Saksılama hataları

Saksılama hatalarından en başta değinmem gereken ve tüm saksı bitkilerini ilgilendiren ciddi bir mesele saksıların altlarında suyun süzülüp dışarı çıkacağı delikler olması gerekliliğidir. Saksı alt deliklerinde amaç sadece sulamalarda fazla suyun süzülüp dışarı çıkması için değildir. Aynı zamanda toprakta kendiliğinden artan tuzluluğu suyun çözmesi, bünyesine alması ve dışarı çıkarıp götürmesi, toprağı zehirlerden kurtarması işine yarar.

Aksi takdirde zamanla artan toprak tuzluluğu yüzünden kökler zehirlenir ve çürür. Dolayısıyla saksıları sularken alt deliklerden birkaç damla bile olsa mutlaka bir miktar su çıkmalıdır. Buna göre yeterli su kullanın. Az miktar su ile sulama yapmayın.

Toprağın deliklerden dışarı akmaması için: Saksıya toprak doldurmadan önce dip deliklerin üzerlerine taş parçaları koymalısınız. Taş bulamazsanız onun yerine marketlerde et-tavuk altlığı olarak kullanılan strafor tabakları uygun büyüklükte keserek deliklerin üzerlerine koyun.

Diğer üç çok ciddi hata

Bunlar saksı imal hataları ve toprak hatalarıdır. Her bitki her toprakta yetişmeyeceği gibi hem açık havada hem iç mekanda yetişebilen aynı bir bitki türü dahi şartlara göre farklı toprak ister.

Hatalı saksılar

Ev – balkon bitkilerimize plastik saksılardan alırız. Genelde altlarındaki deliklerin yerleri var fakat tam açılmamış ya da hiç açılmamışlardır. Delikleri sivri uçlu bir şeyle açmak zorundasınız. Hiç yoksa bile mutlaka delik açın.

Zararlı alt tabaklar

Alt tabaklarının saksıya monteli biçimde saksı modelleri var. Alt tabakta 3-4 tane çivi gibi uzantı var ve bu uzantılar saksı dip deliklerine geçmiş şekilde. Böylece tabak ve saksı ayrılmaz bir bütün oluyor. Bu tip saksılardan almamalısınız. Alt tabaklığı tamamen ayrı olmak zorunda. Öyle çivili uzantılı tabak olmaz. Alırsanız da alttaki tabaklıkları söküp çöpe atın. Saksıların altına normal tabaklardan koyun. Tabak monteli saksılar sağlıklı değil. Sulamalarda alt deliklerden su çıkması ve suyun tabakta beklememesi şarttır. Tabak monteli saksılarda suyu boşaltmak mümkün değil.

Hatalı toprak seçimi

İç mekan bitkilerine sadece salon bitkileri için hazırlanmış olan hazır topraklardan kullanmalısınız (genelde torf adıyla satılırlar). Salon-ofis bitkilerine doğal arazi topraklarından kullanmayın. Bahçe-balkon saksılarında ise torf toprakları kullanmak özellikle de güneşli yerlerde tutulması gereken bitkiler için çok kötü olur. Tüm bahçe-balkon saksılarında en iyisi doğal arazi toprağı + torf toprak eşit ölçülerde karışımı yapmanızdır.

Bitki türüne göre saksılama

Söz konusu özellikleri başlıca iki gruba ayırabiliriz.

1- Büyüklük ve derinlik

Kökleri serin ortam isteyen türler: Tam tropikal olmayan dış mekân bitki türleri serin toprak severler. Bundan dolayı o bitkileri mümkün olduğunca büyük ve derin saksılarda yetiştirmeliyiz. Mesela teraslarda Acem borusu yetiştirecekseniz ısınan topraklar ve yeterli büyüklükte olmayan saksılar yüzünden hemen hemen hiç gelişim göstermez.

Kökleri ılık-sıcak ortam isteyen türler: Salon-ofis bitkilerinin çoğunluğu tam tropikal bölgelere aittir. Bunların kökleri hem yeterince sıcak hem de son derece havadar toprak isterler. Bu yüzden köklerinin hafifçe zor sığacağı büyüklükte saksılarda havadar toprak ile yetiştirmeliyiz. Böylece ortamın ısısı köklere rahatça ulaşacaktır. Bu türleri kocaman saksılara fazla toprakla ekmeniz durumunda köklerinin boğulma ve çürüme riski çok yüksektir. Saksı büyüklüğünü bitkinin köklerinin kalınlığına ve çokluğuna göre düşünmelisiniz.

2- Saksının hangi maddeden yapılmış olduğu

Her bitki her saksıda yetişmez. Aşağıdaki açıklamaları dikkate alarak bitki türlerine göre saksı tercih etmelisiniz.

Plastik saksılar

İki tiptir. Biri geçici basit saksılar. Aslında saksı bile değildir. Her hangi bir dekoratifliği güzelliği olmadığı gibi ince, kolayca yamulur yumulur özelliğinden dolayı saksıyı her yer değiştirdiğinizde içindeki toprağı sıkıştıracak ve köklerin sağlığını bozacaktır. Geçici saksılama amaçlıdırlar. Bunlar seralarda / fidanlıklarda üretilmiş bitkilerin toprağıyla nakledilmesi amacıyla kısa süreli kullanılır. Yani bitkiler esas yerlerine dikilinceye kadar bu saksılarda durur.

Diğeri şık görünümlü ve sağlam yapılı, sert, kalınca plastik saksılardır. Ucuz olduklarından dolayı salon-ofis bitkileri için yaygınca kullanıyoruz.

Balkonlara dikdörtgen plastik saksılar

Çeşitli kalitelerde yapılıyor. Boş iken elinize alıp inceleyin. Kenar yüzeyler incecik ise, veya pek ince olmasa bile kolayca eğilip bükülüyorsa iyi değil. Sert ve sağlam yapılı olanlarını tercih edin. Bu arada, dış mekan saksıları içerisine sırf torf toprak uygun olmuyor. Eşit ölçülerde torf toprak + doğal arazi toprağı karışımı yaparsanız daha iyi olur. Böylece sıcak yaz günlerinde kökler bu karışımda pişmez.

Toprak saksı

Eski tip kalitesiz çömlek saksılar (terracotta). Ne yazık ki günümüzde imalatçıları bir hayli azaldı. Yoğun killi topraktan yaparlar ve güveçlik çömlekler kadar fazla pişirmezler. Suyu sünger gibi emen ve çabucak kuruyarak içindeki toprağın da çabuk kurumasını sağlayan özelliğe sahiptirler. Sukulent türlere, kaktüslere ve birçok orkide türlerine idealdir. Dış mekan bitkilerinden ise siklamen, lavanta ve begonyalar en iyi bu saksılarda yetişir.

Çömlek saksı

Bunlar biraz pahalıdır. Güveç kapları gibi oldukça kaliteli çömlektir. Suyu emmez ve dolayısıyla içindeki toprağı çabucak kurutmaz. Serin toprak isteyen dış mekan bitkilerine (hanımeli, ortanca, Dahlia-yıldız çiçeği vesaire) büyük ve derin boyutlu tipleri en iyisidir. İç mekan bitkilerine çömlek saksı gerekmez ama sakıncası yok.

Seramik, porselen, metal ve ahşap saksılar

Aslında bunlar saksı değil, saksılıktır. Diplerinde delik olmaz, bitkileri saksılama için kullanılmaz. En aşağıda ayrıntılı açıklaması var.

Devasa büyüklükte saksılar tamamıyla toprakla doldurulmalı mıdır?

İçine ağaç dikmeyecekseniz hayır. Bahçelerde, verandalarda, balkon ve teraslarda bazen dekorasyon amacıyla çok büyük saksılar tercih edilir. Gerçi bunlar genelde saksı değil saksılıktır. İçlerine ise genelde az köklenen türler karışık-aranjman halde dikilir. Mesela sukulentler, sardunyalar, telgraf çiçeği türleri ve mevsimlik çiçekler için 15-20cm derinlikte toprak fazlasıyla yeterli olur. Kocaman saksının içini strafor parçaları ile doldurun. Strafor çok hafiftir. En üste toprağı yayın. Toprak derinliği 15-20cm derinlikte olsun. Böylece hem fazla toprak temin etmekten kurtulursunuz hem de dev saksıyı gerektiğinde başka yere taşımanız gayet kolay olur.

Saksılıkları saksı gibi kullanma hatası

Bunlar şık görünümlü, dekoratif saksı biçimli kaplardır. İçlerine toprak konmaz. Saksılama amaçlı değil, saksıları barındırma amaçlıdır. Bitki kendi basit plastik saksısıyla içine yerleştirilir. Genellikle ofislerde, iş yerlerinde kullanılırlar. Sukulentler, Afrika menekşeleri vb mini bitkiler için tasarlanmış küçük saksılıklar da var. Seramikten, metalden, tahtadan veya başka bir malzemeden yapılmış olabilirler. Saksı amaçlı yapılmadıklarından dolayı diplerinde delik olmaz. Siz onların dibini delmekle uğraşmayın ve içine toprak doldurmayın. Bu tip saksılıklar içlerine bitkileri kendi saksısıyla yerleştirmek içindir. Saksılık derin ise ve içine koyacağınız bitkinin saksısı küçük ise o takdirde saksılığın içine strafor parçaları, gazete kağıtları, poşetler vesaire hafif şeyler tıkıştırın. Sadece saksıyı alacağı kadar boşluk kalsın. Bitkiyi sulayacağınız zaman saksısıyla çıkarıp banyoda bol su ile güzelce sulayın ve suyu iyice süzüldükten sonra saksılığına geri götürün.