Akıllıca hazırlanmış bir CV iş başvurunuzda iyi bir rol oynayabilir. Fakat sıra karşılıklı görüşmeye gelince, durum başka. Burada işe alınma konusunda oldukça gerçekçi tavsiyeler var. İki ana başlık altında: Birincisi CV (özgeçmiş) yazmak.. ikincisi mülakat (işe alınmada karar görüşmesi).
CV yazmadan önce bunları dikkate alın
Curriculum Vitae sözcüklerinin kısaltılmış biçimi CV olarak geçiyor. Türkçede özgeçmiş denir. Şimdi burada nasıl cv yazılır ona değinmeyeceğim. Çünkü araştırırsanız sizin amacınıza uygun sayısız örnekler bulursunuz. Fakat buradaki gibi değerli tavsiyeleri bulmak çok zor.
İşverenler gelen CV’leri alıp incelerken, ABD’deki araştırmalara göre CV başına ortalama 7 saniye harcıyorlarmış. Sonuçta bir bakıma kaderiniz o 7 saniyeye bağlı gibi bir şey. Gerçi bu süre şirketten şirkete değişir. Ve bir de gelen CV sayısına göre değişir. Peki neler yapmanız gerekir ki işe kabulde bu özgeçmiş bildirimi adımınız başarılı olsun? Nelere dikkat etmelisiniz? Detaylar aşağıda.
Herkesin düşünmediği kapsamlar
Hedeflediğiniz işyeri için ne anlam ifade ettiğinizi, ne gibi kalitelere sahip olduğunuzu net bir şekilde göstermelisiniz. Yani ikna yönü de olmalı. Her şeyi adım adım inceleyelim.
CV yazmada öncelikle düzen, biçim, bölümleme önemlidir ve bunu her yerden öğrenebilirsiniz. Bu açıdan düşündüğümüzde “görünüşte mükemmel” biçimli bir CV hazırlamak herkesin yapabileceği bir şey. Ya herkesin yapamayacakları esas incelikler?
Her şeyi yazmayın!
İlgi alanları, hobiler.. Beceriler.. Bakıyorum düşünmeden her şeyi sıralamışlar. Böyle CV olmaz. Gereksiz bilgilerle dopdolu. Yani işverenler ciddiye alıp okusa bile karmaşa yüzünden net bir kanıya varmayacak.. Hatta bazı becerileriniz, bazı ilgi alanlarınız onlara ters bile gelebilir. Onun için başvurduğunuz işyerindeki hedeflediğiniz pozisyona uygun bilgiler verin. İlgi alanlarınız o işle bağdaşıyor mu? Hobiniz sizin iş performansınıza katkıda bulunucu bir hobi mi? Hangi becerileriniz o işte yarar sağlar? Bakın bütün bunları iyi düşünün. Gerekli ne varsa sadece onları yazın. Net olarak, ne gerekli ise. Ve diğer meraklarınızı, becerilerinizi, ilgi alanlarınızı yazmayın. Sadece gereksiz ve zararlı kalabalık olurlar.
Önce ideal bir CV’deki çekirdek düzeni ele alalım
Yazı biçimi: Fontlar, boyutlar.. Benim en sevdiğim fontlar hem süslü hem klasik ve entelektüel havası olanlar. Peki işverenleri irrite edebilir mi? Öte yandan o fontlar çok da okunaklı değil, ki bu bir CV için tam bir felaket. İşte bu tip hatalardan kaçının. Arial gibi sade ve ilk bakışta herkesin kolayca okuyabileceği fontları tercih edin. Harflerin boyutları da önemli. Alışveriş fişlerindeki gibi çok küçük yazılar CV’lere hiç yakışmaz. Gereğinden büyük yazılar ise fazla dikkat dağıtıcıdır ve üstelik bir sayfalık bilgileri iki-üç sayfaya uzatmış olursunuz.
CV uzunluğu: İyi bir eğitim ve ardından birkaç iş yeri deneyimleri + birkaç referans bildirecek olan kişilere ideali 2,5 sayfadır. Kesinlikle 3 sayfayı geçmemelidir. Bazılarının itirazını duyar gibiyim: Benim bildiğim CV tek sayfadan ibarettir”.. Hayır. Duruma göre değişir. Mesela bir üniversite mezunu, bir stajı da var, başka iş deneyimi filan yok. Bu durumda bir sayfa yeterli. Ama genelde, sizin için ne kadar gerekiyorsa, o kadar ayrıntılara gireceksiniz. Ama en fazla 3 sayfa. Genel tavsiye 2,5 sayfadır. CV deyip geçmeyin. Kuru birkaç bilgi ile geçiştiremezsiniz. Bu bir formalide değil.
Dikkat: Bir CV’nin uzunluğu sizin başvurduğunuz iş pozisyonu ve sizin o pozisyona uygunluğunuz açısından, vereceğiniz gerekli bilgilere göre değişir. Çok kısa olacak diye bir kural yok. Gereksiz yere uzatmanın da faydası değil zararı olur.
Bilgileri listeleme: Rastgele karışık olmayacak. Önce iş geçmişiniz. İlk satırda en son çalıştığınız iş yerinin adı. Bir alt satırda ondan bir öncekinin adı. Ve böylelikle en eskiye doğru alt ata sıralayın. Tarih aralıklarını yazmayı da unutmayın. Sonra sıra gelir eğitim durumunuza. Yine ilk satırda en son tamamladığınız eğitiminizi yazın. Onun altında bir öncekini.. Alt alta, isimleriyle. Ve onun da altına referanslarınızı eklersiniz.
CV kapsamında başvurunuzu güçlendirme
CV yazarken, hedeflediğiniz iş pozisyonuna alınmanıza katkısı olacak bilgiler önemlidir. Ama bir de herkesin cv yazarken yazmak gerektiğini sandığı ama işe yaramaz laf kalabalıkları var. Bunları iyi hesaplayın:
Hobileriniz, ilgi alanlarınız
Rastgele her şeyi yazmak anlamsız. Boş yere satır işgali yapmayın. Ve bu hatanız iyi bir izlemin bırakmaz. Ancak: Eğer meslek ile veya mesleğin gerektirdiği kişilik yapısı ile ilgili ise.. Ve bunu da açık bir sosyal zeka becerikliliği ile, adeta taşı gediğine koyarcasına yansıtabilecekseniz.. Gerektiği gibi yapabilirseniz oldukça önemlidir. CV’nizin etkileyiciliğine güç katar. Yoksa hiç bahsetmeyin. Örnek: Bir şirketin planlama, strateji geliştirme bölümünde çalışmak üzere başvuruyorsanız, ve satranç oynamak hobiniz ise, işte bunu bahsetmek çok iyi olur. Küçük bir örnek verdim.
Becerileriniz
Başta da bu konulara değinmiştim. Ve bir üst paragraftaki gibi düşünün. CV’de kendinizi her şeyinizle tanıtmanız gerekmez. Burada işe kabulünüz için ciddi bir strateji yürütmek zorundasınız ve kelimeler sınırlı. CV’ye yazacağınız her bir kelime net olarak işverenlere sizin o işe layık olduğunuzu yansıtmak zorunda. Gereksiz bilgilerle dikkatleri dağıtmayın. Ve gerçek bilgi verin. Örneğin insanlarımız (bazıları) İngilizce bilmediği halde CV’de beceriler kısmında İngilizce bildiğini yazar. Derecesi de iyi imiş güya. Asla yalan bilgi yazmayın. Ayrıca, yabancı dilinizi belirtecekseniz, ilgili bir yerden o dildeki derecenizi test ettirip o derece belirten belgeyi de belirtmelisiniz.
Dernek, kulüp vs. üyelikleriniz
İş kariyerinize, ayrıca sosyal duruşunuza iyi katkısı olabilecek bir alanda bir derneğe üye iseniz.. Ya da işverenin büyük değer verdiği bir yere üye iseniz bunları yazın. Diğer durumlarda filan filan derneklere üyeyim vesaire şeyleri yazmak boş yere söz kalabalığı olacaktır. Öte yandan, sizin kariyer hedefinizle ilgili, ayrıca sosyal prestijinize değer katan derneklere, kulüplere çok önceden üye olmanız mesleki geleceğinize katkısı olması ve sosyal duruşunuzdaki bilincinizi yansıtması açısından büyük bir avantajdır. Ve yeni bir işyerine girerken bunları cv’nizde belirtmelisiniz. Yine titiz davranın. Her üyeliğinizden bahsetmeyin.
Hobiler ve üyelikler hakkında dikkat
Sizin özel zevkleriniz, hobileriniz, inançlarınız işverenleri ilgilendirmez ve ilgilendirmemeli. Alakasız bilgileri yazmamanız size değer katar: Bilinçli ve kendinden emin olduğunuzu gösterecektir. Hayatta başarılı olma çabaları başlı başına bir siyasettir, ayrıca bir stratejidir. Her şeyi hedeflerinize uygun belirleyin. Müslüman mahallesinde salyangoz satmaya çalışmayın. Veya dindar iseniz bu sefer ateistlere ve tavizsiz laiklere kendinizi dini dürüstlüğünüzle gösterip güven kazanmaya çalışmanız sizi sadece sosyal zekâdan tamamen mahrum durumunda gösterir. İşinize bakın ve mesleki yeterlilikte kendinden emin yansımanızla ön planda olun. Bütün bu siyasetinizi, stratejilerinizi “hobilerinizi ve üye olduğunuz yerleri belirtmeniz açısından da” önemle hesaba katın.
CV haricinde ek ön bilgi mektubu
Buraya ne yazacağız? CV’deki bilgiler ile ilgili ve/veya sizin o işteki hedef konum ile ilgili “ek bilgi sunmak gerekiyorsa” onları yazın. Ya da sizin kalitenizi o iş pozisyonu açısından teyit edici gibi delil sunacaksa. Örneğin engelli iseniz ve sizi engelli olduğunuz için işe alacak bir işyerine CV verirken ön bilgi mektubunda engelliliğinizin detaylarını yazabilirsiniz (yüzde kaç engelli, engel nedir vesaire). Eğer CV tek başına yeterli ise ön bilgi mektubuna hiç gerek yok. Gerçi emek, çaba, ciddiyet, iş yerine verdiğiniz değer-saygı, ve kendinize olan güveninizi yansıtabileceğini de unutmayın. İyi bir izlenim bırakmak için ek bir fırsat hükmündedir. Yine de bu mektupta ilgisiz şeyler olmamalı, CV’deki bilgilerin tekrarı da olmamalı. Dikkatli olun. Veya bunu atlayın.
Email ile CV göndermek
Bu tip CV ulaştırmada genelde insanlar gerekli tüm bilgileri bir Word belgesinde hazırlar ve onu email’e iliştirir. Peki ilgili yere ulaşacağından emin misiniz? Rastgele göndermek genelde hiç göndermemek gibidir. Öncelikle şirket ile temasınız bir şekilde önceden hallolsun. Sonra email başlığına konuyu (iş başvurusudur) ve hedef birimi mutlaka yazın. Onun altına da hedeflediğiniz iş pozisyonunu vesaire yazın. Ki CV’niz gerektiği gibi ele alınabilsin. Ama her şeyden önce ne gerekir? Önceden o şirketle şu veya bu şekilde bir temas gerçekleştirmiş olmalısınız. Yani CV’niz bekleniyor olmalıdır kısaca.
Mülakat (İş Görüşmesi)
Kendinden eminlik, rahatlık, edebli güleryüz ve karşıya saygı “ben bu alanda donanımlıyım ve başaracağım” işaretidir. Ama gerilimli heyecan, asık surat, tedirgin ifade gibi haller kötü. Kendinden emin olmayanlarda heyecan ve gerilim yüksek olur. Bu sebeple, belki de gerekmediği halde heyecana gerilime kapılacaksanız, bunun ilacı kendinize güveninizin her konuda tam olmasıdır. O nasıl olacak? Ne gibi eksikleriniz var ki gidermiş olmanız gerekir?
Mesele şu ki kendi ölçünüze uygun pozisyonlara aday olmalısınız. Her şeyden önemlisi, paraya ve makama değil sevdiğiniz ve başaracağınızdan adınız gibi emin olduğunuz iş pozisyonlarına aday olmanızdır. Hedefinizi gerçekçi belirleyin. Gerisi çorap söküğü gibi gelir. Gereksiz heyecan ve gerilim sizde olmayacaktır. Gerilim değil sevinç ama seviyeli, saygılı bir sevinç yansıtıyor olmalısınız.
Yurt-Dünya bilinci (mülakatta genelde işe yarar)
Bazı mülakatların klasik sorusu: “Kendinizi 20 yıl sonra nerede görüyorsunuz?” Bu veya benzeri bir soru karşısında vereceğiniz cevaplarla neyi yansıtacaksınız farkında olun. Verdiğiniz CV ile uygun görüldünüz ve mülakat için çağrıldınız. Bir şirkette işe kabul edilmenize sadece o iş alanındaki eğitiminiz ve hatta bazen birkaç yıllık çalışma tecrübeniz bile yetmeyebilir. Öncelikle o başvurduğunuz şirketin durumunu (sektördeki yeri, gücü vesaire) çok iyi bilmeniz gerekir. Dünyadan habersiz, sadece bir yerde işe alınmayı bekleyen, sadece düzenli maaş ve sigorta uman bir imaj yansıtmayın.
İşe gireceğiniz firmayı ve dahil olduğu sektörü önceden etraflıca tanıyın. O iş alanının yurt içi / yurt dışı piyasaları ne durumda, şirketlerin durumları nasıl? İşe girmek istediğiniz şirkete rakip şirketler ve onların başarı durumları.. Ayrıca bir iş alanının diğer iş alanlarıyla ilişkileri (sektörler arası ilişkiler, bağlantılar).. Dahası, genel anlamda Türkiye ekonomisi ve dünya çapındaki ekonomik gidişat.. Bütün bunları biliyor ve dikkatle izliyor olmanız gerekir. Ve mülakatta, soruların niteliğine göre, şirkete nasıl değer katacağınızı, ileriye yönelik görüşlerinizi yüksek bilgilerinizle ama haddinizi hiç aşmadan yansıtabilirsiniz. Yani kısaca mesele şu: “Bizim başarımızı en az bizim kadar istiyor, bu uğurda katılımcı olmaya azimli ve çalışmalarında başarılı olma ihtimali çok yüksek çünkü epeyce kafalı biri” diye düşünmelerini sağlamalısınız.
Bazen sıfırdan başlamak gerekebilir
Hedeflediğiniz konumda iş başvurunuz başarısız mı oldu? Belki bazı iş tecrübeleriniz olmuştur ama anlaşılan bir şekilde yeterli gelmemiş. Henüz yaşınız genç. Acele etmeyin. Hedeflediğiniz konumdan daha alt pozisyonlarda işlerde çalışarak birkaç yıl daha sabırla iş tecrübenizi arttırın. Düşünün ki şimdi bir üniversiteye girdiniz. 3-4 yıl yeni işinizde çalışın ve çalışırken kendinizi her konuda sıkı çalışmalarla geliştirmeye titizlikle devam edin. Kabul edilmediğiniz pozisyonlara göre eksikleriniz ne ise, daha fazla kendinizi geliştirin. Bilemezsiniz: Belki de 3-4 yıl sonra şimdi uygun görülmediğiniz pozisyonlardan çok daha yüksek pozisyonlara kabul edileceksinizdir. Belki de bu süreçte gerçek hedefinizi bulacak ve o hedeften vazgeçeceksinizdir. Kısaca, kişinin sürekli kendisini geliştirmesi gerekiyor ki ufukları açılsın, gözü açılsın.
Ve bir dahaki cv hakkında, “şimdiye göre” ne gibi bilgiler yazacaksınız, bunları da şimdiden düşünün ve gelecekteki mülakatınız için şimdiden deneyimlerinizi, bilgilerinizi ve özgüveninizi arttırın.