Dere kumu görünümü. Fotoğraf: Flickr
Niçin dere kumu? Deniz kumu olmaz mı?
Esas mesele kumun iri taneli olmasıyla ilgilidir. Ve dere kumu denizden çok uzak yerlerde de, her yerde bulunur. Deniz kumu ayrıca kabuklu deniz canlılarının kabuk parçaları ile karışıktır. Hatta bazı yerlerde salt bu kabukların kırpıntılarından ibarettir. Ve kabuklar aslında kireç ile aynı şeydir (kalsiyum bileşikleridir). Toprağın pH derecesini yükselterek köklerin topraktan demir elementi alımını engelleme riski var.
Silis ve kuvars kumları
Silis veya silisyum kumu da çok iyidir. Bir de kuvars kumu var ki aslında silis kumuyla anı şeydir fakat daha saftır. Kuvars kumu saf, parlak, kristal yapılıdır. Silisyum kumu onun daha kaba ve pek parlak olmayan halidir. Hangi kum olursa olsun tanelerinin iriliği 2mm’den küçük olmamalıdır. 3mm ila 5mm arası boyutlardaki tanelerin çoğunlukta olması şartı ile 2mm – 6mm arası değişen irili ufaklı taneli kumu tavsiye ederim.
Bir de mıcır var. Sert doğal kireç taşı kırpıntılarıdır. Yukarıda belirttiğim ideal boyutlarda taneler halinde mıcır bulsanız bile saksı toprakları karışımında kum ile aynı amaçlı kullanmamalısınız. Kendi sayfasında anlattığım amaçlarla kullanabilirsiniz.
İnce kumun zararı
Doğal toprakla karıştığında fena halde sertleşmelere hatta betonlaşmaya sebep olur. Bundan dolayı torf topraklar için bile kum tanelerinin boyutu 2mm’den küçük olmamalı, doğal arazi toprakları için ise kum tanelerinin boyutu 3mm’den küçük olmamalıdır.
Doğadan, inşaat yerlerinden alınan kumlar
Akvaryumcularda dere kumu temiz halde satılır. Eğer doğal yerlerden ya da inşaat malzemeleri satılan yerlerden dere kumu alırsanız direkt kullanmayın. Önce yıkayıp tozundan, çamurundan, olası parazitlerinden iyice temizlenmesini sağlayın. Sonra suyunu süzün ve kızgın güneşte kurutun. Ben bu işleri geniş bir leğende yapıyorum. Tamamıyla kuruyan kumu eleyerek çok küçük tanelerinden arındırın. Artık kullanıma hazırdır.
Kullanım amacı
Dere kumu, silisyum kumu, kuvars kumu saksı bitkilerinde aşağıdaki amaçlarla kullanılabilirler. İrilik yukarıda açıkladığım boyutlarda olmalıdır.
1- Toprak karışımlarında
Toprağın süzekliğini arttırmak, sıkışmalar sonucu sert bloklaşmaları ve macunlaşmaları önlemek, toprakta kendiliğinden oluşan tuzlaşmaların hem negatif etkisini azaltmak hem de inatçı kalıcılığını önlemek gibi kök sağlığına büyük katkıları olur. Genel olarak kumun karışımdaki oranı %25 tutulmalıdır (3 ölçü toprak + 1 ölçü kum).
Ponza taşını da birçok yazımda benzer amaçlarla tavsiye etmişimdir. Dere kumu yerine küçük taneli ponza taşı kullanılabilir mi? Bunun için bitkilerin hassaslıklarını iyi bilmek gerekir. Tuzlu toprak toleransı olmayan küçük hassas sukulent türlerin ve Afrika menekşelerinin toprak karışımlarında dere kumu veya silisyum kumu ponzadan da perlitten de daha iyidir. Çünkü suyu ve tuzları emici/tutucu özelliği yoktur. Büyük saksılarda yetişen büyük bitkilerin topraklarında bazen iri taneli ponza taşı yeterlidir. Ama difenbahya gibi ve salon palmiyesi gibi tuzlaşmalara karşı çok hassas türlerde karışım oranları şöyle yapılmalıdır: 3 ölçü torf toprak + 1 ölçü dere kumu + 1 ölçü ponza taşı.
2- Çelik köklendirmede
Dere kumu çelik köklendirmede oldukça sağlıklı bir materyaldir. Tek başına kullanılabilir. Duruma göre gerçek saf torf ile eşit ölçülerde karışım yaparak da çelik köklendirmede kullanabilirsiniz.
3- Toprak sineklerinden kurtulmak için
Saksı bitkilerinin diplerini, toprak yüzeyini iri kum ile 1cm kalınlığında örtün. Toprak sinekleri yok olacaklardır.
4- Bahçelerde toprak düzenleyicisi
Bu mesele aslında konumuzun dışında. Bahçenizin toprağı fazla sert ve ağır killi ise derinden çapalayarak metrekare başına 1 kova kadar kum yayın ve tekrar çapalayarak toprakla iyice karışmasını sağlayın. Fakat bu iş biraz riskli. Özellikle kışın ağır don olayları olmayan yerlerde dere kumları genellikle tarım zararlısı toprak parazitleri içerir.
Son söz
Bugünkü yazımda saksı bitkilerine toprak karışımlarında dere kumu kullanımının faydasını, kumun niteliğini ve toprakla karışım oranlarını ele aldım. Konu ile ilgili soru ve önerilerinizi aşağıya yazabilirsiniz.
İyi ki varsınız. İnanın tüm sorularımın cevabını sizde buluyorum. İnşaat kumunu arıyordum nasil kullanayım onu da bu yazıda buldum. Teşekkürler bilgileriniz için.
***
Sağ olun Leyla Hanım. Ben de size teşekkür ederim.
Bu toprak iyi mi görünüyor yoksa zararlı mı? Çünkü fotoğraftaki dere kumuna benzemiyor. Aldığım inşaat kumu.
***
Resimlerden anlamak çok zor. Islandığında balçıklaşmaması lazım. Kum ise dere kumu değil. Muhtemelen deniz kumudur. Ya da çok ince öğütülmüş mıcır olabilir.
Teraryum hazırlamak için deniz kumu almıştım. Midye kırığından ibaret. Bunu bitkilere kullanmamalı mıyız?
***
Toprak karışımına uymaz ama saksıya toprak doldurmadan önce en alta döşenebilir. Teraryumda da topraktan önceki alt tabaka gibi kullanımında sakıncası yok.
Yazdıklarınızdan sıva kumu da denen ince kumun bitkiler için uygun olmadığını sonucunu çıkardım. Doğru anlamış mıyım?
***
Dere kumu, 2mm’den daha ince taneli olmamak şartıyla salon bitkilerinin torflu toprak karışımlarına uygundur. Daha incesi balkon saksılarındaki bitkilere kullanılan arazi topraklarına kil yoğunluğunu azaltmak için katılabilir.
… Dicle nehrimizden dere kumu alıp yıkayıp kullansam nasıl olur sizce?
***
Yazı içindeki “Doğadan inşaat yerlerinden ..” başlığı altındaki açıklamalara göre gerekeni yaparsanız elbette olur. Direkt kullanmak sakıncalı ama belki sizin oralarda parazit filan olmuyorsa o kadar uğraşmaya gerek yoktur. Diğer sorunuza gelince yeni toprak karışımına diktikten sonra mayıs ayının sonuna kadar bitki besini vermeyin.
Yanımızdaki inşaat alanına ustalar 3 numara sıva kumu getirdiler. Sukulent toprağına karıştırmak için 2 torba aldım. Bu toprağı yıkayıp mili ile birlikte mi toprak karışımıma katmalıyım yoksa elekten geçirip sadece taşlarını mı katmalıyım?
***
Çamurunu ve ince tozunu gidermeniz şart. Mil var ise emin olun çok tehlikeli kök parazitleri vardır. Yukarıdaki uyarılarımı ciddiye alın.
Benim aldığım kum çok ince. Tahminim 1-3 mm ölçülerinde. Birkaç yere danıştım 5-8mm dere kumlarını hep çakıl karışımlı satıyorlar. Toprakları yeni değiştirdiğim saksıları ince kumlu oldukları için tekrar mı değiştirmeliyim? İkincisi çakıllı dere kumu aynı işlevi sağlar mı yoksa çakılsız dere kumu mu bulmalıyım? Son sorumsa 5-8 mm 1-2 cm seçeneklerinden hangisi daha uygun olur? Bitkilerim irili ufaklı boylarda ama bir tanesi çok büyük 3 gövdeli bir massengena. Boyu yaklaşık 2 metre kadar. Böyle daha büyük bitkilere daha iri kum mu uygun olur?
***
Daha önce de çakıldan söz edenler odu. Dere kumu zaten mini çakıl taşlarıdır. Küçüğü başka madde, büyüğü çakıl demek yanlış. Size dere kumu değil de homojem özellik taşıyan bir kum tavsiye edecek olsaydım kuvarsa kumu tavsiye ederdim (hatta gerçekten tavsiye ederim çünkü daha sağlıklı). Kuvars veya silisyum camın ham maddesidir. Çok yerde satarlar. Dere kumu ise daha yaygın kullanılan bir şey. Hem inşaatlarda hem akvaryumlarda.. dolayısıyla bulmanız da kolay. 2mm’den küçük olmamalı. Buna göre eleyip çok küçük tanelerinden ayırmanız yeterli olur. Un eleğiyle değil pencere sinekliği gibi bir şeyle eleyin. Şimdi elemeden kullanmışsınız. Çok önemli değil. Yeniden toprak değiştirmeyin. Çok fazla iri taneli dere kumuyla uğraşmayın. Ağırlığı sürekli toprağı aşağı presler durur. Büyük saksılar için ponza taşı lazım. Kum olmaz. Ponza taşı bulamazsanız onun yerine strafor ufalayıp kullanın. Veya mangal kömürünü parçalayıp kullanın. Ortalama fındık tanesi kadar irili ufaklı strafor veya mangal kömürü parçaları ponza taşı yerine kullanmanızda hiçbir sakınca yok.
Bugün inşaat yerinde 5mm uzunluğunda mıcır buldum bütün tozunu yıkadım. Şu an kızgın güneşte kurumak üzere. Kullanma amacım dış mekan saksı bitkilerinin üzerini hem süslemek için hemde bazı bitkilerimin topraklarının hemen kurumaması için ve topraklarını süzekleştirmek için kullanacağım. Malum artık 45 saksı bitkisine bile sulamaya yetişemiyorum. Sabah suluyorum akşam susuyorlar. Salon bitkilerime kullanmayacağım onlar uğraştırmıyor. Denizden aldığım taşları yıkayıp toprak üstüne serpmiştim. Şu ana kadar hiç zararı olmamıştı. Bunun zararı olur mu?
***
Mıcır kireç taşı kırpıntılarıdır. Dere kumu ile hiçbir alakası yoktur. O şekillerde kullanımları kesin zarar verir. Saksı bitkileri için bazı durumlarda sınırlı kullanımını kendi sayfasında anlatmıştım: https://azbitki.com/micir-saksilarda-kullanimi
Benim toprağım sert yapılı 0.3 kum kullansam daha iyi olur mu?
***
Bahçe toprağından mı bahsediyorsunuz, salon bitkisi toprağından mı, 0.3 nedir sorunuzda hiçbir netlik yok. Sertlik neyin sertliğidir bu da başka mesele. Süzeklik ve yumuşaklık önemli ve bunu dere kumu her durumda tek başına sağlayamaz. Yani toprağın özelliğine göre kum bir şey ifade etmez. Kuruyunca aynı beton gibi, keserle bile kırılmaz hale gelebilir. Duruma göre başka çözümler bulmalısınız.
Dere kumunu çiçeklerim için nereden temin edebilirim?
***
İnşaat yerlerinden, inşaat malzemeleri satılan yerlerden.. Ama bunları iyice yıkamak lazım. Ayrıca akvaryumcularda temiz halde satıyorlar.
Silisyum ve selenyum bitkiler için çok faydalıymış, acaba akvaryumcularda satılan kuvars taşlarından bitki toprağına karıştırılsa bitkiler silisyumu taştan çekebilirler mi? Ama o taşı satanlar suya salınım yapmaz falan yazıyor.
***
Kuvars kumundan öyle bir fayda beklemeniz yanlış. Bu yönde çare aramanız yanlış. Hangi bitkiyi yetiştiriyorsanız o bitki için sayfasında tavsiye ettiğim gibi toprak karışımı yapmanız ve tarif ettiğim gibi türe göre değişen şekilde bitki besini vermeniz lazım. Salon bitkileri için bitki besini olmazsa olmaz kesin gerekli bir ihtiyaçtır. Bitkiler neye ihtiyaç duyuyorsa her şey bitki besinlerinde var. Sağdan soldan duyduklarınıza inanmayın. Biri selenyum der, biri demir der, başka biri magnezyum der.. Her iddia karşısında tek tek bu maddeleri mi arayacaksınız? Halbuki bitki besinlerinde hepsi hem de en etkili ve en sağlıklı oranlarda mevcut.
Ben saksı toprağımda kil bilyesi kullanıyordum ama kil bilyesi o kadar su çekiyor ve nemli kalıyor ki toprak kurumak bilmiyor ve kökleri çürütüyor. Ben de saksılara dere kumu eleyip karıştırdım. Bu sefer de büyük saksılarım aşırı derecede ağır oldu. Bu ağırlık bitki köklerini ezer mi acaba? Bir de siz a101’in toprağını önermişsiniz ama insanlar yorumlarda içinden solucanlar çıkıyor çamur gibi kurumak bilmiyor falan yazmış. Ben de hangi toprağı alacağımı şaşırdım. Bana çabuk kuruyan toprak gerek, evimiz esinti almıyor pek. Pencere önündeler ama yine de yeterli gelmiyor. Yazın idare ediyoruz da kışın toprak kuruyunca sulayınca toprak bir türlü kurumuyor, kökler çürüyor.
***
Yıllardır A101 ve şok market topraklarını kullanıyorum. Asla ne bir solucan ne bir çamurlaşma var. Yalandan yazmışlar. O yalanları uyduranlar muhtemelen internet üzerinden saçma sapan toprakları fahiş fiyattan satmaya çalışanlardır. Kil bilyesi benim denediklerim su çekmiyor. Ama aslında en iyisi ponza taşıdır. Özellikle kocaman saksılarda başka alternatifi yok.
Bu bölümü okudum ve şöyle anladım: 3 ölçü torf toprak 1 ölçü ponza 1 ölçü iri temiz dere kumu iç mekan bitkilerinde kullanmak için karışım yapacağım. Uygun mudur? Sadece torf ve ponza da olur mu?
***
Olur aslında ama en güvenlisi tarif ettiğim gibidir. Yani üçü bir arada.
İnternet sitelerinde dere kumu adı altında satılan kumlar var. Akvaryum vb. diyor. Onlardan satın alsam sizce bitkilerime uyar mı?
***
İstiridye kabuklarını ufalayıp dere kumu diye satanlar var. Dikkatli olun. Onlar toprağı bozar. Yukarıdaki dere kumu fotoğrafını dikkatle inceleyin. Aynısından olmalı. Her şeyi internetten aramayın. Akvaryumcu dükkanlarına bakın. Çevrede inşaat yerlerinde bile hakiki dere kumu oluyor. Alıp yıkar ve kullanırsınız.
Burada parklarda kum var o kumlardan alsam dezenfekte etsem menekşelerde kullanabilir miyim?
***
Dere kumu olduğundan eminseniz olur. İyice yıkayıp tüm eriyebilir içeriklerinden temizlemeniz lazım. Dezenfekte işe yaramaz.
Devetabani için torfa ponza taşı ile dere kumu koymak istiyorum. Dere kumu açıklamasında akvaryum için yazıyor. Bu kumu kullanabilir miyim?
***
Gerçekten dere kumu ise evet, hatta daha iyi çünkü tertemizdir.
Dere kumu yerine topraklarına köpük (strafor) karıştırabilir miyim? Uygun olur mu?
***
Evet, renklendirilmiş olmamaları şartıyla hiçbir zararı yok, faydası olur. Yani sadece beyaz olanlardan kullanın. Ama ponza taşının yerini tutmaz. Özellikle büyük-ağır bitkilerde ponza taşı (veya onun yerine kil bilyeleri) kesin şart. Ponza taşı veya kil bilyeleri yanı sıra ya da sadece dere kumu kullanmak gerekiyorsa ve dere kumu bulamıyorsanız o takdirde dere kumu yerine strafor kullanın.
Ben yanlışlıkla 10 mm dere kumu almışım. Hatta kuvars dere çakılı orta yazıyor. Bunu kaktüs ve sukulentlerim için toprak karışımında kullanmam çok mu yanlış olur?
***
Fazla iri ama hiç zararı yok.
Herkes incecik kum satıyor. Çiçekçilerin bazıları denizden uzak olan yerlerdeki kum kulllanılabilir diyor. Kimisi toprak çok kötü derken satan bu bataklık toprağı çok iyidir diyor. Etraf para tuzağı. Çok çiçeğim var bahçem var. Ne yspacağımı bilemiyorum.
***
Çiçeklerinizi saksıda değil bahçeye ekili yetiştiriyorsanız hiç sorun yok. Toprağı yılda en az bir defa çapalayın. Yılda bir veya iki yılda bir gübreleyin. Her şey yolunda gider. Eğer saksıda yetiştiriyorsanız saksı toprakları özenle hazırlanmalıdır. Çünkü nedense en iyi bahçe toprakları bile saksıda bitkilere yaramıyor. Bir şeyler yapmak gerekiyor. Dere kumu ise inşaat yerlerinde bol bol var. Görmüşsünüzdür deprem olduğu zaman televizyonlarda hep inşaatlarda dere kumu kullanmak gerektiğinden bahsettiler. Yani başka yerlerde aramayın. Yukarıdaki fotoğrafı dikkatle inceleyin ve aynısından olduğundan emin olun. Çünkü anladığım kadarıyla inşaatlarda duruma göre farklı farklı kumlar kullanıyorlar. Ama fotoğraftakinin aynısı dere kumu da mutlaka kullanılır.
Bir yapı markete dere kumu sorunca olmadığını ve kaktüs sukulent toprağının da yeterli olacağını söyledi. Silisyum kumuyla karışık torfmuş. İstediğiniz etkiyi verir zaten ponza da kullanacaksınız dedi. Paket kapalı olduğundan içini göremedim ve vazgeçtim. Bir iki akvaryumcuya sorduğumda da bulamadım. Sizce önerilen uygun mudur?
***
Olabilir. Bitkiden bitkiye farklı karışımlar yapabilirsiniz. Koskocaman saksı istemeyen birçok salon bitkisi türü için bu sayede ponza taşına da gerek kalmaz. Mesela barış çiçeği için ve dua çiçeği türleri için sukulent toprağı ile normal torfu eşit ölçülerde karıştırabilirsiniz. Ayrıca çok özel karışım isteyen antoryum için bu sayede kolay bir formül şu: eşit ölçülerde sukulent toprağı, torf ve kabuklu fındık gibi iri taneli ponza taşı.. Üçünü birbirleriyle güzelce karıştırın. Çok iyi olur.
2mm dere kumuna kaktüs ve sukukent diksem sorun olur mu sadece dere kumuna diksem?
**
Elbette sorun olur. Hiç bir bitki türü sırf kumda yaşamıyor. Bazı yerlerde görebilirsiniz ama onların kökleri mutlaka topraktadır. Üstteki kum sizi aldatmasın. Belki sürekli ilgi ve özel bakımla, pek fazla köklenmeyen küçük sukuletler olabilir. Ara sıra hafif dozajda kaktüslere özel bitki besininden vermek şartıyla.
2mm dere kumunda kaktüs ve sukulentler 1 2 gün dayanamazlar mı yani çok büyük bir hata yaptım?
***
Evet çok büyük bir hata. Dere kumunun bir özelliği de şudur: Sulayınca su ile kum taneleri birirlerini sıkıca tutarlar ve kum günlerce aşırı sulu kalır.
Bahçe toprağım killi. Toprağımın üstü kurusada su, günlerce gitmiyor altından. Kum koymamı tavsiye edenler var. Her yıl 2 defa çapalanıyor. Ancak yine de 15 cm altı taş gibi kil. Böyle olunca çok uuğraştırıyor Toprak. Ne tip ve ölçüde (3,4,5 numara gibi) kum koymalıyız?
***
Her kum olmaz. Hakiki dere kumu bulmalısınız. İnşaat yerlerinde sarı renkli kum görürseniz, daha yakından baktığınızda sanki çeşitli renklerde taneler karışıktır, işte o dere kumudur. Her boyuttan karışıktır. Özel boyutlusunu aramayın. Ayrıca, bahçe toprağına karıştırmak, kilin yoğunluğunu kırmak amacınıza göre çok ince taneli de olabilir, fazla iri taneli de olabilir, fark etmez ama karışık irilikler daha iyi ve daha ucuza gelir. Hata bulabilirseniz ponza taşı çok çok daha iyi etkilidir. Toprağı önce elinizden geldiği kadar derinden (ne kadar derinden olsa o kadar iyi) iyice belleyin. Dere kumunu veya ponzayı çok bolca döküp yine derinden çapalayarak toprakla karışmasını sağlayın.
Merhaba yaklaşık 120 litre kaktüs toprağı hazırlamak istiyorum dikilecek Kaktüsler melo Fero astro opuntia noto gymno bir kaç çeşit cristat olacak. Önerilerinizi bekliyorum.
***
Lütfen ilgili sayfaya bakın: https://azbitki.com/succulent-turlere-ozel-toprak
İnternette satılan kuvars kumlarının ne derece güvenilir olduğunu bilemediğimden, yakınımdaki güvenilir bir akvaryumcuda 3-5 mm boyutlarında bazalt kumu (volkanik temelli, lav akıntıları sonucu oluşan en doğal kaya türü açıklamasıyla) buldum. Yıllardır özenle bakıp büyüttüğüm Ficus Lyrata, Kauçuk, Sanseveria gibi çeşitli saksılarımda pomza ile beraber sizin önerilerinizde hazırlayacağım toprak karışımlarında kullanabilir miyim acaba? Benim gibi çiçekseverlere ilginize ve devamlı desteğinize çok teşekkür ederim. Sayenizde çiçeklerim de, ben de, çevremde mutlu…
***
Evet gayet iyi ve sağlıklıdır. Hiç tereddütsüz kullanabilirsiniz.
Merhaba, öncelikle bitkilerle ilgili verdiğiniz bu kadar detaylı tüm bilgiler için size çok çok teşekkür ederim. Ben yazılarınızı okumadan önce (10 gün oldu) sukulentlerimin saksı değişimlerini yaparken, almış olduğum inşaat için kullanılan dere kumunu daha önce hazırladığım sukulent toprağıma karıştırdım ve bitkilerimi diktim. Fakat öncesinde sadece iri olan (2-6 mm) kısmını yıkayıp güneşte kurutmuştum. Fakat İnce kısmınıda maalesef toprak karişimima kattım.(yıkama yapmadan) Şu ana kadar herhangi bir olumsuz gelişme görmedim ama topraklarını yeniden değiştirmem gerekir mi. saksı altından su akacak şekilde yıkama yapsam olası zararları önleyebilir miyim.
***
Herhangi bir şey yapmanız gerekmez. Bir ay geçmiş. Her şey yolunda gidiyorsa iyi. Benim tavsiyelerim en ileri derecede tedbirli olmaya yöneliktir (yani biraz abartılıdır). Her parazit her bitkide tutunamaz ama bazı parazitler bazı bitkileri öldürebilecek kadar zarar verebilir. Ve her bitkinin hassaslığı başkadır. Bitkilerin toprak hassaslıkları da farklı farklıdır. Bütün bunlardan dolayı genel anlamda, her türe uyabilecek ve tehlike risklerini en az seviyede tutacak şekilde tavsiyeler veriyorum. Kısaca, madem ki bitkilerinizde bir aydır herhangi bir problem yok, o halde rahatsız etmeyin. Tam tersi şimdi rahatsız etmeniz onlara zarar verebilir.