Amaryllidaceae (Amarillisgiller) familyası içinde birbirinden güzel süs bitkileri var. Bunlardan biri de ressam fırçası çiçeği Haemanthus albiflos. Ana vatanı Güney Afrika’nın yazları sıcak ve yağışlı, kışları biraz kurak ve ılık geçen doğu kıyı kesimleridir. Serin gölgelik alanlarda yaşarlar.
Ressam fırçası, tıraş fırçası, pipo çiçeği gibi isimleri olan soğanlı bir bitkidir. Bütün yıl yeşil yapraklıdır. Fazla güneşi sevmez. Gölgeli yerlere tam uygundur. Susuzluğa dayanıklıdır.
Haemanthus albiflos sonbahar ortası – kış ortası arasında çiçek açar. Çiçekleri 15-30cm aralarında değişen uzunluklarda kalınca bir sap ucundadır. Mini çiçekler sıkıca bir arada fırça gibidir. Toplu haldeki mini çiçekleri beyaz üzerine yeşil çizgili yaprakçıklar çevreler.
Yapraklarının kenarları kısa ve ince tüylerle kaplıdır. Rengi çeşitlerine göre değişir. Tatlı yeşil, soluk yeşil, ve metalik yeşil. Bazılarında yapraklar sarımsı beneklidir. Yapraklar pürüzsüz ve genellikle parlaktır. Soğanın gücüne göre 15cm – 30cm arası uzunluklarda, genişlikleri de duruma göre 3cm ile 10cm arasında değişir. Bir soğan yılda sadece bir çift yaprak çıkarır. Yapraklar iyi şartlarda iki yıl dayanır. Böylece bir soğan üzerinde bir değil iki veya üç çift yaprak olur.
Yaprak güzelliğine hayran iseniz düzenli bakımını yapmalısınız. Bu durumda en eski yapraklar güzelliklerini yitirdiğinde yılın hangi zamanı olursa olsun dipten kesin gitsin. Ama benim tavsiyem tam sonbahar başında tüm yaprakları en dipten kesmenizdir. Yeni yapraklarını daima sonbaharda çıkardığı için uygun zamandır.
Dayanıklılık
Haemanthus albiflos kış soğuklarına soğuk rüzgarları almaması şartıyla -6C dereceye kadar dayanır.
Susuzluğa oldukça dayanıklı olan ressam fırçası çiçeğinin yaprakları sıcak aylarda susuz kalmasa bile dokunulduğunda yumuşak hissedilir. Pörsümüş gibidir. Bu bir problem değil, kendi doğal özelliğidir. Serin aylarda sert yapıda olurlar.
Yetiştirme ve bakımı
Haemanthus albiflos şiddetli güneşe uyum sağlar. Ama tam gölgeli yerlerde veya sadece sabah güneşi alan yerlerde yaprakları çok güzel olur. Gerçi yeni yapraklar sonbahar ortasında çıkıyor ve artık direkt güneşin hiçbir yıpratıcı etkisi olmaz. Sadece yaz aylarında direkt güneşten koruyun ki yıpranmasın, güzelliklerini yitirmesinler.
Direkt güneş almaması çiçek açmasına engel olmaz. Koyu gölgeli yerlere bili uygundur.
Saksıda gelişimi, toprak özelliği
Haemanthus albiflos kökleri az olduğundan sığ ama genişçe saksı ister. Çiçek açması yıllarca hiç rahatsız etmemenize bağlıdır. Bu yüzden 15cm genişliğinde saksı lazım ki yıldan yıla artan soğanlara sığacakları yer olsun. 5 yıl kadar bu saksıda kalacak. Dolayısıyla toprağını en başta iyi ayarlayın. Örnek:
4 ölçü torf toprak + 2 ölçü arazi toprağı + 2 ölçü iri taneli dere kumu + 2 ölçü ponza taşı.. Güzelce harmanlayın.
6. yılın başında eylül ortasında sökün, soğanları ikişer veya üçer ayırın ve yine uygun toprakla 15cm çapındaki saksılara ekin. Soğanların yarısı mutlaka toprak dışında kalmalıdır.
Sulama
Her halükarda toprak tamamen kuruyunca sulayın. Suyu bol tutun. Öyle ki saksı alt deliklerden bolca su süzülüp gitmelidir. Sonbaharda yeni yapraklar gelişiyorken toprağın tamamıyla kurumasını beklemeden ama iyice kuruyunca sulayın.
Besleme, gübreleme
Genel amaçlı bitki besininden tüm yıl boyunca ayda bir defa, yarım dozaj ayarlayarak verin.
Nasıl çoğaltılır?
Ressam fırçası çiçeği hem soğanları ayırmakla hem tohumla çoğaltılabilir. Soğanları ayırmayı 6 yılda bir yaz sonunda yapmalısınız. Soğanları bağlantı yerlerinden kırarak değil, sağa-sola ve aşağı-yukarı hafifçe zorlayıp çeke çeke kopararak ayırın.
Tohumla üretimi
Çiçeklerde tohum oluşması meyve oluşmasına bağlıdır. Meyveler kış sonuna kadar turuncu veya kırmızı renk alır. O zaman tohumları meyvelerden çıkarın. İyice yıkayarak meyve kalıntılarını tamamıyla giderin. İki gün kurutun. Sonra iri taneli kum karıştırılmış toprağa 6-7cm ara ile ekin. Tohumların üstü çok hafifçe, en fazla yarım santim kadar toprakla örtülü olmalı. Gölgeli ve serin bir yerde yaz boyunca toprak kurudukça nazikçe sulayarak bekletin. Tohumlar yaz sonundan önce çimlenmezler. Peki niçin ekmede acele ediyoruz? Çünkü tohumlar nemli toprakta beklemeli. Yoksa kuruyup ölürler. Mini fidelere ilk iki yıl hiç dokunmayın. Sonra ayrı ayrı saksılara dikebilirsiniz.
Zararlıları
Sümüklü böceklere ve bahçe salyangozlarına karşı dikkatli olmalısınız. Bazen tırtıllar da yaprakları yiyebilir. Önlem için uygun ilaçlar kullanabilirsiniz.
Haemanthus albiflos çiçeğini nereden satın alabilirim?
***
Çiçekçilerde bulunmaz. Halk arasında meraklılar birbirleriyle paylaşır.
Salonda bakılabilir mi acaba?
***
Denemedim ama olur sanıyorum. Şiddetli sıcağa uyumlu olsa bile serinlik seviyor. Sıcakta yapraklar aygın baygın oluyor. Yılda sadece bir defa yeni yapraklar verir. O ise sonbaharda havalar yeterince serinlediği zaman başlar. Çiçek açması da bu dönemde olur. Gerçi kolay kolay çiçek açmaz.
Bu bitkiyi tek soğanlı ve yeni yaprak çıkarır halde Ankara’dan temin etmek üzereyim. Söküp bana kargolayacaklar. Kışları İzmir’de yaşıyorum. Gelir gelmez saksıya dikeceğim. Salonum öyle aşırı sıcak olmuyor. genelde 23 derece civarlarında. Geldiğinde balkonda veya salonda bakmak arasında kararsız kaldım. Bu dönemde sökülüp dikilmesi bir sorun olur mu? Ve mekan olarak fikrinizi belirtirseniz memnun olurum.
***
Önceki sorunuzda dediğim gibi, yılda bir defa yeni yapraklar veriyor ve sadece sonbaharda. Yani size keşke yaz sonuna doğru gönderselerdi. Şimdi muhtemelen biraz sıkıntılı gelişim gösterecek veya hiç gelişim göstermeyecek. Gelecek yılın sonbaharına kadar bekleyeceksiniz. Dışarıda sürekli açık havada tutmanız iyi olur. Öyle ahımşahım bir güzelliği yok. internet resimleri sizi aldatmasın. Uğraşmaya değmez. Çiçek açması için ise, on yıl gibi hiç sökmeyeceğiniz, köklerini hiç rahatsız etmeyeceğiniz şekilde uygun bir saksıya dikmeniz lazım. Yıldan yıla kardeşlenerek çoğalır ve 3-4 yıl sonra çiçek açmaya başlar -sonrasında bölmezseniz, söküp kökleri rahatsız etmezseniz her yıl sonbahar sonunda çiçek açar. Bende var 10 yıldır bahçeye ekili. Didim iklimine yüzde yüz uyumlu. Bu yaz tarihi rekor sıcaklar yaşadık. Ve ilk defa bu yaz neredeyse hiç sulamadım. Buna rağmen yapraklarında kısmi bozulmalardan başka zarar olmadı. Zaten sonbaharda yaprakları dipten kesiyorum (her yıl böyle yaparım). Ekim başında yine kestim. Şimdi yeni yeni filizlenme işaretleri gösterdi. Ankara’da mutlaka yeni yaprakları çıkmıştır. Bizim burada yaz sıcakları geç bitiyor ve yeniden gelişim göstermesi de gecikiyor.