Özellikleri
Astrophytum myriostigma küçükken küre şeklinde, büyüdükçe silindir şeklinde gelişen, dikensiz, genelde tek bitki olarak yaşayan, nadiren yanlardan bir veya iki yavru veren bir kaktüs türüdür. Has türünden başka çeşitleri de var. Nudum adlı bir varyetesi (Astrophytum myriostigma var. nudum) ve Onzuka adlı bir hibriti (Astrophytum myriostigma ‘Onzuka’) en bilinenlerindendir.
Papaz takkesi kaktüsünün tüm her yeri çok kısa beyaz tüylü mini pulcuklarla kaplıdır. Yavaş gelişir. İlkin yuvarlaktır. Sonra silindir yapılı gövde olarak büyürken yıllar sonunda geleceği boy 1 metre, genişliği ise 20cm kadar olur.
Bu kaktüs genelde 5 köşelidir. Çok küçükken ya da yetersiz bakımda 3 veya 4 köşeli olabilirler. Büyüdükçe ve güçlendikçe köşe sayısı artar (5, 6, 7..). En fazla 10 köşeli olan papaz takkesi kaktüsleri tespit edilmiş. Gerçi sabit sayıda köşeli çeşitleri de var. Mesela 4 köşeli bir varyetesi : Astrophytum myriostigma var. quadricostatum.
İlkbaharda tepesinden parlak sarı çiçek açar. Meyve ve tohum oluşumu yaz dönemi boyunca devam eder.
Yetiştirme, bakım
Papaz takkesi kaktüsü güneş konusunda fazla seçici değildir. Tam gün şiddetli güneşte, yarı gün güneşte, filtrelenmiş güneşte, hatta hiç direkt güneş almasa bile çok kuvvetli gün ışığında da normal gelişim gösterir. Evde yetiştirmeye uygundur. Güneşsiz yere alışmış kaktüsünüzü yaz aylarında aniden direkt güneş altına koymamalısınız. İlk haftalar sadece sabah veya akşam güneşini alacağı şekilde yavaş yavaş güneşe alıştırın.
Kışın en fazla -7C derece soğuğa dayanır. Dolayısıyla hafif don olaylarında buzlanmalar zarar vermez. İklimi uygun yerlerde bahçelerde de yetişir. Bahçelerde toprak seçmez ve gübre istemez. Kışın susuz bırakın tavsiyelerine rağmen soğuk kış yağmurlarından hiç zarar görmüyor.
İlkbahar ortası – yaz sonu döneminde toprak kurudukça sulamalısınız. Susuz bırakmamalısınız.
Saksıda yetiştirmek için suyu çabuk geçiren toprak gereklidir. Ufalanmış koyun gübresini yılda bir defa her kış sonunda saksıda toprak yüzeyini en kenarlardan eşeleyerek az miktarda çepeçevre serpin ve üzerini tekrar toprakla örtün. Doğal gübre yerine genel amaçlı bitki besinini şişe üzerindeki tavsiye edilen orana göre suya karıştırıp sadece saksının en kenarlarından çepeçevre dökerek verin. Bu şekilde besinli su ile sularken orta kısmın besinli suyu emmemesi gerekiyor. İlkbahar sonundan yaz sonuna kadar ayda bir defa besinli su vermek yeterlidir.
Üretim
Papaz takkesi kaktüsünü hem yavrularını ayırmayla hem tohumuyla çoğaltabilirsiniz.
Yavruları sadece yaz başında (haziran ortası gibi) ayırıp köklendirmenizi tavsiye ederim. Anadan ayırdığınız yavruyu önce iki gün açıkta bekletin. Sonra az nemli toprağa dikin ve sulamayın. İlk bir ay boyunca sadece toprak adamakıllı kurudukça sulayın. Bu sayede sorun çıkmadan köklenir.
Tohumdan yetiştirmek için papaz takkesi kaktüsünüzün meyvelerinin olgunlaşmasını bekleyin. Sonra tohumları serin bir yerde şubat ayına kadar saklayın. Şubat ortasında tohumları toprağa belli belirsiz hafifçe gömün. Saksıyı dışarıda soğukta bekletin. Yaşadığınız yerde orta ve ağır derecelerde don olayları oluyorsa dışarıda değil ama soğuk bir yerde bekletmelisiniz. İlkbaharda havalar iyice ısınana kadar sadece toprak iyice kurudukça su fısfıslayarak sulayın. Havalar ısındığında sulama sıklığını arttırın. Yani toprak ıslaklığını yitirdikçe ama nemliliği hiç kaybolmadan önce sulamalısınız. Tohumlar çimlendikten sonra sulama sıklığını hafifçe düşürün. Toprak kupkuru olmaya yüz tuttuğunda hemen sulayın.
Kaynaklar
Astrophytum myriostigma – Bishop’s Cap – worldofsucculents.com
Bishop’s Miter, Bishop’s Cap, Mitra, Bonete de ObispoAstrophytum myriostigma – davesgarden.com
Astrophytum myriostigma – wikipedia.org
Papaz takkesi çiçegi aldım. Birkaç ay oldu. Güzel genişledi ve tüyleniyor diye sevinirken perde hafif çarpmasıyla düştü. Saksıya baktım kökü cürümüş. Ne yapmam gerekiyor? Haftada bir suluyordum.
***
Çürümüş yeri kesin. 10 gün kadar açıkta bekletin. Sonra kuru kaktüs toprağına dikin. Bir on gün daha geçince hafiften sulayın. Yukarıdaki bakım bilgilerini okuyun.
Ben uzun yıllardır yetiştiricilik yapan birisiyim buraya düzeltme yapmak isterim ki eğer bu bitkiyi bahçeye dikerseniz aynı saksıda olduğu gibi geçirgen bir toprağa dikmelisiniz aksi takdir de bitki çürür. bir de kışın tedbir açısından sıfır derecenin altına yani dona maruz bırakmak gibi bir şart yoktur. bu saksıdaki bitki için risklidir. kışın bütün kaktüsleri 5, 10 derece arası sıcaklıkta kışlatmanız yeterlidir. Birde gübre olarak hafif, domates gübresi gibi bir gübreyle gübrelenmeli kaktüs ve sukulentler diğer bitkilere oranla az gübrelenmeye ihtiyaç duyar.
***
Emre Bey teşekkür ederim yalnız bu türün kış soğuklarına dayanıklılığını belirtmiştim. Yoksa kışın o kadar soğukta bırakmak şarttır gibi bir tavsiyem olmadı. Vahim bir yanlış anlama olmuş. Ayrıca her kaktüse tropikal bitki muamelesi yapmak yanlış. Cactaceae familyasından çoğunluk türler tropikal kuşak dışı bitkilerdir. 6 yıldır bahçeye diktiğim çeşitli kaktüs türleri hepsi hayatta kaldı. Yaşadığınız yerin iklimi hangi kaktüs türlerine uygunsa onları pekala bahçeye dikebilirsiniz. Sonuçta onlar laboratuvar icadı değil, hoyrat iklimli doğal arazilerin çetrefil şartlarda hayat mücadelesi veren canlılarıdır. Gübreleme tarzını kaktüs yetiştirmede ömrünü vermiş kişilerden öğrenmiştim. Ancak günümüzde çiftlik gübreleri maalesef hiçbir şekilde eskisi gibi sağlıklı değil. Bundan dolayı gübre ile ilgili satırları şimdi değiştirdim. Kenarlardan az miktar vermek daha güvenli olur. Veya en iyisi sadece özel bitki besinleri verilmeli.
2-2.5 ay önce papaz takkesi kaktüsünü aldım. İlk başlarda bir sorun yoktu. Fakat bundan bir hafta kadar önce bir anda yumuşadığını faekettim ve dokunmamla birlikte yamulup su salması bir oldu. Aslında su konusunda da oldukça dikkatli davranmıştım. Fazla su vermek değil hatta biraz az su vermiş bile olabilirim. Aynı gün içinde aynı yerden aldığım euphorbia globasa ile maalesef aynı kaderi yaşadılar. İkisinin de sulanmasına oldukça dikkat etmeme rağmen ikisi de oldukça yumuşak bir şekilde ve içleri su dolu şekilde öldüler. İkisini de tekrardan almak istiyorum fakat tekrardan aynısını yaşarım diye korkuyorum. Neden olmuş olabileceğine dair bilgi verebilirseniz ve aldıktan sonra dikkat etmem gereken püf noktaları söyleyebilirseniz çok sevinirim.
***
Kışın hatta haziran ayına kadar yeni bitki almamalısınız. Diğer sorunuzda tavsiye ettiğim sayfaları mutlaka okuyun. Özellikle de ne oluyorsa o cimri cimri damla damla sulamalar yüzünden oluyor. Toprak da yanlışsa o bitki çürür gider. Ayrıca kaktüsler kış boyunca hiç sulanmasalar daha iyi olur.
Papaz takkesi kaktüsümün uzerinde siyah siyah küf gibi şeyler oluşmuş. Neden ve ne yapabilirim acaba?
***
Hiç sulamayıp güneşli ve rüzgarlı yerde tutun. Şu anda toprağı ıslak ise hemen söküp dip kısmını kontrol edin. Çürüme varsa en sağlıklı yerinden kesin ve açıkta kurumaya bırakın. Yeniden köklendirmek için bir süre kuru toprakta tutun. Çürüme yoksa bile kök kısmındaki ıslaklık gidene kadar açıkta bekletin. Sonra kuru toprağa dikin. Birkaç hafta sulamayın.
Yaklaşık 4 yıl önce bir zincir marketten almıştım. Aldığımda çapı 5,5cm saksıya sığıyordu. Şimdi ondan 1cm daha geniş gibi ama dibinden yukarı doğru kahverengi bir renk aldı ve dibi inceldi. Sizin bilgilerinizi okumadan önce bu canlıyı aldığım için yaptığım hatalar 1. ev içinden direkt güneşe çıkartmam. 2. azıcık azıcık su vermek veya uzun süre su vermemek olsa gerek. Ancak kökünde sorun yok. Bitkimi iyileştirmek için ne yapmalıyım?
***
Hiçbir çürüme olmadığından eminsiniz. O halde alt kısmın incelmesi diye bir şey yok. Yanılıyorsunuz. Toprak alçalmış ve ince dip kısım açığa çıkmıştır. Dip kısımda kahverengileşme normaldir. Hatanız o kadar mini saksı yanlış. Dışarıda açık havada tutun. Daha büyük, en az 12cm çapında / derinliğinde olan saksıya aktarın. İnce dip kısmı olduğu gibi toprak altında kalacak şekilde yerleştirin. Açık havada kışa kadar üç dört misli büyüyecektir. Yaz boyunca (oranın şartlarına göre haziran ortasından ekim ayının başına kadar) saat 12:00 ile saat 18:00 arasında güneş ışınlarını direkt almazsa çok iyi olur.
Toprak karışımı hakkında bilgi yok. Liphops’lar için söylediğiniz toprak karışımından mı hazırlamalıyız?
***
Hayır normal torf toprak uygundur. Sadece bir miktar iri taneli temiz dere kumu ve ponza taşı ile süzekliğini, havadarlığını arttırın o kadar.
Bu türlerin 1 metreden fazla olanları var. O hale gelmeleri ne kadar sürer?
***
Ne kadar uzadıklarını bilmiyorum. Zaten bunların pekçok türleri, çeşitleri var. Mutlaka bazıları o kadar uzuyordur. Fakat: isterse 10 metre büyüyen bir tür olsun, ev ortamlarında ve doğal isteklerini karşılayamayan suni topraklarda gelişmeleri pek mümkün olmaz. Olsa olsa yılda 1-2cm gelişirler. Her şey dört dörtlük yerinde olmalı. Ben de zaten ona göre bakım bilgilerini yazıyorum ama gereğini hiç kimse yapmıyor. İlkbahardan sonbahara kadar gece saatlerinde sürekli hava akımları hızlı gelişmeleri için şart. Toprak karışımını doğru ayarlamak, uygun bitki besininden en uygun şekilde vermek de gereklidir elbette. Toprak özelliğinden ve bitki besininden çok daha önemlisi hava akımları, uygun derecede ısı ve gereken ölçülerde direkt güneş ışınları lazım. Bunlar birinci planda şart. Doğru toprak karışımı, bitki besini vesaire şeyler ise ikinci plandaki gerekliliklerdir ve öncelikli şartlar yerinde değilse hiç işe yaramazlar.