sulamayı sadece çok gerektiği zamanlarda sabah – öğle arasında yapın. Yaprak bitleri sorunu serin aylarda, az güneşli yerlerde olur.

Yazar: Erdal Yüksel

Kategori: Bahçe / Balkon Süs Bitkileri

Etiketler:

'Aslanağzı, Antirrhinum majus' hakkında sorular, açıklamalar

  1. Ayşe, İzmir dedi ki:

    Karışık bodur aslanağzı tohumlarım var. Ben tohumdan bir kaç şey yetiştirmiştim ama hiç şaşırtma yapmadım. Zaten yaz bitkileriydi. Şimdi bu tohumları da şaşırtma gerekmeden direkt balkona saksıya ekebilir miyim? Üzerlerini streç film ile kapatayım mı? Bu tohumları fide yapıp anneme yazlığın bahçesine dikmesi için sürpriz yapmak istiyorum (mayısta gidiyorlar).
    ***
    Tohumları sonbahar başında ekseydiniz fideler kış boyunca çok iyi güçlenirlerdi. Aslanağzı yazın şiddetli sıcak olan yerlerde ilkbahar ayları içindir. Yaz sıcakları bastırınca Akdeniz ikliminin sıcağına dayanamaz bozulur giderler. Yani bu yüzden fidelerinin kış boyunca güçlenmesi lazım ki ilkbaharda üç ay boyunca sürekli ve bol bol çiçek açsınlar. Şimdi hem aslanağzı hem diğer sorduğunuz bitkinin tohumlarını acilen ekmelisiniz. Streçle kaplamak sadece toprak kurumasın, sık sık sulamak zorunda kalmayasınız diyedir. Yani fark etmez. Kaplarsanız tohumlar çimlenmeye başladıkları zaman kaldırmanız lazım. Fide şaşırtmak önemli değil. Aslanağzı tohumları duvar çatlaklarında, kaldırım taşları arasında bile tohumdan çimlendikleri yerlerde güzelce büyürler.

  2. Megus, İzmir dedi ki:

    Viyölde çimlendirip bahçeye ekmek istiyorum. Bunun için geç mi kaldım?
    ***
    İzmir için evet geç kalmışsınız. Yine de deneyin. Aslanağzı yaz ayları çok sıcak olan yerlerde serin mevsimlerin süs bitkisi olarak düşünülmelidir.


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın:

Sorunuz cevabımla birlikte 1 saat veya en geç 24 saat içinde burada görünür olacaktır. Lütfen ara sıra kontrol edin. Hiç görünmüyorsa akıllı telefonunuzda önbellek temizliği yapmalısınız.