Ana vatanı Meksika’dır ama Peru ve Bolivya’da da görülürler. İngilizce (halk arasında) chain plant derler (zincir bitki /zincir çiçeği anlamında). Yani bir telgraf türü olduğu için illa bir Türkçe ad vermek gerekirse bu türe zincir telgraf çiçeği diyebiliriz.
Özellikleri
Callisia navicularis türünün yaprakları ortalama 2,5cm uzun, en fazla 2cm genişliğinde, kayık şeklinde ve kalın-etlidir. Güneş etkisiyle yaprakları soluk yeşil renk üzerine morumsu ve soluk pembemsi renkli olur. Dalları iki tip gelişim gösterir:
1- Yaprakları zincirleme iç içe sık gelişir ve böylece dallar görünmezdir. Sonbahar ve kış aylarında, ilkbahar ortalarına kadar bu haldedir. Kışlık dalların boyu genelde 5cm’yi geçmez.
2- İlkbaharda havalar iyice ısındıktan sonra veya yazın, seyrek yapraklı stolon özellikli olarak 20cm-35cm kadar uzunluklarda dallar uzatır. Her dal çiçek açmak üzere yan dallar verir. Bunları çiçek açma zamanı tamamen geçtikten sonra dipten kesebilirsiniz. Kökten yeni filizler verecektir. Çiçek dönemi geçtikten sonra vereceği dip filizleri 1. tip dallanma yapar. Yaza kadar böyle devam eder.
Fazla susuz kalması halinde stolon özellikli dallar uzatmak yerine 1. tip zincir yaprak dalların ucundan tek tük çiçekler açacaktır. Sukulenttir diye susuz bırakmak yanlıştır. Gelişim özelliği bozulur.
Çiçek renkleri lila rengine çalar pembe, morumsu pembe ve magenta rengine yakın tonda koyu pembe, yerine ve türün çeşitlerine göre değişir. Güneş etkisiyle çiçek rengi canlı tonlarda olup gayet gösterişli, güzel görünürler. Çiçekler sabaha karşı açar ve eğer hava sıcak ise öğlende, serin ise akşama doğru solarlar. Ama fazlaca tomurcuklar geliştirdiği için uzunca bir zaman çiçeksiz kalmaz. Susuz bırakmaz ve çiçeksiz kalmış dalları yarıdan keserek kısaltırsanız yaz boyunca yeni çiçek dalları verecektir.
Yazın uzattığı stolon özellikli uzun dallarının yaprak boğum yerleri toprağa değerse kök salar ve oralardan filizlenerek yeni fideler üretir.
Bu türe sukulent denmesinin sebebi, aslında tüm telgraf türleri sukulent özelliklidir. Fakat yaprakları sukulent gibi görünmez ve kimse onlara sukulent demez. Callisia navicularis türü ise yapraklarının yapı ve görünüm özelliğiyle de tam bir sukulenttir.
Kış soğuklarına hiç dayanamaz iddiaları yanlıştır. -5C dereceye kadar zararlarla dayanır. Kapalı camekan balkonlarda ise -7C dereceye kadar hiç bir zarar görmeden dayanır.
Yetiştirme, bakım
Uzun süre direkt güneş ışınları istiyor. Güneşten mahrum ederseniz adeta bambaşka bir tür gibi gelişim gösterir. Hiçbir renk güzelliği olmaz ve dallarında yapraklar aralıklı olur. Yani zincirleme iç içe özelliğini kaybeder. Güneşsizliğe ilaveten bir de ışık yetersizliği olursa sağlığı bozulur, erir gider.
Hava akımlarına ciddi ihtiyaç duyar. Bu yüzden havasız+sıcak evlerde ya hiç gelişmez ya da bozulup ölür.
Toprak ve sulama
Callisia navicularis için fazlasıyla süzek ve çabuk kuruyan toprak karışımı yapmalısınız. Örneğin 2 ölçü torf toprak + 1 ölçü ponza taşı karışımı uygundur. Ponza yerine iri taneli (4-5mm) dere kumu kullanabilirsiniz.
Sulamaları sıcak aylarda toprak kaydadeğer bir kuruma gösterdikçe, serin/soğuk aylarda ise toprağın kupkuru olması durumunda yapın. Ama sulamalarda mutlaka çok bol miktar su kullanın. Saksı alt deliklerinden su dışarı süzülüp çıkmalıdır. Bunun için sulamak gerektiğinde lavaboya götürün. Alt deliklerden suyun dışarı çıkması tamamlanınca tekrar yerine götürün. Daha az miktar su ile sulama toprağın dengesini bu tür için fena bozar.
Dikkat: Sukulenttir diye susuz bırakanlar var. Bu yüzden az gelişen, güdük ve gösterişsiz olur. Zaten minyatür yapılı, minicik bir şeydir. Bir de susuz ve sıcak aylarda havasız kalırsa hiç iyi olmaz. Kısaca, sukulentlik meselesini abartmayın.
Bitki besini ilkbahar ortasından sonbahar başına kadar 20-30 günde bir, yarım dozaj ayarlayarak verin. Sukulent bitki besini, çiçek amaçlı veya genel kullanım bitki besini herhangi biri olabilir.
Saksı
Sığ (derin olmayan) ama yayvan saksı kullanın. Callisia navicularis yukarıda dediğim gibi çiçeklenmek üzere uzun dallar uzatır. Bundan dolayı yüksek sehpada ya da askılı saksıda bir yere asılı tutabilirsiniz. Dalları fazla esnektir ve saksı kenarlarında aşağı sarkar. Yoğun sıklıkta dallarında pembe çiçekleriyle gayet güzel görünür. Tabii eğer bakımını burada anlattığım gibi dosdoğru yaparsanız. Çiçekli ve uzun dallı dönemi ilkbahar ortasından yaz ortasına veya yaz sonuna kadardır.
Üretimi
Dallarını kırıp alın ve alt yapraklarını dala zarar vermeden gidermeye çalışın. İki gün açıkta bekletin. Sonra kuru toprağa dikin. İlk iki ay boyunca toprak kupkuru olmadıkça sulamayın. Bu kadar basittir. Kışın yeri fazla soğuk olmuyorsa yılın her zamanında bu şekilde çoğaltma yapabilirsiniz. Hatta dalları kışın kök salmasa bile bozulmadan dayanır ve ilkbaharda hızlıca köklenir.
Yazın uzattığı seyrek yapraklı uzun dalları aslında Callisia navicularis fide üretimi için daha uygundur. Bu seyrek yapraklı dalları kesip aldıktan sonra toprak üzerine yatırın. Yapraklı kısımlarının toprağa sıkıca temas etmesini sağlayın (üzerlerine ağır çakıl taşları koyabilirsiniz). Sonra sulayın. Birkaç haftada yaprak diplerinden toprağa kök salar ve aynı zamanda filizlenirler.
Kaynaklar
Fotoğraf: Wikimedia.